1-3. (a) Ana tukusosekwa kupwatika cici pa yindu yatukusakulupilila? (b) Ligongo cici cijiganyo cakuti ŵawe cacijimuka cili cakusosekwa mnope? (Alole ciwulili cacili penanipa.)

MUNDU jwine ali ŵawusisye kuti, ‘Ana cikulupi cawo cigonile papi?’ ana mpaka amjanje wuli? Mwangakayicila, mpaka awutucile kusala kuti akusakulupilila yakuti Yehofa ali Mkupanganya, soni Jwakupeleka Umi. Mpaka amsalilesoni kuti akwete cikulupi mwa Yesu, juŵawile mpela mbopesi. Mpaka ajonjecesyesoni kusala mwakusangalala kuti akusakulupilila yakuti ŵandu ŵa Mlungu, cacitama kwangamala mu cilambo capasi ca paladaiso. Nambo ana mpaka asalesoni ya kwimuka kwa ŵawe mpela mbali jine ja cikulupi cawo?

² Tukwete magongo gakupikanika gakututendekasya kupwatika cijiganyo cakuti ŵawe cacijimuka, atamose kuti m’weji tukusasacilila kuti citukulupuce pa yisawusyo yekulungwa. Ndumetume Paulo ŵasasile ligongo lyakwe cijiganyo cakuti ŵawe cacijimuka cili cakusosekwa mnope. Ŵatite, “Naga yili yisyene kuti ŵawe ngasajimuka, nikutisoni Klistu nganajimuka ku ŵawe.” Yikaŵe kuti Klistu nganajimuka ku ŵawe, nikuti ngamkaniyikomboleka kulamulila mpela Mwenye, soni kulalicila kwetu pakwamba ya kulamulila kwakwe kukaliji kwangali mate. (Aŵalanje 1 Akolinto 15:12-19.) Asaduki nganakulupililaga yakuti ŵawe cacijimuka, nambo m’weji tukulekangana ni jemanjaji, ligongo tukusakulupilila yakuti Yesu ŵajimwice ku ŵawe.  Tukusasala yeleyi atamose pameso pa ŵandu ŵakutunyosya.—Maliko 12:18; Mase. 4:2, 3; 17:32; 23:6-8.

³ Paulo ŵalembile yakuti ‘kwimuka kwa ŵandu ŵawe,’ kuli mbali ja “cijiganyo candanda ca Klistu.” (Ahe. 6:1, 2) Ŵasasilesoni yakuti ŵakulupililaga kuti ŵawe cacijimuka. (Mase. 24:10, 15, 24, 25) Atamose kuti cijiganyoci cili mbali ja cijiganyo candanda, soni mpela yindu yandanda yatukusalijiganya m’maloŵe geswela ga Mlungu, nambo tukusosekwape kulijiganya mwakusokoka ya cijiganyoci. (Ahe. 5:12) Ligongo cici tukuŵeceta m’yoyo?

4. Pa ngani ja kwimuka kwa ŵawe, ana pakusapagwa yiwusyo yapi?

⁴ Ŵandu patandite kulijiganya Baibulo, ndaŵi syejinji akusanonyela kuŵalanga ya kwimuka kukwatendekwe kalakala. Mwambone kwimuka kwa Lasalo. Akusalijiganyasoni yakuti Abulahamu, Yobu, soni Daniyele ŵakulupililaga yakuti msogolo ŵawe cacijimuka. Ana mpaka ajanje wuli, mundu jwine ali ŵawusisye kuti apelece umboni wa m’Malemba wakusimicisya kuti yaŵalagucisye Mlungu kalakala yakuti ŵawe cacijimuka yicitendekwa? Soni ana Baibulo jikusasala lisiku lisyesyene lyele ŵandu cacijimuka ku ŵawe? Kwende tulole yagakusasala Malemba pa ngani jeleji.

5. Ana citutagulilane ya kwimuka kwapi?

⁵ Yili yangasawusya kukulupilila yakuti mundu jwagambile kuwa kwene mpaka ajimuce. (Yoh. 11:11; Mase. 20:9, 10) Nambi wuli yaŵalagwisye Mlungu yakuti mundu juŵawile kalakala mnope cacijimuka msogolo? Ana mpaka tukulupilile yeleyi, atamose ali mkusala ya mundu jwagambile kuwa kwene kapena juŵawile kalakala mnope? Kusala yisyene, tuŵele tuli mkukulupilila ya kwimuka kwa mundu jwine kwele Yehofa ŵalagwisye kalakala mnope. Ana mundu jweleju ali ŵani? Soni ana kwimuka kwa munduju kukamulana camtuli ni yatukusakulupilila yakuti msogolo ŵawe cacijimuka?

6. Ana lilemba lya Salimo 118 lyasasile yamtuli pa ngani jakwamba Yesu?

⁶ Kwende tutagulilane ya kwimuka kuŵakulagwisye kalakala. Kwimukaku ŵakulagwisye mu Salimo 118, jele komboleka kuti Daudi ni juŵalembile. Juŵalembile salimoji ŵapwaticemo lipopelo lyakuti, “Yehofa, conde atukulupusye! . . . Jwana upile mundu jwakwisa m’lina lya Yehofa.” Mwine akukumbucila kuti ŵandu ŵakolasile maloŵe gelega pandaŵi jele Yesu ŵajinjilaga mu Yelusalemu pa Nisani 9, kuli kusigele masiku gamnono kuti awulajidwe. (Sal. 118:25, 26; Mat. 21:7-9) Nambo ana Salimo 118 jikusala yamtuli pakwamba ya kwimuka kwakwaliji kwakuti kucitendekwa msogolo? Alole yindu yine yaŵalembile. Ŵatite, “Liganga lyele ŵakutaŵa nyumba ŵalikanile liŵele liganga lyakusosekwa mnope lya pandumba.”—Sal. 118:22.

7. Ana Ayuda ŵamkanile Yesu mpaka papi?

⁷ “Ŵakutaŵa nyumba” ŵaŵamkanile Mesiya ŵaliji acimlongola Ŵaciyuda. Jemanjaji nganayikosyaga yaŵajiganyaga Yesu soni nganamkulupililaga kuti ali Klistu. Ayuda ŵajinji ŵayikene pakucisya kuti am’wulaje. (Luk. 23:18-23) Kusala yisyene, jemanjaji ni ŵaŵatendekasisye kuti Yesu awulajidwe.

8. Ana yikakombolece wuli kuti Yesu aŵe “liganga lyakusosekwa mnope lya pandumba”?

⁸ Pakuŵa ŵandu ŵajinji ŵamkanile soni kum’wulaga Yesu, ana yikakombolece wuli kuti aŵe “liganga lyakusosekwa mnope lya pandumba”? Yeleyi yikakombolece kupitila mu kwimuka kwakwe. Mu citagu cakwe, Yesu msyene ŵasasile kamulana kwakwapali pasikati pa kwimuka kwa jwalakwejo ni kuŵa kwakwe liganga lyakusosekwa mnope. Jwalakwe ŵasasile ya ŵamasengo ŵaŵatendelaga ngalwe ŵandu ŵaŵatumidwaga ni msyene mgunda, mpela muŵatendele Ayisalayeli ni ŵakulocesya ŵaŵatumidwaga ni Mlungu kwa jemanjajo. Pambesi pakwe, msyene mgundaju ŵamtumisye mwanagwe. Ana jemanjaji  ŵampocele mwanacejo? Iyayi. Ŵamasengoŵa ŵamjimucile mwanaceju mpaka kum’wulaga. Yesu ŵamalisisye citaguci ni maloŵe gagakusimanikwa pa Salimo 118:22. (Luk. 20:9-17) Ndumetume Petulo ŵasasile yakulandana ni yeleyi paŵaŵecetaga ni “ŵakulamulila ŵaciyuda, acakulungwa, soni acimlembela ŵaŵasongene ku Yelusalemu.” Jwalakwe ŵaŵecete ya ‘Yesu Klistu jwa ku Nasaleti, jwele jemanjaji ŵamkomele pacitela cakulagacisya, nambo Mlungu ŵamjimwisye ku ŵawe.’ Kaneko, Petulo ŵaŵecete kuti, “Yesu jweleju ‘ali liganga lyele jemanja ŵakutaŵa nyumba mwaliweni kuŵa lyangasosekwa, nambo sambano liŵele liganga lyakusosekwa mnope lya pandumba.’”—Mase. 3:15; 4:5-11; 1 Pet. 2:5-7.

9. Ana lilemba lya Salimo 118:22 lyasasile ya cici mkanipaŵe?

⁹ Yakulocesya ya pa Salimo 118:22, yasasile mkanipaŵe kuti Yesu cacijimuka. Mesiya cacikanidwa soni kuwulajidwa, nambo cacimjimusya kuti aŵe liganga lyakusosekwa mnope lya pandumba. Mwanace jwakwimukaju ni juŵaŵele mundu jumopejo jwele lina lyakwe ‘lyapelecedwe kwa ŵandu kuti litukulupusye.’—Mase. 4:12; Aef. 1:20.

10. (a) Ana lilemba lya Salimo 16:10 lyasasile yamtuli? (b) Ligongo cici tuli ŵakusimicisya kuti lilembali nganilikwanilicikwa pa Daudi?

¹⁰ Kwende tulole lilemba line lyalyasasilesoni ya kwimuka. Lilembali lyakwanilicikwe pali papite yaka yejinji. Yeleyi yikutupa cikulupi cakuti kwimuka kwa ŵawe mpaka kutendekwe atamose pali papitile ndaŵi jelewu kutyocela paŵalagwisye ya kwimukako. Pa Salimo 16, Daudi ŵalembile kuti, “Ngasandeka m’Malembe. Ngasakunda kuti jwakulupicika jwawo alole lisimbo.” (Sal. 16:10) Pelepatu Daudi nganagopolelaga kuti ngasawa kapena ngasatama m’malembe ga ŵandu wosope. Maloŵe ga Mlungu gakusasala kuti Daudi ŵakalambele. Paŵawile, “ŵagonile pampepe ni acinangolo ŵakwe soni ŵamsicile mu Msinda wa Daudi.” (1 Maf. 2:1, 10) Sambano, ana lilemba lya Salimo 16:10 likusala ya ŵani?

11. Ana Petulo jwatagulile lilemba lya Salimo 16:10 pandaŵi japi?

¹¹ Pali papite yaka yejinji kutyocela palyalembedwe lilemba lya Salimo 16:10, soni pali pagambile kumala yijuma yamnono kutyocela paŵawile Yesu ni kwimuka, Petulo jwatagulile lilembali kwa Ayuda ni ŵandu ŵane ŵakupitikucila ku Ciyuda. (Aŵalanje Masengo 2:29-32.) Jwalakwe jwasasile kuti Daudi jwawile ni kumsika. Ŵandu ŵaŵampikanilagawo ŵamanyililaga kala yeleyi. Petulo paŵasasile yakuti Daudi “ŵayiweni yapasogolo ni kuŵeceta cile ya kwimuka” kwa Mesiya, pangali juŵasisisye.

12. Ana lilemba lya Salimo 16:10 lyakwanilicikwe camtuli, soni ana yeleyi yikutusimicisya cici pakwamba ya kwimuka?

¹² Petulo ŵagombelecesye songa jakweji mwakusala maloŵe ga Daudi gagakusimanikwa pa Salimo 110:1. (Aŵalanje Masengo 2:33-36.) Yaŵatesile Petulo pakamulicisya masengo Malemba yakamucisye ŵanduwo kulupilila kuti Yesu ŵaliji “Ambuje ni Klistu.” Nambo cakusangalasya caliji cakuti ŵanduwo ŵamanyilile kuti lilemba lya Salimo 16:10, lyakwanilicikwe pa Yesu ali ajimwice ku ŵawe. Pali papite ndaŵi, ndumetume Paulo ali mu msinda wa Antiokeya jwa ku Pisidiya, jwaŵecetesoni yeleyi kwa Ayuda ŵa mumsindamo. Yaŵasasileyo yakamwile mtima ŵanduwo, mwamti ŵasakaga kupikana yejinji. (Aŵalanje Masengo 13:32-37, 42.) Yeleyi yikusosekwa kutukamucisyasoni m’weji kukulupilila kuti yakulocesya ya m’Baibulo yakwamba Yesuyi yili yisyesyene, atamose kuti yakwanilicikwe pali pamasile ndaŵi jelewu.

13. Pa ngani jakwimuka ku ŵawe, ana ŵane akusakola yiwusyo yapi?

¹³ Yili yakulimbikasya kumanyilila kuti kwimuka kwa ŵawe mpaka kutendekwe atamose pali  papitile yaka yejinji kutyocela paŵalagwisye yakwimukako. Nambope, ŵane mpaka asimonjeje acitiji, ‘Ana yeleyi yikugopolela kuti tukusosekwa kwembeceya kwa ndaŵi jelewu kuti citwawone ŵakunonyelwa ŵetu? Ana cembeceyo cakwimuka ku ŵaweci cicikwanilicikwa cakaci?’ Yesu ŵasalile ŵakulijiganya ŵakwe kuti pana yindu yejinji yanganayimanya soni ngasayimanyilila. Ligongo pana yindu yine yakwaya ‘ndaŵi soni masiku yele Atati ŵayiŵisile pasi pa ulamusi wawo.’ (Mase. 1:6, 7; Yoh. 16:12) Atamose yili m’yoyo, Yehofa ŵatusalile yindu yakutukamucisya kumanyilila ndaŵi jayicitendecela.

14. Ana kwimuka kwa Yesu kukulekangana wuli ni kwa ŵane ŵaŵajimusidwe munyumamu?

¹⁴ Kwimuka kwa Yesu ku ŵawe kwaliji kwakusosekwa mnope. Ligongo akaŵe kuti nganajimusidwa pakaliji pakusawusya kola cikulupi cakuti tucawonasoni ŵakunonyelwa ŵetu ŵaŵawile kala. Ŵandu ŵaŵajimusidwe Yesu mkanapagwe, mpela ŵaŵajimusidwe ni Eliya soni Elisa, mkupita kwa ndaŵi ŵawilesoni ni kuwola. Mwakulekangana ni ŵandu ŵeleŵa, Yesu ‘ŵajimusidwe ku ŵawe mwamti ngasawasoni. Ciwa cangalisoni macili pa jwalakwe.’ Pali kwinani, catameje ni umi “mpaka kalakala.”—Alo. 6:9; Ciu. 1:5, 18; Akolo. 1:18; 1 Pet. 3:18.

15. Ligongo cici Yesu akukolanjidwa kuti “cisogosi candanda”?

¹⁵ Yesu ni juŵaliji jwandanda kwimuka m’litala mpela lyeleli, soni kutanda kwakweku kwaliji kwakusosekwa mnope. (Mase. 26:23) Malemba gasasile kuti panasoni ŵane ŵacacijimuka ni kwawula kwinani mpela yakupanganyikwa yausimu. Ali pacilambo capasi, Yesu ŵasimicisye ŵandumetume ŵakwe ŵakulupicika kuti cacilamulila yimpepe ni jwalakwe kwinani. (Luk. 22:28-30) Kuti akapocele mbote jawoji, candanda akusosekwa awe kaje. Kaneko, mwakulandana ni Klistu, akusajimusidwa ni cilu causimu. Paulo ŵalembile kuti, ‘Klistu ŵamjimwisye ku ŵawe, ni kuŵa cisogosi candanda ca ŵandu ŵakugona mu ciwa.’ Paulo ŵasasilesoni yakuti pana ŵane ŵacacijimusidwa ni kwawula kwinani. Ŵatite, “Jwalijose pa ndaŵi jakwe. Candanda Klistu, jwali cisogosi candanda, kaneko ŵakwe ŵa Klistu pa ndaŵi ja kuŵapo kwakwe.”—1 Akoli. 15:20, 23.

16. Ana cici cacikutukamucisya kumanyilila ndaŵi ja kwimuka kwa ŵandu ŵakwawula kwinani?

¹⁶ Yeleyi yikutukamucisya kumanyilila ndaŵi ja kwimuka kwa ŵandu ŵakwawula kwinani. Ndaŵi jakwe jili “ndaŵi ja kuŵapo” kwa Klistu. Ŵamboni sya Yehofa tuŵele tuli mkukulupilila kutyocela m’Malemba kuti, “ndaŵi ja kuŵapo” kwa Yesu jatandite mu 1914. Mpaka apano, ndaŵiji jikwendelecelape, soni kuti mbesi ja cilambo cakusakalaci jiŵandicile mnope.

17, 18. Ana cicitendekwa cici kwa ŵane mwa ŵasagulwe ŵacaciŵa cijumi mundaŵi ja kuŵapo kwa Klistu?

¹⁷ Baibulo jikusakolangasoni yindu yine yakwaya ŵandu ŵakwimuka ni kwawula kwinani.  Jikusati, “Ngatukusaka kuti jemanja mŵe ŵangamanyilila ya ŵandu ŵakugona mu ciwa . . . Pakuŵa naga tukukulupilila kuti Yesu ŵawile ni kwimukasoni, nikuti Mlungu cacajimusyasoni ŵaŵagonile mu ciwa . . . M’weji ŵatuli cijumi, ŵatuciŵa ciŵela pa ndaŵi ja kuŵapo kwa Ambuje, ngasituŵa pasogolo pa ŵandu ŵagonile mu ciwa. Ligongo Ambuje asyene cacituluka kutyocela kwinani ni maloŵe ga ulamusi, . . . mwamti wosope ŵaŵawile mwa Klistu cacijimuka kundanda. Pambesi pakwe m’weji ŵatuli cijumi, pampepe ni jemanjajo, tucijigalidwa m’mawunde kuti tukacingangane ni Ambuje mumlengalenga. M’yoyo tuciŵa ni Ambuje ndaŵi syosope.”—1 Ates. 4:13-17.

¹⁸ Ndaŵi ja kuŵapo kwa Klistu pajatandite, kaneko kwimuka kwandanda kwakuyicisye. Ŵasagulwe ŵacaciŵa cijumi pacilambo capasi pa ndaŵi ja yisawusyo yekulungwa ‘cacijigalidwa m’mawunde.’ Ana yeleyi yikugopolela cici? Yikugopolela kuti jemanjaji ‘ngasagona mu ciwa.’ Yeleyi yikulosya kuti ngasatama ndaŵi jelewu ali ciwile. M’malomwakwe, pacacigamba kuwa, “wosope cacicenga, m’kandaŵi ka kukupila kwa liso, pa kulila kwa lipenga lyakumalisya.”—1 Akoli. 15:51, 52; Mat. 24:31.

19. Ana m’cilambo casambano mwana kwimuka kwambone kwapi?

¹⁹ Masiku agano, Aklistu ŵajinji ŵakulupicika nganaŵa ŵasagulwe, soni ngasajawula kukulamulila ni Klistu kwinani. Nambo akwembeceya mbesi ja ukoto awuno wa yindu mu “lisiku lya Yehofa.” Pangali jwampaka amanyilile lisiku lisyesyene lyele mbesi jiciyika, nambo yayikutendekwa masiku agano yikulosya kuti jiŵandicile. (1 Ates. 5:1-3) Patuciŵa m’cilambo casambano, pacitendekwa kwimuka kwamtundu wine. Ŵandu cacijimuka ni kutama m’cilambo capasi ca paladaiso. Ŵacacijimusidwawo, mkupita kwa ndaŵi, cacikola yilu yamlama, soni cembeceyo cakuti ngasawasoni. Yeleyi yigopolela kuti kwimuka kweleku kuciŵa kwambone kupundana ni kukwatendekwe kalakala, ligongo ŵaŵajimwice kalakalawo pambesi pakwe ŵawilesoni.—Ahe. 11:35.

20. Ligongo cici tukulupilila kuti ŵandu cacijimukaga mwadongosolo?

²⁰ Baibulo jikusasala kuti ŵacacijimuka ni kwawula kwinani, cacijimukaga “jwalijose pa ndaŵi jakwe.” (1 Akoli. 15:23) Tukulupililejesoni kuti kwimuka kwa ŵandu ŵacacitama pacilambo capasi kucitendekwa mwadongosolo. Yeleyitu mpaka yitutendekasye kola yiwusyo mpela yakuti, Ana nikuti ŵandu ŵakuwa apano ni ŵacacijimuka kundanda kwa Ulamusi wa Klistu wa Yaka 1000 ni cakulinga cakuti capoceledwe ni acalongo acimjawo ŵakwamanyilila? Ana acalume ŵakulupicika ŵakala ŵaŵaliji ŵakulongolela cacijimuka kundanda kuti ciŵakamucisye ŵandu ŵa Mlungu m’cilambo casambano? Nambi wuli ŵandu ŵanganamtumicilejepo Yehofa? Nambi jemanjaji cacijimuka cakaci? Kusala yisyene, mpaka tukole yiwusyo yejinji. Nambo ana yiwusyo yeleyi yili yakusosekwa kwene kuyiganicisya apanopano? Ana nganiyiŵa yambone kwambaga kwembeceya yacacitenda Mlungu? Tukulupilileje kuti Yehofa cacitenda yosope mwadongosolo, mwamti pambesi pakwe wosope tucisangalala nayo.

21. Ana wawojo akwete cembeceyo camtuli pakwamba ya kwimuka kwa ŵawe?

²¹ Tukusosekwa kulimbisya cikulupi cetu mwa Yehofa, jwele kupitila mwa Yesu jwatusimicisye kuti ŵawe ŵele Mlungu akwakumbucila cacijimuka. (Yoh. 5:28, 29; 11:23) Pakusaka kutusimicisya yakuti Yehofa cacajimusya ŵawe, Yesu pandaŵi jine ŵasasile kuti Abulahamu, Isaki soni Yakobo, wosopeŵa “ali cijumi” kwa Yehofa. (Luk. 20:37, 38) Nambo pandaŵi ajino, tukwete magongo gakupikanika gakuŵecetela maloŵe mpela ga Paulo gakuti, “Ngwete cembeceyo mwa Mlungu . . . kuti kuciŵa kwimuka.”—Mase. 24:15.