1. Ana Yesaya jwalocesye ya cici yakwamba Yesu, soni ligongo cici yeleyi yili yakulimbikasya?

KUPITILA mu yakulocesya yakwamba Ambuje ŵetu Yesu Klistu, Yesaya jwalembile maloŵe gakututamika mtima pasi. Yesaya jwasasile kuti Yesu “ngasalamula pakwamba kujigalila yayiweni ni meso gakwe, kapena kwamuka ligongo lyakujigalila yindu yagambile kuyipikana ni mawiwi gakwe.” Jwalakwe ‘cacalamula mwakulungamika ŵandu ŵakutuluka.’ (Yes. 11:3, 4) Ligongo cici yeleyi yili yakulimbikasya? Ligongo lyakuti tukutama m’cilambo cacigumbele ni ŵandu ŵalusagu. Wosopewe tukusasaka mundu mpela jweleju, jwali Yesu, jucacitulamula mwangajigalila kawonece ketu.

2. Ana Yesu jwatulamwile cici,soni munganiji cikambilane ya cici?

² Lisiku lililyosye tukusatenda yindu yakwajelusya ŵane. Nambo pakuŵapo tuli ŵandu ŵangali umlama, ngaŵa mkukombola kwajelusya ŵane mwacilungamo mpela mwakusatendelaga Yesu. Tukusajigalika ni yatukuyiwona ni meso. Nambope, Yesu paŵaliji pacilambo capasi, jwatulamwile kuti, “Mlece kwajelusya ŵane pakujigalila kawonece kawo, nambo mwajelusyeje mwacilungamo.” (Yoh. 7:24) Yesu akusasaka kuti tuŵe mpela jwalakwe soni kuti tukajelusyaga ŵane pakujigalila kawonece kawo. Mungani ajino citutagulilane yindu yitatu yampaka  yitutendekasye kwawona ŵane mwangaŵajila. Yindu yakwe yili, Cilambo cakutyocela mundu, kapate ka mbiya, soni yaka ya mundu. Pa mbali jilijose citulijiganye yindu yampaka tutende kuti tupikanileje lilamusi lya Yesu lila.

3, 4. (a) Ana cici cicamtendekasisye ndumetume Petulo kucenga kaganisye kakwe pakwamba ya ŵandu ŵanganaŵa Ayuda? (Alole ciwulili cacili kundanda kwa nganiji.) (b) Ana Yehofa ŵamkamucisye Petulo kupikanicisya cici?

³ Agambe ganisya muŵapikanile mumtima ndumetume Petulo piŵamŵendile kuti ajawule ku Kaisaleya ku nyumba ja Koneliyo jwanganaŵa Myuda. (Mase. 10:17-29) Jwalakwe jwakulupililaga kuti ŵandu ŵanganaŵa Ayuda ŵaliji ŵangaswejela. Nambo pana yindu yayamtendekasisye Petulo kucenga kaganisye kakwe. Mwambone, Petulo jwaliji ali agambile kugawona kwene mesomkulola. (Mase. 10:9-16) Ana m’mesomkulolaga Petulo jwaciweni cici? Jwaciweni cinguwo cekulungwa cakola yinyama yangaswejela cili mkutuluka kaneko kwapikanice maloŵe gakutyocela kwinani gakuti, ‘Mjimuce Petulo. M’wulaje, soni mlye.’ Petulo jwakanile mwamacili kakwana katatu. Ndaŵi jilijose jakanile, maloŵe gakutyocela kwinani gamsalilaga jwalakwe kuti, “Yindu yayiswejesye Mlungu mmwejo mkayitenda kuŵa yangaswejela.” Panyuma pa mesomkulolaga, Petulo nganapikanicisya yaŵasalaga Yehofa. Ndaŵi jijojo ŵamitenga ŵa Koneliyo ŵakopocele. Msimu weswela uli umkamucisye Petulo, jwalakwe jwalongene ni ŵamitenga ŵala kwawula ku nyumba ja Koneliyo.

⁴ Yikaŵe kuti Petulo jwagambile kujiwona nganiji pakujigalila yakuyiwona ni meso, jwalakwe ngamkanajawula ku nyumba ja Koneliyo. Ayuda nganajawulaga ku nyumba sya ŵandu ŵamitundu jine. Ligongo cici Petulo jwapite ku nyumba ja Koneliyo atamose kuti lusagu lwaliji luli lutamilicice mumtima mwakwe? Mesomkulola soni msimu weswela ni yayamkamucisye Petulo kucenga kaganisye kakwe. Panyumba pakupikanila yaŵaŵecete Koneliyo, mwakusalilidwa, Petulo jwatite, “Sambano ngumanyilila kuti Mlungu jwangali lusagu, nambo jwalakwe akusampocela mundu jwakutyocela mu mtundu wuliwose jwakusatenda yakuŵajilwa.” (Mase. 10:34, 35) Kapikanicisye kasambano keleka, kamtendekasisye Petulo kuŵa jwakusangalala soni yakwayiye Aklistu wosope. Camtuli?

5. (a) Ana Yehofa akusasaka kuti Aklistu wosope apikanicisye ya cici? (b) Atamose kuti tukumanyilila usyesyene, ana ndamo japi jampaka jiŵe ciŵela mu mtima mwetu?

⁵ Kupitila mwa Petulo, Yehofa ŵasakaga kwakamucisya Aklistu kupikanicisya kuti jwalakwe jwangali lusagu. Jwalakwe jwangawona ŵandu ŵane kuŵa ŵakusosekwa mnope kwapunda ŵane ligongo lya mtundu, cilambo kapena ciŵeceto cawo. Jwalijose jwakusamjogopa Mlungu soni ni kutendaga cacili cambone, jwalakwe akusampocela. (Aga. 3:26-28; Ciw. 7:9, 10) Mwangakayicila wawojo akwiticisya yeleyi. Nambi wuli naga ŵakulile m’liŵasa kapena m’cilambo cele ŵandu ŵakwe ali ŵalusagu? Komboleka tukusaganisya kuti nganitukola lusagu, nambo ndaŵi sine mpaka tukole kamtima kalusagu. Atamose kuti Petulo jwakwete upile wakwasalila ŵane kuti Yehofa jwangali lusagu, ndaŵi jine jwalosisye kuti kalusagu kaliji kali kasigalile. (Aga. 2:11-14) Ana mpaka tupikanile camtuli camuko ca Yesu ni kuleka kwajelusya ŵane pakujigalila yatukuyiwona ni meso?

6. (a) Ana cici campaka citukamucisye kutyosya lusagu mumtima mwetu? (b) Ana lipoti lyajwalembile m’bale jwine lyalosisye cici?

⁶ Tukusosekwa kuliwungunya mwakusamala pakamulicisya masengo Maloŵe ga Mlungu kuti tumanyilile naga tukwete lusagu. (Sal. 119:105) Komboleka kuti ŵane mpaka atuwone kuti tukwete lusagu, nambo m’weji ngamanyilila. M’yoyo pakusosekwa ŵane atukamucisyeje. (Aga. 2:11, 14) Komboleka kuti ndamoji jatamilicice mu  mtima mwetu mwamti tukulepela kumanyilila kuti tukwete ndamoji. Mwambone, aganicisye ya cisyasyo aci. M’bale jwine jwa ukumu, jwalembile lipoti lyakusala ya liŵasa line lyalyaliji mu undumetume wa ndaŵi syosope. Lipotilyo jwalitumisye ku nyambi. Jwamlume jwa m’liŵasali jwaliji jwamtundu wele ŵandu ŵane akusawuwona mtunduwu kuŵa wakutuluka. Nambope, m’bale jwaukumuju, nganamanyililaga kuti jwakwete mtima walusagu kwa ŵandu ŵamtundu welewu. Mu lipoti lyakwe, jwalembile yindu yambone yakwamba jwamlume jwa m’liŵasali. Nambo jwamalisisye kulemba lipotili ni maloŵe gakuti, “Atamose kuti jwalakwe akusatyocela mu mtundu wele ŵandu akusawuwona kuŵa wakutuluka, ndamo syakwe soni umi wakwe ukusakamucisya ŵane kupikanicisya kuti mundu jwakutyocela mu mtundu welewu ngaŵa kuti ali jwawusakwa, jwakutuluka kapena jwacimisimisi.” Ana tukulijiganya cici pelepa? Atamose tukole maukumu gamtuli m’likuga lya Yehofa, tukusosekwa kuliwungunya mwakusamala kuti tumanyilile naga tukwete kamtima ka lusagu soni tuŵeje ŵakusacilila kupocela cikamucisyo. Panasoni cine campaka tutende.

7. Ana mpaka tuwugule camtuli mitima jetu?

⁷ Naga tukuwugula mitima jetu cenene, tucikunda kuti cinonyelo cijigale malo, m’malo mwa lusagu. (2 Akoli. 6:11-13) Ana akwete cisyoŵe cakunguluka ni ŵandu ŵamtundu wawo, cilambo soni ciŵeceto cakulandana ni cawo? Naga yili m’yoyo, akusosekwa atendepo kandu. Wuli ngalinga kwenda mu undumetume ni ŵandu ŵamitundu jakulekanganalekangana kapena kwaŵilanjila ku nyumba jawo kuti akakunguluce nawo kapena kulila yakulya yimpepe? (Mase. 16:14, 15) Naga akutenda yeleyi, caciŵa kuti akukusya cinonyelo mumtima mwawo kuti mukasimanikwa lusagu. Nambo panasoni cine campaka citutendekasyeje kwajelusya ŵane pakujigalila ni yatukuyiwona ni meso. Cindu cakwe cili kapate ka mbiya.

8. Mwakamulana ni Lefitiko 19:15, ana tukusosekwa kum’wona wuli mundu jwamsicile kapena jwakulaga?

⁸ Mpaka twawoneje ŵane mwangaŵajilwa ligongo lya kapate kawo. Lilemba lya Lefitiko 19:15 likusati, “Mkasimtenda lusagu kwa mundu jwakulaga kapena jwakusicila. Mumjelusyeje mjenu mwacilungamo.” Nambo ana kusicila kapena kulaga kwa mundu mpaka kukwaye wuli mwatukusam’wonela mundujo?

9. Ana Solomoni jwalembile yamtuli, soni ana yeleyi yikutujiganya cici?

⁹ Solomoni, mwakusalilidwa ni msimu weswela, jwalembile cakutesya canasa cacikusatendekwa ni ŵandu ŵangali umlama. Pa Misyungu 14:20, jwalakwe jwalembile kuti, “Mundu jwakulaga akusaŵenjedwa ni acimjakwe nambo jwakusicila akusakola acimjakwe ŵajinji.” Ana lilembali likutujiganya cici? Naga ngatukusamala, mpaka tutande kunguluka mnope ni abale ni alongo ŵali ŵakusicila ni kwaŵambalaga ŵakulaga. Ligongo cici kuli kwakogoya kwajelusya ŵane pakujigalila kapate kawo ka yindu?

10. Ana Yakobo jwakalamwisye Aklistu ya cici?

¹⁰ Kwajelusya ŵane pakujigalila kapate kawo ka mbiya, mpaka kutandikasye gaŵikangana mumpingo. Yeleyi yatendekwe m’mipingo jine ja m’yaka 100 yandanda, mwamti Yakobo jwakalamwisye Aklistu ya ndamoji. (Aŵalanje Yakobo 2:1-4.) Tukusosekwa kucenjela nganisyo syetu kuti ndamo jeleji jikajinjila mumpingo wetu. Sambano, ana mpaka tuŵambale camtuli kwajelusya ŵane pakujigalila yatukuyiwona ni meso?

11. Ana mundu jwakusicila kapena jwakulaga, unasi wakwe ni Yehofa ukusaŵa wamtuli? Alondesye.

¹¹ Tukusosekwa kwawona abale ni alongo ŵetu mpela mwakusiŵawonela Yehofa. Mundu ngakusaŵa jwakusosekwa mnope kwa Yehofa ligongo lyakuti ali jwamsicile kapena jwakulaga. Unasi wetu ni Yehofa wangajegamila pa winji wa cipanje catukwete kapena yatukusosecela. Yili yisyene kuti Yesu jwaŵecete kuti “yiciŵa yakusawusya  kuti mundu jwakusicila cajinjile mu ucimwene wa kwinani.” Nambo nganajila kuti yili yangakomboleka. (Mat. 19:23) Nambosoni Yesu jwaŵecete kuti, ‘Ali ŵakusangalala ŵali ŵakulaga, ligongo ucimwene wa Mlungu uli wawo.’ (Luk. 6:20) Yeleyi nganiyigopolelaga kuti wosope ŵaŵaliji ŵakulaga ŵapocelaga majali gapajika soni kuti ŵapikanilaga utenga waŵajiganyaga Yesu. Ŵajinji ŵaŵaliji ŵakulaga nganapikanila utenga wambone. Pelepa tukulijiganya kuti yili yakusawusya kumganicisya mundu kuti unasi wakwe ni Yehofa uli cenene kapena iyayi, pakujigalila mwakuwonecela.

12. Ana Malemba gakusigasalila yamtuli ŵandu ŵasicile soni ŵakulaga?

¹² M’likuga lya Yehofa mwana abale ni alongo ŵakulaga ni ŵakusicila. Wosopeŵa akusamnonyela soni kumtumicila Yehofa ni mtima wosope. Malemba gakusigasalila ŵandu ŵali ŵakusicila kuti “akajegamilaga cipanje, nambo ajegamileje Mlungu.” (Aŵalanje 1 Timoteo 6:17-19.) Nambosoni, Maloŵe ga Mlungu gakusigakalamusya ŵakutumicila ŵa Mlungu, cinga ŵakusicila kapena ŵakulaga, kuti akanonyelaga mbiya. (1 Tim. 6:9, 10) Naga tukwawona abale ni alongo ŵetu mpela mwakusiŵawonela Yehofa, tuciŵambala kwajelusya pakujigalila kapate kawo. Nambi wuli pakwamba ya yaka ya mundu? Ana kuli kwakupikanika kwajelusya ŵane pakujigalila yaka yakwete? Kwende tulole.

13. Ana Malemba gakusatujiganya cici pangani ja kwacimbicisya ŵacekulupe?

¹³ Ndaŵi syejinji Malemba gakusatujiganya kuti tukusosekwa twacimbicisyeje mwakuŵajilwa ŵacekulupe. Lilemba lya Lefitiko 19:32 likusati, “Ŵandu ŵawuli mwatindiŵalileje, soni mumcimbicisyeje mundu jwacikulile soni mumjogopeje Mlungu jwenu.” Lilemba lya Misyungu 16:31 likusatusalilasoni kuti ‘wuuli sili cisoti caucimbicimbi naga sikusimanikwa m’litala lyakulungamika.’ Nombenajo Paulo jwamsalile Timoteyo kuti akamjamukaga jwamlume jwacikulile mwaukali nambo amdandawulileje mpela babagwe. (1 Tim. 5:1, 2) Atamose kuti Timoteyo jwakwete ukumu pa abale ŵacekulupe, nambope jwasosekwe kuti ŵaganicisyeje soni kwacimbicisya.

14. Ana tukusosekwa kumjamuka mundu jwacikulile pa ndaŵi japi?

¹⁴ Nambi wuli naga mundu jwacikulile akutenda cakulemwa mwamele kapena akulimbikasya ndamo syangamsangalasya Yehofa? Yehofa jwangamlecelela mundu jwakutenda cakulemwa mwamele, atamose kuti mundujo ali jwamcekulupe kapena jwakucimbicika. Lilemba lya Yesaya 65:20 likusati, “Jwakulemwa, atamose aŵe kuti akwete yaka 100, cacipocela malweso.” Mesomkulola ga Esekiyele gakusasalasoni ciwundo celeci. (Esek. 9:5-7) Cakusosekwa mnope cili cakuti, tukusosekwa kumcimbicisya Yehofa, Mlungu Jwamasiku Gejinji. (Dan. 7:9, 10, 13, 14) Naga tukutenda yeleyi, tucikombola kumjongolela mundu jwakusosekwa cikamucisyo mwangajigalila yaka yakwete.—Aga. 6:1.

15. Ana tukulijiganya cici kutyocela kwa Paulo soni Yesu pangani jwakwacimbicisya abale ŵacinyamata?

¹⁵ Nambi wuli pakwamba ya abale ŵali ŵacinyamata? Ana tukusitwawona mwamtuli? Paulo jwamlembele cikalata Timoteyo pajwaliji jwacinyamata kuti, “Mkakunda kuti mundu jwalijose am’woneje kuŵa jwangali mate ligongo lyakuti mli mwanace. M’malo mwakwe mŵe cisyasyo cambone kwa ŵandu ŵakulupicika m’kaŵecete, mu ndamo, m’cinonyelo, m’cikulupi soni mu ndamo jeswela.” (1 Tim. 4:12) Paulo pajwalembaga maloŵega Timoteyo jwaliji ali akwete yaka ya m’ma 30. Nambope, atamose kuti Timoteyo jwakwete yaka yeleyi, Paulo ŵampele jwalakweju maukumu gamakulungwa. Ana tukulijiganya cici pelepa? Ngatukusosekwa kwajelusya abale ŵacinyamata pakujigalila yaka yakwete. Tukusosekwa kumbucila kuti atamose Ambuje ŵetu Yesu ŵatandite undumetume wakwe wa pacilambo capasi ali akwete yaka ya m’ma 30.

16, 17. (a) Ana acakulungwa ŵa mumpingo akusamanyilila camtuli naga m’bale akuŵajilwa kuŵa jwakutumicila jwakamucisya kapena jwamkulungwa jwa mumpingo? (b) Ana pana cakusawusya cilicose naga mundu tukumŵika paukumu pakujigalila ndamo syetu kapena kaganisye ketu?

 ¹⁶ Komboleka kuti twakulile mundamo ja ŵandu ŵakusiŵawona ŵacinyamata kuŵa ŵangali mate. Naga yili m’yoyo, acakulungwa ŵa mumpingo mpaka yasawusyeje kuti ŵajiticisye abale ŵacinyamata kuti atumicile mpela ŵakutumicila ŵakamucisya kapena acakulungwa ŵa mumpingo. Acakulungwa ŵa mumpingo akusosekwa kumbucila kuti Malemba ngagakusasala yaka yakusosekwa mundu kuti akwanisye kuti aŵajilwe kuŵa jwakutumicila jwakamucisya kapena jwamkulungwa jwa mu mpingo. (1 Tim. 3:1-10, 12, 13; Tit. 1:5-9) Naga acakulungwa ŵa mumpingo akutamilikasya malamusi pakujigalila ndamo jakumaloko, ni kuti akutenda yindu mwangakamulana ni Malemba. Acakulungwa ŵa mumpingo ngakusosekwa kamulicisya masengo ya mumtwe kapena ndamo jakumaloko pakusaka kulola naga m’bale jwacinyamata akwenela ukumu. Mmalo mwakwe akusosekwa kunyambatila ku Maloŵe ga Mlungu.—2 Tim. 3:16, 17.

¹⁷ Naga acakulungwa ŵa mumpingo ngakukamulicisya masengo yiwundo ya m’Baibulo pakuŵika abale pa ukumu, yicitendekasya kuti abale ŵakuŵajilwa awujile munyuma. M’cilambo cine, jwakutumicila jwakamucisya jwakuŵajilwa ŵampele maukumu gamajinji mnope. Atamose kuti acakulungwa ŵa mumpingo ŵajiticisye kuti m’bale jwacinyamataju akukwanilisya yakusosecela yosope ya m’Malemba kuti aŵajilwe kuŵa jwamkulungwa jwa mumpingo, acakulungwaŵa ŵakanile kuti m’baleju aŵe paukumuwu. Acakulungwa ŵane ŵacikulile ŵalimbicilaga kuŵeceta kuti m’baleju akuwoneka kuŵa jwamwana mnope mwamti ngaŵa mkuŵa jwamkulungwa jwa mumpingo. Cakutesya canasa caliji cakuti m’baleju nganamjiticisya kuŵa paukumuwu ligongo lya mwaŵam’wonelaga. Atamose kuti tugambile kusala cisyasyo cimpepeci, nambo malipoti gakulosya kuti yeleyi yikutendekwa mbali syejinji pacilambo cosope capasi. Kuli kwakusosekwa kuti tujegamileje Malemba kulekangana ni kwegamila pa ndamo syetu kapena nganisyo syetu. Lyeleli lili litala limo lyampaka litukamucisye kuti tupikanile yaŵatukalamwisye Yesu soni kuti tulece kwajelusya ŵane pakujigalila kawonece kawo.

18, 19. Ana tukusosekwa kutenda cici kuti twawoneje ŵane mpela mwakusiŵawonela Yehofa?

¹⁸ Atamose kuti tuli ŵangali umlama, nambo mpaka tulijiganye kwawona ŵane mwangali lusagu mpela mwakusatendelaga Yehofa. (Mase. 10:34, 35) Nambo ndaŵi syosope tukusosekwa kupikanilaga yele Mlungu akusatukumbusya kupitila m’Maloŵe gakwe. Kukamulicisya masengo yakusatusalilayi, tucijendelecela kupikanila lilamusi lya Yesu lyakuti tukajelusyaga ŵane pakujigalila kawonece kawo.—Yoh. 7:24.

¹⁹ Pacangakaŵapa mwenye jwetu, Yesu Klistu, cajijelusye mitundu josope ja ŵandu, mwangajigalila kawonece kakwe nambosoni pangajigalila yapikene, nambo cajijelusye mwacilungamo. (Yes. 11:3, 4) Tukwembeceya mwalung’wanu ndaŵi jakusangalasyaji.