1-3. (a) Ana ŵacinyamata akusasimana ni yakusawusya yamtuli, soni yeleyi mpaka tuyiwanicisye ni cici? (Alole ciwulili cacili penanipa.) (b) Ana ŵacinyamata Ŵaciklistu akusosekwa kutenda cici kuti amalane ni yakusawusyayi?

TUWANICISYE kuti akwawula ku tawuni kukutenda yindu yineyakwe yakusosekwa. Kuti akayice akusosekwa kwenda ulendo welewu pa basi. Payice ku malo gakukwelela basi, akusimana kuti kwana ŵandu ŵajinji soni mabasi gejinji. Nambo cakusosekwa kutenda cili kwela basi jajikwawula kwakusaka wawojo. Kuti agambe kwela basi jilijose mpaka akayice ku malo kwakulemweceka.

² Umi uli mpela ulendo, soni ŵacinyamata ali mpela ŵandu ŵakusaka kwela basi. Ndaŵi sine kutenda yakusagula kukusaŵa kwakusawusya. Ŵacinyamata mpaka atende yakusagula yambone naga akumanyilila yakusosekwa kutenda ni umi wawo. Ŵacinyamatamwe, ana cimcisagula kutenda cici?

³ Ngani ajino jikwanga ciwusyo celeci mwakumlimbikasya jemanja kuti mkole yakulinga yampaka yimsangalasyeje Yehofa. Yeleyi yikugopolela kuti pa yakulinga yenu ya pa umi mpela yakwaya majiganyo, masengo, ulombela, soni yine mkusosekwa kukuya malamusi ga Yehofa. Mkusosekwasoni kola yakulinga yausimu, kugopolela yakulinga yampaka yimkamucisye kuŵa paunasi wakulimba ni Yehofa.  Ŵacinyamata ŵakusaŵika nganisyo syawo pakutumicila Yehofa, akusapata majali soni akusaŵa ŵakusangalala pa umi wawo.—Aŵalanje Miyambo 16:3.

4. Ana mungani ajino citulijiganye cici?

⁴ Kola yakulinga yausimu uli jwacinyamata kuli kwambone. Ligongo cici? Citulole magongo gatatu. Magongo gaŵili cigalosye kuti kola yakulinga yausimu kukusalimbisya unasi wetu ni Yehofa, soni ligongo lyatatu cililosye umbone wakutenda yeleyi mwacitema.

5. Ana ligongo lyandanda lyamkusosecela kola yakulinga yausimu lili lyapi?

⁵ Ligongo lyandanda lyamkusosecela kola yakulinga yausimu lili kulosya kuyamicila cinonyelo cakusatulosya Yehofa soni yindu yatutendele. Jwamalumbo jwatite, “Kuli kwambone kwayamicila wawojo Yehofa . . . Pakuŵa andendekasisye kuŵa jwakusangalala, wawo Yehofa, ligongo lya yitendo yawo. Ligongo lya masengo ga makono gawo, ngusagumila mwakusangalala.” (Sal. 92:1, 4) Mpela jwacinyamata, mkusosekwa kuganicisya yindu yampele Yehofa. Yindu yakwe yili umi, upile wakummanyilila Yehofa ni lisosa lyakwe, Baibulo, mpingo, soni cembeceyo cambone ca msogolo.

6. (a) Ana kola yakulinga yausimu kukusakwaya wuli unasi wetu ni Yehofa? (b) Ana ni yakulinga yapi yamkusosekwa kola mli jwacinyamata?

⁶ Ligongo lyaŵili lili lyakuti pamkulingalinga kwanilisya yakulinga yausimu, Yehofa akusayiwona yindu yambone yamkutenda. Yeleyi yikusamkamucisya kuti mumŵandicile jwalakwe. Ndumetume Paulo jwasasile kuti, “Mlungu ali jwakulungama mwakuti ngasaliŵalila masengo gawo soni cinonyelo cawo caŵacilosisye pa lina lyakwe.” (Ahe. 6:10) Mpaka mkole yakulinga atamose mli mwanace. Mwambone, Christine paŵaliji ni yaka 10, jwakwete cakulinga cakuŵalanga mwakutamilicika mbili sya abale ni alongo ŵakulupicika. Toby paŵaliji ni yaka 12, jwakwete cakulinga cakuti aŵalanje Baibulo josope mkanabatiswe. Maxim ni mlumbugwe ŵabatiswe pampepe, jwine ali ni yaka 11 soni jwine 10. Wosopeŵa ŵakwete cakulinga cakutumicila pa Beteli. Kuti akumbucileje cakulinga cawoci, ŵaŵisile pepupa pa nyumba jawo cikalata cakuwucisya undumetume wa pa Beteli. Wuli wawojosoni alinje kola yakulinga ni kulingalinga kuyikwanilisya?—Aŵalanje Afilipi 1:10, 11.

7, 8. (a) Ana kola yakulinga kukusatukamucisya wuli kuti tusaguleje yakutenda mwangasawusya? (b) Ligongo cici jwacinyamata jwine jwasagwile kuti akajawula ku majiganyo gapenani?

⁷ Ana ligongo lyatatu lyamkusosecela kola yakulinga mli jwacinyamata lili lyapi? Mpela jwacinyamata, mkwete yakusagula yejinji yamkusosekwa kutenda. Mkusosekwa kusagula yakutenda pangani ja majiganyo, masengo, soni yindu yine. Kusagula yakutenda kuli mpela kusagula litala lyakuŵajilwa pam’yice pa malekano. Naga mkumanyilila kwamkwawula, nganimŵa mlasile pakusagula litala kuti mkayice kumaloko. Mwakulandana ni yeleyi, naga mkumanyilila yakulinga yenu, yikusaŵa yangasawusya kusagula cenene yakutenda. Lilemba lya Miyambo 21:5 likusati, “Yakulinga ya mundu jwamtawu yikusamkamucisya kuti yindu yimjendeleje cenene.” Pamkukola yakulinga yambone mli jwacinyamata, mkusayikwanilisya mwangasawusya. Yeleyi ni yaŵatesile mlongo jwine lina lyakwe Damaris. Paŵaliji jwacinyamata, mlongoju jwasosekwaga kusagula cenene yakutenda.

⁸ Damaris jwakombwele cenene majiganyo ga ku sekondale. Yikakombolece kwawula kuja kulijiganya ya malamusi kwalulele, nambo jwasagwile kukamula masengo ga mbiya syamnono. Ligongo cici jwasagwile m’yiyi? Jwalakwe jwasasile kuti, “Panaliji jwacinyamata, nakwete nganisyo syakutenda upayiniya. Yeleyi yagopolelaga kuti nasosekwaga kamula masengo gakuti gambeje lipesa. Kulijiganya ya malamusi  kukandendekasisye kupata masengo ga mbiya syejinji. M’yoyo yikaliji yakusawusya kupata masengo gakuti ngamuleje kwa ndaŵi jamnono kuti mbateje lipesa lyakutendela upayiniya.” Apano Damaris aŵele ali mkutenda upayiniya kwa yaka 20. Ana jwalakwe akusayiwona kuti jwasagwile cenene ali jwacinyamata? Msyenejo jwatite, “Pangukamula masengo, ngusasimana ni ŵandu ŵajinji ŵakusakamula masengo ga uloya. Masengo gakusakamula jemanjaji, ni ganasosekwaga kukamula une ngaŵe kuti nalijiganyisye ya malamusi. Nambo maloya gejinji ngagakusasangalala ni masengo gawo. Cakulinga cangu cakutenda upayiniya cangamucisye kuti sangalaleje ni masengo gangu nambosoni pakutumicila Yehofa.”

9. Ligongo cici tukusosekwa kwayamicila ŵacinyamata Ŵamboni sya Yehofa?

⁹ Ŵacinyamata ŵajinji Ŵamboni pa cilambo cosope akusamnonyela mnope Yehofa soni akwete yakulinga yausimu. Ligongo lya yeleyi, tukusosekwa kwayamicila kutyocela pasi pa mtima. Ŵacinyamataŵa akusaŵa ŵakusangalala pa umi wawo ligongo lyakunda kuti Yehofa ŵalongoleleje mu yakusagula yawo yakwayana ni majiganyo, masengo, soni liŵasa. Solomoni jwalembile kuti, “Mumkulupilile Yehofa ni mtima wenu wosope. Mumcimbicisyeje m’matala genu gosope, soni jwalakwe cacijongola kajende kenu.” (Miy. 3:5, 6) Ŵacinyamata ŵali mumpingo wa Ciklistu ali ŵakusosekwa mnope pa meso pa Yehofa. Jwalakwe akusiŵanonyela, kwacenjela, kwalongolela, soni kwapa majali.

10. (a) Ligongo cici tukusosekwa kuŵika masengo gakulalicila pa malo gandanda? (b) Ana mpaka tutendeje wuli kuti tulalicileje mwakamula mtima?

¹⁰ Jwacinyamata jwakusasacilila kutenda yindu yakumsangalasya Yehofa pa umi wakwe akusaŵika nganisyo syakwe pa undumetume. Yesu Klistu jwatite, “Ngani syambone sikusosekwa kulalicidwa kaje ku mitundu josope.” (Maliko 13:10) Ligongo lyakuti masengo gakulalicila gakusosekwa kutendedwa mwacitema, tukusosekwa kugaŵika pa malo gandanda pa yakutenda yetu. Ana mkwete cakulinga cakuti mlalicileje ndaŵi jelewu? Ana mpaka mtende upayiniya? Nambi wuli naga ngamkusangalala mnope pamkulalicila? Soni ana mpaka mtende wuli kuti mlalicileje mwakamula mtima? Kwende tulole matala gaŵili gampaka gamkamucisye. Litala lyandanda lili kosecela cenene, soni lyaŵili mkaleka kwasalila ŵane yamkusayikulupilila. Mpaka mŵe jwakusangalala naga mkwendelecelape kulalicila.

11, 12. (a) Ana ŵacinyamata mpaka atende wuli kuti akosecele cenene kulalicila? (b) Ana jwacinyamata jwine jwakamulicisye masengo wuli upile wakwalalicila acimjakwe kusukulu?

¹¹ Mpaka mtande kosecela yiwusyo yakusanonyela kuwusya acimjenu kusukulu. Webusayiti jetu soni mabuku gane gakwete ngani syaŵalinganyicisye ŵacinyamata pakusaka kwakamucisya kupata kwanga kwa yiwusyoyi. Mwambone, ciwusyo mpela cakuti, “Ana yisyene kuti kucalici kwenu akusamkanya kola uganja?” Mpaka mpate kwanga kwa ciwusyoci mungani ja mtwe wakuti “Ana Mpaka Ndende Wuli Naga Mundu Akunganganicisya Kuti Ngone Najo?” jajikusimanikwa m’buku jakuti Kwanga kwa Yiwusyo 10 Yakusaliwusya Ŵacinyamata.—Aŵalanje 1 Petulo 3:15.

¹² Naga upile upali mpaka mwalimbikasye acimjenu ŵa kusukulu kuti awugule webusayiti jetu ja jw.org. Yeleyi ni yaŵatesile mnyamata jwine lina lyakwe Luca. Lisiku line m’kalasi mwakwe ŵalijiganyaga yakwaya dini syakulekanganalekangana. Luca ŵayiweni kuti buku jaŵalijiganyaga m’kalasimo jakwete yindu yakulemweceka yakwamba Mboni sya Yehofa. Atamose kuti jwakwete woga, nambo jwaŵendile aticala kuti ampe lipesa lyakusala cenene yakwamba Mboni sya Yehofa, mwamti ŵamkundile. Luca jwasasile ya cikulupi cakwe kwa acimjakwe ŵa m’kalasimo  soni jwalosisye webusayiti jetu. Aticalawo ŵasalile ŵanace wosope kuti pacakayice kunyumba akalolele fidiyo ja pa jw.org ja mtwe wakuti Kumgomeka Mundu Mwangamenyana Najo. Luca jwasangalele mnope ligongo lyakuti jwakombwele kusala ya cikulupi cakwe.

13. Ligongo cici ngatukusosekwa kuwujila munyuma patusimene ni yakusawusya?

¹³ Mkajasa mtima pamkusimana ni yakusawusya nambo mjendelecele kulingalinga kwanilisya yakulinga yenu. (2 Tim. 4:2) Msikana jwine lina lyakwe Katharina paŵakwete yaka 17, jwakwete cakulinga cakuti alalicileje kwa acimjakwe ŵa ku masengo. Mundu jwine jwamlagasyaga, nambo jwalakwe nganaliŵalila cakulinga cakwe. Ligongo lya kupilila kwakwe, pali papite ndaŵi mjakwe jwakumasengo jwine lina lyakwe Hans jwatandite kuŵalanga mabuku getu, kulijiganya Baibulo, soni kaneko jwabatiswe. Katharina nganamanyililaga cilicose ligongo pandaŵiji ŵaliji ali asamile. Pali papitile yaka 13, Katharina jwasimonjile paŵapikene kuti mlendo jutaŵecete ngani mumpingo mwawo ali Hans. Agambe ganisya ya cisangalalo caŵakwete! Yili yakusangalasya kuti Katharina nganaleka kulalicila kwa acimjakwe ŵa kumasengo.

14, 15. (a) Ana mkusosekwa kumbucila cici naga acimjenu akumsalila kuti mtendeje yakusaka jemanjajo? (b) Ana ŵacinyamata mpaka aŵambale camtuli kujigalila yakutenda yakulemweceka ya acimjawo?

¹⁴ Ngani ajino jalimbikasisye ŵacinyamata kuti aŵiceje nganisyo syawo pakutumicila Yehofa. Mpaka atende yeleyi mwakola yakulinga yausimu. Nambope komboleka kuti ŵacinyamata ŵane ŵa msingu wawo nganakola yakulinga yausimu nambo akusanonyela kutenda yakusangalasya. Jemanjaji mwine mpaka amlimbikasye kuti mtendeje nawo yeleyo. Nambope mkusosekwa kwalosya kuti mkusaka kukwanilisya yakulinga yenu. Mkakunda kuti yakutenda ya acimjenu yimlepelekasye kwanilisya yakulinga yenu. Nambosoni mkusosekwa kuganicisya ciwanicisyo ca basi cila. Ana mpaka mkwele basi jajikwawula kwine paligongo lyakuti ŵandu ŵakwesile mwelemo akuwoneka ŵakusangalala?

¹⁵ Pana matala gejinji gampaka gamkamucisye kuŵambala yakutenda ya acimjenu. Mwambone, mŵambaleje yindu yampaka yimtendekasye kutenda yakulemweceka. (Miy. 22:3) Mganicisyejesoni kogoya kwa kutenda yindu yakusakala. (Aga. 6:7) Cindu cine cili kuŵenda cikamucisyo  kwa ŵane. Kuŵa ŵakulinandiya mpaka kumkamucisye kuti mpikanile yakumsalila acinangolo ŵenu soni abale ni alongo ŵali ŵakulimba mwausimu.—Aŵalanje 1 Petulo 5:5, 6.

16. Asale cisyasyo cakulosya umbone wakulinandiya.

¹⁶ Kuŵa ŵakulinandiya kwamkamucisye Christoph kupikanila cikamucisyo caŵampele acakulungwa ŵa mumpingo. Paŵagambile kubatiswa, jwalakwe jwanonyelaga kwawula ku malo gakulimbikacisya cilu. Pasimene ni ŵacinyamata acimjakwe ŵamsalilaga kuti ajinjile nawo mu mpikisano wakunyakula yindu yausito. Christoph jwasasile nganiji kwa jwamkulungwa jwa mumpingo. Jwamkulungwaju jwamsalile Christoph kuti aganicisye kogoya kwakutenda mpikisano. Nambope, Christoph jwajinjile nawo mu mpikisanowu. Pambesi pakwe jwayiweni kuti mpikisanowu walimbikasyaga yaciwawa soni waliji wa ngosi. Jwasalilesoni nganiji acakulungwa ŵa mumpingo mwamti ŵamkamucisye ni malemba. Christoph jwatite, “Yehofa jwandumicisye acakulungwa ŵa mumpingo kuti angamucisye. Nampikanile Yehofa atamose kuti pajigele ndaŵi kuti njenje.” Ana ŵacinyamata mkusalinandiya mnope kuti mpocele cikamucisyo?

17, 18. (a) Ana Yehofa akusasaka kuti ŵacinyamata atendeje cici? (b) Ana ŵajinji pakusile akusalijimba magambo ligongo cici, soni ana mpaka tuŵambale camtuli yeleyi? Apelece cisyasyo.

¹⁷ ‘Mnyamatamwe [kapena msikanamwe], msangalale ni cinyamata cenu, soni mtima wenu usangalale masiku gosope ga cinyamata cenu.’ (Mlal. 11:9) Yehofa akusasaka kuti jemanja msangalaleje. Ngani ajino jigombelecesye litala limo lyakuŵela jwakusangalala. Litala lyakwe lili kola yakulinga yausimu soni kukuya malamusi ga Yehofa pa yakusagula yenu. Naga mkutenda yeleyi mli jwacinyamata, cimciyiwona kuti Yehofa akumlongolela, kumcenjela, soni kumpa majali. Mganicisyeje ya cikamucisyo camkusapata m’Maloŵe ga Mlungu, soni mkuyeje maloŵe gakuti, “Mumkumbucile Mkupanganya jwenu Jwamkulungwa m’masiku ga unyamata wenu.”—Mlal. 12:1.

¹⁸ Pangali mundu jwampaka aŵe jwacinyamata mpaka kalakala. Jwalijose akusakula. Nambo cakutesya canasa cili cakuti ŵandu ŵajinji pakusile akusalijimba magambo kuti paŵaliji ŵacinyamata ŵakwete yakulinga yakulemweceka kapena nganakola kwene yakulinga. Ŵacinyamata ŵakusakola yakulinga yausimu, akusaŵa ŵakusangalala pakusile ligongo lyakuti ŵasagwile cenene. Yeleyi ni yayamtendecele mlongo jwine lina lyakwe Mirjana. Pajwaliji msikana, jwamanyililaga cenene kutenda maseŵela mwamti ŵamŵilasile kuti akatendeje nawo mipikisano jekulungwa. Nambo jwalakwe jwakanile ni kutanda undumetume wandaŵi syosope. Apano Mirjana aŵele ali mkutenda undumetumewu pampepe ni ŵamkwakwe kwa yaka yakupunda 30. Jwalakwe jwatite, “Yakulinga yampaka yitutendakasye kuŵa ŵakumanyika, ŵakucimbicika mnope, ŵamaukumu, soni ŵakusicila yili yangatamilicika. Nambo yakulinga yakutamilicika soni yakusangalasya yili kutumicila Mlungu soni kwakamucisya ŵandu kummanyilila jwalakwe.”

19. Asale umbone wakola yakulinga yausimu pawuli jwacinyamata.

¹⁹ Kusala yisyene, tukusosekwa kwayamicila ŵacinyamata Ŵamboni ŵakwendelecelape kuŵika nganisyo syawo pakutumicila Yehofa atamose pakusimana ni yakusawusya yejinji. Jemanjaji akusatenda yeleyi pakulingalinga kukwanilisya yakulinga yausimu soni kuŵika masengo gakulalicila pa malo gandanda. Nambosoni, jemanjaji ngakusakunda kuti cilamboci calepelekasye kwanilisya yakulinga yawo yausimu. Ŵacinyamata akusosekwa kusimicisya kuti naga akulimbicila kutenda yindu yausimu Yehofa ngasiŵakamulisya liganga. Pana abale ni alongo ŵajinji ŵakusiŵanonyela, soni naga akutenda yejinji pakutumicila Yehofa, yakulinga yawo ngasiyijinjila m’mesi.