Hizaha raha an̈atiny

Handeha amy tany misy hevitry maventy

LAHATSORATRA FIANARAN̈A 30

HIRA 36 Arovy ny Fonao

Leson Maventy Ianarantsika Baka Amindrô Mpanjakan’Israely aby Io

Leson Maventy Ianarantsika Baka Amindrô Mpanjakan’Israely aby Io

“Ho hitanarô ndraiky fa tsy mira olo marin̈y ndreky ratsy fan̈ahy, baka iô olo manompo Zan̈ahary ndreky tsy manompo izy.”​—MAL. 3:18.

HEVITRY HIDINIHIN̈Y

Ianarantsika ato karakôry nataon’i Jehovah nandiniky irô mpanjakan’Israely aby io, amy zen̈y ho haintsika ino raha tôkony hataontsika, baka hamparavoravo Jehovah.

1-2. Ino ma raha volan̈in’ny Baiboly momba irô mpanjaka sasany ta Israely?

 BAIBOLY mikoran̈a lelahy mandilatran’ny 40 nanjaka tan’Israely. a Izio koa mikoran̈a mazava tsara momba raha nataon’ny sasany tamindrô. Ohatra iziô, nata irô mpanjaka tsara aby io mbala nan̈ano raha ratsy fo. Diniha baka Davida Mpanjaka. Karaha ty raha nivolan̈in’i Jehovah momba izy: “Davida mpanomponaka nan̈araka zaho tamy fônany jiaby, ke raha tsara fo nataony nanoloan̈a zaho.” (1 Mpanj. 14:8) Fa kanefa, Davida io nijangajanga tamy vadin’olo, baka iô izy nan̈ano tetiky namonoan̈a vadin’ny man̈angy io, lera lelahy io nandeha niady.​—2 Sam. 11:4, 14, 15.

2 Tsara haintsika koa fa naro tamindrô mpanjaka nivadiky aby io, nisy raha tsara koa nataondrô. Ohatra iziô Rehoboama. Jehovah nivolan̈a fa mpanjaka io “nan̈ano raha ratsy.” (2 Tan. 12:14) Fa ndray zen̈y, Rehoboama nan̈araka volan̈an’ny Zan̈ahary nan̈iraka izy tsy hiady tamy foko folon’Israely, ke han̈ambela irô hanan̈a mpanjakandrô manokan̈a. Naro koa hatsaran̈a nazon’ny firenenanany izikoa izy fa nankafatatra irô tanàna tamy fanjakan̈anany tao.​—1 Mpanj. 12:21-24; 2 Tan. 11:5-12.

3. Ino fan̈ontanian̈a maventy miboaka, aviô ino raha handeha hidinihintsika ato?

3 Ke misy fan̈ontanian̈a araiky maventy miboaka baka amy zen̈y: Karakôry nahafahan’i Jehovah nivolan̈a fa mpanjaka araiky tsy nivadiky, izikoa izy sady nan̈ano ny tsara, ndreky nan̈ano ny ratsy koa? Valin’ny fan̈ontanian̈a zen̈y han̈ampy atsika hahay ino raha mila hataontsika, baka hamparavoravo Jehovah. Ke atsika handeha handiniky raha telo nidinihin’i Jehovah tamindrô mpanjakan’Israely aby io: Karakôry fôndrô? Irô ma nibebaka sa tsy nibebaka? Aviô, nan̈araka fivavahan̈a marin̈y fo ma irô?

IRÔ TIA JEHOVAH TAMY FÔNDRÔ JIABY

4. Ino raha tsy mampiran̈a irô mpanjaka tsy nivadiky tamy Jehovah aby io ndreky irô mpanjaka nivadiky aby io?

4 Lan̈iany mpanjaka namparavoravo Jehovah, nanompo izy tamy jiaby. b Josafata an̈isan’ny mpanjaka tsara. Izy “nitady Jehovah tamy fônany jiaby.” (2 Tan. 22:9) Karaha ty koa raha koran̈in’ny Baiboly momba Josia: “Tsisy mpanjaka karaha izy talohanany, ke nimpody tamy Jehovah tamy fônany jiaby.” (2 Mpanj. 23:25) Karaha ty ndraiky raha volan̈in’i Baiboly momba Solomona, mpanjaka araiky nanjary nan̈ano ny ratsy tamy faramparan’ny taon̈o niain̈any: “Tsy ten̈a tia Jehovah Zan̈ahary tamy fônany jiaby eky izy.” (1 Mpanj. 11:4) Aviô karaha ty koa raha volan̈in’ny Baiboly momba mpanjaka Abiama, an̈isan’ny nivadiky tamy Jehovah koa: “Tsy ten̈a tia Jehovah tsarabe fônany.”​—1 Mpanj. 15:3.

5. Hazavà karakôry atao manompo Jehovah amy fô jiaby zen̈y.

5 Ke karakôry dikan’izen̈y, manompo Jehovah amy fô jiaby zen̈y? Olo manompo Jehovah amy fô jiaby zen̈y tsy zisty manompo izy nohon’ny adidy fo, fa Jehovah ten̈a tiany ndreky ajainy mare fo, amy fiain̈ananany jiaby.

6. Akôry hahavy atsika tsy ho vôly hanompo Jehovah amy fô jiaby? (Ohabolana 4:23; Matio 5:29, 30)

6 Akôry hangalantsika tahaka irô mpanjaka tsy nivadiky aby io, amy zen̈y atsika tsy vôly hanompo Jehovah amy fôntsika jiaby? Ho vitantsika han̈ano zen̈y, izikoa atsika mitandrin̈y amy raha mety hitariky atsika han̈ano raha ratsy. Ohatra, fangalan̈a diandian̈a tsy mahatsara iziô, mety hitariky atsika han̈ano raha ratsy. Atsika koa mila mitandrin̈y amy naman̈a ratsy ndreky amin’olo manan̈a toetsain̈y tia vola ndreky harian̈a. Ke izikoa misy raha hitantsika mahavy fitiavantsika Jehovah lôso mahaimihen̈y, atsika mila man̈ano raha malaky han̈adosoan̈a zen̈y, baka atsika ho tia Jehovah fo.​—Vakia Ohabolana 4:23; Matio 5:29, 30.

7. Nan̈ino ten̈a raha maventy mitandrin̈y amy raha jiaby mety hampihen̈y fitiavantsika Jehovah?

7 Tsy tôkony hambelantsika ho voazarazara fôntsika. Izikoa atsika tsy mitandrin̈y, atsika mety hieritreritry fa atsika efa maro raha atao amy fanompoan̈a, ke tsy mila mitandrin̈y eky amy raha mety hampihen̈y fitiavantsika Jehovah. Kanefa ty misy ohatra: Diniha baka anao iziôty ambelan̈a tran̈o, amy tany araiky manintsy, ndreky tsiko mare be, ke anao amy zay niditry tan-tran̈o. Anao koa fa navy tao, nalefanao fitaovan̈a man̈amia tsiko mafana tao. Mety han̈ano karakôry eky izikoa ambelanao mibian̈a fo varavaran̈an’ny tran̈o io? Mety betibetiky fo efa manintsy edy an̈atin’ny tran̈o io, fôtony misy tsiko tafiditry fo. Ino ma raha tiantsika havian̈a? Atsika tsy zisty mila mihina hanin̈y ara-pan̈ahy hahavy atsika hifandray marikitry amy Jehovah fo, fa mbala misy raha hafa koa mila ataontsika. Atsika koa mila mitandrin̈y, amindrô raha mila hampihen̈y fitiavantsika Jehovah. Atsika koa man̈ano zen̈y, toetsain̈in’olo tsy tia Zan̈ahary, mira “tsiko” manintsy io, tsy ho tafiditry an̈atin’ny fôntsika ndreky tsy hampizarazara izio.​—Efes. 2:2.

IRÔ NIBEBAKA TAMY FAHOTAN̈ANDRÔ

8-9. Karakôry nataon’ny Mpanjaka Davida ndreky Hezekia, irô koa fa nanarin̈y? (Zahava amy fôn̈ony.)

8 Erakan’ny koran̈antsika taloha tarỳ, nisy hadisovan̈a maventy nataon’i Davida Mpanjaka. Fa mpaminan̈y Natana koa fa nan̈anatra izy tamy fahotan̈a nataony io, Davida nanetry ten̈a ke nibebaka. (2 Sam. 12:13) Raha nisoratin’i Davida amy Salamo faha-​51, man̈aboaka tsarabe fa izy ten̈a nibebaka ankitin̈y. Davida tsy nan̈ano sarisary nanen̈iny, baka Natana hieritreritry fa izy nibebaka, na baka izy tsy voasazy.​—Sal. 51:3, 4, 17, volan̈a fampidiran̈a.

9 Mpanjaka Hezekia koa nanota tamy Jehovah. Ty raha volan̈in’ny Baiboly momba izy: “Fônany nanjary poerapoera, ke Zan̈ahary neloko taminany ndreky tamy Joda, aviô tamy Jerosalema.” (2 Tan. 32:25) Nan̈ino ma Hezekia nanjary poerapoera be karaha zen̈y? Izy mety nitôron̈o izy nanan-draha, nandresy irô Asyrianin̈y aby io, na koa nohon’izy nataon’ny Zan̈ahary janga tamin’ny aretin̈inany. Mety baka tamy poerapoeranany io koa nahavy izy nan̈aboaka fanan̈ananany jiaby tamindrô Babylonianin̈y aby io. Ke nanarin’ny mpaminan̈y Isaia izy baka tiô. (2 Mpanj. 20:12-18) Fa karakôry nataony izy koa fa nanarin̈y? Karaha nataon’i Davida fo, Hezekia koa nanetry ten̈a, aviô nibebaka. (2 Tan. 32:26) Ke fahitan’i Jehovah izy, mpanjaka tsy nivadiky ndreky “nan̈ano ny tsara fo.”​—2 Mpanj. 18:3.

Mpanjaka Davida ndreky Mpanjaka Hezekia nanetry ten̈a ndreky nibebaka izikoa fa baka nanarin̈y tamy fahotan̈a nataondrô (Zahava fehintsoratra 8-9)


10. Karakôry nataon’ny Mpanjaka Amazia, izikoa izy fa nanarin̈y?

10 Tsy karaha zen̈y ndraiky Amazia mpanjakan’i Joda. Izy nan̈ano ny tsara, “fa tsy tamy fônany jiaby fo.” (2 Tan. 25:2) Ino ma raha nataony? Jehovah koa fa baka nan̈ampy izy nandresy irô Edomita aby io, Amazia ndraiky lôso nankôhoko tamy zan̈aharindrô. c Izy amy zay koa fa nanarin’ny mpaminan̈in’i Jehovah, tsy nijerin’ny mpanjaka io foeky raha nivolan̈in’ny mpaminan̈y io, ke mpaminan̈y io nirahiny nandeha.​—2 Tan. 25:14-16.

11. Izikoa 2 Korintianina 7:9, 11 zahan̈a, ino raha mila ataontsika baka atsika hahazo familan-keloko? (Zahava koa sary.)

11 Ino raha ianarantsika baka amy mpanjaka aby zen̈y? Atsika mila mibebaka amy fahotan̈a nataontsika, baka iô mifen̈y mare tsy han̈ampody izin̈y eky. Akôry izikoa atsika mahazo torohevitry baka amin’ny anti-pan̈ahin’ny fiangonan̈a, ndray amy raha karaha tsy ten̈a maventy? Atsika tsy tôkony hieritreritry fa atsika tsy tian’i Jehovah, na tsy tiandrô anti-pan̈ahy aby io, fôtony ndray mpanjakan’Israely nan̈ano raha tsara aby io mbala nahazo torohevitry fo, baka iô nanarin̈y. (Heb. 12:6) Ke izikoa misy olo man̈itsy atsika: 1) Atsika mila manetry ten̈a, baka iô man̈eky anarin̈y, 2) atsika mila man̈ova izikoa misy raha mila ivoan̈a, aviô 3) atsika mila manohy fo manompo Jehovah amy fôntsika jiaby. Izikoa atsika mibebaka amy fahotan̈antsika, Jehovah hamela helokontsika.​—Vakia 2 Korintianina 7:9, 11.

Izikoa misy olo man̈itsy atsika, atsika tôkony: 1) Hanetry ten̈a ke han̈eky anarin̈y, 2) han̈ova izikoa misy raha mila ivoan̈a, aviô 3) hanohy fo manompo Jehovah amy fô jiaby (Zahava fehintsoratra 11) f


IRÔ NAN̈ARAKA FIVAVAHAN̈A MARIN̈Y

12. Ino ma raha ten̈a nampiavaka irô mpanjaka tsy nivadiky aby io?

12 Nan̈araka fivavahan̈a marin̈y lan̈iany mpanjaka nivolan̈in’i Jehovah fa tsy nivadiky taminany. Irô mpanjaka aby io koa nandrisiky vahoakan’ny Zan̈ahary han̈ano karaha zen̈y. Marin̈y ndraiky fa nisy raha tsy mety nataondrô, karaha nikoran̈intsika taloha tiô in̈y, fa ndray zen̈y, irô nanompo Jehovah zaraiky, baka iô nifen̈y fo nan̈adoso fanompoan-tsampy tamy firenenandrô. d

13. Nan̈ino ma Jehovah nivolan̈a fa Mpanjaka Ahaba nivadiky?

13 Karakôry ndraiky irô mpanjaka nivolan̈in’i Jehovah fa nivadiky aby io? Hay be fa tsy raha jiaby nataondrô io ratsy aby. Mpanjaka Ahaba nata mpanjaka ratsy fan̈ahy, izikoa fa nivonen̈a i Nabota baka tamy raha nataony fo, izy mba nanetry ten̈a hely baka iô nanen̈iny. (1 Mpanj. 21:27-29) Izy koa nan̈ôrin̈y tanàna maro ndreky nandresy fo tamin’ny ady maro nataony, niarovan̈a irô Israelita aby io. (1 Mpanj. 20:21, 29; 22:39) Fa ndray zen̈y, nisy raha ratsy mare koa nataon’i Ahaba. Izy nitaritin’ny vadiny hampanjaka fivavahan̈a diso, tan’Israely. Kanefa izy tsy nibebaka foeky tamy raha nataony zen̈y.​—1 Mpanj. 21:25, 26.

14. a) Nan̈ino ma Jehovah nivolan̈a fa Mpanjaka Rehoboama nivadiky? b) Ino ma raha nampiran̈a irô mpanjaka jiaby nivadiky aby io?

14 Rehoboama koa an̈isan’ny mpanjaka nivolan̈in’i Jehovah fa nivadiky. Erakan’ny efa nikoran̈intsika taloha tarỳ in̈y, naro raha tsara vitany, tamin’izy nanjaka. (2 Tan. 12:1) Kanefa, izy koa fa nahainatanjaka fanjakan̈anany, izy tsy nan̈araka Lalàn̈an’i Jehovah eky, fa izy nanompo zan̈ahary tsy izy. (1 Mpanj. 14:21-24) Tafaran’izen̈y koa, naharony fivavahan̈a marin̈y ndreky fivavahan̈a diso. Fa tsy Rehoboama ndreky Ahaba zaraiky fo mpanjaka niala tamy fivavahan̈a marin̈y. Ankamarozandrô mpanjaka nivadiky aby io nanompo zan̈ahary tsy izy, baka iô nandrisiky vahoakandrô han̈ano karaha zen̈y koa. Ke amy Jehovah, fan̈arahan̈a fivavahan̈a marin̈y io raha araiky ten̈a ivolan̈ana fa, mpanjaka araiky tsara na ratsy.

15. Nan̈ino ma ten̈a raha maventy amy Jehovah fan̈arahan̈a fivavahan̈a marin̈y?

15 Nan̈ino ma fanompoan̈a io raha ten̈a maventy amy Jehovah? Antony araiky, andraikitrindrô mpanjaka aby io nan̈ampy vahoaka han̈araka fivavahan̈a marin̈y. Baka iô koa fan̈arahan̈a fivavahan̈a diso io mitariky olo han̈ano fahotan̈a maventy hafa koa, ndreky han̈ano raha tsy rariny. (Hos. 4:1, 2) Ankoatran’izen̈y koa, irô mpanjaka aby io ndreky vahoakandrô, efa voatokana nin’i Jehovah. Ke nampiran̈in’ny Baiboly tamin’olo mandiadia vady fo irô, izikoa fa nivadiky tamy Jehovah, ndreky nanompo zan̈ahary tsy izy. (Jer. 3:8, 9) Izikoa misy olo araiky mandiadia vady, izy tsy vitan’ny nanota tamy vadiny fo fa ten̈a nan̈ano raha nampalahelo fôn’ny vadiny io koa. Karaha zen̈y koa mpanompon’i Jehovah vita fanokan̈an-ten̈a kanefa man̈araka fivavahan̈a diso. Ten̈a malahelo mare fôn’i Jehovah. e​—Deot. 4:23, 24.

16. Amy Jehovah, ino raha tsy mampiran̈a olo marin̈y ndreky olo ratsy fan̈ahy?

16 Ino raha ianarantsika baka amy zen̈y? Atsika ten̈a mila tapa-kevitry tsy han̈ano raha misy ifandraisany amy fivavahan̈a diso, kanefa koa atsika mila man̈araka fivavahan̈a marin̈y ndreky man̈ano eraka angôvontsika amy fanompoan̈a Jehovah. Mpaminan̈y Malakia nan̈azava tsarabe ino raha tsy mampiran̈a olo marin̈y ndreky olo ratsy fan̈ahy. Karaha ty ho izy: “Ho hitanarô ndraiky fa tsy mira olo marin̈y ndreky olo ratsy fan̈ahy, baka iô olo manompo Zan̈ahary ndreky olo tsy manompo izy.” (Mal. 3:18) Dikan’izen̈y, tsisy raha foeky tôkony hambelantsika hahavy atsika ho kivy, ke ho vôly hanompo Jehovah, na tsy fahalavorarian̈antsika zen̈y, na hadisovan̈a nataontsika. Ten̈a fahotan̈a maventy amy Jehovah baka olo araiky vôly manompo izy zen̈y.

17. Nan̈ino ma atsika ten̈a mila mitandrin̈y amin’olo handeha hataontsika vady?

17 Izikoa anao tsy manambady, ke mieritreritry hanambady, ten̈a han̈ampy anao hifidy olo hatao vady, raha nivolan̈in’i Malakia io. Diniha baka ty. Misy olo mety ho tsara toetry, kanefa izy tsy manompo Zan̈ahary marin̈y. Ke olo marin̈y ma fahitan’i Jehovah olo karaha zen̈y? (2 Kor. 6:14) Izikoa anao manambady olo karaha zen̈y, ho vitany ma han̈ampy anao hifandray marikitry amy Jehovah? Aleva onon̈o fa mety nanan̈a toetry tsara irô vadin’i Solomona aby in̈y, fa irô ndraiky tsy mpanompon’i Jehovah, ke vitandrô nitariky tsihelihely fôn’i Solomona han̈araka fivavahan̈a diso.​—1 Mpanj. 11:1, 4.

18. Ino raha tôkony hampianarin’ny raimandreny zanakandrô?

18 Raimandreny ma anao? Ampiasà ohatrandrô mpanjaka aby koran̈in’ny Baiboly io, han̈ampian̈a zanakanao han̈iry hanompo Jehovah. Ampia irô hahita fa nivolan̈in’i Jehovah mpanjaka tsara mpanjaka araiky, fôtony nanompo Jehovah, aviô nandrisiky olo han̈ano karaha zen̈y koa. Ampianara irô zanakanao aby io baka amy raha volan̈inao ndreky amy raha ataonao fa fianaran̈a Baiboly, fandihanan̈a mivory, ndreky mitory raha ten̈a maventy amy fiain̈ana. (Mat. 6:33) Izikoa anao tsy man̈ano zen̈y, mety hieritreritry irô zanakanao aby io fa fivavahan̈a Vavolombelon̈on’i Jehovah io “fivavahan̈an’ny raimandrenindrô” fo fa tsy nindrô. Ke izikoa zen̈y ny raha misy, mety tsy ho ten̈a raha maventy fahitandrô fanompoan̈a Jehovah io, na irô ho vôly hanompo Jehovah foeky.

19. Mbala mety man̈anten̈a ino irô olo vôly nanompo Jehovah aby io? (Zahava koa efajoro “ Anao Mbala Mety Mimpody amy Jehovah!”)

19 Izio ma olo vôly nanompo Jehovah efa tsy mety ho kamaradin’i Jehovah eky? Ehe, izy mbala mety mibebaka, baka iô man̈araka fivavahan̈a marin̈y ndraiky koa. Fa baka hahavitany zen̈y, izy mila manetry ten̈a ndreky man̈eky hampian’ny anti-pan̈ahin’ny fiangonan̈a. (Jak. 5:14) Fa baka ho tafimpody ndraiky hanjary kamaradin’i Jehovah zen̈y, ten̈a ilan̈a ezaka mare ankitin̈y!

20. Izikoa atsika mangala tahaka irô mpanjaka tsy nivadiky aby io, karakôry fahitan’i Jehovah atsika?

20 Ke ino aby raha ianarantsika baka tamindrô mpanjakan’Israely aby io? Atsika mety manjary karaha irô mpanjaka tsy nivadiky aby in̈y, izikoa atsika tsy vôly tia Jehovah, amy fôntsika jiaby. Ke irarian̈a atsika hangala fianaran̈a tamin’ny hadisovan̈a nataontsika, hibebaka, baka iô han̈ova, izikoa misy raha mila ivoan̈a. Irarian̈a koa atsika tsy han̈adin̈a fa ten̈a raha maventy manompo Zan̈ahary tokana sady marin̈y. Izikoa anao tsy miala amy Jehovah fa manompo izy fo, olo man̈ano ny marin̈y fo fahitany anao.

HIRA 45 Izay Saintsainiko ato Am-poko

a Amy lahatsoratra ty, “mpanjakan’Israely” irô mpanjaka jiaby nanjaka tamy vahoakan’i Jehovah, na irô nanjaka tamy fanjakan̈an’ny foko aroe ta Joda, na irô nanjaka tamindrô foko folon’Israely, na nanjaka tamy foko 12.

b FAN̈AZAVAN̈A: Baiboly mampiasa volan̈a “fô” matetiky ivolan̈ana maha izy olo araiky. Tafiditry amy zen̈y fan̈irian̈anany, eritreritrinany, toetrinany, toetsain̈inany, fahaizan̈anany, baka iô tanjon̈onany, ndreky antony han̈anaovany raha.

c Tamy fotoan̈an’ izen̈y, irô mpanjaka mpanompo sampy aby io matetiky nanompo zan̈aharin’ny firenena resindrô.

d Mpanjaka Asa nan̈ano hadisovan̈a maventy. (2 Tan. 16:7, 10) Fa ndray zen̈y, Baiboly mivolan̈a fa olo nan̈ano ny tsara fo fahitan’i Jehovah izy. Tamy mpaminan̈in’i Jehovah nan̈anatra i Asa, izy tsy nitandren̈y tamy voanalohany. Fa kanefa, azo antoko fa mety nibebaka fo izy tafaran’izin̈y. Tamy Jehovah, raha tsara nataon’i Asa maromaro tozay raha ratsy nataony. Fa ny ten̈a raha maventy, Jehovah fo nitompoen’i Asa, aviô izy nifen̈y nan̈adoso fanompoan-tsampy tamy fanjakan̈anany.​—1 Mpanj. 15:11-13; 2 Tan. 14:2-5.

e Ten̈a zen̈y ankitin̈y, fôtony didy aroe voanalohany amy Lalàn̈an’i Mosesy tsy nan̈omba olo hivavaka amy Zan̈ahary hafa, izikoa tsy Jehovah zaraiky fo.​—Eks. 20:1-6.

f FAN̈AZAVAN̈A SARY: Anti-pan̈ahy tanora araiky man̈anatra rahalahy araiky efa matoe momba fahazaran̈a migiaka toaka. Rahalahy io manetry ten̈a ke man̈eky anarin̈y, ndreky man̈ano fan̈ovoan̈a mila ataony, baka iô manohy fo manompo Jehovah.