Ajawule pa ndandanda

Ajawule pa ndandanda wa yindu

NGANI JAKULIJIGANYA 48

NYIMBO NA. 97 Maloŵe ga Mlungu Gakusatupa Umi

Yatukulijiganya pa Chakusimonjesya Chajwatesile Yesu Chakwapa Ŵandu Mkate

Yatukulijiganya pa Chakusimonjesya Chajwatesile Yesu Chakwapa Ŵandu Mkate

“Une ndili mkate wakupeleka umi. Jwalijose jwakwika kwa une ngasijimkola sala ata panandi.”YOH. 6:35.

CHAKULINGA CHA NGANIJI

Chitulijiganye ngani jajikusasimanikwa m’buku ja Yohane chaputala 6. Nganiji jikusala yaŵatesile Yesu pakwalisya ŵandu ŵajinji mwakusimonjesya pakamulichisya masengo mkate ni somba.

1. Ana mkate waliji wakusosekwa chamti uli mundaŵi ja m’Baibulo?

 MUNDAŴI ja m’Baibulo mkate waliji chakulya chakusosekwa mnope kwa ŵandu ŵajinji. (Gen. 14:18; Luk. 4:4) Sonitu, Baibulo jikusakamulichisya masengo maloŵe gakuti “mkate” pakusala ya yakulya. (Mat. 6:​11, maloŵe gamwiŵanda.) Mkate walijisoni mbali jakusosekwa mnope pa yakusimonjesya yiŵili yakumanyika chenene yaŵatesile Yesu. (Mat. 16:​9, 10) Tukusaŵalanga jimo mwa ngani syelesi m’buku ja Yohane chaputala 6. Patukukambilana nganiji, chitulole mfundo syampaka tusikamulichisye masengo masiku agano.

2. Ana ni pandaŵi japi jele ŵandu ŵajinji ŵasosekwaga chakulya?

2 Pandaŵi jine ŵandumetume ŵa Yesu ali amalisisye kulalichila, jwalakwe ŵakwesile mwiboti ni jemanjajo ni kwawula ku lisi line lya Nyasa ja Galileya kuti akapumule. (Maliko 6:​7, 30-32; Luk. 9:10) Jemanjaji ŵapite mumsinda wakolanjidwa kuti Betisaida. Nambo mwangakaŵilisya, ŵandu ŵajinji ŵayiche kwa jwalakwe mwamti ŵamsyungulile. Nambo Yesu nganiŵatopola jemanjaji. Mwamti ndaŵi jijojo jwatandite kwajiganya ŵanduwo ya Uchimwene wa Mlungu soni kwaposya ŵakulwala. Kuli kutandite kuswa, ŵakulijiganyawo ŵatandite kudandawula kuti chachipate uli chakulya chakuti ŵape ŵandu wosopewo. Ŵane mwa jemanjaji mwine ŵakwete chakulya chamnono. Nambo ŵajinji ŵasosekwaga kwawula mmisi kuti akasume yakulya. (Mat. 14:15; Yoh. 6:​4, 5) Ana Yesu akatesile chichi pelepa?

YESU ŴATUPIYE MKATE MWAKUSIMONJESYA

3. Ana Yesu ŵasalile ŵandumetume ŵakwe kutenda chichi ni gulu ja ŵandu? (Alolesoni chiwulili cha pachikuto.)

3 Yesu ŵasalile ŵandumetume ŵakwewo kuti, “Pangali ligongo lyakuti ajawuleje. Jemanja ni ŵamkusosekwa kwapa yakulya.” (Mat. 14:16) Yeleyi yaliji yakusawusya ligongo pamalopa paliji achalume chiŵandika 5,000. Soni kupwatikanya achakongwe ni ŵanache, komboleka paliji ŵandu ŵakwana 15,000 ŵaŵasosekwaga kuti alye. (Mat. 14:21) Kaneko Andileya ŵasasile kuti, “Apano pana kamnyamata kele kakwete mikate ja balele msano ni tusomba tuŵili. Nambo ana yeleyi mpaka yikwanile ŵandu wosopeŵa?” (Yoh. 6:9) Pandaŵi jelejo ŵandu ŵaŵalyaga mikate ja balele ŵaliji ŵakulaga. Nambosoni mkatewu ŵalilaga somba syamwanamwana syaŵasitagaga njete kaneko ni kusijumusya. Nambo mikate ja balele msano soni tusomba tuŵili yakakwete kamnyamata kala ngamkaniyikwanila kulisya gulu josope ja ŵandu jila.

Yesu jwaganichisyaga yindu yaŵasosechelaga ŵandu mwausimu soni mwakuchilu (Alole ndime 3)


4. Ana tukulijiganya chichi pa Yohane 6:​11-13? (Alolesoni yiwulili.)

4 Pakusaka kulosya kuti guluji ŵajipochele chenene, Yesu ŵasalile ŵanduwo kuti atame m’magulu pamanyasi. (Maliko 6:​39, 40; aŵalanje Yohane 6:​11-13.) Kaneko tukusaŵalanga kuti Yesu ŵayamichile Atati ŵakwe ligongo lya chakulyacho. Mwakutenda yeleyi, jwalakwe jwalosisye kuti jwasangalele ni yakulyayo soni kuti Mlungu ni jwakusapeleka yakulya. Pelepatu Yesu ŵatupele chisyasyo chambone mnope chakuti tukusosekwa kupopelaga mkanitutande kulya chinga tuli jika kapena tuli pasikati pa ŵandu. Kaneko Yesu ŵapele yakulyayo ŵanduwo, mwamti ŵalile soni kwikuta. Papalisoni yakusigala yele Yesu nganakunda kuti yijonasiche. Myoyo, ŵasongangenye yakusigalayo kuti chayikamulichisye masengo ndaŵi jine. Yesu ŵatupele chisyasyo chambone pangani jakamulichisya masengo mwalunda yindu yatukwete. Naga ali nangolo, mpaka akamulichisye masengo nganiji pakwajiganya ŵanache ŵawo kuti amanyilile kusosekwa kwakupopela mkanatande kulya, kwapochela chenene ŵane, soni kuŵa ŵakoloŵa makono.

Aliwusye kuti, ‘Ana ngusamsyasya Yesu mwakupopela mkanimbe kulya?’ (Alole ndime 4)


5. Ana ŵandu ŵatesile chichi ali ayiweni yakusimonjesya yaŵatesile Yesu? Ana jwalakwe jwatesile chichi?

5 Ŵandu ŵatendaga chidwi ni kajiganye ka Yesu nambosoni yakusimonjesya yakwe. Ligongo lyakuti jemanjaji ŵakumbuchilaga yaŵasasile Mose kuti Mlungu chachitumisya jwakulochesya jwapadela, komboleka ŵaganisyaga kuti, ‘Yesu ni juŵaliji jwakulochesyaju.’ (Det. 18:​15-18) Naga ŵaganisyaga myoyo, komboleka ŵayiwonaga kuti jwalakwe chachiŵa jwakulamulila jwambone mnope, mwine jwakupakombola kwapa yakulya ŵandu wosope. Myoyo, gulu ja ŵanduji jasakaga “kumkamula [Yesu] kuti am’weche umwenye.” (Yoh. 6:​14, 15) Yikaŵe kuti Yesu ŵakundile yeleyi, akalijinjisye mu ndale sya Ayuda ŵaŵaliji pasi pa ulamusi wa Aloma. Nambo ana jwalakwe jwakundile? Iyayi. Tukusaŵalanga kuti Yesu ‘ŵatyosile ni kwawula kwitumbi.’ Myoyo, atamose kuti ŵane ŵamkanganichisyaga kuti aŵe mwenye, jwalakwe nganajinjilila nawo yandale. Chelechitu chili chisyasyo chambone mnope kwa m’weji.

6. Ana mpaka tulosye chamti uli kuti tukusaka kukuya chisyasyo cha Yesu? (Alolesoni chiwulili.)

6 Yisyene kuti ŵane nganaŵa atuŵendile kuti tutupiye yakulya kapena kwaposya ŵakulwala mwakusimonjesya, soni kutukanganichisya kuti tuŵe mwenye. Nambo mpaka atulimbikasye kuti tujinjile nawo yandale mwakusagula jwine jwakwe kuŵa jwakulamulila, kapena mwakuŵa kumbali ja mundu jwine jwakuwoneka kuti mpaka amasye yakusawusya ya ŵandu. Nambope, chisyasyo cha Yesuchi chili chakamuchisya. Jwalakwe jwakanile kwinjilila nawo mungani syandale, mwamti jwayikene pakuŵecheta kuti: “Uchimwene wangu nganiwuŵa kumbali ja chilambochi.” (Yoh. 17:14; 18:36) Aklistu masiku agano mpaka atende chenene kujigalila kaganisye soni muŵatendelaga yindu Yesu. Mpela muŵatendele jwalakwe, m’wejisoni tukusasosekwa kuŵa ŵakulupichika ku Uchimwene wa Mlungu. (Mat. 6:10) Kwende tuwujilesoni ku ngani jakusala ya mwaŵapelechele Yesu yakulya mwakusimonjesya ni kulolasoni yatukulijiganya.

Pakusaka kupeleka chisyasyo chambone kwa ŵakumkuya ŵakwe, Yesu nganajinjililaga nawo yandale yaŵatendaga Ayuda kapena Aloma (Alole ndime 6)


NGOPOLELO JA MIKATE

7. Ana Yesu ni ŵandumetume ŵatesile chichi? (Yohane 6:​16-20)

7 Yesu ali ajilisisye gulu ja ŵandu jila, ŵasalile ŵandumetume ŵakwe kuti akwele liboti ni kutyoka m’delaji kuwujila ku Kapelenawo. Kaneko jwalakwejo jwatyosile ni kwawula kwitumbi kuti ŵanduwo akam’wecha umwenye. (Aŵalanje Yohane 6:​16-20.) Ŵandumetume paŵaliji mwiboti, patandite chimbungo chamachili chachayikasisye matumbela. Kaneko Yesu jwatandite kwenda pamesi kwawula kwaŵaliji jemanjajo. Jwalakwe ŵamsalilesoni ndumetume Petulo kuti nombenajo ajende pamesipo. (Mat. 14:​22-31) Yesu pajwakwesile mwibotimo chimbungo chila chalesile. Yeleyi yatendekasisye ŵakulijiganya ŵakwe ŵala kuŵecheta kuti, “Tusimichisye kuti wawojo ali Mwanache jwa Mlungu.” a (Mat. 14:33) Nambope, jemanjaji nganakuwona kukamulana kukwapali pasikati pa chakusimonjesyachi ni yindu yaŵatesile Yesu yila yakupeleka mkate ku gulu ja ŵandu. Alole yajwalembile Maliko pakwamba ya yindu yayatendekweyo. Jwalakwe jwatite, “[Ŵandumetumewo] ŵasimonjile mnope. Pakuŵa jemanjaji ŵaliji mkanapikanichisyepe [ngopolelo ja mikate jila], yeleyisoni nganayipikanichisya m’mitima jawo.” (Maliko 6:​50-52) Kusala yisyene, jemanjaji ŵalepele kumanyilila machili gele Yehofa ŵampele Yesu gakutendela yakusimonjesyayo. Kaneko, Yesu jwasasilesoni yakwamba chakusimonjesya cha mkate chila, mwamti jwajiganyisye chindu chine chakusosekwa mnope.

8-9. Ligongo chichi gulu ja ŵandu jajapochele yakulya mwakusimonjesya jila jamsosagasosaga Yesu? (Yohane 6:​26, 27)

8 Gulu ja ŵandu ŵele Yesu ŵapele yakulya ŵala ŵagambaga ganichisya mnope ya yindu yampaka apate soni yakumbila yawo. Ana yeleyi yawonechele chamti uli? Palisiku lyakuyichisya, jemanjaji ŵayikopochele ku Yesu ni ŵandumetume ŵakwe atyosile. Myoyo, pagayiche maboti gane kutyochela ku Tibeliya, jemanjaji ŵakwesile ni kwawula ku Kapelenawo kukumsosasosa Yesu. (Yoh. 6:​22-24) Ana jemanjaji ŵamkuyisye Yesu pakusaka kuja kupikana yejinji yakwamba Uchimwene wa Mlungu? Iyayi. Jemanjaji ŵagambaga kusaka kuja kupata poso basi. Ana tukumanyilila chamti uli yeleyi?

9 Aganichisye yayatendekwe gulu ja ŵandu jila pajamsimene Yesu ku Kapelenawo. Yesu jwasalile jemanjajo mwangapita mumbali kuti akumsosasosa pakwamba kusaka kwikutisya ndumbo syawo basi. Jwalakwe jwasasile kuti jemanjajo ‘ŵalile mikate ni kwikuta’ yayaliji “yakulya yampaka yijonasiche.” Mwamti jwasalile kuti akusosekwa kusosasosa “yakulya yakutamilisya yakupeleka umi wangamala.” (Aŵalanje Yohane 6:​26, 27.) Yesu jwasasilesoni kuti Atati ŵakwe ni ŵakusapeleka chakulya chelechi. Komboleka kuti ŵanduŵa ŵasimonjile mnope paŵapikene kuti pana chakulya chakupeleka umi wangamala. Nambo ana ni chakulya chapi chachikatendekasisye yeleyi, soni ana ŵanduwo akachipatile chamti uli?

10. Ana ŵandu ŵaŵampikanilaga Yesu ŵasosekwaga kutenda chichi kuti apate “umi wangamala”?

10 Ngatukukayichila kuti gulu ja Ayudaji, jasakaga kumanyilila yaŵasosekwaga kutenda kuti apate chakulya chelechi. Mwinesoni ŵaganisyaga yindu yachasalaga Chilamusi cha Mose kuti atendeje. Nambope, Yesu jwasalile kuti, “Mlungu akusaka kuti mkulupilileje mwa jwele juŵamtumile jwalakwejo.” (Yoh. 6:​28, 29) Chindu chakusosekwa mnope kuti jemanjajo “akole umi wangamala,” chaliji kumkulupilila jwele juŵamtumile Mlungu. Yesu jwaliji ali asasile kala yeleyi. (Yoh. 3:​16-18, 36) Mwamti pandaŵi jine, jwalakwe jwasasilesoni yampaka tutende kuti chitukole umi wangamala.—Yoh. 17:3.

11. Ana Ayuda ŵalosisye chamti uli kuti nganaleka kuganichisya yakupata poso? (Salimo 78:​24, 25)

11 Nambo Ayudawo nganakamulana ni yakuti akusosekwa kumkulupilila Yesu. Mwamti ŵamwusyisye Yesu kuti, “Sambano ana wawojo chatende chakusimonjesya chamtuli kuti tuchiwone soni kuti twakulupilile?” (Yoh. 6:30) Jemanjajo ŵasasile kuti mundaŵi ja Mose achinangolo ŵawo ŵapochele mana gagaliji gakulandana ni mkate. (Neh. 9:15; aŵalanje Salimo 78:​24, 25.) Yeleyitu yagambile kulosya kuti Ayudaŵa ŵaganichisyaga mnope ya poso basi. Mwamti jemanjaji ŵalepele kumwusya Yesu yajwagopolelaga pajwasasile ya “mkate usyesyene wakutyochela kwinani,” wawaliji mpela mana gakupeleka umi. (Yoh. 6:32) Ŵanduŵa ŵagambaga ganichisya ya yindu yakuchilu yaŵasakaga basi. Mwamti kuyisachilila mnope yindu yeleyi, kwatendekasisye kuti alepele kuyikosya yisyesyene yaŵajiganyaga Yesu. Ana mpaka tulijiganye chichi pelepa?

YINDU YAKUSOSEKWA MNOPE

12. Ana Yesu jwasasile kuti chindu chakusosekwa mnope paumi wetu chili chichi?

12 M’buku ja Yohane chaputala 6 mwana lijiganyo lyakusosekwa mnope kwa m’weji. Chindu chakusosekwa mnope paumi wetu chiŵeje kumpikanila Mlungu soni kuŵa najo paunasi wambone. Yesu jwasasilesoni mfundo jeleji pandaŵi jiŵalinjidwaga ni Satana. Jwalakwe jwatite, “Mundu ngaŵa mkutama ni umi ni chakulyape, nambo ni maloŵe gosope gakutyochela mkamwa mwa Yehofa.” (Mat. 4:​3, 4) Nambosoni pakulalichila kwa Petumbi, Yesu jwagombolechesye kusosekwa kwakumanyilila kuti tukusasosekwa Mlungu kuti atulongoleleje. (Mat. 5:3) Myoyo, mpaka tuliwusye kuti, ‘Ana mwangusatendela yindu paumi wangu yikusalosya kuti ngusaganichisya mnope yakuŵa paunasi wambone ni Yehofa kupunda kupata yindu yakuchilu?’

13. (a) Ligongo chichi nganikuŵa kulemwa kusangalala ni chakulya? (b) Ana tukusosekwa kuŵa ŵakusamala ni chichi? (1 Akolinto 10:​6, 7, 11)

13 Kusala yisyene, nganikuŵa kulemwa kumŵenda Mlungu kuti atupe yakusosechela ya paumi wetu soni kuti tusangalaleje nayo. (Luk. 11:3) Baibulo jikusasala kuti yikusaŵa yambone kuti mundu ‘alyeje soni amweje ni kwikutila pamasengo gakwego.’ Mwamti welewu ukusaŵa “upile wakutyochela kwa Mlungu.” (Jwak. 2:24; 8:15; Yak. 1:17) Atamose yili myoyo, tukusasosekwape kuŵa ŵakusamala kuti kusosasosa yindu yakuchilu kukaŵaga chindu chakusosekwa mnope paumi wetu. Ndumetume Paulo jwagombelechesye mfundo jeleji pajwalembelaga Aklistu ŵa Chiyuda ŵaŵaloleganaga ni konanjidwa kwa msinda wa Yelusalemu. Jwalakwe jwalondesisye yindu yayatendechele Ayisalayeli munyumamo, soni yayatendekwe chiŵandika Litumbi lya Sinai. Paulo jwakalamwisye Aklistu kuti ngakusosekwa ‘kumbilaga yindu yampaka yawulasye mpela muŵatendele [Ayisalayeliwo].’ (Aŵalanje 1 Akolinto 10:​6, 7, 11.) Yehofa jwapele chakulya Ayisalayeliŵa. Nambo ligongo lyakuti jemanjajo ŵachinonyelaga mnope, chakulyacho chaŵele chindu ‘chakwawulasya.’ (Num. 11:​4-6, 31-34) Konjechesya pelepa, Ayisalayeliŵa paŵamtindiŵalilaga mwanache jwa ng’ombe jwaŵapanganyisye, ŵalosisye kuti ŵagambaga ganichisya mnope yakulya, kumwa, soni kusangalala kupunda kuganichisya yakumsangalasya Yehofa. (Eks. 32:​4-6) Mwamti Paulo, jwasasile ngani ja Ayisalayeliŵa pakusaka kwakalamusya Aklistu ŵaŵaloleganaga ni konanjidwa kwa msinda wa Yelusalemu mu 70 C.E. M’wejisoni tukulolegana ni konanjidwa kwa chilambo chakusakalachi. Myoyo, tukusosekwa kuganichisya mwakusamala malangiso gajwapeleche Pauloga.

14. Pakwamba ya chakulya, ana tukusosekwa kwembecheya chichi m’chilambo chasambano?

14 Yesu ali asasile yakuti tumŵendeje Mlungu “chakulya chalelo,” jwasasilesoni kuti tupopeleje kuti chakulinga cha Mlungu chitendekwe “pachilambo chapasi, mpela mwayikutendechela kwinani.” (Mat. 6:​9-11) Ana akuganisya kuti pandaŵijo chilambochi chichiŵa chamti uli? Baibulo jikusalosya kuti chakulinga cha Mlungu chili chakuti pachilambopa chipapagwe yakulya yambone. Mwakamulana ni Yesaya 25:​6-8, mu Uchimwene wa Mlungu pachilambopa pachiŵa yakulya yejinji yambone mnope. Pa Salimo 72:16 pakusasala kuti, “Mchilambomo muŵe yakulya yejinji, atamose pachanya pa matumbi paŵe yakulya yejinji.” Ana wawojo akwembecheya ndaŵi jele chachikamulichisya masengo yakulya yeleyi pakuteleka chakulya chakunon’ga mnope chele nganalyeje? Konjechesya pelepa, chachisangalalasoni ni yisogosi yakulekanganalekanga yachachipanda jika. (Yes. 65:​21, 22) Soni ŵandu wosope pachilambopa chachisangalala ni yindu yakusangalasyayi.

15. Ana ŵandu ŵachachijimuka ku chiwa chachilijiganya chichi? (Yohane 6:35)

15 Aŵalanje Yohane 6:35. Aganichisyesoni ya ŵandu ŵaŵalile mkate soni somba yaŵapeleche Yesu yila. Komboleka kuti chachisimana ni ŵane mwa jemanjaji panyuma pakuti ajimwiche ku chiwa. Atamose kuti ŵane mwa jemanjaji nganalosya chikulupi, komboleka kuti chachijimuka ku chiwa. (Yoh. 5:​28, 29) Ŵandu mpela ŵeleŵa chachisosekwa kupikanichisya ngopolelo ja maloŵe ga Yesu gala gakuti, “Une ndili mkate wakupeleka umi. Jwalijose jwakwika kwa une ngasijimkola sala ata panandi.” Jemanjaji chachisosekwa kukulupilila mbopesi jakutuwombola jaŵapeleche Yesu, soni kukulupilila kuti jwalakwejo jwapeleche umi wakwe pakusaka kwakulupusya jemanjajo. Pandaŵi jelejo, pachilinganyidwa yakwajiganya ŵandu ŵachachijimuka ku chiwaŵa soni ŵanache wosope ŵachachipagwa. Kusala yisyene, yichiŵa yakusangalasya mnope kukamula nawo masengo gelega. Mwamti kuchiŵa kwakusangalasya mnope kupunda kulya mkate usyesyene. Kusala yisyene, kutenda yindu yakumsangalasya Yehofa kuchiŵa kwakusosekwa mnope pandaŵijo.

16. Ana tuchikambilana chichi mungani jakuyichisya?

16 Mungani ajino, tukambilene mbali jine ja ngani jajikusasimanikwa m’buku ja Yohane chaputala 6. Nambope, panasoni yindu yine yajwajiganyisye Yesu pakwamba ya “umi wangamala.” Ayuda ŵele Yesu ŵasalilaga yeleyi, ŵasosekwaga kuyipikanichisya chenene, mwamti m’wejisoni tukusosekwa kuyipikanichisya. Mungani jakuyichisya tuchipitilisya kukambilana buku ja Yohane chaputala 6.

NYIMBO NA. 20 Ŵatupele Mwanagwawo Jumopejo!

a Kuti amanyilile yejinji pakwamba ya ngani jakusangalasyaji, alole buku ja Chichewa jakuti Yesu—Ndi Njira, Choonadi ndi Moyo, p. 131, soni jakuti Asyasyeje Chikulupi Chawo, p. 185.