UTUTU wa mundu ukusagamba kusitopa kilogalamu jimo ni litika. Nambotu ukusakamula masengo gamajinji mnope kupunda cindu cilicose pacilambopa. Kusala yisyene, ututu uli wakusimonjesya mnope. Patukulijiganya yejinji yakwamba ututu, tucim’yamicila mnope Yehofa ligongo lya masengo gakwe “gakusimonjesya.” (Sal. 139:14) Kwende tutagulilane ya masengo gamo ga ututu gagali kuganicisya.

Ana kuganicisya kukusagopolela cici? Buku jine jagopolela maloŵe jasasile kuti kuganicisya kukusagopolela “macili gakuyiwona munganisyo mwetu yindu yine yakwe yayili yasambano soni yakusangalasya, kapena yindu yanganituyiwoneje.” Ana yeleyi ngayikulosya kuti wosopewe tukusakamulicisya masengo macili getu gakuganicisya ndaŵi ni katema? Mwambone, ana pakwete paŵalasile kapena kupikana ya malo ganegakwe ganganajawulejeko? Ana nganalinga kugawona malogo munganisyo mwawo atamose kuti nganajawulejeko? Kusala yisyene, patukuganicisya ya yindu yanganituŵa tuyiweni, tuyipikene, tuyipasisye, tuyikwayiye kapena tuyipikene liwungo, nikuti tukukamulicisya masengo macili getu gakuganicisya.

Baibulo jikusatusalila kuti Mlungu ŵatupanganyisye m’ciwanicisyo cakwe. (Gen. 1:26, 27) Yeleyi yikutukamucisya kumanyilila kuti Yehofa nombe najo akwete macili gakuganicisya. Pakuŵa jwalakwe ŵatupele macili gelega, nikuti akusasaka kuti tugakamulicisyeje masengo kuti tupikanicisyeje lisosa lyakwe. (Mlal. 3:11) Ana mpaka tutende wuli kuti tukamulicisyeje masengo macili getu gakuganicisya mwalunda? Soni ana tukusosekwa kuŵambala kugakamulicisya masengo mwatuli?

(1) Kuganicisya yindu yakulemweceka kapena pandaŵi jakulemweceka.

Kuganicisya pajika nganikuŵa kwakulemweceka. Sonitu pana maumboni gamajinji gakulosya kuti kuganicisya kuli kwakamucisya. Nambope, Lilemba lya Mlaliki 3:1 likusatukamucisya kupikanicisya kuti “cilicose cikwete ndaŵi jakwe.” Nambo ndaŵi sine mpaka yikombolece kutenda yindu yine pandaŵi jakulemweceka. Mwambone, naga tukunda kuti nganisyo syetu sijendejejendeje patuli pamisongano kapena patukutenda lijiganyo lyapajika, ana nikuti macili getu gakuganicisya gakutukamucisya kapena gakutusokonasya? Yesu ŵatukalamwisye ya kogoya kwakunda kuti yindu yakulemweceka yitamilicice munganisyo mwetu. (Mat. 5:28) Yine mwa yindu yampaka tuganicisyeje mpaka yimsakalisye mnope Yehofa. Soni naga tukuganicisya yindu yakulemweceka mpaka yitulongolele kuti tutende yakulemwecekayo. M’yoyo, tukakunda kuti tuganicisyeje yindu yampaka yitumacisye unasi wetu ni Yehofa.

(2) Kuganicisya kuti yindu yakucilu mpaka yitucenjele.

Yindu yakucilu yili yakusosecela soni yikusatukamucisya mnope. Nambope, lisiku line mpaka tutenguce naga tutandite kuyiwona yindu yakuciluyi kuti mpaka yitucenjele soni kutukamucisya kuŵa ŵakusangalala mnope. Mwenye jwalunda Solomoni ŵalembile kuti, “Yindu yapenani ya mundu jwakusicila yili msinda wakwe, soni  munganisyo mwakwe akusayiwona mpela lutenje lwakumcenjela.” (Miy. 18:11) Agambe ganicisya yayatendekwe ku Philippines mu September 2009, pandaŵi jele mbali jekulungwa ja msinda wa Manila jakokolwece ligongo lya wula jamacili mnope jajagwile. Ana ŵandu ŵaŵakwete yindu yejinji ŵatisile? Mundu jwine jwakusicila jwele yindu yakwe yejinji yajonasice ŵasasile kuti, “Kokoloka kwa yindu kwatendekasisye kuti ŵandu ŵakulaga ni ŵakusicila alandane ligongo wosope twalasile mnope.” Mpaka yiŵe yangasawusya kuganisya kuti yindu yakucilu mpaka yitucenjele. Nambo yisyesyene yakwe yili yakuti nganiyiŵa yitucenjele.

(3) Kudandawula ya yindu yanganiyiŵa yitendekwe.

Yesu ŵatujamwice kuti tukusosekwa kuŵambala ‘kulaga nganisyo’ mnope. (Mat. 6:34) Kwambaga kudandawula kapena kuganicisya ya yakusawuya yanganiyitendekwe kapenasoni yangasiyitendekwa kwene mpaka kutujonanjile macili gejinji. Baibulo jikusalosya kuti kulaga nganisyo kwati m’yiyi mpaka kututengusye. (Miy. 12:25) M’yoyo, yili yakusosekwa mnope kuti tukuyeje yaŵatusalile Yesu kuti tulece kulaga nganisyo mnope soni kuti tuganicisyeje ya yakusawusya ya lisiku lilyolyo.

(1) Ayiwoneje yakogoya mkanipaŵe ni kuyiŵambala.

Baibulo jikusatulimbikasya kuti tuŵeje ŵakalamuka soni tuganicisyeje ya yindu yampaka yitendekwe pasogolo. (Miy. 22:3) Pakamulicisya masengo macili getu gakuganicisya, mpaka tuyiwone mkanipaŵe yakuyicisya yampaka yipagwe tuli tusagwile kutenda yine yakwe. Mwambone, naga ŵandu ŵane atuŵilasile ku cindimba, ana macili getu gakuganicisya mpaka gatukamucisye catuli kuti tusagule yakutenda mwalunda? Mpaka tutende cenene kuganicisya kaje ya ŵandu ŵane ŵaŵaŵilasile ku cindimbaco, ukulu wa cindimbaco, soni kuti ticikatendecele ku malo kwatuli soni pandaŵi japi. Kaneko tuliwusye kuti, Ana kweleko mpaka kukatendekwe yindu yatuli? Ana cindimbaco ticikaŵe cambone soni cakamulana ni malamusi gakutulongola ga m’Baibulo? Kuganicisya yeleyi mpaka kutukamucisye kola ciwulili ca yakutendekwayo munganisyo mwetu. Naga tukamulicisya masengo macili getu gakuganicisya pakusagula yindu mwalunda mpaka yitukamucisye kuti tuŵambale yindu yampaka yisokonasye unasi wetu ni Yehofa.

(2) Akoseceleje munganisyo mwawo yampaka atende kuti amalane ni yakusawusya yine yakwe.

Kuganicisya kukusapwatikapo “kulola munganisyo cakusawusya campaka asimane naco soni yampaka atende kuti amalane naco.”  Tuwanicisye kuti atindene nganisyo ni m’bale kapena mlongo jwine mumpingo. Ana mpaka atende wuli kuti awucisye mtendele wawapali pasikati pawo? Akusosekwa kuganicisya yindu yejinji. Ana jwalakwe akusakamulicisya masengo litala lyapi pakusaka kumsalila mundu yindu? Ana ndaŵi jambone jakuti tukatagulilane ya cakusawusyaco mpaka jiŵe japi? Ana maloŵe gangu gakusosekwa gapikanicenje mwatuli panguŵeceta najo? Kuganicisya yeleyi mpaka kwakamucisye kuti akosecele matala gampaka agakamulicisye masengo kuti amasye cakusawusya cine cakwe soni kusagula litala lyakuliwona kuŵa lyakamucisya mnope. (Miy. 15:28) Kutenda yeleyi kuli litala lyambone lyakamulicisya masengo macili gawo gakuganicisya soni mpaka kukamucisye kuti ayikasyeje mtendele mumpingo.

(3) Alijiganyeje Baibulo mwakusokoka

Kuŵalanga Baibulo lisiku lililyose kuli kwakusosekwa mnope. Nambope, tukusasosekwa kutenda yejinji ngaŵaga kwamba kuŵalanga mapeji gejinji palisiku. Tukusosekwa tupateje majiganyo gakamucisya soni kutenda yakomboleka kuti tugakamulicisyeje masengo paumi wetu. Patukuŵalanga Baibulo tukusosekwa tulosyeje kuti tukusayamicila matala ga Yehofa. Naga tukukamulicisya masengo macili getu gakuganicisya mpaka tukombole kutenda yeleyi. Mwambone, aganicisye ya buku jakuti Tsanzirani Chikhulupiriro Chawo. Kuŵalanga ngani syasili m’bukuji mpaka kututendekasye kulola munganisyo mwetu mwayaŵelele yindu pa umi wa ŵandu ŵane ŵaŵakolasile m’Baibulo. Mpaka tukombolece kulola munganisyo yakutendekwayo, kupikana maloŵe, kupikana kununjila, soni kumanyilila muŵapikanilaga mumtima ŵandu ŵaŵapaliwo. Pambesi pakwe, tukusapata majiganyo gakulimbikasya gele mwine twaganisyaga kuti tukugamanyilila cenene. Kamulicisya masengo macili getu gakuganicisya m’litala lyeleli patukuŵalanga Baibulo kapena kutenda lijiganyo lyapajika mpaka kutukamucisye kuti tugamanyilile Maloŵe ga Mlungu mwakusokoka.

(4) Apikanicisyeje mwakupikanila ŵane mumtima.

Kupikanicisya mwakupikanila ŵane mumtima ligongo lya yakusawusya yakusimana nayo kuli ndamo jambone mnope. Pakuŵa Yehofa ni Yesu akusapikanicisya mwatukusapikanila mumtima mwetu, tukusosekwa kwasyasya jemanjaji. (Eks. 3:7; Sal. 72:13) Ana mpaka tutende wuli kuti tukole ndamoji? Litala lyekulungwa lyakutukamucisya kola ndamoji lili kamulicisya masengo macili getu gakuganicisya. Komboleka kuti nganitusimaneje ni cakusawusya cele m’bale kapena mlongo jwine akusimana naco. Nambope, mpaka aliwusye kuti, ‘Yikaŵe kuti unejo ngusimana ni cakusawusya mpela celeci, ana ngapikene wuli mumtima? Ana ngasosecele yindu yapi? Naga tukukamulicisya masengo macili getu gakuganicisya kuti tujanje yiwusyo yeleyi, mpaka yitukamucisye kuti tupikanicisyeje mnope mwakupikanila ŵane mumtima mwawo. Kusala yisyene, naga tukukusya ndamo jeleji cinga mu undumetume soni kwa Aklistu acimjetu, yindu yicitujendela cenene.

(5) Aganicisyeje mwawuciŵela umi m’cilambo casambano.

Malemba gakusasala mwakupikanika cenene mwawuciŵela umi m’cilambo casambano. (Yes. 35:5-7; 65:21-25; Ciu. 21:3, 4) Mabuku getu gejambule yiwulili yakusalala ya cilambo casambano gaŵele gali mkutukamucisyasoni kupikanicisya mwawuciŵela umi pandaŵijo. Yiwuliliyi yikusatukamucisya kuti tuganicisyeje ni kuliwonaga tuli mkusangalala ni majali gacacitupa Mlungu. Yehofa, ŵatupele macili gakuganicisya ligongo akusamanyilila cenene kuti gali gakamucisya mnope. Naga tukugakamulicisya masengo maciliga pakuganicisya ya majali gatukwembeceya, mpaka yitukamucisye kuŵa ŵakusimicisya mnope kuti gacikwanilicikwa soni mpaka yitulimbikasye kuti tujendelecele kuŵa ŵakulupicika atamose patukulimbana ni yakusawusya.

Yehofa ŵatupele macili gakuganicisya ligongo lya cinonyelo cakwe. Maciliga mpaka gatukamucisye kuti tumtumicileje cenene jwalakwe. Kwende tulosyeje kuti tukusam’yamicila Mlungu juŵatupele mtuka wapajikawu mwakuwukamulicisya masengo mwalunda lisiku lililyose.