1. Adamu ni Hawa ali amjimucile Mlungu, ana Yehofa jwalimbikasisye camtuli ŵandu?

KUTANDILA paŵalemwisye ŵandu nikuŵa ŵangali umlama, yiwonecele kuti Yehofa ali Mlungu jwakulimbikasya. Adamu ni Hawa paŵagambile kumjimucila Mlungu, ndaŵi jijojo Yehofa jwalocesye yakwalimbikasya ŵanace ŵa Adamu. Yaŵalocesyeyi yikusimanikwa pa Genesis 3:15. Lilembali likusala ya cembeceyo ca ŵandu panyuma pakonanjidwa kwa “lijoka lyakalakala,” lyalili Satana pampepe ni masengo gakwe gosope. Yeleyi yili yakulimbikasya kwa ŵanace ŵa Adamu naga akuyipikanicisya yakulocesyayo.—Ciu. 12:9; 1 Yoh. 3:8.

2. Ana Yehofa ŵamlimbikasisye mwamtuli Nowa?

² Nowa juŵaliji ndumetume jwa Yehofa, ŵatamaga m’cilambo cegumbale ni ndamilo syakusakala cele ŵandu ŵaŵamtumicilaga  Yehofa ŵaliji ŵa m’liŵasa lyakwepe. Jwalakwe jwasyungulilidwe ni ŵandu ŵa ndamo sya ciwawa soni msese. Yeleyi yikamtengwisye Nowa. (Gen. 6:4, 5, 11; Yuda 6) Nambo Yehofa ŵamsalilaga Nowa maloŵe gakumlimbikasya gagamkamucisye kwendelecelape ‘kwenda ni Mlungu’ atamose kuti jwasimanaga ni yakusawusya yaŵasosekwaga kuyipilila. (Gen. 6:9) Yehofa ŵamsalile Nowa kuti cayikasye mbesi m’cilambo cakusakalaco soni jwalakwe ŵamsalile yampaka atende kuti akulupusye umi wa liŵasa lyakwe. (Gen. 6:13-18) Yaŵatesile Yehofa kwa Nowayi yalosisye kuti jwalakwe ali Mlungu jwakulimbikasya.

3. Ana Yehofa ŵamlimbikasisye mwamtuli Yoswa? (Alole ciwulili cacili kundanda kwa nganiji.)

³ Yehofa ŵamlimbikasisyesoni Yoswa, juŵakwete masengo gamakulungwa gakwalongolela ŵandu ŵa Mlungu m’Cilambo Celagucisye, soni kwagomeka asilikali wamacili mnope ŵaŵatamaga m’cilamboco. Yoswa jwakwete magongo gakupikanika gakutendela woga. Yehofa jwamanyililaga yeleyi ni ligongo lyakwe ŵamtumile Mose kuti akamlimbikasye. Mlungu jwatite, “Mumŵice Yoswa kuŵa jwakulongolela soni mumlimbikasye, ligongo jwalakwe ni juciŵajombosye ŵanduŵa ni kwatendekasya kuti apocele cilambo cacimciwoneco.” (Deut. 3:28) Yoswa mkanatande masengoga, Yehofa ŵamlimbikasisye kuti, “Une namlamwile kuti mŵe jwakulimba mtima soni mlimbangane. Mkatenda woga, ligongo Yehofa Mlungu jwenu ali ni mmwejo kulikose kwacimjawule.” (Yos. 1:1, 9) Celecitu caliji cilimbikasyo camacili!

4, 5. (a) Ana Yehofa ŵalimbikasisye camtuli ŵandu ŵakwe ŵakala? (b) Ana Yehofa ŵamlimbikasisye mwamtuli Mwanagwe?

⁴ Mu yisyasyo yipiteyi tuyiweni kuti Yehofa ŵamlimbikasyaga mundu jwalijose pajika. Nambope ndaŵi sine ŵalimbikasyaga ŵandu ŵakwe mpela likuga. Mwambone, Yehofa jwalimbikasisye Ayuda ŵaŵaliji ku ukapolo ku Babulo. Jwalakwe jwatite kuti, “Mkasimjogopa, pakuŵa une ndili ni mmwe. Mkasimdandawula, pakuŵa une ndili Mlungu jwenu. Cinamlimbikasye. Yisyene cinamkamucisye. Cinamkamule ni mkono wangu wamlyo wa cilungamo.” (Yes. 41:10) Pali papite ndaŵi, Yehofa jwalimbikasisye Aklistu ŵandanda, soni masiku agano akusatulimbikasya m’weji.—Aŵalanje 2 Akolinto 1:3, 4.

⁵ Yesu nombe najo jwapocelaga cilimbikasyo kutyocela kwa Atatigwe. Pakubatiswa, jwalakwe jwapikene maloŵe gakutyocela kwinani gakuti, “Aju ali Mwanangu jwakunonyelwa, jwangusasangalala najo.” (Mat. 3:17) Maloŵe gelegatu gamlimbikasisye Yesu pa undumetume wakwe wosope wa pa cilambo capasi.

6. Ana citagu ca Yesu ca matalente cikusatulimbikasya camtuli?

⁶ Yesu jwakuyaga cisyasyo ca Atatigwe. Pakwamba ya kumala kwa cilambo ca Satanaci, Yesu jwasasile citagu ca matalente. Citaguci cikusatulimbikasya kuti tuŵe ŵakulupicika. Cikusasala ya acikapolo ni Ambuje ŵawo. Ambujewo ŵamlimbikasisye kapolo jwalijose juŵaliji jwakulupicika ni maloŵe gakuti, “Mtesile cenene kapolo jwambone soni jwakulupicika! Mwakulupicice pa yindu yamnono, sano cinamsagule kuti mloleleje yindu yejinji. Soni cimsangalaleje pampepe ni une.” (Mat. 25:21, 23) Pelepatu pana cilimbikasyo camacili cakutukamucisya kutumicila Yehofa mwakulupicika.

7. Ana Yesu ŵalimbikasisye camtuli ŵandumetume ŵakwe, nambosoni Petulo mwapajika?

⁷ Ŵandumetume ŵa Yesu ndaŵi syejinji ŵakanganaga kuti amanyilile juŵaliji jwamkulungwa pasikati pawo. Nambo Yesu mwakuwusimana mtima ŵalimbikasisye kuti aŵeje ŵakulinandiya ni kuŵa ŵakutumicila, ngaŵaga ŵakutumicilidwa.  (Luk. 22:24-26) Pa ŵandumetume wosope, Petulo ni juŵamleŵele Yesu mwakuwilisyawilisya. (Mat. 16:21-23; 26:31-35, 75) Mmalo mwakumtyosya pekuga lya ŵandumetume, Yesu ŵamlimbikasisye Petulo, soni ŵamtumile kuti akalimbikasye abale.—Yoh. 21:16.

8. Ana Hesekiya ŵalimbikasisye camtuli acakulungwa ŵa asilikali ni ŵandu ŵane?

⁸ Atamose Mwanace jwa Yehofa mkanayice pacilambo capasi ni kupeleka cisyasyo cambone pakulimbikasya, ŵakutumicila ŵa Yehofa ŵakulupicika ŵamanyililaga kuti kwalimbikasya ŵane kuli kwakusosekwa. Asiliya paŵajogoyisye Ayuda, Hesekiya jwasongangenye acakulungwa ŵa asilikali ni ŵandu ŵane kuti ŵalimbikasye. “M’yoyo, ŵandu ŵalimbikasidwe ni maloŵe [gakwe].”—Aŵalanje 2 Mbiri 32:6-8.

9. Ana buku ja Yobu jikutujiganya yamtuli pangani ja kulimbikasyana?

⁹ Mpaka tulijiganye yakwalimbikasya ŵane kutyocela kwa Yobu. Atamose kuti jwasosekwaga kulimbikasidwa, Yobu jwajiganyisye ŵane kuti aŵeje ŵakulimbikasya. Yobu jwasalile acalume ŵaŵayice kukumtondoya kuti yikaŵe kuti jwalakwe akwatondoya jemanjajo, akaŵecete yindu yambone soni yakulimbikasya m’malo mwakuŵeceta yindu yakupweteka. (Yobu 16:1-5) Pambesi pakwe, Yobu jwapocele cilimbikasyo kutyocela kwa Elihu soni kwa Yehofa.—Yobu 33:24, 25; 36:1, 11; 42:7, 10.

10, 11. (a) Ligongo cici mwanace jwa Yefita jwasosekwaga kumlimbikasya? (b) Ana masiku agano ŵani ŵakusosekwasoni kwalimbikasya?

¹⁰ Cisyasyo cine ca mundu juŵasosekwaga cilimbikasyo cili ca mwanace jwamkongwe jwa Yefita. Mkanajawule kukumenyana ni mtundu wa a Amoni, Yefita ŵatesile cilanga ni Yehofa cakuti naga akumkamucisya kupunda ngondo, jwalijose jucacikopoka m’nyumba mwakwe kukumcingamila cacimpeleka kwa Yehofa kuti akatumicileje ku nyumba jakwe. Yefita jwakwete mwanace jwamkongwe jumope. M’yoyo yatendekwe kuti mwanace jwakwe jwamkongwe jumopejo ni juŵakopwece kukumcingamila mwakusangalala ligongo lyakuti babagwe apundile ngondo. Yefita jwadandawile mnope ni yeleyi. Nambope jwalakwe jwakwanilisye cilanga cakweci mwakumpeleka mwanace jwakweju ku Silo kuti akatumicileje ku nyumba ja Mlungu kwa umi wakwe wosope.—Ower. 11:30-35.

¹¹ Atamose kuti yeleyi yaliji yakusawusya kwa Yefita, yikulosya kuti yaliji yakusawusya mnope kwa mwanace jwakwe, jwele mwakusacilila jwakamulene ni nganisyo sya babagwe. (Ower. 11:36, 37) Mwanaceju jwakundile kuti akalombedwa, akakola ŵanace nambosoni kuti lina lya babagwe liwe. Mwanace jwa Yefita jwasosekwaga kumlimbikasya soni kumtondoya. Baibulo jikusati, “Mu Yisalayeli mwapali cisyoŵe cakuti, caka cilicose, ŵanace ŵacakongwe ŵa Ayisalayeli ŵajawulaga kukum’yamicila mwanace jwamkongwe jwa Yefita jwa ku Gileadi kwa maulendo mcece pa caka.” (Ower. 11:39, 40) Ana ngatukusosekwa kwalimbikasya soni kwayamicila Aklistu ŵasagwile kuti akajinjila mu ulombela ni cakulinga cakuti atendeje “yindu ya Ambuje”?—1 Akoli. 7:32-35.

12, 13. Ana Petulo jwalimbikasisye mwamtuli Aklistu acimjakwe?

¹² Cilo cakuti malaŵi gakwe cawulajidwe, Yesu ŵamsalile ndumetume Petulo kuti, “Simoni, Simoni, mkalamuce! Satana akumsaka jemanja, kuti ampete mpela tiligu. Nambo une nampopelele m’mwejo kuti cikulupi cenu cikamala. M’yoyo, mmwejosoni pacim’wujilepo, mkalimbikasye abale ŵenu.”—Luk. 22:31, 32.

 ¹³ Petulo jwaliji jumo mwa ŵandu ŵaŵalongolelaga mumpingo wa Aklistu ŵandanda. (Aga. 2:9) Kulimba mtima kwakwe kutandila pa Pentekosite mpaka msogolo kwalimbikasisye abale. Cakumbesi kwa undumetume wakwe, Petulo jwalembele yikalata Aklistu acimjakwe. Pakusala cakulinga ca yikalatayi, jwalakwe jwatite, “Nalembele jemanja mwakata kuti nalimbikasye ni kupeleka umboni wamacili kuti awu uli umbone mtima wekulungwa wa Mlungu. M’yoyo, awukamule mwamacili.” (1 Pet. 5:12) Yikalata yiŵalembile Petulo mwakusalilidwa, yiŵele yakulimbikasya kwa yaka yejinji kwikanaga mpaka apano. Tukusosekwa yisyene cilimbikasyo mpela celeci patukwembeceya kwanilicikwa kwa yilanga ya Yehofa.—2 Pet. 3:13.

14, 15. Ana yaŵalembile Yohane yiŵele yakulimbikasya camtuli kwa Aklistu?

¹⁴ Ndumetume Yohane jwalongolelagasoni mumpingo wa Aklistu ŵandanda. Ngani Syambone syakusangalasya syaŵalembile Yohane syakwamba ya undumetume wa Yesu siŵele syakulimbikasya kwa Aklistu ŵandanda soni ŵa masiku agano. Yohane jikape ni juŵalembile maloŵe ga Yesu gakuti cinonyelo cili cimanyilo ca ŵakumkuya ŵa Yesu ŵasyesyene.—Aŵalanje Yohane 13:34, 35.

¹⁵ Mu yikalata yitatu yiŵalembile Yohane, mwanasoni yiwundo yine ya usyesyene. Mwambone, patukulijimba magambo ligongo lya ulemwa watutesile, “miyasi ja Yesu . . . jikusatuswejesya ku ulemwa wosope.” (1 Yoh. 1:7) Nambi wuli naga mtima wetu ukwendelecela kutusisya, ana nganiyiŵa yakutamika mtima pasi kumanyilila kuti “Mlungu ali jwamkulungwa kujipunda mitima jetu”? (1 Yoh. 3: 20) M’Baibulo josope, Yohane jika ni juŵalembile maloŵe gakuti “Mlungu ali cinonyelo.” (1 Yoh. 4:8, 16) M’cikalata cakwe caŵili soni catatu ŵayamicile Aklistu ŵakwendelecelape “kwenda mu usyesyene.”—2 Yoh. 4; 3 Yoh. 3, 4.

16, 17. Ana Paulo ŵalimbikasisye camtuli Aklistu ŵandanda?

¹⁶ Yikuwoneka kuti ndumetume Paulo ni juŵalimbikasisye  mnope Aklistu ŵa m’yaka 100 yandanda. Cakundanda kwene kwa Ciklistu, yikuwoneka kuti ŵandumetume ŵajinji ŵasigalile ku Yelusalemu, kwele kwalyatamagape likuga lyakulongolela. (Mase. 8:14; 15:2) Aklistu ŵa ku Yudeya ŵalalicilaga yakwamba Klistu kwa ŵandu ŵele ligongo lya cijiganyo ca Ciyuda ŵakulupililaga mwa Mlungu jumo. Msimu weswela ni wawamtendekasisye Paulo kuti akalalicile kwa ŵandu ŵa mitundu jine ŵa ku Gilisi, soni ku Loma, ŵaŵalambilaga milungu jejinji.—Aga. 2:7-9; 1 Tim. 2:7.

¹⁷ Paulo jwajesile maulendo gelewu kutamilikasya mipingo pasikati pa ŵandu ŵanganaŵa Ayuda. M’mikuli jaŵajesilejo apano jikusimanikwa m’yilambo ya Turkey, Greece soni Italy. Ŵandu ŵaŵagambile kutanda kwene Ciklistu, ‘ŵalagasidwe ni ŵandu ŵa m’cilambo mwawo’ mwamti ŵasosekwaga kwalimbikasya. (1 Ates. 2:14) Ca m’ma 50 C.E., * Paulo jwawulembele mpingo wasambano wa ku Tesalonika kuti, “Ndaŵi syosope tukusam’yamicila Mlungu pakwakolanga jemanja m’mapopelo getu. Tukusakumbucilape masengo gawo gakulosya cikulupi, masengo gawo gakulosya cinonyelo, soni kupilila kwawo.” (1 Ates. 1:2, 3) Paulo jwalimbikasisyesoni Aklistuŵa kuti, “Ajendelecele kulimbikasyana soni kamucisyana.”—1 Ates. 5:11.

18. Ana likuga lyakulongolela lya mu yaka 100 yandanda lyamlimbikasisye wuli Filipo?

¹⁸ Mu yaka 100 yandanda, Yehofa ŵakamulicisyaga masengo likuga lyakulongolela pakwalimbikasya Aklistu wosope, kupwatikapo ŵele ŵaŵalongolelaga m’mipingo. Likugali lyamkamucisye Filipo pandaŵi jaŵalalicilaga yakwamba Klistu kwa Asamaliya. M’yoyo, lyamtumisye Petulo ni Yohane kuti akapopelele ŵakulupilila ŵacasambanowo kuti apocele msimu weswela. (Mase. 8:5, 14-17) Filipo nambosoni ŵandu ŵaŵagambile kulijiganya kwene usyesyeneŵa ŵalimbikasidwe mnope ligongo lya cikamucisyo cacatyocele ku likuga lyakulongolela.

19. Ana cikalata calyatumisye likuga lyakulongolela kwa Aklistu ŵandanda cakwete yakuyicisya yamtuli?

¹⁹ Ndaŵi jine likuga lyakulongolela lyasosekwe kutagulilana naga Aklistu ŵanganaŵa Ayuda ŵasosekwaga kuwumbala, mpela muyaŵelaga kwa Ayuda pakukuya Cilamusi ca Mose. (Mase. 15:1, 2) Ali awungunyisye m’Malemba soni mwakulongoleledwa ni msimu weswela, abale ŵa m’likuga lyakulongolelaŵa ŵayiweni kuti yeleyi yaliji yangasosekwa. M’yoyo, ŵajilembele mipingo cikalata cakwamba nganiji. Likuga lyakulongolela lyatumisye ŵakwimila likugali kuti akapelece cikalataci ku mipingo. Ana yakuyicisya yakwe yaliji yamtuli? Baibulo jikusati, “Ali aciŵalasile, ŵasangalele ligongo lya maloŵe gakulimbikasyago.”—Mase. 15:27-32.

20. (a) Ana masiku agano Likuga Lyakulongolela likusiŵalimbikasya camtuli abale wosope pa cilambo capasi? (b) Ana ngani jakuyicisya jicijanga ciwusyo capi?

²⁰ Masiku agano, Likuga Lyakulongolela lya Mboni sya Yehofa likusalimbikasya ŵakutumicila pa Beteli, wosope ŵakutenda undumetume wa ndaŵi syosope wapajika, soni Aklistu ŵasyesyene kusyungulila pa cilambo cosope. Yakuyicisya yakwe, wosope akusaŵa ŵakusangalala mpela muyaŵelele ni Aklistu ŵandanda ali agambile kuŵalanga cikalata cila. Konjecesya pelepa, mu 2015 Likuga Lyakulongolela lyakopwesye kabuku ka mtwe wakuti Awujile kwa Yehofa. Kabukuka kali kakulimbikasya kwa ŵandu wosope pacilambo capasi. Nambo ana tujile kuti ŵali pa ukumupe ni ŵakusosekwa kumsyasya Yehofa pakwalimbikasya ŵane? Kwanga kwa ciwusyoci tucikupata mungani jakuyicisya.