Ajawule pa ndandanda

Ajawule pa ndandanda wa yindu

NGANI JAKULIJIGANYA 7

“Mpikane Maloŵe ga Ŵandu Ŵalunda”

“Mpikane Maloŵe ga Ŵandu Ŵalunda”

“Mtejeje mapikanilo genu, mpikane maloŵe ga ŵandu ŵalunda.”—MIS. 22:17.

NYIMBO NA. 123 Tupikanileje Mwakulupichika Mwakusajendechesya Yindu Yehofa

YACHITULIJIGANYE *

1. Ana mpaka tupochele upungu mmatala gapi? Ligongo chichi wosopewe tukusasosekwa kupochela upungu?

 WOSOPEWE tukusasosekwa kuti ŵandu ŵane atujongoleleje. Mwamti ndaŵi sine tukusasosekwa kumŵenda mundu jwine jwatukusamchimbichisya kuti atujongolele. Ndaŵi sine, m’bale mpaka atusimane ni kutusalila kuti yatukutenda mpaka yitulongolele kutenda ulemwa yele panyuma pakwe mpaka tuligambe nayo. (Agal. 6:1) Nambosoni mundu mpaka atujongolele panyuma pakuti tutesile ulemwa wekulungwa. Chinga upungu watupochele uyiche m’litala lyamtuli, tukusasosekwa kwamba kuwupikanila. Kutenda yeleyi kuchitukamuchisya kuti tukulupusye umi wetu.—Mis. 6:23.

2. Mwakamulana ni Misyungu 12:15, ligongo chichi tukusasosekwa kupikanila upungu?

2 Lilemba lyakulongolela nganiji, likutulimbikasya kuti ‘tupikanileje maloŵe ga ŵandu ŵalunda.’ (Mis. 22:17) Pangali mundu jwakusamanyilila chilichose. Ŵane akusatupunda m’litala line lyakwe. (Aŵalanje Misyungu 12:15.) Myoyo, tukusalosya kuti tuli ŵakulinandiya patukupikanila upungu. Yeleyi yikusalosya kuti tukusamanyilila yakulepela yetu soni kuti tukusasosechela chikamuchisyo cha ŵane kuti tukwanilisye yakulinga yetu. Mwenye jwalunda Solomoni mwakusalilidwa jwalembile kuti, “Pati atupile apungu yakuyiganichisya kuyitenda yikusakomboleka kusyene.”—Mis. 15:22.

Ana wawojo yikusiyasawusya kupochela upungu wapi pa mitundu jiŵili ja upunguji? (Alole ndime 3-4)

3. Ana tukusapochela malangiso mmatala gapi?

3 Mpaka tupochele malangiso mwachindunji kapena mwangaŵa mwachindunji. Ana kupochela malangiso mwangaŵa mwachindunji kukugopolela chichi? Ndaŵi sine mpaka tuŵalanje mfundo jine jakwe m’Baibulo kapena m’mabuku getu, jampaka jitukamuchisye kuti tuchenje kaganisye ketu kapena ndamo syetu. (Ahe. 4:12) Pelepa mpaka tujile kuti tupochele malangisogo mwangaŵa mwachindunji. Nambi kupochela malangiso mwachindunji kukugopolela chichi? Jwamkulungwa jwa mumpingo kapena m’bale jwine jwakumanyilila yejinji, mpaka atusalile yindu yatukusosekwa kongolela. Pelepo nikuti tupochele malangiso mwachindunji. Naga mundu jwakusatunonyela akutupa upungu wakutyochela m’Baibulo, tukusosekwa kulosya kuyamichila mwakupochela upunguwo ni kuwukamulichisya masengo.

4. Mwakamulana ni Jwakulalichila 7:9, ana tukusosekwa kuŵambala kutenda chichi patupochele upungu?

4 Kusala yisyene, ndaŵi sine mpaka tuyiwoneje kuŵa yakusawusya kupochela soni kamulichisya masengo upungu watupochele mwachindunji. Sonitu ndaŵi sine mpaka yitukuŵasye. Ligongo chichi tukuŵecheta yeleyi? Atamose tuli ŵangali umlama, nambope ndaŵi sine mpaka tuyiwoneje kuŵa yakusawusya kupochela upungu naga mundu jwine atusalile mwachindunji yindu yatulemwisye. (Aŵalanje Jwakulalichila 7:9.) Sonitu mpaka tulipatileje magongo gakulikululuchila. Mwamti ndaŵi sine mpaka tumwoneje mwangaŵajilwa mundu jwatupele upungujo. Kombolekasoni mpaka tumtumbile ligongo lya litala lyakamulichisye masengo pakutupa upunguwo. Mwamti mpaka tutande kumpatila magongo jwatupele upungujo ni kuŵechetaga kuti, ‘Ana jweleju akwete udindo wa kumba une upungu? Ana ngaŵa nombe najo akwete yakulepela yakwe?’ Kusala yisyene, naga ngatukukamulana ni upungu watupochele nikuti nganituŵa tukombwele kuwukamulichisya masengo. Mwine mpaka tuganisyeje yakumŵenda mundu jwine kuti atupe upunguwo mwatukusachila m’wejo.

5. Ana munganiji chitukambilane chichi?

5 Munganiji, chitukambilane yisyasyo ya m’Baibulo ya ŵandu ŵaŵakanile kupochela upungu soni ya ŵandu ŵaŵapochele upungu. Chitukambilanesoni yampaka yitukamuchisye m’weji kuti tupochele upungu soni kuti tuwukamulichisyeje masengo.

ŴANDU ŴAŴAKANILE KUPOCHELA UPUNGU

6. Ana yaŵatesile Mwenye Lehobowamu ali apochele upungu yikutujiganya chichi?

6 Kwende tulole yaŵatesile Lehobowamu. Pajwaliji mwenye jwa Aisalaeli, ŵandu ŵakwe ŵayiche kukuŵenda chikamuchisyo. Jemanjaji ŵapite kukuŵenda kuti mwenyeju jukatendelaga ŵanduwo yindu mwangalwe mpela muŵatendelaga Solomoni juŵaliji babagwe mwenyeju. Chakusangalasya chaliji chakuti Lehobowamu jwatesile yindu mwalunda. Mkanatende chilichose, jwalakwe jwawusisye kaje lunda kwa achakulungwakulungwa ŵa Aisalaeli. Achakulungwawo, ŵamsalile mwenyejo kuti naga akutenda yaŵendile ŵanduwo nikuti jemanjajo chamkamuchisyeje. (1 Ayi. 12:3-7) Nambo Lehobowamu nganasangalala ni yindu yaŵamsalile achakulungwakulungwa ŵala. Mwamti jwalakwe jwapitesoni kukuwusya lunda kwa achimjakwe ŵaŵakusile nawo. Komboleka achimjakwe ŵa Lehobowamuŵa ŵaliji ŵa yaka ya m’ma 40, mwamti ŵamanyililaga yejinji. (2 Mbil. 12:13) Nambo jemanjaji, ŵampele Lehobowamu malangiso gangaŵajilwa. Mwamti ŵamsalile Lehobowamu kuti ŵatendeleje ngalwe mnope. (1 Ayi. 12:8-11) Lehobowamu jwasosekwaga kum’ŵenda Yehofa kuti amkamuchisye kukuya malangiso gakuŵajilwa ligongo lyakuti jwapochele malangiso gakulekangana. Nambotu jwalakwe nganatenda yeleyi, mmalo mwakwe jwasagwile kamulichisya masengo malangiso giŵampele ŵachinyamata achimjakwe ŵala. Yakuyichisya yakwe Lehobowamu soni Aisalaeli ŵasimene ni yakusawusya yejinji. M’wejisoni, mpaka tupochele malangiso kapena upungu wangatukuwusaka. Nambope, naga upunguwo uli wakamulana ni Maloŵe ga Mlungu, tukusasosekwa kwamba kuwupochela basi.

7. Ana yayamtendechele Mwenye Usiya yikutujiganya chichi?

7 Mwenye Usiya nombe jwakanile upungu. Jwalakwe jwajinjile m’nyumba ja Yehofa kuti akapeleche mbopesi kumalo kuŵasosekwaga kwinjilako ŵakutaga mbopesipe. Kaneko ŵambopesi ŵa Yehofa ŵamsalile kuti, “Wawo ngakuŵajilwa kututumisya ubani kwa AMBUJE, nambo ŵakutaga mbopesi ŵaŵaliji ŵanache ŵa Aloni ni ŵaŵasagulidwe kuti atutumisyeje ubani.” Ana Usiya jwatesile wuli paŵapikene yeleyi? Yikaŵe kuti jwalakwe jwalinandiye ni kupikanila upunguwu soni kopoka m’nyumba ja Mlunguji, nikuti Yehofa akamkululuchile. Nambo jwalakwe nganatenda yeleyi. Mmalo mwakwe ‘Usiya . . . jwatumbile.’ Ligongo chichi jwalakwe nganapikanila upunguwu? Komboleka jwaganisyaga kuti ligongo lyakuti ali mwenye nikuti akwete ufulu wakutenda chine chilichose chaŵasakaga. Nambo Yehofa nganayiwonaga myoyo. Ligongo lyakuti Usiya nganalinandiya, yakuyichisya yakwe, jwalakwe jwaŵele “jwamatana mpaka pa lyuŵa lya kuwa kwawo.” (2 Mbil. 26:16-21) Yayamtendechele Usiya, yikutujiganya kuti mwangasamala kandu ya mwatuŵelele, naga tukukana kupochela upungu wa m’Baibulo Yehofa nganaŵa atujitichisye.

ŴANDU ŴAŴAPOCHELE UPUNGU

8. Ana Yobu jwatesile wuli ali apochele upungu?

8 Mwakulekangana ni yisyasyo ya ŵandu ŵatukambilene ŵaŵakanile kupochela upungu, Baibulo jikusasalasoni ya ŵandu ŵane ŵaŵapatile upile ligongo lyakupikanila upungu. Kwende tulole yayamtendechele Yobu. Atamose kuti jwalakwe jwamjogopaga Mlungu, nambope jwalakwe jwaliji jwangali umlama. Pandaŵi jine ali asimene ni yakusawusya, Yobu jwasasile yindu yayalosisye kuti jwakwete nganisyo syakulemwecheka. Yakuyichisya yakwe, jwalakwe jwapochele upungu wachindunji kutyochela kwa Elihu soni kwa Yehofa. Ana Yobu jwatesile yamtuli paŵapochele upunguwu? Mwakulinandiya jwapikanile. Mwamti jwalakwe jwatite, “Yisyene kuti naŵechete yindu yakuti nganinayimanyililaga. . . Ali ni ligongo lyakwe ngutenda sooni pa yosope yinaŵechete, myoyo ngupesya ulemwa pakulitaga liwu ni luwundu mumtwe mwangu.” Yakuyichisya yakwe Yehofa ŵampele upile Yobu ligongo lyakutenda yindu mwakulinandiya.—Yob. 42:3-6, 12-17.

9. Ana Mose jwapeleche chisyasyo chambone chamtuli pangani jakupikanila?

9 Mose alisoni chisyasyo chambone pangani jakupochela upungu. Yeleyi yawonechele ndaŵi jine ali atesile chakulemwa chekulungwa. Pandaŵi jine jwalakwe jwatumbilile mnope Aisalaeli mwamti jwatesile yindu mwangamchimbichisya Yehofa. Ligongo lya yeleyi, Mose jwajasile upile wakwinjila m’chilambo chiŵamsalile Yehofa kuti chachijinjila. (Num. 20:1-13) Mose ali amŵendile Mlungu kuti anandiye chilango chiŵampele, Yehofa ŵamsalile jwalakwe kuti, “Ngangusosa kujipikanasoni ngani jeleji.” (Det. 3:23-27) Nambotu Mose nganatumbila ni yeleyi. Mmalo mwakwe, jwalakwe jwakamulene ni nganisyo sya Yehofa, mwamti Yehofa ŵamkundile Mose kupitilisya kwalongolela Aisalaeli. (Det. 4:1) Yobu soni Mose ali yisyasyo yambone yatukusosekwa kukuya pangani jakupikanila upungu. Yobu jwachenjile kaganisye kakwe soni nganapeleka magongo gakulikululuchila. Mose jwapitilisye kuŵa jwakulupichika atamose kuti jwajasile upile wekulungwa wajwakwete. Yeleyitu yalosisye kuti jwapochele upungu wa Yehofa.

10. (a) Ana pa Misyungu 4:10-13 pakulosya chamtuli umbone wakupikanila upungu? (b) Ana ŵandu ŵane alosisye ndamo jambone jamtuli panyuma pakupochela upungu?

10 Patukutenda yindu mpela muŵatendele Yobu soni Mose, yindu yikusatujendela chenene. (Aŵalanje Misyungu 4:10-13.) Ŵane mwa abale soni alongo ŵetu ŵajinji atesile yeleyi. Pakwamba ya kupikanila upungu, alole yajwasasile m’bale jwine jwa ku Congo lina lyakwe Emmanuel. Jwalakwe jwatite, “Pandaŵi jine, abale ŵakumanyilila yejinji ŵa mumpingo mwetu, paŵayiweni kuti umi wangu wa usimu uli pangosi ŵayiche kukungamuchisya. Napikanile upungu waŵambelewo, mwamti yangamuchisye kuti ŵambale kusimana ni yakusawusya yejinji.” * Mpayiniya jwine jwakusatama ku Canada lina lyakwe Megan jwatite, “Ndaŵi syosope upungu wangusapochela ukusawa wakupweteka, nambope ukusangamuchisyaga mnope.” M’bale jwine jwa ku Croatia lina lyakwe Marko jwatite, “Atamose kuti najasile upile, nambope panguganichisya ya munyuma ngusayiwona kuti upungu wanapochele wangamuchisye kuti mbe paunasi wambone ni Yehofa.”

11. Ana M’bale Karl Klein jwasasile yamtuli pangani ja kupochela upungu?

11 Mundu jwine juŵawuweni umbone wakupochela upungu ali M’bale Karl Klein, juŵatumichile mu Likuga Lyakulongolela. Mungani ja mbili jakwe, jwasasile ya ndaŵi jiŵapochele upungu wamachili kutyochela kwa M’bale Joseph F. Rutherford, juŵaliji mjakwe jwapamtima. M’bale Klein jwasasile kuti pandanda nganasangalala ni upungu waŵapochelewo. Jwalakwe jwatite, “Pandaŵi jine panasimene ni [M’bale Rutherford] jwangomasisye mwakusangalala mnope. Nambo ligongo lyakuti naliji ndili ndumbile ligongo lya upungu waŵambele, nagambile kwanga moniwo mwakutulusya maloŵe. Kaneko M’bale Rutherford jwasalile kuti, ‘M’bale Klein msamale, Satana akusaka kumkamula.’ Kaneko mwasooni nagambile kwanga kuti, ‘M’bale  Rutherford pangali chilichose chachindumbilikasisye.’ Nambo ligongo lyakuti jwalakwe jwamanyililaga chichandumbilikasisye, jwagambile kusalilasoni kuti, ‘Chambone mlongo mjangu, nambo mgambe kusamala. Satana akusaka amkamule. M’balejutu, jwasalaga yisyene. Naga tukupitilisya kumtumbilila m’bale jwele asasile yindu yele wuli udindo wakwe kutusalila. . . , nikuti tukusapeleka lipesa kwa Satana kuti atukamule mwangasawusya.” * (Aef. 4:25-27) M’bale Klein jwapikanile upungu waŵampele M’bale Rutherford, mwamti yeleyi yatendekasisye kuti unasi wawo uŵepe wakulimba.

YAMPAKA YITUKAMUCHISYE KUTI TUPOCHELEJE UPUNGU MWANGASAWUSYA

12. Ana kulinandiya mpaka kutukamuchisye chamtuli kupochela upungu? (Salimo 141:5)

12 Ana chichi champaka chitukamuchisye kuti tukamulichisyeje masengo upungu watupochele? Tukusosekwa tuŵeje ŵakulinandiya. Tukumbuchileje kuti tuli ŵangali umlama soni kuti ndaŵi sine mpaka tutende yindu mwangaganisya chenene. Mpela mwatukambilene kala, Yobu jwakwete nganisyo syakulemwecheka. Nambo kaneko jwachenjile kaganisye kakwe, mwamti Yehofa ŵampele upile. Yeleyitu yakomboleche ligongo lyakuti Yobu jwaliji jwakulinandiya. Ndamojitu jawonechele pajwapochele upungu wakutyochela kwa Elihu. Jwatesile yeleyitu atamose kuti Elihujo jwaliji jwamnandi pakulandanya ni jwalakwejo. (Yob. 32:6, 7) Ndamo jakulinandiyaji mpaka jitukamuchisye kuti tukamulichisye masengo upungu watupochele atamose tuli mkuyiwona kuti ngatukusosechela upunguwo. Tuchikamulichisyasoni masengo upunguwo atamose yili yakuti mundu jwapeleche upungujo ali jwachinandipile pakulandanya ni m’wejo. Jwamkulungwa jwa mumpingo jwine jwa ku Canada jwasasile kuti, “Mpaka yiŵe yakusawusya kutenda yindu chenene naga ŵandu ŵane ngakutupa upungu.” Kusala yisyene, jwalijose jwetuwe akusasaka kola ndamo syawukusakoposya msimu weswela nambosoni kuŵa jwakulalichila soni jwakwiganya jwambone.—Aŵalanje Salimo 141:5.

13. Ana tukusosekwa tuwuwoneje chamtuli upungu watupochele?

13 Tuwuwoneje upungu kuŵa litala lyakusalosya Yehofa kuti akusatunonyela. Yehofa akusamanyilila yatukusasosechelaga. (Mis. 4:20-22) Yehofa pakutujamuka kupitila m’Maloŵe gakwe, m’mabuku gakulondesya Baibulo, kapena kupitila mwa Mklistu jwamkomangale mwausimu, yikusalosya kuti jwalakwe akusatunonyela mnope. Mpela mwalikusaŵechetela lilemba lya Ahebeli 12:9, 10, Yehofa “akusatupa upungu kuti tupindule.”

14. Ana patupochele upungu tukusosekwa kuganichisya mnope ya chichi?

14 Tuganichisyeje mnope ya upunguwo mmalo mwaganichisya mwawuyichile upunguwo. Ndaŵi sine mpaka tulipikaneje kuti upungu watupochele nganiwuyika m’litala lyambone. Yisyene kuti mundu jwalijose jwakusaka kupeleka upungu, akusosekwa kulingalinga kupeleka upunguwo m’litala lyakuti jwakumpajo awupochele mwangasawusya. * (Agal. 6:1) Nambope naga uwejo ni ŵatukupochela upunguwo, tukusosekwa kuwukamulichisya masengo atamose tuli mkulipikana kuti upunguwo upelechedwe m’litala lyakupweteka. Tukusosekwa tuliwusyeje kuti, ‘Atamose kuti ngangusangalala ni litala lyakamulichisye masengo munduju pakumba upunguwu, nambo ana yakusalayi nganiyiŵa yakuwona? Ana mpaka ngombole ngaganichisya yakulepela ya mundu jwapeleche upunguwo, ni kwamba kulola umbone wakamulichisya masengo upunguwo?’ Kusala yisyene mpaka luŵe lunda kusosasosa litala lyakuti tukamulichisye masengo upungu watupochele.—Mis. 15:31.

AŴENDEJE UPUNGU SONI AWUKAMULICHISYEJE MASENGO

15. Ligongo chichi tukusosekwa kuŵenda upungu?

15 Baibulo jikusatulimbikasya kuti tuŵendeje upungu. Pa Misyungu 13:10 pakusati, “Ŵandu ŵakusapikanila msyungu wa amchijawo ni ŵakwete lunda.” Yeleyitu yili yisyene. Ŵandu ŵakusaŵenda upungu mmalo mwakulindilila kuti mundu jwine ayiche ni kwapa upunguwo akusajawula pasogolo mwausimu pakulandanya ni ŵandu ŵangakusaŵenda malangiso. Myoyo akusosekwa kutenda yakomboleka kuti aŵendeje upungu.

Ligongo chichi mlongo jwachisikana akuŵenda upungu kwa mlongo jwachikulile? (Alole ndime 16)

16. Ana ni yakutendekwa yapi yampaka tusosekwe kuŵenda upungu?

16 Ana ni yakutendekwa yine yapi yatukusasosekwa kuŵenda upungu kwa Mklistu mjetu? Aganichisye yakutendekwa yakuyichisyayi. (1) Mlongo akumŵenda mundu jwine jwakusamanyilila chenene masengo gakulalichila kuti alongane najo ku lijiganyo lya Baibulo. Panyuma pakwe akumwusya mundujo yakusosekwa kutenda kuti ajongolele kajiganye kakwe. (2) Mlongo jwine jwangalombela akusaka kusuma yakuwala nambo nkanaŵe kusuma akumwusya mlongo jwamkomangale mwausimu kuti amkamuchisye kusagula chenene. (3) M’bale jwanganapochelejepo ngani ja wosope ampele ngani kuti aŵechete. Kaneko akumŵenda m’bale jwine jwakusaŵecheta chenene ngani kuti apikanile ngani jakwe ni chakulinga chakuti alole mwakusosekwa kongolela. Yeleyitu mpaka atende atamose m’bale jwaŵele ali mkuŵecheta ngani kwa yaka yejinji. Jwalakwe mpaka aŵende lunda kwa m’bale jwine jwakusamanyilila kuŵecheta chenene ngani kuti amkamuchisye mwakusosekwa kongolela.

17. Ana kupikanila upungu mpaka kutukamuchisye chamtuli?

17 Kusogoloku, wosopewe tuchipochela upungu, chinga mwachindunji kapena iyayi. Naga yichatendechela yeleyi tachisosekwa kumbuchila mfundo syatukambilene munganiji. Akumbuchileje kuŵa ŵakulinandiya. Aganichisyeje mnope ya upunguwo ngaŵaga mwawuyichile. Nambosoni akamulichisyeje masengo upungu wapochele. Pangali mundu juŵapali ali akwete lunda. Nambo ‘patukupikanila msyungu’ kapena kuti upungu ŵakusatupa ŵandu, Maloŵe ga Mlungu gakusatusimichisya kuti ‘tuchiŵa ŵalunda pasogolo pakwe.’—Mis. 19:20.

NYIMBO NA. 124 Tuŵeje Ŵakulupichika

^ Ŵakutumichila ŵa Yehofawe, tukusakuwona kupikanila malangiso ga m’Baibulo kuŵa kwakusosekwa mnope. Nambotu ndaŵi sine yeleyi yikusaŵa yakusawusya. Ligongo chichi pane yikusaŵa yakusawusya kupikanila malangiso? Soni ana chichi champaka chitukamuchisye kuti tukamulichisyeje masengo malangiso gatupochele?

^ Mena gane munganiji gachenjile.

^ Alole Sanja ja Mlonda ja Chichewa ja Okotoba 1, 1984, pp. 21-28.

^ Mu ngani jakuyichisya tuchikambilana yampaka atende ŵandu ŵakusapeleka upungu kuti awupelecheje m’litala lyakuŵajilwa.