GƆLƆ-ŊUŊ 15
Berei Kwa Pɔri Ɣâla Fɛlii La A Tɔ̃yâ-pere
1. Gbɛ̂ɛ ɓé maa nɛ̃̂ɛi é berei lɛ́ kwa pɔri Ɣâla fɛli la a tɔ̃yâ-pere?
ƔÂLA-MƐNI su-ɓela támaa da mò à gɛ́ɛ da dɔ̃yâi lɛ́i é pîlaŋ Ɣâla ma. Kɛ́lɛ, nyíŋi fa pɔri kɛ́i a tɔ̃yâ, kpɛ́ni fêi ɣâla-mɛni su-ɓela da mɛni-ŋa lɛ é pîlaŋ Ɣâla ma da berei maa nɛ̃̂ɛi kú Ɣâla fɛli lai nyii vé Ŋâla-kɔlɔi sui. Kwa pɔri berei kɔ́lɔnii léŋ maa nɛ̃̂ɛi kú Ɣâla fɛli la a tɔ̃yâ-pere? Ziova nya tɔnɔ nɔ́ ɓé a nɛ kûa berei maa nɛ̃̂ɛi kú vɛli lai.
2. Berei maa nɛ̃̂ɛi kú Ɣâla fɛli lai, ya pɔri gɔ́lɔnii léŋ?
2 Ziova aâ Ŋâla-kɔlɔi tɛɛ kúpɔ à gɛ́ɛ kú berei kɔ́lɔŋ kwa pɔri vɛlii lai. M̀ɛni ma, Ŋâla-kɔlɔi maa-kɔ́ri, nyaŋ Ziova a pâi kpɔŋ maa tɛɛi ípɔ à gɛ́ɛ I mɛni lɛ́lɛɛ támaa sɔlɔ ɓó zu, kpɛ́ni fêi gbaaŋɔ̂ɔi ímɛni ma.—Azaya 48:17.
3. Lé ɓé Ɣâla a ŋwɛ̂lii kú gɛi?
3 Nûa taŋa da mò à gɛ́ɛ Ɣâla a ǹyée see ɣâla-mɛni kélee mu, kɛ́lɛ nyíŋi fei Zîsɛ è mò kûa. È mò nyɛɛi: “Diai kélee da kɛ ḿa, ‘Kúnuu-namui, Kúnuu-namui,’ díkélee dífe pâi lîi ŋâla-taa Kâloŋ-laai su, fɛ̂ɛ ǹúui a Ńâŋ nĩ̂a-mɛni kɛ.” M̀ɛni ma, maa nɛ̃̂ɛi kú Ɣâla nĩ̂a-mɛni kɔ́lɔŋ, kú gɛ. Nyíŋi káa a mɛni kpanaŋɔɔ kpɛ́ni fêi, Zîsɛ è mò à gɛ́ɛ diai dífa Ɣâla nĩ̂a-mɛni kɛi, díkaa yɛ̂ɛ “ŋwana-lɔɔ-ɓela.”—Maafîu 7:21-23.
4. Lé ɓé Zîsɛ è mò é pîlaŋ Ɣâla nĩ̂a-mɛni kɛ mɛni mai?
4 Zîsɛ è mò à gɛ́ɛ kwa kɛ ŋwɛ̂lii kú Ɣâla Maafîu 7:13, 14) Bere su kuro-téɛɛ̂i kpaa berei maa nɛ̃̂ɛi kú Ɣâla fɛli lai, ɓé a wɔlɔ-wɔlɔ fúlu-laa tɛɛ kúpɔ. Bere su kɛ́tɛi kpaa Ŋâla fɛli-pere nyɔ́mɔɔi a li a núu su-kara taa. Kɛ́ɛ Ziova fé ŋwɛ̂lii núu da kélee é saa. M̀ɛni ma, aâ pere lá ɓó à gɛ́ɛ núu kélee é maa mɛni maa-kɔ́ri.—2 Pitɛ 3:9.
nĩ̂a-mɛni kɛ́, kwa pâi tɛɛi mɛni-kpɔlu támaa su. È mò nyɛɛi: “Ka lɔ́ góraŋ lá kuro-teɛ̂i naa pere, kpɛ́ni fêi, góraŋ lá kɛ́tɛi da berei su kɛ́tɛi da li a núu su-kara taa, [nyaŋ] núu támaa da tɛɛ̂i la. Kɛ́lɛ, góraŋ lá kuro-téɛɛ̂i da bere su kuro-teɛ̂i da li a núu fúlu-laa su, m̀ɛni ma, núu tɛ́itɛi nɔ́ ɓa tɛɛ la.” (BEREI KWA PƆRI ƔÂLA FƐLII LA A TƆ̃YÂ-PERE
5. Ya pɔri diai da Ɣâla fɛli a tɔ̃yâ-perei kɔ́lɔnii léŋ?
5 Zîsɛ è mò à gɛ́ɛ kwa pɔri diai kɔ́lɔnii da Ɣâla fɛli a tɔ̃yâ-perei. Kwa nyíŋi kɛ à kɛ̀ kwa mɛni maa-kɔ́ri é pîlaŋ dílaa-lai ma da berei da Ɣâla fɛli lai. È mò nyɛɛi: “Ka pâi dí kɔ́lɔnii díɓa ma.” È ŋɔ́nɔ mò nyɛɛi: “Wúru lɛ́lɛɛ kélee a ɓa a m̀a lɛ́lɛɛ.” (Maafîu 7:16, 17) Nyíŋi fé mói à gɛ́ɛ diai da Ɣâla fɛli a tɔ̃yâ-perei dímaa waai. Kɛ́ɛ, tɔ̃yâ ɣâla-ɓela da kɔ à gɛ́ɛ dí mɛni lɛ́lɛɛ kɛ. Kwaa nâa maa-kɔ́ri berei kwa pɔri diai da Ɣâla fɛli a tɔ̃yâ-perei kɔ́lɔnii la.
6, 7. Lé mɛni ɓé tɔ̃yâ ɣâla-mɛni kélee pîlaŋɔɔ̂i la Ŋâla-kɔlɔi wóo mai? Lé ɓé kwa pɔri maa-kɔ̂rii Zîsɛ ŋɔmɛni-kɔɔŋ-maai sui?
6 Maa nɛ̃̂ɛi Kuɣâla fɛli perei e kɛ a bîlaŋɔ Ŋâla-kɔlɔi wóo ma. Ŋâla-kɔlɔi è mò nyɛɛi: “Ŋâla-kɔlɔi kélee e kula Ɣâla yêei, ǹɛ́lɛɛ sɛŋ-lɛ mɛni ma, ǹɛ́lɛɛ lɛɛ-sɛŋ lɛ-ɓela dímarê-kɛ́i su kula mɛni ma, ǹɛ́lɛɛ núu kula mɛni ma tûa-pere-nyɔŋ su é pá pôlu Ɣâla pɔ́, ǹɛ́lɛɛ ŋɔ́nɔ tɔ̃yâ-laa lɛ́ mɛni ma núu ma, à gɛ́ɛ ǹúui gáa a Ɣâla-nuui é kɛ́ a gbɛtɛɛ kpɔ́ a ǹɛ́lɛɛ tíi lɛ́lɛɛ kélee mɛni ma.” (2 Temete 3:16, ) Zia-nuui Pɔ̂ɔ è mò Kôrai-ɓelai kɛ Tɛsɛlonaika dîa nyɛɛi: “Tãi ká Ɣâla ŋɔwóoi sɔlɔ ɓo la nyii ká m̀ɛni kúlai, ká káyée see mu, káfe káyée see ní mu yɛ̂ɛ núu-kpune ŋɔwóo, kɛ́lɛ, ká káyée see mu yɛ̂ɛ berei gáa la a Ɣâla ŋɔwóoi.” ( 171 Tɛsɛloniɛŋ 2:13) Tɔ̃yâ ɣâla-mɛni kɛ-pere kélee ká Ŋâla-kɔlɔi wóo ma. Vé a núu-kpune tàre, kpaa mɛni nyii kú zɔlɔ ɓo kúnûa pɔlɔ-ŋai yêei, kpaa sɛŋ takpɛ́ni.
7 M̀ɛnii kélee Zîsɛ è nɛ nûa dîai, è kɛ a bîlaŋɔ Ŋâla-kɔlɔi wóo ma. (Zɔ̂ŋ 17:17 lóno.) Nono woo-ŋa dámaa ɣele díkɛ a dí pîlaŋɔ Ŋâla-kɔlɔi ma. (Maafîu 4:4, 7, 10) Diai a dɔ̃yâ ɣâla-ɓelai da dísɛŋ-lɛɛi kélee kula Ŋâla-kɔlɔi su yɛ̂ɛ berei Zîsɛ a káa gɛ lai.
8. Lé ɓé Zîsɛ è mò é pîlaŋ Ziova fɛli-pere mai?
8 Ziova nya tɔnɔ nɔ́ ɓé maa nɛ̃̂ɛi kú vɛli. Ŋule-wooi 83:18 è mò New World Translation su nyɛɛi: “Yai íláa ɓa Ziova, ya ɓa Ŋwala-wala kélee Ɣâlai ŋéniɛi gwaa kélee mɛi.” Zîsɛ è kɛ ŋwɛ̂lii nûa dí dɔ̃yá Ɣâlai kɔ́lɔŋ, nyaŋ è Ɣâla láa lɛ nûa dîa. (Zɔ̂ŋ 17:6 lóno.) Zîsɛ è mò nyɛɛi: “Ínuu-namui Ziova nɔ́ ɓé maa nɛ̃̂ɛi I vɛli, I tíi maa waa kɛ́ nɔ́ nya tɔnɔ mi.” (Maafîu 4:10, NW.) M̀ɛni ma, kwai a dɔ̃yâ ɣâla-ɓelai kwa pîlaŋ Zîsɛ kɔ́ɔ pɔɔi. Ziova nya tɔnɔ nɔ́ ɓé kwa vɛli, kúkɛ náa toli, kúkɛ náa lɛ nûa dîa da m̀ɛnii a pâi gɛ́i kûɛi.
9, 10. Kwa wɛli-kɛ-maa lɛ léŋ kúkîe-ni mɛni ma?
9 Maa nɛ̃̂ɛi wɛli-kɛ-maa su kpanaŋɔɔ e kɛ kúyêei nûa mɛni ma. Zîsɛ è mò ŋɔpôlu-ɓelai dîa à gɛ́ɛ dí díkîe-ni wɛ́li, nyaŋ bere nɔ́ ɓé kwa máŋ kwa gɛ la. (Zɔ̂ŋ 13:35 lóno.) Kwa wɛli-kɛ-maa lɛ nûa dîa a nɛɛ máŋ kpîŋ kwa dia-ni kúfe kula ní lɔii tɔnɔ su, dítûa-pere à kɛ̀ a dakpɛ́ni kúwɔ̂i ma, da kɛ a tɔɔ-ɓela kpaa máŋ kôlo-ɓela. Ŋwɛli-kɛ-maai kúyêei kúkîe-ni mɛni mai, a kú kɛ zu tɔnɔ. (Kolasiɛŋ 3:14) M̀ɛni ma, kúfa kúyée pu kɔ́ kɔ mɛni su à gɛ́ɛ kú núu paa. Ŋâla-kɔlɔi è mò nyɛɛi: “Nyíŋi su ɓé kwa pɔri Ɣâla ǹônii kɔ́lɔnii naa da Dɛ̂ɓelei ǹônii. Ǹúui kélee va mɛni sã́a kɛ́i, vé a Ɣâla pɔ́ɔ, kpaa máŋ ǹúui vé marâŋ-nuu wɛ́linii.” È ŋɔ́nɔ mò nyɛɛi: “Kúfe kɛ yɛ̂ɛ Kîŋ nyii kɛ a ŋwana-lɔɔ-nuui pɔ́ɔi. È ǹêɣe Ebɛɛ paa.”—1 Zɔ̂ŋ 3:10-12; 4:20, 21.
10 Kwa kútãi, kúwala-walalaai, da kúkɔ̂liŋ-ŋa siɣe kú kpɔŋ maa tɛɛ kúɓarâŋ pɔ́, kú dí fɔrɔ. (Ibulu 10:24, 25) Kwa “mɛni lɛ́lɛɛ kɛ núu kélee mî.”—Galesiɛŋ 6:10.
11. Lé ɓé Zîsɛ kɛ a berei a li Ɣâla pɔ́i?
11 Maa nɛ̃̂ɛi kú Zîsɛ wóo mɛni kpɛ́ni fêi nya ɓa berei a li Ɣâla pɔ́. Ŋâla-kɔlɔi è mò nyɛɛi: “Ɓálo-laa fa kula núu dakpɛ́ni yêei, kpɛ́ni fêi, láa dakpɛ́ni kélee fé naa ǹɔii ma ɓɛ́ nyii dɛɛ̂i núu-kpune láa ma nyii a pɔri ɓálo-laa sɔlɔ ɓói zui.” (Dikɛ-mɛni-ŋai 4:12) Gɔlɔ-ŋuŋ 5 su, kú maa-kɔ́ri à gɛ́ɛ Ziova è Zîsɛ tɛɛ à gɛ́ɛ é ŋɔfúlu-laai tɛɛ a núu-kpune maa tee-sɛŋ. (Maafîu 20:28) Nyaŋ Ziova aâ Zîsɛ siɣe à gɛ́ɛ é kɛ a Kâloŋ ǹɔii mɛi. M̀ɛni ɓé Ŋâla-kɔlɔi è mò la kûa nyɛɛ, maa nɛ̃̂ɛi kú kúwóli tɔ́ɔ Zîsɛ ma à kɛ̀ kwa ŋwɛ̂lii kú wɔlɔ-wɔlɔ fúlu-laa sɔlɔ ɓo.—Zɔ̂ŋ 3:36 lóno.
12. Lé mɛni ɓé kúfa kúyée da kúlá pu la ŋéniɛi ŋí su gɔ́mɛti mɛni-ŋai su?
12 Kúfe kúyée da kúlá pu ŋéniɛi ŋí su gɔ́mɛti mɛni-ŋa su. Zîsɛ fé ǹyée da ná pu ní ŋéniɛi ŋí su gɔ́mɛti mɛni-ŋa su. Tãi kpîŋ è kɛ mɛni-kpɔlu káai lai, è mò Lomaŋ kâloŋ Pâle ma nyɛɛi: “Ŋákâloŋ-laai fé kula ní ǹɔii ŋí su.” (Zɔ̂ŋ 18:36 lóno.) Yɛ̂ɛ Zîsɛ, kwa máŋ kwa kánaŋ Ɣâla Ŋɔkâloŋ-laai ma, m̀ɛni ma, ɓɛ́i kélee kúkaa naai, kúfa kúyée da kúlá pu ŋéniɛi ŋí su gɔ́mɛti mɛni-ŋa su. Kɛ́ɛ, Ŋâla-kɔlɔi è mò nyɛɛ kú ɓaa-kɛ-maa tɛɛ “gɔ́mɛnɛ-ɓelai” pɔ́. (Lomaŋ 13:1) M̀ɛni ma, kwa ǹɔii-ŋuŋ kúkaa zui ŋɔtɔ̂ŋ-ŋai mɛi kaa. Kɛ́lɛ, gɔ́mɛti ta à kɛ̀ ŋwɛ̂lii kú mɛni ta kɛ nyii vé lɛ́lɛ ní Ɣâla ŋɛ́i, kúfe pâi gɛ́i, kɛ́lɛ kwa zia-ɓelai pɔ́ɔ kɔɔŋ nyii-ŋai mò diyɛɛ: “Fɛ̂ɛ kú Ɣâla wóo mɛni e tɛɛ núu-kpune ma.”—Dikɛ-mɛni-ŋai 5:29; Mâki 12:17.
13. Lé ɓé kwa mò nûa dîa è pîlaŋ Ɣâla Ŋɔkâloŋ-laai ma?
13 Kú laai la à gɛ́ɛ Ɣâla Ŋɔkáloŋ-laai nɔ́ ɓé pâi mɛni-kpɔlu kélee kulai ŋéniɛi su. Zîsɛ è mò à gɛ́ɛ “Gâloŋ-laai maa-tuŋ lɛ́lɛɛi” a pâi ɓói ŋéniɛi gwaa kélee. (Maafîu 24:14 lóno.) Núu-kpune gɔ́mɛti fa pɔri m̀ɛnii Ɣâla Ŋɔkâloŋ-laai a pâi gɛ́i kûɛi kɛ́i. (Ŋule-wooi 146:3) Zîsɛ è mò à gɛ́ɛ kú Ɣâla fɛli Ŋɔkâloŋ-laai mɛni ma. È mò nyɛɛi: “Tɔ́ɔ Íkâloŋ-laai é pa. Tɔ́ɔ ínĩ̂a-mɛni é kɛ ǹɔii ma ɓɛ́ yɛ̂ɛ berei gáa la ɣâla-taai.” (Maafîu 6:10) Ŋâla-kɔlɔi è mò nyɛɛ Ɣâla Ŋɔkâloŋ-laai a pâi núu-kpune gɔ́mɛti-ŋa kélee su-karai, nyaŋ “a pâi kɛ́i naa wɔlɔ-wɔlɔ da wɔlɔ-wɔlɔ.”—Danîa 2:44.
14. Gbɛ̂ɛ-ní ɓé I dí kɔ́lɔŋ á gɛ́ɛ da Ɣâla fɛli a tɔ̃yâ-perei?
14 M̀ɛni-ŋai kélee yaâ nâa maa-kɔ̂rii, íkpîŋ marê kɛ: ‘Gbɛ̂ɛ-ni ɓé dísɛŋ-lɛɛi kélee pîlaŋɔɔ̂i Ŋâla-kɔlɔi wóo mai? Gbɛ̂ɛ-ni ɓé da Ɣâla láa lɛ́ nûa dîai? Gbɛ̂ɛ-ni ɓé wɛli-kɛ-maa su kpanaŋɔɔ ká díyêei díkîe-ni mɛni mai, nyaŋ dí laai la à gɛ́ɛ Ɣâla è Zîsɛ tɛɛ à gɛ́ɛ é kúŋuŋ maa ɓói? Gbɛ̂ɛ-ni ɓé dífa díyée kpaa dílá pu ŋéniɛi ŋí su gɔ́mɛti mɛni-ŋa sui? Gbɛ̂ɛ-ni ɓé da mò à gɛ́ɛ Ɣâla Ŋɔkâloŋ-laai nɔ́ ɓé pâi mɛni-kpɔlu kélee kulai ŋéniɛi ŋí sui?’ Dia ɓa Ziova Ŋɔsêre-faa kɛ́-ɓelai.—Azaya 43:10-12.
LÉ ƁÉ MAA NƐ̃̂ƐI I GƐI?
15. Lé ɓé maa nɛ̃̂ɛi kú gɛ kwa kɛ ŋwɛ̂lii Ɣâla é ǹyée see kúfɛli-woo mu?
15 Vé nɔ́ a sɛŋ à gɛ́ɛ kú laa la à gɛ́ɛ Ɣâla káa ɣele ma. Kpɛ́ni fêi, nyînaŋ nyɔ́mɔɔ-ŋai dia máŋ dí laai la à gɛ́ɛ Ɣâla káa ɣele ma, kɛ́lɛ dífa ŋ̀óo mɛni. (Zĩi 2:19) M̀ɛni ma, à kɛ̀ kwa ŋwɛ̂lii Ɣâla é ǹyée see kúfɛli-woo mu, kúfe laa nɔ́ la à gɛ́ɛ gáa ɣele ma, kɛ́ɛ kú m̀ɛnii kɛ́ a mò kûai.
16. Lé mɛni ɓé maa nɛ̃̂ɛi kú kúyée kula la lɛ́ɛ ɣâla-mɛni sui?
16 À gɛ́ɛ Ɣâla é ǹyée see kúfɛli-woo mu, fɛ̂ɛ kú kúyée kula lɛ́ɛ ɣâla-mɛni su. Ɣâla ŋɔlono-kɛ-nuui Azaya è mò nyɛɛi: “Ká kákpîŋ maa waa, ká kula Babelɔŋ.” (Azaya 52:11; 2 Kɔleŋtiɛŋ 6:17) Nyíŋi ɓé gɛ maa nɛ̃̂ɛi kú kúyée kula lɛ́ɛ ɣâla-mɛni kélee su.
17, 18. Lé ɓé Ŋâla-kɔlɔi a dòli a “Babelɔŋ Kɛ́tɛi,” nyaŋ lé mɛni ɓé maa nɛ̃̂ɛi kú kula la naa a maa félaai?
17 Lé ɓa lɛ́ɛ ɣâla-mɛni? Nya ɓa ɣâla-mɛni nyii pâi moi kûa à gɛ́ɛ kú Ɣâla fɛli a bere sîi nyii vé Ŋâla-kɔlɔi wóo mai. Ŋâla-kɔlɔi a lɛ́ɛ ɣâla-mɛni-ŋa kélee tóli a “Babelɔŋ Kɛ́tɛi.” (M̀ɛni-lɛɛi 17:5) Lé mɛni ma? Ǹyá-fɛɛi tɛɛ pôlu ma Nôa ŋɔtãi ma, lɛ́ɛ ɣâla-mɛni kɔ́ɔ e pîlaŋ Babelɔŋ taa-lêei su. Nɛ́ɛ ɣâla-mɛni-ŋai dísɛŋ-lɛɛi è táa-taa ǹɔii gwaa kélee. Gɔɔŋ-maa ɓa, ǹûai kɛ Babelɔŋ taa-lêei sui, da káa dɔnɔ-su-saaɓa ɣâla kpulu-ŋa fɛli. Sâa máŋ, ɣâla-mɛni su-ɓela támaa da nɛ à gɛ́ɛ Ɣâla káa a dɔnɔ-su-saaɓa, kɛ́ɛ, Ŋâla-kɔlɔi è mò nyɛɛ Ziova Ɣâla ká nɔ́ tɔnɔ, nyaŋ Ǹóŋ ɓa Zîsɛ. (Zɔ̂ŋ 17:3) Diai kɛ Babelɔŋ taa-lêei sui, da káa ŋɔ́nɔ mò à gɛ́ɛ núu ta a saa, ŋɔmɔ̂leŋ a li dɛ̂ɓele-taa ŋɔŋ su gɛ mɔ̃lɛ naa. Kɛ́lɛ, nyíŋi fé a tɔ̃yâ.— M̀ɛni-ŋuŋ-ŋai Gɔlɔi Kpɛɛ Ŋa 14, 17 da 18 káa.
18 Ɣâla aâ wɔ́lɔ mò naa-tuɛ à gɛ́ɛ tãi kpua yée mu, a pâi lɛ́ɛ ɣâla-mɛni kélee su karai. (M̀ɛni-lɛɛi 18:8) Yaâ nâa gáa m̀ɛnii maa nɛ̃̂ɛi I íyée kula la lɛ́ɛ ɣâla-mɛni su a maa félaai? Ziova Ɣâla a ŋwɛ̂lii I nyíŋi kɛ loníi ma, tãi faâ tɛɛ la ya.—M̀ɛni-lɛɛi 18:4.
19. Ya gbɛtɛ íkili ŋa à gɛ́ɛ I Ziova fɛli, lé ɓé a pâi gɛ́i ímɛni mai?
19 Ya gbɛtɛ íkili ŋa à gɛ́ɛ I íyée kula lɛ́ɛ ɣâla-mɛni su Mâki 10:28-30) Tãi ta, ílaoi-ni da íkaayɔɔ̂i su-ɓelai nyii-ŋai tɔ́ɔ ya Ziova fɛli mɛni mai, dia máŋ da pâi dílii maa fálenii dí pɛlɛ Ŋâla-kɔlɔi maa-kɔ̂rii.
I Ziova fɛli, ílaoi-ni da íkaayɔɔ̂i su-ɓela daŋa da pâi tɔɔ̂i ya kpaa dí kpîŋ I kpɔara. Kɛ́ɛ, Ziova fé pâi ǹyée kulai ímu. Ka Ɣâla ŋɔnûa miliyɔ̂ŋ támaai ŋéniɛi gwaa kéleei nyii tɔ̃yâ wɛli-kɛ-maa ká díyêei díkîe-ni mɛni mai, ka pâi kɛ́i a káayɔɔ tɔnɔ, nyaŋ wɔlɔ-wɔlɔ kili-kɛ-zu a pâi kɛ́i íyêei Ɣâla ŋɔɣeniɛ ninai mɛni ma. (20. Lé mɛni ɓé maa nɛ̃̂ɛi kú Ziova fɛli la a berei a ŋwɛ̂lii kú gɛ lai?
20 Tãi kpua yée mu, Ɣâla a pâi ŋwana-lɔɔ-ɓelai kélee su-karai, nyaŋ Ŋɔkâloŋ-laai a pâi kɛ́i ǹɔii mɛi wɔlɔ-wɔlɔ da wɔlɔ-wɔlɔ. (2 Pitɛ 3:9, 13) Nyíŋi a pâi kɛ́i a mɛni lɛ́lɛɛ kpɛɛ pôlu tãi tí ma! Núu kélee a pâi Ziova fɛlii a berei Ziova a ŋwɛ̂lii kú gɛ lai. M̀ɛni ma, maa nɛ̃̂ɛi I kɔ́ I Ziova fɛli a berei a ŋwɛ̂lii la loníi ma.