Ajawule pa ndandanda

Ajawule pa ndandanda wa yindu

NGANI JAKULIJIGANYA 19 Mbali Jatatu Pambali Mcece

Cinonyelo Soni Cilungamo Patusimene ni Yindu Yakusakala

Cinonyelo Soni Cilungamo Patusimene ni Yindu Yakusakala

“Ŵalakwe nganaŵa Mlungu jwakusecelela yitendo yangalumbana; Ŵalakwe ngakucikunda cakusakala pameso pawo.”—SAL. 5:4.

NYIMBO 142 Tulimbisyeje Cembeceyo Cetu

YACITULIJIGANYE *

1-3. (a) Mwakamulana ni lilemba lya Salimo 5:4-6, ana Yehofa akusayiwona wuli yindu yakusakala? (b) Ligongo cici mpaka tuŵecete kuti kwatendela ngalwe ŵanace kuli kwakusisyana ni “cilamusi ca Klistu”?

YEHOFA MLUNGU akusaŵengana ni yakusakala yamtundu wuliwose. (Aŵalanje Salimo 5:4-6.) Jwalakwe akusaŵengana mnope ni kwakamulila ŵanace, wawuli ulemwa wekulungwa mnope. Ligongo lyakuti tuli Ŵamboni sya Yehofa, tukusamsyasya Yehofa soni kuŵengana ni ndamo jakwakamulila ŵanace nambosoni ngatukusajikunda ndamoji mumpingo wa Ciklistu.—Alo. 12:9; Aheb. 12:15, 16.

2 Ndamo jilijose jakwatendela ngalwe ŵanace, ngajikusakamulana ata panandi ni “cilamusi ca Klistu.” (Aga. 6:2, NW) Ligongo cici tukuŵeceta m’yoyo? Mpela mutwalijiganyicisye mungani jajipite jila, cilamusi ca Klistu, cacili yosope yiŵajiganyisye Yesu kupitila m’maloŵe soni m’yitendo yakwe, cigonile pa cinonyelo soni kulimbikasya mtendele. Aklistu ŵasyesyene akusiŵatendela ŵanace yindu m’litala lyakuti alipikaneje kuti ali pamalo gambone soni kuti akusanonyeledwa yisyesyene. Akusatenda yeleyi, pakupikanila cilamusi ca Klistu. Nambo ŵandu ŵakusiŵatendela ŵanace ngalwe ali ŵakulinonyela soni ŵangali cilungamo. Ndamoji jikusijatendekasya ŵanace kulipikana kuti nganaŵa pamalo gambone soni ngakusanonyeledwa.

3 Cakutesya canasa cili cakuti, kwakamulila ŵanace cili cakusawusya cekulungwa pacilambo cosope capasi. Soni Aklistu ŵasyesyene aŵele mkukwayidwa ni cakusawusyaci. Ligongo cici yindu yisakele mpaka pelepa? Ŵandu ŵangalumbana akusakalilasakalilape soni ŵane mwa jemanjaji mpaka asimanikweje mumpingo. (2 Tim. 3:13) Konjecesya pelepa, ŵandu ŵane ŵaŵamtumicilaga Yehofa pandanda, atesile cakulemwa ca yakumbila yagonana, mwamti ayikene pakwakamulila ŵanace. Kwende tulole ligongo lyakwe kwatendela ngalwe ŵanace uli ulemwa wekulungwa mnope. Kaneko citukambilane yakusatenda acakulungwa ŵa mumpingo pandaŵi jele mundu jwine mumpingo atesile cakulemwa cekulungwa mnope, kupwatikapo kwatendela ngalwe ŵanace soni yampaka atende acinangolo pakwacenjela ŵanace ŵawo. *

ULEMWA WEKULUNGWA MNOPE

4-5. Ligongo cici kwatendela ngalwe ŵanace kuli kwaleŵela mnope?

4 Kwatendela ngalwe ŵanace kukusakwaya ŵandu kwa ndaŵi jelewu. Kukusakwaya ŵanace ŵatendeledwe ngalwesi nambosoni ŵakusiŵanonyela ŵanaceŵa mpela, ŵamwiŵasa mwawo soni abale ni alongo. Kwatendela ŵanace ngalwe uli ulemwa wekulungwa mnope.

5 Kwatendela ngalwe ŵanace mwakwagona kuli kwaleŵela mnope. * Kwatendekasya ŵane kuti alajeje mnope uli ulemwa wekulungwa mnope. Mpela mwatuciyiwonela mungani jakuyicisya, mundu jwakusamgona mwanace, akusam’wulasyaga. Jwalakwe akusatendekasya kuti mwanaceju akasiŵakulupililaga, soni yikusatendekasya kuti alipikaneje kuti nganaŵa pamalo gaciteteyo. Tukusosekwa kwacenjela ŵanace ŵasimene ni yakusakala mpela yeleyi, soni ŵele ŵatendeledwe ngalwesi akusosekwa kwalimbikasya soni kwakamucisya.—1 Ates. 5:14.

6-7. Ligongo cici kwatendela ngalwe ŵanace mwakwagona kuli kuwuleŵela mpingo soni malamusi ga boma?

6 Kwatendela ngalwe ŵanace mwakwagona kuli kuwuleŵela mpingo. Naga mundu jwine mumpingo asimanikwe kuti akwatendela ngalwe ŵanace, yikusasakasya mbili ja mpingo. (Mat. 5:16; 1 Pet. 2:12) Nganiciŵa cilungamo kuŵeceta kuti mpingo wa Ciklistu ukusakunda kwatendela ngalwe ŵanace ligongo lyakuti Aklistu ŵakulupicika ŵajinji akutenda yakomboleka pakusaka kumcimbicisya Yehofa. (Yud. 3) Ngatukusitwakunda ŵandu kuŵape mumpingo naga jemanjaji akutenda yindu yakusakala soni ngakupitikuka mtima nambosoni akusakasya mbili jampingo.

7 Kwatendela ngalwe ŵanace mwakwagona kuli kugaleŵela malamusi ga boma. Aklistu akusosekwa “ŵapikanileje acakulungwa ŵakulamulila.” (Alo. 13:1) Tukusalosya kuti tukusitwapikanila jemanjaji mwakugacimbicisya malamusi ga boma. Naga mundu jwine mumpingo akasile lilamusi, mpela kumkamulila mwanace, nikuti agaleŵele malamusi ga boma. (Awanicisye ni Masengo 25:8.) Acakulungwa ŵa mumpingo nganakola udindo wakupeleka cilango kwa ŵandu ŵakasile lilamusi lya boma. Atamose yili m’yoyo, jemanjaji ngakusiŵaŵicila kunyuma ŵandu ŵakusiŵatendela ngalwe ŵanace kuti akapocela cilango kutyocela ku boma. (Alo. 13:4) Jwakulemwa akusasimana ni yakusawusya yayikusayika ligongo lya yitendo yakwe.—Aga. 6:7.

8. Ana ŵandu paleŵeledwe, Yehofa akusayiwona wuli?

8 Kupunda yosope, kwatendela ngalwe ŵanace mwakwagona kuli kumleŵela Mlungu. (Gen. 39:9) Naga mundu akumleŵela mjakwe, nikuti jwalakwe akumleŵelasoni Yehofa. Aganicisye Cilamusi ciŵapelece Mlungu kwa Aisalaeli. Cilamusici casalaga kuti naga mundu amlambwisye mlongo mjakwe pakutenda yindu mwangakulupicika kwaliji kumleŵela Yehofa. (Lef. 6:2-4) Mundu jwakusamlambila Yehofa, naga amkamulile mwanace, akusasakasyaga mbili ja Yehofa. Ni ligongo lyakwe tukusosekwa kumanyilila kuti kumkamulila mwanace kuli kumleŵela Mlungu soni tukusosekwa kuŵengana ni yeleyi.

9. Ana ni yindu yapi yaliwandisye likuga kwa yaka yejinji pangani ja kwakamulila ŵanace, soni ligongo cici?

9 Kwa yaka yejinji, likuga lya Yehofa liŵele mkuwandisya yiwundo yejinji ya m’Malemba yakwayana ni kwakamulila ŵanace. Mwacisyasyo, ngani sya mu Sanja ja Mlonda soni Ajimuce! siŵele sili mkusala yampaka atende ŵandu pakumalana ni kulagasika nganisyo ligongo lyakuti ŵakamulilidwe ali ŵanace. Nambosoni yampaka atende ŵandu ŵane pakwakamucisya soni kwalimbikasya jemanjaji. Sikusasalasoni yampaka atende acinangolo pakwacenjela ŵanace ŵawo. Likuga liŵele mkwajiganya acakulungwa ŵa mumpingo yiwundo ya m’Baibulo yakwakamucisya kumanyilila yampaka atende pakusamalila ngani jakwamba kumkamulila mwanace. Likuga likupitilisyape kulola mwajikutendela mipingo pakusamalila ngani syakwayana ni kwakamulila ŵanace. Ligongo cici likuga likutenda yeleyi? Likutenda yeleyi pakusaka kusimicisya kuti yatukusatenda pakusamalila ngani yiŵeje yakamulana ni cilamusi ca Klistu.

YAKUSATENDA ACAKULUNGWA ŴA MUMPINGO NAGA MUNDU JWINE ATESILE ULEMWA WEKULUNGWA

10-12. (a) Ana acakulungwa ŵa mumpingo pakusamalila ngani jilijose jakwayana ni cakulemwa cekulungwa, akusosekwa kukumbucila cici, soni akusosekwa kola yakulinga yapi? (b) Mwakamulana ni lilemba lya Yakobo 5:14, 15, ana acakulungwa ŵa mumpingo akusalingalinga kutenda cici?

10 Ana acakulungwa ŵa mumpingo pakusamalila ngani jilijose jakwayana ni ulemwa wekulungwa, akusakumbucila cici? Jemanjaji akusakumbucila yacikusasala cilamusi ca Klistu kuti ŵatendeleje ŵandu mumpingo mwacinonyelo soni kutenda yakusayiwona Mlungu kuti yili yakuŵajilwa soni yacilungamo. Ligongo lya yeleyi, jemanjaji akusosekwa kuganicisya mwakusamala mnope yindu yejinji papikene kuti mundu jwine atesile ulemwa wekulungwa. Cindu cakusosekwa mnope kwa acakulungwa ŵa mumpingo, cili kumcimbicisya Yehofa soni kuswejesya lina lyakwe. (Lef. 22:31, 32; Mat. 6:9) Cindu cine cacili cakusosekwa mnope kwa acakulungwaŵa cili kwakamucisya abale ni alongo mumpingo kuŵa paunasi wakulimba mnope ni Yehofa. Nambosoni kwatondoya soni kwakamucisya ŵandu ŵatendeledwe yindu yakusakala mnope.

11 Konjecesya pelepa, naga mundu jwine mumpingo atesile cakulemwa, acakulungwa ŵa mumpingo akusalingalinga kumkamucisya kuti aŵe paunasi wambone ni Yehofa naga kuli kwakomboleka. (Aŵalanje Yakobo 5:14, 15.) Mklistu jwatesile cakulemwa cekulungwa pakusaka kukwanilisya yakumbila yakwe akusaŵa kuti akulwala mwausimu. Yeleyi yikugopolela kuti jwalakwe nganaŵa paunasi wambone ni Yehofa. * Acakulungwa ŵa mumpingo mpaka twawanicisye ni madokotala. Jemanjaji akusalingalinga kumtendekasya “jwakulwalajo [pelepa tukwamba jwatesile cakulemwajo] kupola.” Jemanjaji mpaka akamulicisye masengo yajikusasala Baibulo pakumkamucisya jwalakwe kuti alinganye unasi wakwe ni Mlungu. Nambo yeleyi mpaka yikombolece naga mundujo ali jwakupitikuka mtima yisyesyene.—Mase. 3:19; 2 Akoli. 2:5-10.

12 Kusala yisyene, acakulungwa ŵa mumpingo akwete udindo wekulungwa mnope. Acakulungwaŵa akusasisamalila ngondolo sya Mlungu siŵalecele jemanjaji. (1 Pet. 5:1-3) Acakulungwa ŵa mumpingo akusasaka kuti abale ni alongo amanyilileje kuti mumpingo gali malo gambone. Pa ligongo lyeleli, jemanjaji akusatenda yindu mwacitema papikene kuti mundu jwine mumpingo atesile cakulemwa cekulungwa, kupwatikapo kumkamulila mwanace. Ana jemanjaji akusatendaga wuli? Alole yiwusyo yayikusimanikwa kundanda kwa ndime 13, 15, soni 17.

13-14. Ana acakulungwa ŵa mumpingo akusasosekwa kusala ku boma ngani jakwayana ni kwakamulila ŵanace? Alondesye.

13 Ana acakulungwa ŵa mumpingo akusasosekwa kusala ku boma ngani jakwayana ni kwakamulila ŵanace? Elo. M’yilambo yele malamusiga gapali, acakulungwa ŵa mumpingo akusalingalinga kwasalila ŵa boma pakusaka kupikanila malamusi gakwamba kwakamulila ŵanace. (Alo. 13:1) Kutenda yeleyi kwangatindana ni cilamusi ca Mlungu. (Mase. 5:28, 29) M’yoyo, naga mundu jwine ŵasalile acakulungwa ŵa mumpingo kuti mwanace ŵatendeledwe ngalwe, acakulungwaŵa mwacitemacitema akusajimba foni ku ofesi ja nyambi kuwusya mwampaka atendele pakwasalila ŵa boma nganiji mwakamulana ni malamusi.

14 Acakulungwa ŵa mumpingo pakuŵecetana ni ŵanace ŵaŵakamulilidwe, cinga acinangolo ŵawo, kapena mundu jwakumanyilila kuti mwanace jwine jwatendeledwe ngalwe, mwacinonyelo akusiŵakumbusya kuti akwete ufulu wakwasalila ŵa boma. Nambi wuli naga jwatesile yeleyi ali Jwamboni sya Yehofa soni nganiji jiwandile m’musi mosope? Ana Mklistu jwasasile nganiji akusosekwa kulipikana kuti ni jwatendekasisye kuti mbili ja Yehofa jisakale? Iyayi. Jwakamulile mwanacejo ni jwatendekasisye kuti mbili ja Mlungu jisakale.

15-16. (a) Mwakamulana ni lilemba lya 1 Timoteo 5:19, ligongo cici acakulungwa akusosekwa kola mboni siŵili naga kuli kwakomboleka kuti asimicisye naga mundu jwine atesile cakulemwa cekulungwa? (b) Ana acakulungwa akusatenda cici papikene kuti mundu jwine amkamulile mwanace?

15 Ligongo cici acakulungwa ŵa mumpingo akusosekwa kola mboni siŵili naga kuli kwakomboleka kuti asimicisye naga mundu jwine atesile cakulemwa cekulungwa? Ligongo yeleyi ni yajikusasala Baibulo kuti lili litala lya cilungamo. Naga mundu jwine akumganicisya kuti atesile cakulemwa cekulungwa, nambo jwalakwe akukana kuti nganatenda, pakusasosekwa mboni siŵili, acakulungwa ŵa mumpingo mkanaŵe kutenda komiti jakwelusya. (Det. 19:15; Mat. 18:16; aŵalanje 1 Timoteo 5:19.) Ana yeleyi yikugopolela kuti pakusasosekwa mboni siŵili mundu jwine mkanaŵe kwasalila ŵa boma kuti mundu jwine amkamulile mwanace? Iyayi. Kola mboni siŵiliku ngakukusakamula masengo pele acakulungwa ŵa mumpingo kapena ŵandu ŵane akusala ya magamboga ku boma.

16 Acakulungwa pamanyilile kuti mundu jwine mumpingo akumganicisya kuti amkamulile mwanace, mwakamulana ni malamusi ga boma, akusasala ku boma ya nganiji. Jemanjaji akusawungunya yayatendekwe mwakulola yiwundo ya m’Baibulo nikulola naga pakusosekwa kupanganya komiti jakwelusya. Naga mundujo akukana kuti nganatenda cakulemwaco, acakulungwa akusaganicisya ya umboni wakupeleka ŵandu ŵaŵili ŵala. Naga yisimanikwe kuti jwakulemwajo soni mundu jwine akusala kuti mwanace akamulilidwe kapena mwanace jwinepe munyumamo, pelepa acakulungwa akusaŵaga kuti apatile umboni wakwanila wakuti mpaka kulinganya komiti jakwelusya. * Naga ngajikupatikana mboni jaŵili ngayikugopolela kuti mboni jandanda jila ngajikusala yisyene. Atamose kuti pali pangali mboni syakwana siŵili syakusimicisya kuti mundu amkamulile mwanace, nambope acakulungwa akusamanyilila kuti jwakumganicisyajo atesile cakusakala mnope canganiciŵa casangalesye ŵandu ŵane. Acakulungwa ŵa mumpingoŵa akusapitilisyape kwakamucisya soni kwalimbikasya ŵandu ŵatendeledwe yeleyi. Acakulungwa akusatenda yindu mwakusamala pakusaka kuwucenjela mpingo kwa mundu jwamkamulile mwanacejo.—Mase. 20:28.

17-18. Ana komiti jakwelusya jikusatenda cici? Alondesye.

17 Ana komiti jakwelusya jikusatenda cici? Liloŵe lyakuti “kwelusya” ngalikusagopolela kulamula kwa acakulungwa ŵa mumpingo kapena kusala kuti jwakamulile mwanace akusosekwa kupocela cilango ca boma ligongo lyakasa malamusi. Acakulungwaŵa ngakusajinjilila pakulimbikasya kuti malamusi ga boma gakamuleje masengo. Jemanjaji akusaleka m’miyala mwa boma kuti jisamalileje ngani jakwayana ni kasa malamusi gawo. (Alo. 13:2-4; Tit. 3:1) Ana komiti jakwelusya jikusatenda cici? Jemanjaji akusalola naga mundu jwatesile cakulemwa akusosekwa kumtyosya mumpingo kapena iyayi.

18 Acakulungwa ŵa mumpingo pali mu komiti jakwelusya, jemanjaji akusalola mbali sya usimupe, syasili unasi wa mundu jwine ni Mlungu soni ŵakulambila acimjakwe. Acakulungwaŵa akusakamulicisya masengo Baibulo kuti jakamucisye kusagula mwakuŵajilwa naga jwamkamulile mwanacejo ali jwakupitikuka mtima kapena iyayi. Naga jwalakwe ngakupitikuka mtima, akusamtyosya, kaneko cimanyisyo cikusapelecedwa mumpingo. (1 Akoli. 5:11-13) Naga jwalakwe akupitikuka mtima, nganaŵa atyosyedwe mumpingo. Nambope, acakulungwa ŵa mumpingo cacimmanyisya jwalakwe kuti ngasaŵa pa udindo kapena kukamucisya mbali jilijose mumpingo mpaka kalakala. Ligongo lyakuti acakulungwa ŵa mumpingo akusasaka kuti ŵanace alipikaneje kuti ali pamalo gambone, jemanjaji akusiŵatona liwiwi acinangolo ŵa Ciklistu kuti akusosekwa kusamala mnope ŵanace ŵawo patemi mwakuŵandikana ni mundu jwakamulilajo. Acakulungwaŵa pakwakalamusya acinangolo, akusaŵambala kusala lina lya mundu jwakamulilidwe.

YAMPAKA ATENDE ACINANGOLO PAKWACENJELA ŴANACE ŴAWO

Acinangolo akwacenjela ŵanace ŵawo mwakwasalila ngani syakwamba yagonana mwakamulana ni msinu wawo. Acinangolo akutenda yeleyi, pakamulicisya masengo ngani syasiŵele mkukoposya likuga lya Mlungu. (Alole ndime, 19-22)

19-22. Ana acinangolo mpaka atende cici pakusaka kwacenjela ŵanace ŵawo? (Alole ciwulili papeji jandanda.)

19 Ana ŵani ŵakwete udindo wakwacenjela ŵanace ku yindu yakusakala? Acinangolo ni ŵakwete udindo welewu. * Ŵanace ali “mtuka wakutyocela kwa Ambuje.” (Sal. 127:3) Yehofa ŵapele jemanja acinangolo udindo wakwacenjela ŵanace ŵawo. Ana mpaka atende wuli kuti ŵacenjele ŵanace ŵawo kuti akatendeledwa ngalwe?

20 Candanda, asimanyilileje cenene ngani syakwamba kutendeledwa ngalwe ŵanace. Ŵamanyilileje ŵandu ŵakusiŵakamulila ŵanace soni matala gakusakamulicisya masengo pakwalambusya ŵanaceŵa. (Mis. 22:3; 24:3) Akumbucileje kuti ndaŵi syejinji, mundu jwakusiŵakamulila ŵanace akusaŵa kuti ŵanacewo akusammanyilila soni kumkulupilila mnope.

21 Caŵili, acinangolo akusosekwa kuŵecetanaga mwagopoka ni ŵanace ŵawo. Yeleyi yikupwatikapo kuŵa jwakupikanila jwambone. (Yak. 1:19) Akumbucileje kuti ŵanace ndaŵi syejinji akusatenda woga kwasalila ŵane kuti ŵakamulilidwe. Ŵanaceŵa mpaka ajogopeje kuti ŵandu ŵane nganaŵa ŵakulupilile, kapenasoni mpaka amjogopeje jwaŵakamulilejo kuti ciŵatende yineyakwe naga akwasalila ŵane ya nganiji. Naga ali asimonjile kanekakwe akusosekwa kum’wusya mwanacejo mwakuwusimana mtima soni kumpikanila cenene pakulondesya mwayaŵelele.

22 Cindu catatu, ŵajiganyeje ŵanace ŵawo. Akusosekwa kwasalila ngani jakwamba yagonana mwakamulana ni msingu wawo nambo yampaka akombole kuyipikanicisya. Ŵasalileje yampaka aŵecete naga mundu jwine akusaka kwakamulakamula mwangaŵajilwa. Akamulicisyeje masengo yindu yalipelece likuga lya Yehofa yayili yakamucisya pakwacenjela ŵanace. Alole libokosi lyakuti “Alijiganyeje Soni Ŵajiganyeje Ŵanace Ŵawo.”

23. Ana tukusajiwona wuli ndamo jakwakamulila ŵanace, soni ana mungani jakuyicisya tucijanga ciwusyo capi?

23 Mpela Ŵamboni sya Yehofa, kumkamulila mwanace tukusakuwona kuŵa cakulemwa cekulungwa soni ndamo jakusakala. Mwakulongoleledwa ni cilamusi ca Klistu, mpingo wetu wangaŵicilaga kunyuma ŵandu ŵakwete ndamo jakwakamulila ŵanace pakusimana ni yakuyicisya ya ulemwa wawo. Nambo ana mpaka twakamucisye camtuli ŵandu ŵaŵakamulilidwe? Ngani jakuyicisya jicijanga ciwusyoci.

NYIMBO 103 Ŵakucinga Ali Mituka mwa Acalume

^ ndime 5 Ngani ajino cijisale yampaka tutende pakwacenjela ŵanace kwa ŵandu ŵakwakamulila ŵanace. Citulijiganye yampaka acakulungwa ŵa mumpingo atende pakuwucenjela mpingo soni yampaka atende acinangolo pakwacenjela ŵanace ŵawo.

^ ndime 3 NGOPOLELO JA MALOŴEGA: Kumkamulila mwanace kukusatendekwa pandaŵi jele mundu jwamkulungwa akumtendela mwanace yindu pakusaka kwanilisya yakumbila yakwe yagonana. Kukusapwatikaposoni kumgona, kumgona mkamwa, kapena kumgona kumapuluputu, kumng’andila kuyalo, kumng’andila maŵele, kumng’andila mapuluputu, soni yakusakala yine yejinji. Asikana ŵajinji ni ŵakusatendeledwa ngalwe syakwagonasi, nambope, anyamata ŵane akusatendeledwasoni ngalwesi. Atamose kuti acalume ni ŵakusiŵatendela ngalwe mnope ŵanace, nambope, acakongwe ŵane akusatendasoni yakulandanayi.

^ ndime 5 NGOPOLELO JA MALOŴEGA: Mungani ajino soni jakuyicisya, liloŵe lyakuti “kutendeledwa ngalwe” likwimila mwanace juŵatendeledwe ngalwe mwakumgona. Maloŵega tukugakamulicisya masengo pakusaka kusala mwakupikanika cenene kuti mwanace jwangaleŵa atendeledwe yindu yangali cilungamo.

^ ndime 11 Mundu jwakulwala mwausimu ngakusosekwa kulikululucila kuti nganatenda ulemwa wekulungwa. Mundu jwatesile cakulemwa akusakola magambo soni Yehofa cacimlamula mwakamulana ni yatesileyo.—Alo. 14:12.

^ ndime 16 Acakulungwa ŵa mumpingo ngakusosekwa kumsalila mwanace jwakamulilidwejo kuti asimanikwepo pandaŵi jele acakulungwaŵa akuŵecetana ni mundu jwakamulilajo. Nangolo kapena mundu jwakudalilicika mpaka jwasalile acakulungwa yaŵasalile mwanacejo pakwamba yayatendekwe.

^ ndime 19 Yatukuŵeceta pelepayi yikusakamulasoni masengo kwa ŵandu ŵakulela ŵanace ŵanganaŵa ŵawo.