BRWP111101
Ana Achitati Mpaka Atende Yamtuli Kuti Aŵe Paunasi ni Ŵanache Ŵawo?
“BABA, ŵayimanyi uli kuti nguyisaka?” Ana mwanache jwawo pamsumile mbaso jinejakwe pakwete paŵawusisye chiwusyo chelechi? Komboleka ndaŵi sine akusasangalala kuŵa nangolo. Naga mwanache jwawo akusakamulichisya masengo malangiso gakusampaga soni yindu nikumjendelaga chenene, wawojo akusaŵaga ŵakusangalala mnope. *—Misyungu 23:15, 24.
Ana yaka payikupita, ŵanache ŵawo akusiŵawonape kuti wawojo alipe chisyasyo chambone? Kapena pakukula alesile kwadalila wawojo? Ana mpaka atende chichi kuti apitilisyepe kuŵa ŵakamulana ni ŵanache ŵawo pakukula? Chandanda, kwende tukambilane yakusawusya yakusasimangana nayo nangolo.
Yakusawusya Yitatu Yakusasimangana Nayo Achinangolo
1. KUSOŴA NDAŴI: M’yilambo yejinji nangolo jwamlume ni jwakusasamalilaga liŵasa. Ndaŵi sine masengo gakusakamula gakusigatendekasya kuti akasimanikwaga pamlango lisiku lyosope. M’yilambo yine nangolo jwamlume akusapata ndaŵi jamnono jakunguluka ni ŵanache ŵawo. Kuwungunya kwine kukwatendekwe pachangakaŵapa ku France, kukulosya kuti achinangolo ŵachilume akusakunguluka ni ŵanache ŵawo kwa maminisi 12.
AGANICHISYE AYI: Ana akusakunguluka ni ŵanache ŵawo kwandaŵi jelewu wuli? Kwa wiki jimo kapena gaŵili, alembe ndaŵi jakusamalila pakunguluka ni ŵanache ŵawo? Yakuyichisya yakwe mpaka yasimonjesye.
2. KUSOŴA CHISYASYO CHAMBONE: Achinangolo ŵane nganakolaga ndaŵi jakwanila jakunguluka ni achatati ŵawo. Jean-Marie jwakusatama ku France jwaŵechete kuti, “Ndaŵi syejinji nganingungulukaga ni baba ŵangu.” Ana Jean-Marie yamkwayaga chamtuli yeleyi? Jwalakwe jwatite kuti, “Yeleyi yatandikasisye yakusawusya yanganinjembecheyaga. Mwachisyasyo, yaliji yakusawusya kuti ngungulucheje ni ŵanache ŵangu ngani syakusosekwa.” Ndaŵi sine, ŵanache ŵachalume akusiŵamanyilila chenene baba ŵawo, nambo yikusaŵa yakusawusya kuti babawo aŵe paunasi ni ŵanache ŵakwe. Nangolo jwine jwa yaka 43, jwatite, “Baba ŵangu nganatendaga yindu yakulosya kuti akusanonyela. Yakuyichisya yakwe, ngusasosekwa kulimbichila mnope kuti nanonyeleje ŵanache ŵangu.”
AGANICHISYE AYI: Ana yaŵatendelaga baba ŵawo akusiŵatendelasoni ŵanache ŵawo? Ana wawojo ayiweni kuti akukuya chisyasyo chambone kapena chakusakala cha baba ŵawo? Ana akusatenda mwamtuli?
3. KUSALILIDWA YAKULEMWECHEKA: Ŵandu ŵane akusaŵecheta kuti udindo wakulela ŵanache nganiwuŵa wa nangolo jwamlume. Luca jwakusatama ku Western Europe jwatite. “Kudela jinakulile jwamkongwe ni jwakusalela ŵanache.” Madela gane akusati udindo wa jwamlume uli kupeleka chilango chamachili kwa ŵanache. George juŵakulile ku Africa jwatite, “Kumangwetu nangolo jwamlume ngakusang’anda ni ŵanache ŵawo kogopa kuti ŵanachewo ngaŵachimbichisyaga. Ligongo lya yeleyi unesoni yaliji yakusawusya kuti ngungulucheje ni mwanache jwangu.”
AGANICHISYE AYI: Ana kwakusatama, ŵandu akusayiwona kuti jwamlume akwete udindo wamtuli mu liŵasa? Ana akusayiwona kuti kulela ŵanache uli udindo wa achakongwe? Ana jwamlume akusalimbikasidwa kuti ŵanonyeleje ŵanache ŵakwe kapena iyayi?
Naga wawojo ali nangolo jwamlume ni akusimangana ni yeleyi, ana akusosekwa kutenda chichi? Atendeje yakuyichisyayi.
Atande Kunguluka ni Mwanache Jwawo Pali Likandi
Ŵanache ŵachilume papagwile akusaŵa ŵakusachilila kwasyasya baba wawo. Myoyo mwanache jwawo pali likandi akungulucheje najo. Ana yeleyi mpaka atende chamtuli? Ana mpaka atende uli kuti apateje ndaŵi jakunguluka ni ŵanache ŵawo?
Atendeje yindu yalumo ni mwanache jwawo lisiku lililyose. Mwachisyasyo, pakukamula masengo gapamlango akamuleje yalumo ni mwanache jwawo. Ampeje kalisache kapena kalijela mwanache jwawo kuti nombe najo jutendeje yakutenda wawojoyo. Yeleyi yichimkamuchisya mwanachejo kuŵa jwakusangalala ligongo lyakukamula masengo ni babagwe. Kukamula masengo ni mwanache jwawo mpaka kutendekasye kuti amalisye masengo mwakuchelewa nambo yikusakamuchisya kuŵa paunasi wakulimba ni mwanachejo. Akusaŵagatu ali mkujiganya. Pakutenda yeleyi mwanachejo akusaŵaga jwakulimbichila masengo. Kalakala Mlungu ŵalimbikasyaga achinangolo ŵachilume kuti atendeje yindu yalumo ni ŵanache ŵawo soni aŵechetaneje nawo pakwajiganya Maloŵe ga Mlungu. (Detulonomo 6:6-9) Malangisogatu gali gakamuchisyasoni masiku agano.
Akusosekwasoni apateje ndaŵi jakunguluka nawo ŵanache ŵawo. Kunguluka ni ŵanache ŵawo kuli kwakusosekwa mnope. Kuwungunya kwine kukusalosya kuti nangolo jwamlume pakukunguluka ni ŵanache ŵakwe, ŵanachewo akusamanyilila yejinji soni akusaŵa ŵakulimba mtima.
Nangolo jwamlume pakukunguluka ni mwanache jwawo jwamlume akusasalilana yindu yakulukosi. Michel Fize jwatite, “Mwanache pakukunguluka ni babagwe akusaŵa jwagopoka kwasalila baba wawo yindu yakulukosi.” Nangolo jwamlume pakukunguluka ni mwanache jwakwe ni pakusaŵecheta soni kutenda yindu yakulosya kuti akusamnonyela mwanachejo. Pakutenda yeleyi akusaŵa ali kumjiganya mwanachejo mwampaka ŵalochesye ŵane chinonyelo. Andre jwa ku Germany jwatite, “Mwanache jwangu pajwaliji mwanache twakungulukaga yimpepe soni namnonyelaga. Yakuyichisya yakwe nombe najo jwatandite kunguluka ni une soni kunonyela mnope.”
Pandaŵi jakugona, nangolo jwamlume mpaka alimbisye unasi wakwe ni mwanache. Akusosekwa kumsalilaga tungani. Pakwasalila yindu yakusangalasya soni yangasangalasya yasimangene nayo ampikanileje. Yeleyi yichimkamuchisya mwanache jwawo pakukula kuti aŵeje jwagopoka ni wawojo.
Apitilisye Kutendela Yalumo Yindu Yakusayinonyela
Ŵachinyamata ŵane mpaka aŵeje ŵangali lung’wanu achatati ŵawo pakulingalinga kuti aŵechetane nawo. Naga akuyiwona kuti mwanache jwawo ngakusasaka kwajanga yiwusyo yakumwusya, akaganisyaga kuti mwanachejo ngakusasaka kuti aŵechetaneje. Mwine mpaka aŵe jwagopoka ali achenjile yakusati kaŵechetane ni mwanachejo.
Nangolo jwine jwa ku France lina lyakwe Jacques, ndaŵi sine jwayiwonaga kuŵa yakusawusya kuti aŵechetane ni mwanache jwawo. Mmalo mwakumkanganichisya kuti aŵecheteje, jwalakwe jwachenjile yaŵatiga kakunguluche ni mwanache jwawo. Kaneko ŵatandite kuputa mpila yalumo ni mwanache jwawo jula. Nangoloju jwatite, “Panyuma pakuputa mpila twapumulaga. Mwanache jwangu jwaŵaga jwagopoka ndaŵi jeleji. Ligongo lyakuti ndaŵi jeleji twaŵaga ŵaŵili jwaŵaga jwagopoka nikusalilaga yakulukosi kwakwe. Yeleyi yakamuchisyaga kuti tunonyelaneje mnope.”
Nambi uli naga mwanache jwawo ngakusanonyela kuputa mpila? André akusakumbuchila ndaŵi jiŵatamaga pasa chilo ni mwanache jwawo nikulolaga ndondwa. Jwalakwe jwatite, “Twajigalaga mipando ni kutama pasa chilo, aku tuli tuwete yakuwala yakutukamuchisya kupikana mtukuta pakukusisima. Soni tuli tunyakwile makapu ga tiyi. Twakambilanaga yindu yejinji kupwatikapo yakwamba Mlungu juŵapanganyisye ndondwasyo. Ndaŵi jelejitu twakambilanagasoni yindu yakulukosi kwetu.”—Yesaya 40:25, 26.
Nambi uli naga ngakusanonyela yindu yine yakusangalasya yakusanonyela mwanache jwawo? Akusosekwa kulinjilila kutendaga nawo yindu yakusatenda mwanachejo. (Afilipi 2:4) Ian jwakusatama ku South Africa jwatite, “Nanonyelaga mnope kutenda masewela kumpunda mwanache jwangu. Mwanache jwangu jwanonyelaga ndege soni makompyuta. Nalinjilile kuti none nayinonyeleje yeleyi. Najawulaga najo kukulolela masewela gakugulusya ndege nambosoni masewela gakugulusya ndege pa kompyuta. Yakuyichisya yakwe mwanache jwanguju jwatandite kusyoŵelela ligongo lyakuti natendaga nawo yakusayinonyela.”
Amkamuchisye Kuti Aŵeje Jwakulidalila
“Baba, alole chindu chambanganyisyechi.” Ana mwanache jwawo pakwete paŵasalile yeleyi mwakusangalala panyuma pakupanganya chindu chinechakwe? Naga apano mwanache jwawo ali jwachinyamata, ana akusiŵawusyaga naga wawojo ali ŵakusangalala ni yakusatenda mwanachejo? Komboleka apanosoni ngakusaŵa jwagopoka. Kuti chaŵe mwanache jwakulidalila akusosekwa kupitilisya kutenda najo yindu mwagopoka.
Yehofa Mlungu ali chisyasyo chambone ni muŵatendelaga yindu ni mwanache jwakwe. Yesu ali asigele panandi kuti atande utumiki wapadela pachilambopa, Mlungu jwalosisye pelanga yaŵatiga kumnonyela mwanache jwakweju. Jwalakwe jwatite, “Aju ni mwanangu jwapamtima. Ngusasengwa najo.” (Mateyu 3:17; 5:48) Kusala yisyene uli udindo wawo kumjiganya soni kumpa malangiso mwanache jwawo. (Aefeso 6:4) Ana akusamyamichila mwanache jwawo patesile yindu yambone?
Yikusaŵaga yakusawusya kuti achinangolo ŵachilume ŵane ŵayamichileje ŵanache ŵawo soni kwalosya chinonyelo. Komboleka kuti jemanjaji ŵakulile mu liŵasa lyele achinangolo ŵawo ŵakangalaga kwakalipila atamose atende yindu yambone. Naga wawojo ŵakulile mu liŵasa lyeleli akusosekwa kulimbichila kuti ŵakamuchisyeje ŵanache ŵawo kuti aŵe ŵakulidalila. Ana mpaka atende uli yeleyi? Luca jwatumsasile kundanda kula ŵanonyelaga kukamula masengo ga pamlango ni mwanache jwakwe jwa yaka 15. Jwalakwe jwatite, “ Namsalilaga mwanache jwangu kuti atande kukamula masengo ganegakwe jika soni namsalilaga kuti chinamkamuchisye naga akusaka chikamuchisyo. Ndaŵi syejinji yasimanikwaga kuti amalisisye masengogo. Pamalisisye kukamula masengogo jikape jwaŵaga jwakusangalala soni nganalidelelaga. Pakamwile chenene masengo namyamichilaga. Naga nganatenda chenene masengo namyamichilagape ligongo lyakulingalinga kwakwe.”
Litala line lyampaka amkamuchisye mwanache jwawo kuti alidalileje, lili kumkamuchisya kukwanilisya yakulinga yakusaka kutenda. Nambi uli naga mwanache jwawo akusakwanilisya yakulinga yakwe pali papite ndaŵi jelewu? Nambi ulisoni naga mwanache jwawo jukwete yakulinga yambone kulekangana ni yakamsagulile? Naga ili myoyo akusosekwa kuchenga yakwembecheya kutyochela kwa mwanachejo. Jacques jwatumkolasile jula jwatite, “Ngusinamkamuchisya mwanache jwangu kukola yakulinga yampaka ayikwanilisye. Nambo ngusalinjilila kuti yakulingayo yiŵe yakwe ngaŵa ya une. Jwangamkanganichisya kuti akwanilisye yakulingayo pandaŵi jangusaka une. Mpaka amlimbikasye mwanache jwawo kukwanilisya yakulinga yakwe naga akumpikanila nganisyo syakwe, kumyamichila patesile yindu yambone soni kumkamuchisya pakulajilila kukwanilisya yakulinga yakwe.
Kusala yisyene, nganiyiŵa yikomboleche kuti unasi wawo ujendeje chenene ngakola ni yakusawusya. Nambope mkupita kwandaŵi mwanache jwawo juchiŵa jwakusachilila kuti aŵe najo pa unasi. Pangali mundu jwampaka asache kuti akanonyeledwaga ni mundu jwakusamkamuchisya kutenda yindu kuti yimjendele chenene.
[Maloŵe ga Mwiŵanda]
^ ndime 2 Nganiji jikusala mkamulano wawukusapagwa pasikati pa achinangolo ni ŵanache. Chijisale yindu yampaka yakamuchisye achinangolo kuti aŵe paunasi wakulimba ni ŵanache ŵawo.