Lí zu-pere

Lí m̀ɛni-ŋuŋ-ŋai ma

ZƐŊ-LƐƐI 3

ŊULEI 35 “Mɛnii Kɛ Nyii Mɛni Kpanaŋɔɔi”

Mɛni-kpɛtɛɛ-ŋa Kɛ Nyii A Ziova Lii Laai

Mɛni-kpɛtɛɛ-ŋa Kɛ Nyii A Ziova Lii Laai

“Nuui ŋwɛlii e tarei, fɛɛ e yao Ɣala Yawɛɛ ma a maa-ŋuŋ. Nuui nyii Ŋala Maa Waai kɔlɔŋ, a mɛni ŋa kaa.”TÁ. 9:10.

MƐNI-ŊUŊ

Berei kwa pɔri tii kɛi la a tare da mɛni ŋa-kaa a gɛɛ ku mɛni-kpɛtɛɛ lɛlɛɛ-ŋa kɛ.

1. Le mɛni kpanaŋɔɔ ɓe maa nɛ̃ɛi ku kelee ku gɛi?

 MAA NƐ̃ƐI ku mɛni-kpɛtɛɛ-ŋa kɛ a ɣele kelee. Mɛni-kpɛtɛɛ ŋi taŋa kɛi fe kpanani yɛɛ, mii-sɛŋ kwa pai mii a ɣele walai kpaa tãi kwa pai nyii lai. Mɛni-kpɛtɛɛ taŋa kɛi kpanaŋɔɔi. Mɛni-kpɛtɛɛ-ŋai ŋi taŋa a pɔri pai a kɔlɔi pono da lii-nɛ̃ɛ kupɔ da kukaayɔɔi kpaa a pɔri kɛi a bilaŋɔɔ kuɣala fɛli perei ma. Kwa ŋwɛli kumɛni-kpɛtɛɛ-ŋai e pa a mɛni lɛlɛɛ kupɔ kwa kukaayɔɔi. Nyaŋ mɛni-ŋuŋ ɓa, kwa ŋwɛlii kumɛni-kpɛtɛɛ-ŋai e Ziova lii laa.—Lo. 12:​1, 2.

2. Mɛni-ŋa kɛɛ leŋ ɓe pai kpɔnii ya a gɛɛ I mɛni-kpɛtɛɛ lɛlɛɛ-ŋa kɛ?

2 Ya pai pɔrii mɛni-kpɛtɛɛ lɛlɛɛ-ŋa kɛi e pilaŋ mɛni ta ma a kɛ (1) ya dɔ̃yai kɔlɔŋ, (2) ya Ziova ŋɔkili-ŋa siai kɔlɔŋ e pilaŋ mɛnii ti ma, da (3) ya mɛni-kpɛtɛɛ takpɛni-ŋai maa kpɛɛ. Kwa pai lonoi e pilaŋ mɛni-ŋuŋ saaɓai ŋi ma zɛŋ-lɛɛi ŋi su da berei da pɔri kpɔnii la kua a gɛɛ ku mɛni ŋa kaa a nɛlɛɛ.—Tá. 2:11.

DƆ̃YAI KƆLƆŊ

3. Mɛni-kɔɔŋ-maa lɛ e pilaŋ mɛnii ma gɛ maa nɛ̃ɛi ku dɔ̃yai kɔlɔŋ la e pilaŋ mɛni ta ma ku lɛɛ pai mɛni-kpɛtɛɛ kɛi.

3 Mɛnii maa-ŋuŋ maa nɛ̃ɛi ku gɛ a gɛɛ ku mɛni-kpɛtɛɛ lɛlɛɛ kɛi ɓa ku dɔ̃yai kɔlɔŋ e pilaŋ ma. Le ɓe nyiŋi kɛ a mɛni kpanaŋɔɔi? Ikili-ŋa sia e pilaŋ nuu ta ma nyii li dada pɔ kpɛni fei a kɔlɛi a gbanaŋɔɔ. I laai la dadai ti a pai mɛni-kpɛtɛɛ lɛlɛɛi kɛi a pa zale sii ma a pai dɛɛi bɔ a wala maa kpɛɛ fulɔi kpaa e mare kɛ? Kpa. Ya maŋ ya pai mɛni-kpɛtɛɛ lɛlɛɛ kɛi a kɛ ya tɔ̃ya mɛni-ŋa kɔlɔŋ fulɔi e pilaŋ mɛni-kpɛtɛɛ ma ya gɛi. Ya pɔri nyiti kɛi leŋ?

4. Yɛɛ berei gaa la Tare-woo-ŋa 18:13 sui, le ɓe ya pɔri gɛi a gɛɛ I dɔ̃yai kɔlɔŋ? (Ya pɔri ŋɔnɔ votooi kaa.)

4 Tãi tamaa, mare-kɛɛ-ŋa kɛɛ a pɔri kpɔnii ya a gɛɛ I dɔ̃yai kɔlɔŋ. Gɔɔŋ-maa ɓa a kɛ nuu ta a I tolii a gɛɛ I li pele ta ma. Ya pai lii? A kɛ ife nuui belei tooi kɔlɔŋ kpaa mɛni-ŋai pai kɛi belei ti mai, ya pɔri mare-kɛɛ-ŋai ŋi kɛi: “Mi ɓe da pai belei ŋi tooi naa da mi tãi? Nua tamaa da pai kɛi naa? Gbɛɛ ɓe pai kɛi belei ŋi mɛi? Gbɛɛ-ni ɓe pai lii belei ŋi ma? Mɛni-ŋa kɛɛ leŋ ɓe da pai kɛi gɛi naai? Da pai lɔɔ ŋaa kɔlɛi naa?” Mare-kɛɛ-ŋai ŋi sukulai kɔlɔŋɔɔ a pai kpɔnii ya a gɛɛ I mɛni-kpɛtɛɛ lɛlɛɛ kɛ—Tare-woo-ŋa 18:13 lono.

Mare-kɛɛ-ŋa kɛ a gɛɛ I dɔ̃yai kɔlɔŋ (Ŋoo-ŋɛli-kpului 4 kaa) a


5. Le ɓe maa nɛ̃ɛi I gɛ ya kpɛɛ dɔ̃yai kɔlɔni?

5 Naa polu ma, ya dɔ̃yai kɔlɔŋ, ikili-ŋa sia a nɛlɛɛ e pilaŋ mɛni-ŋai pai kɛi naai ma. Gɔɔŋ-maa ɓa, le ɓe ya pai gɛi ya gɔlɔŋ a gɛɛ nuai pai kɛi gbɔŋ ŋi mai di taŋa difa Ziova ŋɔtɔŋ-ŋai mɛi kaa? Le ɓe ya pai ŋɔnɔ gɛi ya gɔlɔŋ a gɛɛ da pai kɛi lɔɔ tamaa ŋaa-kɔlɛi naa? Ife laa ni la belei ŋi a pɔri penei a pele nyɔmɔɔ? (1 Pi. 4:3) Le ɓe maa nɛ̃ɛi I gɛ, a kɛ tãi da pai belei ŋi tooi lai kaa a ikoyaŋ tãi kpaa tãi maa nɛ̃ɛi I li la ŋala-woo-ɓo tii sui? Ya dɔ̃yai kɔlɔŋ e pilaŋ mɛni-ŋai ŋi dia, a pai kpɔnii ya a gɛɛ I mɛni-kpɛtɛɛ lɛlɛɛ kɛ. Kɛlɛ mɛni takpɛni kaa naa nyii maa nɛ̃ɛi I gɛi. Yaa ikili-ŋai-siai kɔlɔŋ e pilaŋ mɛnii ma; kɛlɛ le ɓa Ziova ŋɔkili-ŋai-siai e pilaŋ ma?—Tá. 2:6.

ZIOVA ŊƆKILI-ŊA-SIAI KƆLƆŊ

6. Yɛɛ berei gaa la Zĩi 1:5 sui, le mɛni ɓe maa nɛ̃ɛi ku Ziova fɛli la kpɔŋ maa mɛni mai?

6 Ziova mare kɛ a gɛɛ e kpɔŋ ya a gɛɛ I ŋɔkili-ŋa-siai kɔlɔŋ. Ziova aa gono tee a gɛɛ a pai tare tɛɛi kupɔ nyii pai kpɔnii kua a gɛɛ ku gɔlɔŋ a kɛ mɛni-kpɛtɛɛ ta a pai nii laai. A tare kɛɛ ŋi “tɛɛ nuu kelee pɔ kpɛni-kpɛni va maa lono kɛ ma.”—Zĩi 1:5 lono.

7. Ya pɔri Ziova ŋɔkili-ŋa-siai kɔlɔni leŋ? Gɔɔŋ-maa lɛ.

7 Ya kpɛɛ Ziova fɛlii a gɛɛ e iteniŋ tɔɔ, iŋɛi kɛ berei ma a ifɛli-woo su too lai. Gɔɔŋ-maa ɓa, a kɛ ya lii sia ta ma gɛ ni I laŋ, ya pɔri nuu ta mare kɛi nyii naa kɔlɔŋ. Kɛlɛ ya pai kulai nuui ti ŋɛi e lɛɛ pai berei lɛi ya? Kpa. Ya pai iwoli tɔɔi a nɛlɛɛ a kɛ iteniŋ tɔɔi. Bere sii tɔnɔi ti su, ya Ziova fɛli tare mɛni ma, kɔ a gɛɛ I berei kaa a ifɛli-wooi su too la a Ŋala-kɔlɔi ŋɔtɔŋ-ŋai da ŋɔtɔ̃ya-ŋuŋ-ŋai kɔriɛ nyii bilaŋɔɔi imɛni-kpɛtɛɛ ma. Gɔɔŋ-maa ɓa, ya kɛ mɛni-kpɛtɛɛ kɛi a kɛ ya pai lii belei ma ku lono e pilaŋ mai, ya pɔri ikili-ŋa siai e pilaŋ mɛnii ma Ŋala-kɔlɔi e mo e pilaŋ pele nyɔmɔɔ-ŋa dia, laoi-laa nyɔmɔɔ kɛɛ, da berei maa nɛ̃ɛi I Galoŋ-laai maa mɛni pu la fulɔi ikɛ-ɣeniɛi su.—Mf. 6:33; Lo. 13:13; 1 Kl. 15:33.

8. Le ɓe ya pɔri gɛi ya kɛ ŋwɛlii a kpɔŋ maa a gɛɛ I mɛni tamaa kɔlɔŋ e pilaŋ imɛni-kpɛtɛɛ ma? (Ya pɔri ŋɔnɔ votooi kaai.)

8 Kɛlɛ, tãi taŋa ya pɔri kɛi ŋwɛlii a kpɔŋ maa a gɛɛ I mɛni ta kɔlɔŋ e pilaŋ mɛnii ti ma. Bɔlɔ kpaa sisɛ ta nyii dɔɔi kpanaŋɔɔi dɔ̃yai sui a pɔri kpɔŋ maa tɛɛi ipɔ. Kɛlɛ, ya pai ŋɔnɔ mɛni lɛlɛɛ sɔlɔ ɓoi ya mɛni maa-kɔriɛ kɛ ikpɔɔ yee ma. Lia-woo lɛlɛɛ tamaa kaa kumɛni maa-kɔri sãai su yɛɛ, Ziova Ŋɔsere-faa Kɛ-ɓelai Dimɛni Maa-kɔri Kɔlɔi (Research Guide) da Scriptures for Christian Living. E lɛɛ ikili-ŋa a gɛɛ mɛnii ya ŋwɛlii I gɛi ɓa: I mɛni-kpɛtɛɛ kɛ nyii pai Ziova lii laai.

Ziova ŋɔkili-ŋa-siai kɔlɔŋ (Ŋoo-ŋɛli-kpului 8 kaa) b


9. Kwa pɔri gɔlɔni leŋ a kɛ kumɛni-kpɛtɛɛi a pai Ziova lii laai? (Ifisiɛŋ 5:17)

9 Kwa pɔri gɔlɔni leŋ a kɛ kumɛni-kpɛtɛɛi a pai Ziova lii laai? Mɛnii maa-ŋuŋ maa nɛ̃ɛi ku gɛi ɓa, ku gɔlɔŋ a nɛlɛɛ. Ŋala-kɔlɔi e mo nyɛɛi: “Nuui nyii Ŋala Maa Waai kɔlɔŋ a mɛni ŋa kaa.” (Tá. 9:10) Dɔ̃yai ɓa, a gɛɛ ku kɛ a mɛni ŋa-kaa-ɓela, maa nɛ̃ɛi ku Ziova ŋɔtua-pere lɛlɛɛ-ŋai kɔlɔŋ, gbɛtɛ-mɛni, nĩa-mɛni kpaa mɛni-ŋai ŋwɛli fe mai. Ikpiŋ mare kɛ: ‘A pa mɛni-ŋai dia ŋa gɔlɔŋ e pilaŋ Ziova mai, mɛni-kpɛtɛɛ kɛɛ leŋ ɓe ŋa pɔri gɛi nyii pai nii laai?’—Ifisiɛŋ 5:17 lono.

10. Le mɛni ɓe Ŋala-kɔlɔi ŋɔtɔ̃ya-ŋuŋ-ŋai mɛni kpanaŋɔɔi la e tɛɛ kunuu-pɔlɔ-ŋai dimɛni kɛ-pere mai?

10 A gɛɛ ku Ziova lii laa, tãi taŋa maa nɛ̃ɛi ku mɛni taŋa kɛ nyii pai kukaayɔɔi su-ɓela taŋa lii tooi polu. Gɔɔŋ-maa ɓa, loŋ-kaa-ɓela taŋa da kpala diloŋ-nɛyaai la a gɛɛ di too tua-laa su a tɔɔ-nuu—kpaa nuu nyii pai nɛnii polu sɛŋ kpɛɛi a kapa tamaai—a nɛɛ maŋ kpiŋ dɔɔi fe kɛ a gbanaŋɔɔ dɔ̃yai su. Tɔ̃ya ma, da ŋwɛlii a gɛɛ diloŋ nɛnii e kɛ-ɣeniɛ lɛlɛɛ ŋaa-nɛ̃ɛ kula, kɛlɛ zurɔŋ a pai kpɔnii ma a gɛɛ dɔɔi e kɛ a gbanaŋɔɔ dɔ̃yai su? Le ɓa Ziova ŋɔkili-ŋa-siai e pilaŋ mɛnii ŋi ma? Zukulai kaa Maafiu 6:33 su. Naa ɓe Zisɛ e Korai-ɓela fɔrɔ naa a gɛɛ di “Galoŋ-laai maa mɛni pu fulɔi.” Berei maŋ kwa ɓaa-kɛ-maa tɛɛ la kukaa-ɓela da kukolii su-ɓela pɔi, kɛlɛ mɛnii maa mɛni kpanaŋɔɔi ɓa, ku gɛ Ziova lii e nɛ̃ɛ.

IMƐNI-KPƐTƐƐ-ŊAI MAA KPƐƐ

11. Tua-pere-lɛlɛɛ kɛɛ leŋ ɓe Felepiɛŋ 1:​9, 10 su nyii a kpɔŋ ya a gɛɛ I imɛni-kpɛtɛɛ-ŋai maa kpɛɛ?

11 Ya kpɛɛ Ŋala-kɔlɔi ŋɔtɔ̃ya-ŋuŋ-ŋai kɔlɔni nyii bilaŋɔɔi imɛni-kpɛtɛɛ mai, ikili-ŋa sia e pilaŋ bere sii takpɛni-ŋai dia ya pɔri mɛni-kpɛtɛɛi ŋi kɛi lai. (Felepiɛŋ 1:​9, 10 lono; ye ŋooi “full discernment” kaa study note su.) Mɛni-ŋa-kaa a pai kpɔnii ya a gɛɛ I mɛnii kɔlɔŋ mɛni-kpɛtɛɛ-ŋai ti da pa pai lai. Tãi taŋa mɛni-kpɛtɛɛi kɛi fa kɛ a gbanaŋɔɔ. Kɛlɛ mɛni-kpɛtɛɛ taŋa kɛi a kɛ a gbanaŋɔɔ. Mɛni-ŋa-kaa a pai kpɔnii ya a gɛɛ I mɛni-kpɛtɛɛ lɛlɛɛ-ŋa kɛ a kɛ kpiŋ gɛi kpanaŋɔɔi.

12-13. Mɛni-ŋa-kaa a pai kpɔnii leŋ ya a gɛɛ I mɛni-kpɛtɛɛ lɛlɛɛ kɛ a pa kwii-tii kɛɛ ma?

12 Ikili-ŋa sia e pilaŋ mɛni-kɔɔŋ-maai ŋi ma. Ikaa tii kɔrii a gɛɛ I pɔri ikaayɔɔi mɛi kaai. I tii feerɛ kaa. I ikili-ŋa sia e pilaŋ mɛnii kelee ma nyii bilaŋɔɔi ma yɛɛ, dii sii ya pai gɛi, tãi ya pai gɛi naai, tãi ya pai ziɣei a gɛɛ I li naai da mɛni takpɛni-ŋa. Dɔ̃yai ɓa dii feerɛi ŋi kaa a tii nyii Korai-nuu a pɔri gɛi. Tãi ta ya pai dii dɔnɔ siɣei kpɛni fei ŋwɛli kaa ya kpaa a pai kapa tamaa tɛɛi ipɔ. Kɛɛ mɛni takpɛni-ŋa kaa naa nyii maa nɛ̃ɛi I ikili-ŋa sia e pilaŋ ma I lɛɛ pai mɛni-kpɛtɛɛ kɛi.

13 Gɔɔŋ-maa ɓa, dii feerɛi ŋi ta a pɔri I kperai lii goyai-ŋai su? Dii feerɛi ŋi ta a pɔri itãi siɣei nyii maa nɛ̃ɛi I ziɣe ikaayɔɔi mɛni ma da tãi maa nɛ̃ɛi I ziɣe a gɛɛ I Ŋala-kɔlɔi ŋaa-lɛ dia? Mare-kɛɛ-ŋai ŋi sukulai a pai kpɔnii ya a gɛɛ I ‘mɛnii maa mɛni kpanaŋɔɔi pu fulɔi.’ Mɛni-ŋai ŋi taŋa ɓa iɣala-mɛnii siɣeɛ a gbanaŋɔɔ da ikaayɔɔi mɛi kaa e tɛɛ la sãa tamaa kɔriɛ ma. Gɛ ni ya pai pɔrii mɛni-kpɛtɛɛ lɛlɛɛ kɛi nyii Ziova a pai luwa laai mai.

14. Mɛni-ŋa-kaa da wɛli-kɛ-maa a pai kpɔnii leŋ kua a gɛɛ kufe nua dilaa-lai su saa?

14 Mɛni-ŋa-kaa a pɔri ŋɔnɔ kpɔnii kua a gɛɛ ku kukili-ŋa sia e pilaŋ mɛnii ma kumɛni-kpɛtɛɛ a pai gɛi a nua takpɛni-ŋa a gɛɛ kufe nua ‘dilaa-lai su saa.’ (Fe. 1:10) Nyiŋi a pɔri kpɔŋ maa tɛɛi kupɔ kwa kɛ mɛni-kpɛtɛɛ kɛi e pilaŋ kumaa ɣiri pere ma. Gɔɔŋ-maa ɓa, maa-ɣiri sii ta a pɔri kɛi naa nyii ŋwɛli kaa kuai. Kɛlɛ le ɓe pai kɛi a kɛ a pai kuɓaraŋ Korai-ɓela kpaa nua takpɛni-ŋa dilaa-lai su saai? Mɛni-ŋa-kaa a pai kpɔnii kua a gɛɛ ku ɓaa-kɛ-maa tɛɛ dipɔ dikili-ŋa-siai mɛni ma. Wɛli-kɛ-maa a pai kulii kulai a gɛɛ ku kukili-ŋa sia e pilaŋ “kukɔlɛ-maa-nuui” ŋɔkili-ŋa-siai ma, ku kumaa ɣiri a tare pere. (1 Kl. 10:​23, 24, 32; 1 Te. 2:​9, 10) Gɛ ni kwa pai mɛni-kpɛtɛɛ kɛi nyii pai nɛi a gɛɛ wɛli-kɛ-maa da ɓaa-kɛ-maa kaa kuyeei nua mɛni ma.

15. Le ɓe maa nɛ̃ɛi ku gɛ ku lɛɛ pai mɛni-kpɛtɛɛ mɛni kpanaŋɔɔ ta kɛi?

15 Ya kɛ mɛni-kpɛtɛɛ mɛni kpanaŋɔɔ ta kɛi, ikili-ŋa sia e pilaŋ mɛnii ma maa nɛ̃ɛi I gɛ a gɛɛ I mɛni-kpɛtɛɛi ti ŋaa-see kɛ. Zisɛ e mo nyɛɛ ku ‘zu see.’ (Luu 14:28) Mɛni ma ikili-ŋa sia e pilaŋ tãi, gapai da dii ma ya pai gɛi a gɛɛ I imɛni-kpɛtɛɛi ŋaa-see kɛ. Tãi taŋa, maa nɛ̃ɛi I ikaayɔɔi su-ɓela mare kɛ e pilaŋ gbɔŋ maai ma da pai dɛɛi a gɛɛ I imɛni-kpɛtɛɛi ŋaa-see kɛ. Le ɓe nyiŋi kɛɛ kɛ a mɛni kpanaŋɔɔi? A pɔri kpɔnii ya a gɛɛ I mɛni maa faleŋɔɔ kɛ imɛni-kpɛtɛɛ su kpaa I mɛni-kpɛtɛɛ takpɛni kɛ. Nyaŋ ya ikaayɔɔi su-ɓela mare kɛ, I iwoli tɔɔ dilia-wooi ma, dilii a pai kɛi a nɛ̃ɛ a gɛɛ di kpɔŋ ya I mɛni-kpɛtɛɛ lɛlɛɛ kɛ.—Tá. 15:22.

MƐNI-KPƐTƐƐ KƐ NYII YA PAI ŊAA-SEE KƐI

16. Mɛni-ŋa kɛɛ leŋ ɓe pai kpɔnii ya a gɛɛ I mɛni-kpɛtɛɛ lɛlɛɛ kɛ? (Ya pɔri ŋɔnɔ basii “ Berei Ya Pɔri Mɛni-kpɛtɛɛ Lɛlɛɛ-ŋa Kɛi Lai” kaai.)

16 A kɛ yaa mɛni-ŋai kelee kɛ kwaa lono e pilaŋ mai, gɛ ni I kpɛtɛɛ a gɛɛ I mɛni-kpɛtɛɛ lɛlɛɛ kɛ. Yaa dɔ̃yai kelee kɔlɔŋ da Ŋala-kɔlɔi ŋɔtɔ̃ya-ŋuŋ-ŋai nyii pai kpɔnii ya a gɛɛ I mɛni-kpɛtɛɛ lɛlɛɛ kɛ nyii pai Ziova lii laai. Ya pɔri naa Ziova mare kɛi a gɛɛ e kpɔŋ ya a gɛɛ I imɛni-kpɛtɛɛi ŋaa-see kɛ.

17. Le ɓa mɛni-ŋuŋ a kpɔŋ ya a gɛɛ I mɛni-kpɛtɛɛ lɛlɛɛ-ŋa kɛ?

17 A kɛ kpiŋ yaa mɛni-kpɛtɛɛ lɛlɛɛ tamaa kɛ a bɔlɔ, e lɛɛ ikili-ŋa a gɛɛ mɛni-ŋuŋ a kpɔŋ ya a gɛɛ I mɛni-kpɛtɛɛ lɛlɛɛ kɛi ɓa ikili tɔɔ darei ma nyii a kula Ziova yeei, kɛlɛ ikpɔɔi kili-ŋa-siai fei. Nyaa nɔ ɓe a pɔri kili-ŋa pono lɛlɛɛ, tare, da mɛni-ŋa-kaa tɛɛi ipɔ—nyii mɛni kpanaŋɔɔi. (Tá. 2:​1-5) Ziova a pɔri kpɔnii ya a gɛɛ I mɛni-kpɛtɛɛ lɛlɛɛ-ŋa kɛ nyii pai nii laai.—Ŋu. 23:​2, 3.

ŊULEI 28 Laoi-laa Kɛɛ A Ziova

a MƐNII VOTOOI A NƐI: Bɔlɔ da sisɛ-ŋai da lonoi e pilaŋ pele ta ma nyii daa di toli mai.

b MƐNII VOTOOI A NƐI: Bɔlɔi dɔnɔ kaa mɛni maa-kɔriɛ kɛi e lɛɛ pai mɛni-kpɛtɛɛ kɛi a kɛ a pai lii belei ma.