Hizaha raha an̈atiny

Handeha amy tany misy hevitry maventy

Fan̈ontanian̈an’ny Mpamaky

Fan̈ontanian̈an’ny Mpamaky

Firy halavasan’ny tilikambo fidiran̈a tamy tempolin’i Solomona?

Izio tilikambo fidiran̈a tamy Masin̈y tamy tempoly tao. Eraka Ny Soratra Masina​—Fandikan-tenin’ny Tontolo Vaovao naboaka talohan’ny 2023, ‘halavasan’ny tilikambo fidiran̈a nanoloan̈a tempoly io 20 hakiho mitovy amin’ny ampôhon’ny tran̈o io, aviô 120 habosany.’ (2 Tan. 3:4) Misy fandikan-tenin’ny Baiboly hafa koa mivolan̈a fa habosan’ny tilikambo fidiran̈a io “120 hakiho”, dikan’izen̈y 53 metara!

Kanefa, karaha ty koa raha volan̈in’ny Fandikan-tenin’ny Tontolo Vaovao natao pirinty tamy 2023 momba tilikambo fidiran̈a tamy tempolin’i Solomona: ‘Habosan̈anany io 20 hakiho’, na kadiriny sivy metara halavasany. a Diniha antony vitsivitsy nan̈anaovan̈a fan̈ovoan̈a io.

Tsy mikoran̈a habosan’ny tilikambo fidiran̈a io 1 Mpanjaka 6:3. Amin’ny andininy io Jeremia mikoran̈a halavasan’ny tilikambo fidiran̈a ndreky ampôhony, fa tsy habosany. Baka iô amy toko man̈araka, izy mikoran̈a antsipiriany tsarabe momba raha hafa miavaka amy tempoly io. An̈isan’izen̈y raha maventy varahin̈y fasian̈a rano na Ranomasin̈y koa an̈arany, kalesy varahin̈y folo, pôtô varahin̈y aroe tambelan̈a tilikambo io. (1 Mpanj. 7:15-37) Izikoa tilikambo io 50 metara aviô lavalavan’ny tempoly, nan̈ino ma Jeremia tsy nikoran̈a momba habosan’izio? Nata efa an-jatony taon̈o tafara, irô Jiosy mpahay tantara aby io nanoratra fa tilikambo io tsy lavalavan’ny tempoly io.

Misy manam-pahaizan̈a misalasala fa tsy ten̈a mahatondra tilikambo 120 hakiho riban’ny tempoly io. Nan̈ôrin̈y tilikambo an̈abo vita tamy vato ndreky biriky olo taloha tan̈y, karaha ataon’ny varavaran̈an’ny tempolin’i Ezipty. Maventy be fôtotronany, baka iô mahaihely fo firak’amy tendrony. Tsy karaha zen̈y ndraiky araiky tamy tempolin’i Solomona io. Misy manam-pahaizan̈a mivolan̈a fa tsy mandilatran’ny 6 hakiho foeky, na 2,7 metara hativen̈an’ny ribanany. Ke ho Theodor Busink, manam-pahaizan̈a momba tantaran’ny fan̈anaovan̈a tran̈o: “Izikoa zahan̈a hativen̈an’ny riban’ny [fidiran̈a tamy tempoly] io, tsy mety ho 120 hakiho foeky [halavasan’ny] tilikambo fidiran̈a io.”

Andininy amy 2 Tantara 3:4 io mety diso fandikan̈a. Nata nisy sora-tan̈ana sasany taloha tan̈y nahitan̈a “120” hakiho io amin’ny andininy io, misy koa sora-tan̈ana hafa azo atokisan̈a, karaha ataon’ny Kôdeksa Alexandrinus tamy taonjato faha dimy tan̈y ndreky Kôdeksa Ambrosianus tamy taonjato fahatsiota mivolan̈a fa “20 hakiho” izio. Ke nety ho ino nahavy irô mpan̈ano dika soratra aby io tafanoratra “120” io? Amy volan̈a hebreo, mitovitovy fo fanoratan̈a volan̈a “zato” ndreky “hakiho” zen̈y. Ke irô mpan̈ano dika soratra aby io mety tafanoratra “zato” fa tsy “hakiho.”

Marin̈y ndraiky fa atsika mifen̈y hahay tsarabe tsipiriany momba zen̈y baka ho marin̈y tsara sary ataontsika izikoa fa mikoran̈a tempolin’i Solomona. Fa ny raha ten̈a maventy amintsika mahay ino raha mifan̈itsy amy tempoly io: Tempoly ara-pan̈ahy maventy. Ravoravo atsika fôtony Jehovah mikaiky mpanomponany jiaby hanompo izy amy tempoly io!​—Heb. 9:11-14; Apok. 3:12; 7:9-17.

a Misy lamariky amy pazy ambany man̈azava fa “sora-tan̈ana sasany taloha tan̈y mivolan̈a fa ‘120’, fa sora-tan̈ana sasany ndreky fandikan-teny sasany ndraiky mivolan̈a ‘20 hakiho.’”