1, 2. Lé marê-kɛɛ ɓé ǹɛ́lɛɛi I gɛ a íkpîŋ, nyaŋ lé ɓé nyíŋi kɛ a mɛni kpanaŋɔɔ̂i?

ÍƔÂLA-KƆLƆ maa-kɔ́riɛ sârai, yaâ maa-kɔ́ri à gɛ́ɛ nûa támaa nyii-ŋai da mò à gɛ́ɛ da Ɣâla fɛlii, da mɛni-ŋa lɛ kpaa da mɛni-ŋa kɛ nyii ŋwɛ́li fé Ɣâla mai. (2 Kɔleŋtiɛŋ 6:​17) Nya ɓe gɛ̀ Ziova aâ mo à gɛ́ɛ kú kula lɛ́ɛ ɣâla-mɛni su kpaa “Babelɔŋ Kɛ́tɛi.” (M̀ɛni-lɛɛi 18:​2, 4) Lé ɓé maa nɛ̃̂ɛi I gɛi? Maa nɛ̃̂ɛi kú kélee kú m̀ɛnii lɛ́ kwa pâi gɛ́i, kú kúkpîŋ marê kɛ, ‘Ŋa ŋwɛ̂lii ŋa Ɣâla fɛli a berei a ŋwɛ̂li ŋá gɛ lai, kpaa ŋa ŋwɛ̂lii ŋa vɛli a berei ŋa wɔ́lɔ vɛli la a bɔlɔi?’

² À kɛ̀ yaâ kula lɛ́ɛ ɣâla-pɛrɛ ta mu, kpaa yaâ mo dîa à gɛ́ɛ dí íláa kula díkɔlɔi su, nyíŋi káa a mɛni lɛ́lɛɛ. Kɛ́lɛ, tãi ta ílii su pere, m̀ɛni-ŋai da dûa-pere-ŋai I dímaa-kɔ́ri lɛ́ɛ ɣâla-mɛni sui dí taŋa díkaa nîi a ínĩ̂a-mɛni. Kwaa m̀ɛni-ŋai tí da dûa-pere-ŋai tí daŋa káa da berei ǹɛ́lɛɛi la à gɛ́ɛ kú dí káa yɛ̂ɛ berei Ziova a dí káa lai.

3. (1) Lé mɛni ɓé a kɛ la a gbanaŋɔɔ à gɛ́ɛ nûa taŋa dí kpera ɣâla-pɔɔkɔ̂ɔŋ-ŋa fɛliɛ mai? (2) Lé ɓé Ŋâla-kɔlɔi è mò é pîlaŋ Ɣâla fɛliɛ ma ɣâla-pɔɔkɔ̂ɔŋ-ŋa sârai?

³ Nûa taŋa daâ wɔ́lɔ namu ɣâla-pɔɔkɔ̂ɔŋ-ŋa kpaa, sɛŋ sîi takpɛ́ni-ŋa fɛlii a kóraŋ támaa. À kɛ̀ bere ɓé ya máŋ ya gɛ la, ífe pâi laai la à gɛ́ɛ kwa pɔri Ɣâla fɛlii zãai ŋí ŋɛ́i pôlu. Kɛ́ɛ gɔ́lɔŋ à gɛ́ɛ Ziova aâ berei lɛ́ kûa à gɛ́ɛ kú vɛli la. Nyaŋ, Ŋâla-kɔlɔi aâ mo kûa a zu ponoɔ à gɛ́ɛ Ziova fé ŋwɛ̂lii kú vɛli  ɣâla-pɔɔkɔ̂ɔŋ-ŋa sârai.​—Ɛsedɔ 20:4, 5 lóno; Ŋule-wooi 115:4-8; Azaya 42:8; 1 Zɔ̂ŋ 5:21.

4. (1) Lé mɛni ɓé kúfe ŋamûa-ŋa fɛli lai? (2) Lé mɛni ɓé Ziova è Eezuɛ-ŋai lia-woo ɓo la à gɛ́ɛ dífe lono zaa-ɓelai pɔ́i?

⁴ Nûa taŋa da tãi támaa siɣe díkɛ kɔ́ à gɛ́ɛ dí ŋamûa-ŋai líi laa mɛni kɛ. Díkɛ kpîŋ dí fɛli. Kɛ́ɛ kwaâ maa-kɔ́ri à gɛ́ɛ zaa-ɓelai dífa pɔri kpɔŋ maa tɛɛ̂i kúpɔ kpaa dí mɛni nyɔ́mɔɔ kɛ a kûa. Dífe a dí fúlu kwaa ta ma. Núu da à kɛ̀ kɔ́i à gɛ́ɛ e lono Zaa-ɓelai pɔ́, nyíŋi káa a mɛni nyɔ́mɔɔ kpɛ́ni fêi ŋ̀óoi a pâi mɛnii, a kulai nyînaŋ nyɔ́mɔɔ-ŋai yêei. M̀ɛni ɓé Ziova è Eezuɛ-ŋai lia-woo ɓo la à gɛ́ɛ dífe kɔ́ à gɛ́ɛ dí lono zaa-ɓelai pɔ́ kpaa dí díyée pu nyînaŋ nyɔ́mɔɔ mɛni su.​—Dutɛrɔnome 18:​10-12; M̀ɛni-ŋuŋ-ŋai Gɔlɔi Kpɛɛ Ŋa 26 da 31 káa.

5. Lé ɓa kpɔŋ maa tɛɛ ípɔ à gɛ́ɛ I kpera Ɣâla fɛlii ɣâla-pɔɔkɔ̂ɔŋ-ŋa sârai, kpaa I íyée kúla ŋamûa-ŋa fɛli mɛni sui?

⁵ Lé ɓa kpɔŋ maa tɛɛ ípɔ à gɛ́ɛ I kpera Ɣâla fɛli ɣâla-pɔɔkɔ̂ɔŋ-ŋa sârai, kpaa I íyée kula ŋamûa-ŋa fɛli mɛni sui? Ŋâla-kɔlɔi lóno I íkili-ŋa sia a gbanaŋɔɔ é pîlaŋ berei ma Ziova a zãai ŋí káa lai. Vé “wɛ́li ní” a zãai ŋí, díɓɛlɛ kpɛɛi goi. (Dutɛrɔnome 27:​15) Ziova fɛli a fólo kélee à gɛ́ɛ e kpɔŋ maa tɛɛ ípɔ I zãai ŋí káa yɛ̂ɛ berei a dí káa lai, à gɛ́ɛ e kpɔŋ maa tɛɛ ípɔ I Ɣâla fɛli a berei a ŋwɛ̂lii I vɛli lai. (Azaya 55:9) Ya pɔri laai la à gɛ́ɛ Ziova a pâi kpɔŋ maa tɛɛi ípɔ à gɛ́ɛ I íyée kula lɛ́ɛ ɣâla-mɛni-ŋa su.

6. Lé mɛni ɓé nûa dí Gɔ́lɛ-ɣaloŋ-loŋ ŋɔfólo 25 siɣe la a Zîsɛ maa sɔlɔ ɓó ɣelei?

⁶ Ŋéniɛi gwaa kélee, Kélemɔsi káa a ŋele kɛ́tɛ-ŋai dɔnɔ nyii nûa dí gɔ́lɔŋ, nyaŋ gáa nûa támaa kili ŋa à gɛ́ɛ gáa a Zîsɛ  maa sɔlɔ ɓó ɣele. Kɛ́ɛ Kélemɔsi káa a lɛ́ɛ ɣâla-mɛni ŋɔsɛŋ-lɛɛ-ŋai dɔnɔ. Kwii kɔlɔ kɛ́tɛ tɔnɔ nyii da kɛ ma isakolopidia (encyclopedia) è mò à gɛ́ɛ Lomaŋ-ŋai nyii-ŋai dífe kɛ ní ɣâla-mɛni sui, da kaa vóloi maa sɔlɔ ɓó ɣele kula a Gɔ́lɛ-ɣaloŋ-loŋ ŋɔfólo 25. Ee Ŋâla-pɛrɛ laa-tuɛ-ɓelai díkɛ ŋwɛ̂lii à gɛ́ɛ ǹûai ŋí díkɛ a Kôrai-ɓelai, berei máŋ dífe Zîsɛ maa sɔlɔ ɓó ní la a Gɔ́lɛ-ɣaloŋ-loŋ ŋɔfólo 25, dí gbɛtɛ à gɛ́ɛ dí vóloi ŋí siɣe a Zîsɛ maa sɔlɔ ɓó ɣele. (Lûu 2:​8-12) Kɛ́ɛ Zîsɛ ŋɔpôlu-ɓelai dífa káa Kélemɔsi kula. Kɔlɔ tɔnɔ ta è mò nyɛɛ kóraŋ 200 tɛɛ Zîsɛ maa sɔlɔ ɓoɔ pôlu ma, “núu ta fé kɛ ní a gɔ́lɔŋɔɔ, kpaa a gbáaŋɔɔ ŋelei dí Zîsɛ maa sɔlɔ ɓó lai mɛni ma.” (Sacred Origins of Profound Things) Kélemɔsi kula mɛni kɔ́ɔ e pîlaŋ kóraŋ ŋɔŋdɔ támaa tɛɛ Zîsɛ saa pôlu ma.

7. Lé ɓé gɛ dɔ̃yâ Kôrai-ɓelai dífa Kélemɔsi kulai?

⁷ Nûa támaa dí gɔ́lɔŋ berei Kélemɔsi kɔ́ɔ e pîlaŋ lai da mɛni-ŋai bîlaŋɔɔ̂i Kélemɔsi ma yɛ̂ɛ bêle kpàya-kpayai nûa da dòo da ɓɛlɛ-see kɛɛ. Gɔɔŋ-maa ɓa, tãi tɔnɔ England lɔii da America lɔii gwaa taŋa ma, e kɛ a tɔ̂ŋ à gɛ́ɛ núu ta fe Kélemɔsi kula kpɛ́ni fêi bîlaŋɔi lɛ́ɛ ɣâla-mɛni ma. Diai kélee da káa dɔ̂ŋ ŋí ɣalei, da káa dí kula-maa kɛ. Tãi támaa tɛɛ pôlu ma, nûa dí pɛlɛ Kélemɔsi kulai ŋɔ́nɔ. Lé ɓé gɛ dɔ̃yâ Kôrai-ɓelai dífa Kélemɔsi kulai? Kpɛ́ni fêi da ŋwɛ̂lii dí Ziova lîi laa mɛni kɛ dítûa-pere kélee su.

8, 9. Lé mɛni ɓé Kôrai-ɓelai wɔ́lɔ kɛ́i dífa káa núu maa sɔlɔ ɓó ɣele kuu-ŋa kula lai?

⁸ Ŋele kɛ́tɛ-ŋai nyii nûa dí gɔ́lɔŋ ŋéniɛi gwaa kélee dɔnɔ ŋɔ́nɔ ɓa dímaa sɔlɔ ɓó ɣele. Maa nɛ̃̂ɛi Kôrai-ɓela dí dímaa sɔlɔ ɓó ɣele gúu kula? Núu maa sɔlɔ ɓó ɣele kúu kúla mɛni feerɛ nɔ́ ɓé Ŋâla-kɔlɔi e lono é pîlaŋ ma, nyaŋ diai dímaa sɔlɔ ɓó ɣele kúu kulai dífe kɛ ní a Ziova fɛli-ɓela. (Zɛnɛse 40:​20; Mâki 6:​21) Núu maa sɔlɔ ɓó ɣele kúu kula mɛni è kɛ a ŋelei nyii da káa ɓaa-kɛ-maa tɛɛ la lɛ́ɛ ɣâla-ŋa pɔ́. M̀ɛni ɓé Kôrai-ɓelai wɔ́lɔ kɛi  “da káa núu maa sɔlɔ ɓó ɣele kúu kula mɛni káa la a lɛ́ɛ ɣâla-mɛni.”​—The World Book Encyclopedia.

⁹ È kɛ Lomaŋ-ŋai da Gurîi-ŋai kili-ŋa à gɛ́ɛ núu maa sɔlɔ ɓó ɣele kúu kula tãi kélee, mɔlêŋ ta a kɛ naa nyii a ǹúui da m̀aa sɔlɔ ɓó ɣele kúu kulai maa kɔ̃ɔ ŋɔkɛ́-ɣeniɛi su. Gɔlɔi da kɛ ma The Lore of Birthdays è mò nyɛɛi: “Wala-walalaa káa m̀ɔlêŋ tí yêei e kula nɛ́ɛ ɣâlai yêei dí ǹúui tí maa sɔlɔ ɓó a m̀aa sɔlɔ ɓó ɣelei.”

10. Lé mɛni ɓé sâa Kôrai-ɓela dífa núu maa sɔlɔ ɓó ɣele kúu kula lai?

¹⁰ I laai la Ziova a ǹyée see kúu kélee mu nyii gɔ́ɔ pîlaŋɔɔ̂i lɛ́ɛ ɣâla-mɛni mai? (Azaya 65:​11, 12) Kpa. Nyíŋi ɓé gɛ kúfa kúmaa sɔlɔ ɓó ɣele kúu kula kpaa ɣele kɛ́tɛ nyii gɔ́ɔ pîlaŋɔɔ̂i lɛ́ɛ ɣâla-mɛni mai.

11. Lé mɛni ɓé nûa taŋa da ɣele kɛ́tɛ kula lai? Kɛ́ɛ lé ɓé maa nɛ̃̂ɛi I m̀ɛni siɣe a gbanaŋɔ̂ɔi?

¹¹ Nûa taŋa dí gɔ́lɔŋ à gɛ́ɛ Kélemɔsi da ŋele kɛ́tɛ kpêli-ŋai díkɔ́ɔ pîlaŋɔɔ̂i lɛ́ɛ ɣâla-mɛni ma, kɛ́ɛ díkaa nîi gulai. Gáa díkili-ŋa à gɛ́ɛ ŋele kɛ́tɛ-ŋai ŋí díkaa nɔ́ a ŋelei nûa da díkaayɔɔ̂i da lii-nɛ̃ɛ kula la gîe ma. Ya máŋ bere ɓé gáa la íkili-ŋa? Vé a mɛni nyɔ́mɔɔ à gɛ́ɛ ka íkaayɔɔ̂i ká lii-nɛ̃ɛ kula gîe ma. Ziova ɓé káayɔɔ kpɛtɛ, nyaŋ a ŋwɛ̂lii kú lii-nɛ̃ɛ kula gîe ma. (Ifisiɛŋ 3:​14, 15) Kɛ́lɛ, ǹaoi-laai kwa Ziova-ni kúloai, maa nɛ̃̂ɛi maa mɛni é kɛ a gbanaŋɔɔ kûa e tɛɛ la kúkaayɔɔ̂i líi laa mɛni ma a ɣele kɛ́tɛ kulaa nyii gɔ́ɔ pîlaŋɔɔ̂i lɛ́ɛ ɣâla-mɛni mai. M̀ɛni ɓé zia-nuui Pɔ̂ɔ è mò la nyɛɛi: “Ka kɔ́ ká m̀ɛnii maa-kɔ́ri nyii a Kúnuu-namui líi laai.”​—Ifisiɛŋ 5:​10.

12. Lé ɓé a gɛ Ziova fa ǹyée see ɣele kɛ́tɛ taŋa mui?

¹² Gáa nûa taŋa kili-ŋa à gɛ́ɛ ɓɛ́i  ɣele kɛ́tɛ kɔ́ɔ e pîlaŋ naai fé a mɛni kpanaŋɔɔ, kɛ́ɛ bere fêi gáa la Ziova kili-ŋa. Va ǹyée see ɣele kɛ́tɛ ta mu nyii gɔ́ɔ pîlaŋɔɔ̂i lɛ́ɛ ɣâla-mɛni mai kpaa nyii a núu-kpune kpaa ǹɔii ŋuŋ-ŋai dífotôo-ŋai láa ma tɛ́i. Gɔɔŋ-maa ɓa, Ize-ɓelai da káa kúu kɛ́tɛ támaa kula dílɛ́ɛ ɣâla-ŋai diɛ. Tãi Eezuɛ-ŋai dí kula la Ize lɔii sui, dí ŋele kɛ́tɛi ŋí dɔnɔ siɣe díkɛ gula diyɛɛ díkaa “kúu kɛ́i [Ziova] ma.” Kɛ́ɛ Ziova è díkula-maa kɛ nyíŋi mɛni ma. (Ɛsedɔ 32:​2-10) Yɛ̂ɛ berei Ɣâla ŋɔlono-kɛ-nuui Azaya è mò lai nyɛɛ, kúfe “lɛɣɛ sɛŋ da ma nyii maa fé waa nii!”​—Azaya 52:​11 lóno.

13. Lé marê-kɛ́ɛ-ŋa ɓé pa pâi íkili-ŋa ya kpera ɣele kɛ́tɛ kúlaa ma?

¹³ Ya gbɛtɛ íkili-ŋa à gɛ́ɛ I kpera ɣele kɛ́tɛ kulaa ma, marê-kɛ́i támaa a pa pâi íkili-ŋa. Gɔɔŋ-maa ɓai: Lé ɓé ŋa pɔri gɛ́i à kɛ̀ ḿarâŋ tíi-kɛ-ɓela da ḿarê kɛ lé mɛni ɓé ḿva Kélemɔsi kula la yɛ̂ɛ diai? Lé ɓé ŋa pɔri gɛ́i à kɛ̀ núu ta a Kélemɔsi ɓɛlɛ-see kɛ ḿi? Lé ɓé ŋa pɔri gɛ́i à kɛ̀ ŋ́bɔ̂ŋ à kɛ̀ ŋwɛ̂lii ŋa ɣele kɛ́tɛ kula? Ŋa pɔri kpɔŋ maa tɛɛi léŋ ńônii pɔ́ à gɛ́ɛ dílii fé too pôlu ɣele kɛ́tɛ, kpaa núu maa sɔlɔ ɓó ɣele kúu kula mɛni ma?

14, 15. Lé ɓé ya pɔri gɛ́i à kɛ̀ núu ta a mò ya nyɛɛ, ŋele kɛ́tɛi é nɛ̃ɛ ya kpaa a ɓɛlɛ-see-sɛŋ tɛɛ ípɔ?

¹⁴ Gáa a mɛni lɛ́lɛɛ à gɛ́ɛ kú kúkili-ŋa sia a berei kwa pâi lonoi la da m̀ɛnii kwa pâi gɛ́i m̀ɛni-ŋai ŋí da kula. Gɔɔŋ-maa ɓa, nûa da mò ya díyɛɛ, ŋele kɛ́tɛi e nɛ̃ɛ ya, ífe dí ŋumɛ. Ya pɔri moi nɔ́ yɛ̂, “I sɛɣɛi.” Kɛ́ɛ à kɛ̀ núu ta a ŋwɛ̂lii e mɛni támaa kɔ́lɔŋ é pîlaŋ nyíŋi ma, ya pɔri nɛ̂i ma m̀ɛnii gɛ ífa ɣele kɛ́tɛ kulai. Kɛ́ɛ íwóo maa kpɛɛ, I ɓaa-kɛ-maa tɛɛ dípɔ a tãi kélee ya kɛ lonoi dípɔ é pîlaŋ m̀ɛni-ŋai ŋí dîa. Ŋâla-kɔlɔi è mò nyɛɛi: “ Kálono-woo é kɛ́ a nɛ́lɛɛ, nɛ̃ɛ núu wólii yɛ̂ɛ kpolo liyeŋ, à gɛ́ɛ ka berei kɔ́lɔŋ ka pɔri núu kélee ŋɔmarê-kɛɛ sukulai lai.” (Kolasiɛŋ 4:6) Ya pɔri moi dîa à gɛ́ɛ ya ŋwɛ̂li ka nûa ka lii-nɛ̃ɛ kula gîe ma kakɛ ɓɛlɛ-see kɛ kakîe-ni diɛ, kɛ́ɛ ífa nyíŋi kɛ à kɛ̀ gɔ́ɔ pîlaŋɔɔ̂i ŋele kɛ́tɛ-ŋai ŋí dîa.

¹⁵ Lé ɓé maa nɛ̃̂ɛi I gɛ à kɛ̀ núu ta a ɣele kɛ́tɛ ­ɓɛlɛ-see-sɛŋ tɛɛ ípɔ? Ŋâla-kɔlɔi fé tɔ̂ŋ-ŋa tɛɛ ní é pîlaŋ m̀ɛni-ŋai ŋí kélee dîa, kɛ́ɛ è mò à gɛ́ɛ kili-ŋa-sia lɛ́lɛɛ é kɛ kúyêei. (1 Temete 1:​18, 19) Tãi ta, ǹúui m̀ɛlɛ-see-sɛŋ tɛɛi ípɔi, vé gɔ́lɔŋ à gɛ́ɛ ífa ɣele kɛ́tɛ kula. Kpaa a pɔri moi ya nyɛɛi, “Ŋa gɔ́lɔŋ à gɛ́ɛ ífa ɣele kɛ́tɛ kula, kɛ́lɛ ŋa ŋwɛ̂lii ŋa zɛŋ ŋí tɛɛ ípɔ.” Bere sîi kélee a pâi kɛ́i lai, I kpɔ́ɔi kili-ŋa-sia ɓé pâi moi ya à gɛ́ɛ I m̀ɛlɛ-see-sɛŋ ŋí soŋ kpaa ífe zoŋ. M̀ɛni-kpɛtɛɛ kélee ya pâi gɛ́i, nɛɛ naa íkili-ŋa-siai é kɛ a nɛ́lɛɛ. Kúfe pâi ŋwɛ̂lii à gɛ́ɛ kú mɛni ta kɛ nyii pâi ǹaoi-laai kwa Ziova-ni kúloai su-karai.

16. Lé ɓé maa nɛ̃̂ɛi I gɛ à kɛ̀ íkaayɔɔ̂i a ŋwɛ̂lii é ɣele kɛ́tɛ kula?

¹⁶ Lé ɓé maa nɛ̃̂ɛi I gɛ à kɛ̀ íkaayɔɔ̂i a ŋwɛ̂lii é ɣele kɛ́tɛ kula? Ka dia-ni káfe nyíŋi kɛ a laa-saa. É lɛ́ɛ íkili-ŋa à gɛ́ɛ dia máŋ da pɔri díkpɔ́ɔi mɛni-kpɛtɛɛ kɛ́i é pîlaŋ m̀ɛnii ma da ŋwɛ̂lii dí gɛi. Tûa a dia a nɛ́lɛɛ I ɓaa-kɛ-maa tɛɛ dípɔ yɛ̂ɛ berei ya ŋwɛ̂lii dí gɛ la a yai. (Maafîu 7:​12 lóno.) Kɛ́ɛ lé ɓé maa nɛ̃̂ɛi I gɛ à kɛ̀ íkaayɔɔ̂i à kɛ̀ ŋwɛ̂lii ká lii-nɛ̃ɛ kula gîe ma a ŋele kɛ́tɛi maa fólo? I lɛ́ɛ pâi mɛni-kpɛtɛɛ ta kɛ́i, Ziova fɛli à gɛ́ɛ é kpɔŋ maa tɛɛ ípɔ à gɛ́ɛ I mɛni-kpɛtɛɛ lɛ́lɛɛ kɛ. Íkili-ŋa sia I bîlaŋ nyíŋi ma a gbanaŋɔɔ I Ŋâla-kɔlɔi su káa I m̀ɛnii káa è mò é pîlaŋ mai. É lɛ́ɛ íkili-ŋa à gɛ́ɛ Ziova ɓé ya ŋwɛ̂lii I nĩ̂a-mɛni kɛ.

17. Lé ɓé ya pɔri gɛ́i à gɛ́ɛ I kpɔŋ maa tɛɛ ílônii pɔ́ à gɛ́ɛ da nûa káa ɣele kɛ́tɛ kulai, dílíi fé too pôlu?

 ¹⁷ Lé ɓé ya pɔri gɛ́i à gɛ́ɛ I kpɔŋ maa tɛɛ ílônii pɔ́ à gɛ́ɛ da nûa káa ɣele kɛ́tɛ kulai, dílíi fé too pôlu? Tãi támaa, ka dia-ni ka pɔri kɛ́i lii-nɛ̃ɛ mɛni-ŋa kɛ́i gîe ma. Ya ŋɔ́nɔ kpîŋ ɓɛlɛ-see sãa tɛɛ dípɔ. Nyaŋ m̀ɛlɛ-see sãai tí dɔnɔ ɓa ítãi da íwɛli-kɛ-maai.

18. Lé mɛni ɓé maa nɛ̃̂ɛi kúkɛ li la goyâŋ-ŋai sui?

¹⁸ Kwa kɛ ŋwɛ̂lii kú Ziova nĩ̂a-mɛni kɛ, maa nɛ̃̂ɛi kú kúyée kula lɛ́ɛ ɣâla-mɛni su, da ŋele kɛ́tɛ-ŋai, é pɛlɛ m̀ɛni-ŋai dí pîlaŋɔɔ̂i lɛ́ɛ ɣâla-mɛni mai. Kɛ́ɛ maa nɛ̃̂ɛi kú Ɣâla fɛli a tɔ̃yâ-pere. Kwa pɔri nyíŋi kɛ́i léŋ? Bere sîi kwa pɔri gɛ́i lai dɔnɔ ɓa kú kɛ lí goyâŋ-ŋai su a tãi kélee. (Ibulu 10:​24, 25 lóno.) Goyâŋ-ŋai ŋí díkaa a mɛni kpanaŋɔɔ é pîlaŋ berei ma kwa Ɣâla fɛli la a tɔ̃yâ-perei. (Ŋule-wooi 22:​22; 122:⁠1) Kú máŋ lí goyâŋ su, kwa kúkîe-ni fɔrɔ.​—Lomaŋ 1:​12.

19. Lé ɓé gɛ a mɛni lɛ́lɛɛ à gɛ́ɛ I lono nûa pɔ́ é pîlaŋ dɔ̃yâi ma yaâ maa-kɔ́ri Ŋâla-kɔlɔi sui?

¹⁹ Berei ya pɔri Ɣâla fɛlii la a tɔ̃yâ-perei dɔnɔ ŋɔ́nɔ ɓa íkɛ lono nûa pɔ́ é pîlaŋ m̀ɛni-ŋai dîa yaâ maa-kɔ́ri Ŋâla-kɔlɔi sui. Nûa támaa líi toɔɔ̂i pôlu é pîlaŋ m̀ɛni nyɔ́mɔɔ-ŋai dîa sâa kɛ́i ǹɔii mai. Tãi ta, I ǹûai ŋí daŋa kɔ́lɔŋ. Gili-kɛ-zui íyêei tínaa-tuɛ-pere mɛni mai mo dîa. Ya kɛ lîi goyâŋ-ŋai su a tãi kélee, íkɛ ŋɔ́nɔ lono nûa pɔ́ é pîlaŋ dɔ̃yâi ma Ŋâla-kɔlɔi sui, ífe ŋɔ́nɔ pâi ŋwɛ̂lii I íyée pu mɛni ta su nyii gɔ́ɔ pîlaŋɔɔ̂i lɛ́ɛ ɣâla-mɛni mai. É kɛ íkili-ŋa à gɛ́ɛ ya kɔ a gbanaŋɔɔ à gɛ́ɛ I Ɣâla fɛli a tɔ̃yâ-pere, ya pâi kɛ́i lii-nɛ̃ɛ su nyaŋ Ziova a pâi lûwa laai ya.​—Malakai 3:​10.