1. Ana mpaka tuŵe ŵakusimicisya ya yindu yiŵili yapi?

YEHOFA MLUNGU akusiŵanonyela ŵakulambila ŵakwe. Jwalakwe ndaŵi syosope ali jwacinonyelo soni cacijendelecela kwanonyela ŵakulambila ŵakwe. Jwalakwe akusanonyelasoni cilungamo. (Sal. 33:5) M’yoyo, mpaka tuŵe ŵakusimicisya yindu yiŵili ayi: (1) Yehofa yikusampweteka mnope mumtima pakwawona ŵakutumicila ŵakwe ali mkutendeledwa yindu yangali cilungamo. (2) Jwalakwe akwasimicisya ŵandu ŵakwe kuti ngasapitilisya kutendeledwa yindu yangali cilungamo, soni cacipeleka cilango kwa ŵandu ŵakusatenda yangali cilungamo. Ngani jandanda munganisi, * twalijiganyisye kuti Cilamusi ciŵapelece Mlungu kwa Aisalaeli kupitila mwa Mose, cagonile pa cinonyelo. Cilamusici calimbikasyaga kuti ŵandu ŵatendeleje ŵane yacilungamo, atamose kwa ŵandu ŵakulaga. (Det. 10:18) Cilamusici calosyaga kuti Yehofa akusiŵaganicisya mnope ŵakulambila ŵakwe.

2. Ana citujanje yiwusyo yapi?

² Cilamusi ca Mose camasile mu 33 C.E., piŵatamilikasisye mpingo wa Ciklistu. Ana Aklistu akatemi pali pangali lilamusi lyacinonyelo soni lyakulimbikasya cilungamo? Ata panandi. Aklistu ŵakwete cilamusi casambano, cilamusi ca Klistu. Mungani ajino, candanda citukambilane kuti ana cilamusici ni cici. Kaneko citujanje yiwusyo ayi: Ligongo cici mpaka tujile kuti cilamusici cigonile pa cinonyelo? Ligongo cici mpaka tujile kuti cilamusi cikusalimbikasya cilungamo? Pasi pa cilamusici, ana ŵakwete udindo akusosekwa kwatendelaga camtuli yindu ŵandu ŵane?

3. Mwakamulana ni lilemba lya Agalatiya 6:2, ana “cilamusi ca Klistu” cikusapwatikapo cici?

³ Aŵalanje Agalatiya 6:2. Aklistu ali pasi pa “cilamusi ca Klistu.” Yesu nganiŵalembela  ŵakumkuya ŵakwe ndandanda ja malamusi gakuti akuyeje. Nambo ŵapele malamusi soni yiwundo yakuti yalongoleleje. “Cilamusi ca Klistu” cikusapwatikapo cilicose ciŵajiganyisye Yesu. Kuti tupikanicisye cenene cilamusici, kwende tulole ndime syakuyicisya.

4-5. Ana Yesu jwajiganyisye m’matala gapi, soni jwajiganyaga pandaŵi japi?

⁴ Ana Yesu jwajiganyaga m’matala gapi? Litala lyandanda, jwalakwe jwajiganyisye ŵandu kupitila mu yindu yajwaŵecete. Maloŵe gakwega, galiji gamacili ligongo lyakuti jwaŵecetaga usyesyene wakwamba Mlungu, cakulinga ca umi, nambosoni jwasasile kuti Ucimwene wa Mlungupe ni wampaka umasye yakusawusya ya ŵandu. (Luk. 24:19) Yesu jwajiganyagasoni kupitila mu cisyasyo cakwe. Jwalakwe jwalosisye ŵakumkuya ŵakwe mwampaka atendeleje yindu, kupitila mu yitendo yakwe.—Yoh. 13:15.

⁵ Ana Yesu jwajiganyisye pandaŵi japi? Jwalakwe jwajiganyisye pandaŵi ja undumetume wakwe pacilambo capasi. (Mat. 4:23) Jwalakwe jwajiganyisyesoni ŵakumkuya ŵakwe panyuma pakwimuka ku ŵawe. Mwacisyasyo, jwalakwe jwawonecele pa likuga lya ŵakulijiganya ŵakwe ŵakupunda 500. Soni ŵapele jemanjaji lilamusi lyakuti “akajiganye ŵandu.” (Mat. 28:19, 20; 1 Akoli. 15:6) Mpela mtwe wa mpingo, Yesu jwapitilisye kwajiganya ŵakulijiganya ŵakwe panyuma pakuwujila kwinani. Mwacisyasyo, ca m’ma 96 C.E., Klistu jwamsalile ndumetume Yohane kuti akalimbikasye soni kwakamucisya Aklistu ŵasagulwe.—Akolo. 1:18; Ciw. 1:1.

6-7. (a) Ana yiŵajiganyisye Yesu yalembedwe kwapi? (b) Ana tukusapikanila camtuli cilamusi ca Klistu?

⁶ Ana yaŵajiganyisye Yesu yalembedwe kwapi? Mu Ngani Syambone mcece, ŵalembile yindu yejinji yaŵaŵecete Yesu soni kutenda ali pacilambo capasi. Malemba Gacigiliki Gaciklistu gakutukamucisyape kupikanicisya nganisyo sya Yesu pangani syakulekanganalekangana, ligongo lyakuti ŵaŵalembile nganisi ŵasalilidwe ni msimu weswela soni ŵakwete “nganisyo sya Klistu.”—1 Akoli. 2:16.

⁷ Yatukulijiganya: Yaŵajiganyisye Yesu yili yakamucisya pa mbali syosope sya umi wa mundu. M’yoyo, cilamusi ca Klistu cikusakwaya cilicose catukusatenda, cinga kunyumba, kumasengo, kusukulu soni kumpingo. Tukusalijiganya cilamusici, mwakuŵalanga Malemba Gacigiliki Gaciklistu soni kugaganicisya mwakusokoka. Tukusapikanila cilamusici patukupikanila malamusi soni yiwundo  yayikusasimanikwa m’mabuku ga m’Baibulo. Patukupikanila cilamusi ca Klistu, tukusaŵaga tuli kumpikanila Mlungu jwetu jwacinonyelo, Yehofa, jwali Msyene yindu yosope yiŵajiganyisye Yesu.—Yoh. 8:28.

8. Ana fendeshoni ja cilamusi ca Klistu jili cici?

⁸ Nyumba jajitaŵidwe cenene pa yilimbilimbi kapena kuti pa fendeshoni, jikusatendekasya kuti umi wa ŵandu ŵakutama mwelemo ukaŵa pangosi. Mwakulandana ni yeleyi, cilamusi cambone cacitaŵidwe pa fendeshoni jakulimba, cikusicakamucisya ŵandu ŵakusacipikanila kuti umi wawo ukaŵa pangosi. Cilamusi ca Klistu, cikusataŵidwa pa fendeshoni jambone mnope, cacili cinonyelo. Ligongo cici mpaka tujile m’yoyo?

9-10. Ana yisyasyo yapi yayikulosya kuti Yesu jwatendaga cilicose ligongo lyacinonyelo, soni ana mpaka tumsyasye camtuli jwalakwe?

⁹ Candanda, cilicose ciŵatendaga Yesu ŵacitendaga ligongo lya cinonyelo. Kulosya canasa cili cinonyelo. Ligongo lya canasaci, Yesu jwajiganyisye ŵandu, kwaposya ŵakulwala, kwalisya ŵandu, soni kwajimusya ŵawe. (Mat. 14:14; 15:32-38; Mak. 6:34; Luk. 7: 11-15) Atamose kuti kutenda yindu mpela yeleyi kwasakaga ndaŵi soni macili, mwakusacilila, Yesu jwaŵisile yakusaka ya ŵandu ŵane pasogolo. Kupunda pa yosope, jwalakwe jwalosisye cinonyelo cekulungwa mnope mwakupeleka umi wakwe m’malo mwa ŵandu ŵane.—Yoh. 15:13.

¹⁰ Yatukulijiganya: Mpaka tumsyasye Yesu mwakuŵika yakusaka ya ŵandu ŵane pasogolo. Mpaka tumsyasyesoni jwalakwe mwakwalosya canasa ŵandu ŵa mu mkuli wetu. Naga canasaci cikututendekasya kulalicila soni kwiganya ngani syambone, nikuti tukupikanila cilamusi ca Klistu.

11-12. (a) Ana cici cacikulosya kuti Yehofa akusasamala mnope yetuwe? (b) Ana mpaka tusyasye camtuli cinonyelo cakwete Yehofa?

¹¹ Caŵili, Yesu jwalosisye cinonyelo ca Atatigwe. Pandaŵi jiŵatendaga undumetume wakwe, Yesu jwalosisye mnope cinonyelo ca Yehofa soni yakusatenda Yehofajo pakwasamalila ŵakulambila ŵakwe. Payindu yine yaŵajiganyisye Yesu jwasasile kuti, jwalijose jwetuwe ali jwakusosekwa mnope kwa Atati ŵetu ŵakwinani. (Mat. 10:31) Yehofa ali jwakusacilila kujipocela ngondolo jesokonecele jajipitikwice mtima ni kuwujila mumpingo. (Luk. 15:7, 10) Yehofa jwalosisye cinonyelo cakwe petuwe mwakupeleka Mwanagwe mpela ciwombolo m’malo mwetu.—Yoh. 3:16.

¹² Yatukulijiganya: Ana mpaka tusyasye camtuli cinonyelo ca Yehofa? (Aef. 5:1, 2) Tukusitwawona abale ni alongo kuti ali ŵakusosekwa soni tukusajipocela “ngondolo jesokonecele” jajiwujile kwa Yehofa. (Sal. 119:176) Tukusalosya kuti tukusitwanonyela abale ni alongo ŵetu mwakukamulicisya masengo ndaŵi soni macili getu pakwakamucisya jemanjaji, mnopemnope pandaŵi jakusosecela cikamucisyo. (1 Yoh. 3:17) Patukwanonyela ŵandu ŵane, tukusalosya kuti tukupikanila cilamusi ca Klistu.

13-14. (a) Mwakamulana ni lilemba lya Yohane 13:34, 35, ana Yesu jwalamwile ŵakumkuya ŵakwe kuti alosyeje cici, soni ligongo cici lyeleli lili lilamusi lyasambano? (b) Ana tukusapikanila camtuli lilamusi lyasambanoli?

¹³ Catatu, Yesu jwalamwile ŵakumkuya ŵakwe kuti alosyeje cinonyelo cisyesyene. (Aŵalanje Yohane 13:34, 35.) Lilamusi lya Yesu lili lyasambano ligongo lyakuti likusasaka kuti tulosyeje cinonyelo m’litala lyasambano. Litala lyakwe lili lyakuti tukusosekwa kwanonyela abale ni alongo ŵetu mpela yiŵatite Yesu pakutunonyela m’weji. Cilamusi ciŵapelece Mlungu kwa Aisalaeli, nganiciyika mpaka pelepa. Yeleyi yikusasaka kulosya cinonyelo cisyesyene. * Tukusosekwa kwanonyelaga abale ni alongo ŵetu kupundana ni mwatukusalinonyelela acimsyewe. Tukusosekwa kwanonyelaga kwikana pakupeleka umi wetu kwa jemanjaji, mpela muŵatendele Yesu.

 ¹⁴ Yatukulijiganya: Ana tukusapikanila camtuli lilamusi lyasambanoli? Kwanga mwakata, mpaka tujile kuti mwakulipeleka pakwakamucisya abale ni alongo ŵetu. Tukusitwanonyela jemanjaji mwakutenda yindu yekulungwa, mpela kupeleka umi wetu pakusaka kulupusya umi wawo. Nambosoni tukusitwanonyela mwakwatendela yindu yamwanamwana. Mwacisyasyo, kuja kwajigala kumangwawo abale ni alongo ŵacikulile kwawula nawo kumisongano, kapena kwatendela yindu yine yakwe pakusaka kwasangalasya jemanjaji, kapenasoni kupumula kumasengo pakusaka kukamucisya kwajitendekwe ngosi. Patukutenda yeleyi, tukusaŵa tuli mkupikanila cilamusi ca Klistu. Nambosoni, tukusaŵaga tuli mkwakamucisya wosope mumpingo kulipikana kuti umi wawo nganiwuŵa pangosi.

15-17. (a) Ana yitendo ya Yesu yalosyaga camtuli kuti jwatendaga yindu mwacilungamo? (b) Ana mpaka tumsyasye camtuli Yesu?

¹⁵ “Cilungamo,” cacikamulicisye masengo m’Baibulo cikusagopolela mnopemnope kutenda yindu yakusayiwona Mlungu kuti yili yambone mwangali lusagu. Ligongo cici mpaka tusale kuti cilamusi ca Klistu cikusalimbikasya cilungamo?

¹⁶ Candanda, kwende tulole yaŵatendaga Yesu pakulosya cilungamo. Mu ndaŵi jakwe, acimlongola ŵa dini ja Ciyuda ŵaŵengaga ŵandu ŵanganaŵa Ayuda. Jemanjaji ŵaliwonaga kuti ŵaliji ŵakusosekwa mnope kulekangana ni Ayuda ŵanganalijiganya ya dini ja Ciyuda, soni nganiŵacimbicisyaga acakongwe. Nambo Yesu ndaŵi syosope jwatendaga yindu mwacilungamo soni mwangali lusagu. Jwalakwe ŵakundaga ŵandu ŵanganaŵa Ayuda ŵaŵakwete cikulupi mwa jwalakwe kuti amkuyeje. (Mat. 8:5-10, 13) Yesu jwalalicilaga ŵandu wosope mwangali lusagu cinga ŵakusicila kapena ŵakulaga. (Mat. 11:5; Luk. 19:2,9) Jwalakwe nganiŵatendelaga ngalwe acakongwe. M’malo mwakwe, jwacimbicisyaga acakongwe soni kwalosya cinonyelo kupwatikapo ŵandu ŵele ŵane ŵawonaga kuŵa ŵangasosekwa.—Luk. 7:37-39, 44-50.

¹⁷ Yatukulijiganya: Mpaka tumsyasye Yesu mwakutenda yindu mwangali lusagu patukulalicila kwa ŵandu ŵane ŵali ŵakusacilila kupikanila. Mpaka tutende yeleyi, mwangajigalila kuti ali ŵakusicila kapena ŵakulaga, nambosoni kuti ali dini japi. Acalume ŵa Ciklistu akusakuya cisyasyo ca Yesu pakutenda yindu ni acakongwe mwakwacimbicisya. Patukutenda yindu yeleyi, tukusaŵa tuli mkupikanila cilamusi ca Klistu.

18-19. Ana Yesu jwajiganyisye cici pangani ja cilungamo, soni m’weji tukulijiganya cici pelepa?

¹⁸ Caŵili, kwende tulole yaŵajiganyaga Yesu pangani ja cilungamo. Jwalakwe jwajiganyisye yiwundo yayakamucisye ŵakumkuya ŵakwe kuti ŵatendeleje ŵandu ŵane yindu mwacilungamo. Mwacisyasyo, kwende tuganicisye lilamusi lyakuti twatendeleje ŵane yindu yatukusaka kuti atutendeleje. (Mat. 7:12) Wosopewe tukusasaka kuti ŵandu ŵane atutendeleje yindu yacilungamo. M’yoyo tukusasosekwa kwatendela ŵandu ŵane yindu mwacilungamo. Naga tukutenda yeleyi nikuti ŵanesoni tacitutendela yindu mwacilungamo. Nambo ana mpaka citendekwe cici naga ŵane atutendele yindu yangali cilungamo? Yesu jwajiganyisyesoni ŵakumkuya ŵakwe kuti akulupilileje kuti Yehofa ‘cacacenjela ŵakusagulidwa ŵakwe ŵakusapopela kwa jwalakwejo musi ni cilo.’ (Luk. 18:6, 7) Maloŵega gali cilanga cakuti, Mlungu jwetu jwacilungamo akusayiwona yakusawusya yatukusimana nayo masiku gakumalisya gano, mwamti jwalakwe cacitendekasya kuti cilungamo cicitendekwe pa ndaŵi jakwe.—2 Ates. 1:6.

¹⁹ Yatukulijiganya: Naga tukukuya yiwundo yaŵajiganyisye Yesu, tucatendela ŵane yindu mwacilungamo. Naga tukulaga ligongo lyakuti ŵane atutendele yindu yangali cilungamo m’cilambo ca Satanaci, mpaka yitulimbikasye pakumanyilila kuti Yehofa cacitutendela cilungamo.

20-21. (a) Ana ŵandu ŵakwete maudindo akusosekwa kutenda yindu mwamtuli ni ŵandu ŵane? (b) Ana jwamlume mpaka alosye camtuli cinonyelo cisyesyene, soni ana mtati akusosekwa kutenda mwamtuli yindu ni ŵanace ŵakwe?

²⁰ Pasi pa cilamusi ca Klistu, ana ŵandu ŵakwete udindo akusosekwa atendeje mwamtuli yindu ni ŵandu ŵane?  Kusala yisyene, cinonyelo cili fendeshoni ja cilamusi, ŵandu ŵakwete udindo akusosekwa kutenda yindu mwacinonyelo soni mwakwacimbicisya ŵane. Jemanjaji akusosekwa kukumbucilaga kuti, Klistu akusasaka kuti tulosyaneje cinonyelo.

²¹ M’liŵasa. Maloŵe ga Mlungu gakusasala kuti jwamlume ŵanonyeleje ŵamkwakwe “mpela muŵawunonyele Klistu mpingo.” (Aef. 5:25, 28, 29) Jwamlume akusosekwa kujigalila cisyasyo ca Klistu mwakuŵika yakusosecela ya jwamkongwe pamalo gandanda m’malo mwakuŵika yakusosecela yakwe. Acalume ŵane akusayiwona yakusawusya kulosya cinonyelo mpela celeci, komboleka ligongo lya kumalo kwaŵakulile kwele kwatendela ŵandu yindu yacilungamo ngakusakuwona kuŵa kwakusosekwa. Yikusaŵaga yakusawusya kwa jemanjaji kuti alinganye ndamo syawo syakusakala, nambo akusasosekwa kucenga ni cakulinga cakuti apikanileje cilamusi ca Klistu. Jwamlume jwakusalosya cinonyelo kwa ŵamkwakwe, yikusatendekasya kuti ŵamkwakwewo amcimbicisyeje. Mtati jwakusiŵanonyela yisyesyene ŵanace ŵakwe, ngakusiŵatendela ngalwe mu yakuŵeceta kapena yakutenda yakwe. (Aef. 4:31) M’malo mwakwe, jwalakwe akusalosya cinonyelo cakwe m’matala gakwatendekasya ŵanace ŵakwe kulipikana kuti ali pamalo gambone. Naga akutenda yeleyi, yicikamucisya kuti ŵanace ŵawo ŵanonyeleje soni ŵakulupilileje.

22. Mwakamulana ni lilemba lya 1 Petulo 5:1-3, ana asyene “ngondolo” ni ŵani, soni ana sikusosekwa kusamalilidwa mwamtuli?

²² Mumpingo. Acakulungwa ŵa mumpingo akusosekwa kukumbucila kuti “ngondolo” nganisiŵa syawo. (Yoh. 10:16; aŵalanje 1 Petulo 5:1-3.) Maloŵe gakuti “likuga lyangondolo,” “mwakusacila Mlungu,” nambosoni “ŵandu ŵimkwenela kwalolela,” gakusigakumbusya acakulungwa ŵa mumpingo kuti ngondolosyo sili sya Yehofa. Jwalakwe akusasakaga kuti ngondolo syakwe sisamalilidweje  mwacinonyelo soni mwacanasa. (1 Ates. 2:7, 8) Acakulungwa ŵa mumpingo pakusamalila udindo wawo wakulolela ngondolo mwacinonyelo, yikusatendekasya kuti Yehofa ŵanonyeleje. Acakulungwa ŵakusatendaga yeleyi, yikusaŵa yangasawusya kuti abale ni alongo ŵanonyeleje soni kwacimbicisya.

23-24. (a) Ana acakulungwa akwete udindo wamtuli pakusamalila ngani naga mundu jwine mumpingo atesile cakulemwa cekulungwa? (b) Ana acakulungwa akusosekwa kukumbucila cici pakusamalila ngani mpela syelesi?

²³ Ana ni udindo wapi wakusakola acakulungwa ŵa mumpingo pakusamalila ngani syakwayana ni ulemwa wekulungwa? Kakamule kawo masengo kali kakulekangana ni mwaŵatendelaga ŵakulamula soni acakulungwa ŵakala pakukuya Cilamusi caŵapelece Mlungu kwa Isalaeli. Pakukuya Cilamusici, ŵandu ŵaŵasagulidwe kuti asamalileje ngani, nganalolaga mbali ja usimupe nambo yapwatikagasoni mbali sine syasyaliji syangakwayana ni kulambila Yehofa. Nambo pakukuya cilamusi ca Klistu, acakulungwa akusakamula masengo gakusamalila ngani syakwayana ni kutenda yindu yakusakala yayili yakutindana ni kulambila Yehofa. Jemanjaji akusamanyilila kuti Mlungu agakundile maulamusi ga boma kuti gakole udindo wakusamalila ngani syangakwayana ni kulambila Yehofa. Udindo wa ŵakulamulilaŵa ukupwatikapo kwalipikasya kapena kwaŵika kundende ŵatesile cakulemwa.—Alom. 13:1-4.

²⁴ Ana acakulungwa akwete udindo wamtuli pakusamalila ngani naga mundu jwine mumpingo atesile cakulemwa cekulungwa? Jemanjaji akusakamulicisya masengo Malemba pakusamalila nganisi soni kusagula yakutenda. Akusamanyililasoni kuti cinonyelo cili fendeshoni ja cilamusi ca Klistu. Cinonyeloci cikusatendekasya acakulungwaŵa kuganicisya yindu ayi: Ana pakusasosekwa kutenda cici pakusaka kumkamucisya mundu jwatesile cakulemwa mumpingo? Pakwamba ya mundu jwatesile cakulemwa, cinonyelo cikusatendekasya acakulungwa kuganicisya yiwusyo yakuyicisyayi: Ana akulosya mtima wakupitikuka? Ana mpaka tumkamucisye kulinganya unasi wakwe ni Yehofa?

25. Ana mungani jakuyicisya tucikambilana cici?

²⁵ Tukusayamicila mnope ligongo lyakuŵa pasi pa cilamusi ca Klistu. Naga wosopewe tukupikanila cilamusici, yikusakamucisya kuti ŵandu amuwoneje mumpingo kuŵa malo gambone gampaka jwalijose alipikane kuti ali jwakusosekwa soni kuti akusanonyeledwa. Apanopano tukutamape m’cilambo cele “ŵandu ŵangalumbana” akupilitilisya ‘kusakalilape.’ (2 Tim. 3:13) Tukusosekwa kuŵa mesope. Ana mpingo wa Ciklistu mpaka ulosye mwamtuli cilungamo ca Mlungu pakusamalila ngani syakwayana ni kumkamulila mwanace? Ngani jakuyicisya jicijanga ciwusyoci.