NGATUKUKAYICHILA kuti akusasangalala ni mituka jejinji jakusapeleka Mlungu. Yeleyi yikupwatikapo ufulu wakusagula mituka jakusasaka kusangalalaga najo. Yili yakutesya chidwi kuti Baibulo jikusasala kuti finyo uli mtuka wakutyochela kwa Mlungu. Jikusati, “Chindimba chikusasangalasyaga ŵandu, nipo finyo ali jwakusangalasya umi.” (Jwak. 10:19; Sal. 104:15) Nambope komboleka kuti aŵele ali mkwawona ŵandu ŵane ali mkusimana ni yakusawusya ligongo lyakumwa ukana. Konjechesya pelepa, ŵandu akwete nganisyo syakulekanganalekangana pa ngani jakumwa ukana pachilambopa. Ana ni chichi champaka chimkamuchisye Mklistu kusagula yindu mwalunda pa nganiji?

Mwangasamala kandu kuti tukusatama kwapi, kapena tukulile mu ndamo japi, kunda Mlungu kutulongolela pakaganisye soni pakasagule ketu ka yindu mpaka yitukamuchisye kukola umi wambone.

Mpela mwatuyiwonele, ŵandu ŵajinji pachilambopa akusamwaga ukana ndaŵi ni katema soni akusakolelwa mnope. Ŵandu ŵane akusamwaga ukana ligongo lyakusaka kusangalala. Pele ŵane akusamwaga pakusaka kumalana ni kulagasika nganisyo. Nambo m’madela gane ŵandu akusamwa mnope ukana pakusaka kuti ŵakolanjeje kuti ali ŵakulimbangana soni ŵakomangale nganisyo.

Yili yakusangalasya kuti Aklistu tukusapochela malangiso gambone gakutulongolela kutyochela kwa Mkupanganya jwetu jwachinonyelo. Mwachisyayo, jwalakwe akusatusalila yakuyichisya yakusakala yampaka yiyiche ligongo lyakumwa mnope ukana. Pa Misyungu 23:​29-35 pakusamlondesya mundu jwakumwa mnope ukana soni yakusawusya yakusasimana nayo. a M’bale Daniel jwalisoni jwamkulungwa jwa mumpingo ku Europe pakumbuchila yayamtendechelaga mkanaŵe kuŵa Mklistu akusala kuti, “Kumwa mnope ukana kwandendekasisye kuti saguleje yindu mwangali lunda nambosoni kusimana ni yakupweteka pa umi wangu yayikusambwetekape munganisyo panayikumbuchile.”

Ana Mklistu mpaka akamulichisye chamtuli masengo ufulu wakusagula soni kuŵambala yakusawusya yayikusayika ligongo lyakumwa mnope ukana? Chindu champaka chitukamuchisye chili kukunda nganisyo sya Yehofa kulongolela kaganisye soni yitendo yetu.

Kwende tukambilane yajikusasala Baibulo pa ngani jakumwa ukana soni yayikusiyatendekasya ŵandu ŵane kumwa ukana.

Maloŵe ga Mlungu gangakanya kumwa ukana mwachikatikati. Mwamti Baibulo jikusasala kuti kumwa ukana kuli kwakusangalasya. Mwamti jikusasala kuti, ‘M’mweje mkajogopa, mlyeje yakulya yenu ni mtima wakusengwa.’ (Jwak. 9:7) Pandaŵi sine Yesu jwamwaga finyo soni yeleyi ni yaŵatendaga ŵakutumichila ŵakulupichika ŵa Yehofa ŵane.—Mat. 26:​27-29; Luk. 7:34; 1 Tim. 5:23.

Nambope Maloŵe ga Mlungu gakusalekanganya kumwa ukana mwachikatikati ni kukolelwa. Mwamti Baibulo jikusasala mwangapita mumbali kuti “mkakolelwaga ni finyo.” (Aef. 5:18) Jikusasalasoni kuti “ŵakolelwa . . . ngasajinjila mu Uchimwene wa Mlungu.” (1 Akoli. 6:10) Kusala yisyene, Yehofa jwangakamulana ni kumwa mnope ukana soni kukolelwa. Myoyo ngatukusasosekwa kukuya ndamo jetu pangani jakumwa ukana nambo tukuyeje nganisyo sya Mlungu.

Ŵandu ŵane akusaganisya kuti mpaka amwe ukana wejinji nambo ni ngakolelwa. Nambotu nganisyosi sili syakulemwecheka. Malemba gakusasala mwakupikanika chenene kuti, “akaŵa achikapolo ŵa finyo jwejinji,” ligongo mpaka yimlongolele jwamlume (kapena jwamkongwe) kuti atende yindu yakulemwecheka ni konanga unasi wakwe ni Yehofa. (Tit. 2:3; Mis. 20:1)  Yesu jwatukalamwisye kuti “kumwa mnope” mpaka kumlepelekasye mundu kwinjila m’chilambo chasambano. (Luk. 21:​34-36) Ana ni chichi champaka chimkamuchisye Mklistu kuŵambala yakusawusya yampaka yiyiche ligongo lyakumwa mnope ukana?

Yili yakogoya kusagula kumwaga ukana pakujigalila ndamo jakulile mundu. Aklistu akusatenda yindu yakumsangalasya Yehofa pangani jakwayana ni kulya soni kumwa. Baibulo jikusatukumbusya kuti, “Pamkulya kapena kumwa kapenasoni kutenda chine chilichose, mtendeje yosope kuti mumchimbichisye Mlungu.” (1 Akoli. 10:31) Syakuyichisyasi sili mfundo sya m’Baibulo syatukusosekwa kusiganichisya:

Ana ngusamwa ukana ni chakulinga chakuti ŵandu ŵane anonyeleje? Pa Ekisodo 23:2 pakusati, “Mkasimkuyaga gulu ja ŵandu.” Apatu Yehofa jwakalamusyaga Ayisalayeli kuti akagambaga kwakuya ŵandu ŵakusatenda yindu yangamsangalasya jwalakwe. Mfundoji mpaka jitukamuchisyesoni Aklistu masiku agano. Naga tukukunda kuti ŵandu ŵane alongoleleje nganisyo syetu soni yakusagula yetu pangani jakumwa ukana, mpaka yitutendekasye kuti tukaŵa pa unasi wambone ni Yehofa.—Alo. 12:2.

Ana ngusamwa ukana kuti ŵane amboneje kuti ndili jwakulimbangana? Ndamo sine sikusajitichisya kuti mundu mpaka amweje mnope ukana soni ndaŵi jilijose. (1 Pet. 4:3) Nambo alole yalikusasala lilemba lya 1 Akolinto 16:13 kuti tutendeje. Lilembali likusati, “Mŵeje mesope, mŵeje ŵakulimba m’chikulupi, mtendeje yindu mwachilumelume mŵeje ŵakulimbangana.” Ana yili yisyene kuti ukana mpaka umkamuchisye mundu kuŵa jwakulimbangana? Nganiyiŵa yikomboleche. Ukana mpaka umtendekasye mundu kuti alepeleje kuganisya chenene soni kulepela kusagula yindu mwalunda. Yakuyichisya yakwe, mmalo mwakuti mundu aŵe jwakulimbangana ligongo lyakumwa mnope ukana akusaŵa jwangalimbangana. Lilemba lya Yesaya 28:7 likusamlondesya mundu jwakusamwa ukana kuti umi wakwe ukusasokonechela soni akusagamba kupepeluka.

Kusala yisyene, machili gasyesyene gakusatyochela kwa Yehofa. (Sal. 18:32) Mklistu akusosekwa kutenda yeleyi mwakusamala soni akusosekwa kuŵambala kutenda yindu yampaka yijonanje unasi wakwe ni Yehofa. Yesu jwalosisye machili gelega pajwaliji pa chilambo chapasichi, mwamti ŵandu ŵajinji ŵam’chimbichisyaga jwalakwe ligongo lyakutenda yindu mwakulimba mtima.

 Ana ngusamwa ukana pakusaka kumalana ni yakusawusya yangu? Jwamasalimo jwalongoleledwe ni Mlungu kulemba kuti, “Pasikundupila nganisyo mu mtima mwangu, ŵalakwe akusawutulasya umi ŵangu ni kusangalasya.” (Sal. 94:19) Naga akulagasika nganisyo ni yindu yineyakwe, mmalo mwakumwa ukana amŵendeje Yehofa kuti ŵakamuchisye. Litala lyambone lyampaka lyakamuchisye kumalana ni kulagasika nganisyo lili kupopela kwa Yehofa ndaŵi ni katema. Nambosoni ŵandu ŵane ayiweni kuti yili yakamuchisya kuwusya malangiso kwa achimjawo ŵakumanyilila yejinji mumpingo. Nambo kumwa ukana pakusaka kumalana ni yakusawusya mpaka kumtendekasye mundu kuti alepele kutenda yindu yakuŵajilwa. (Hos. 4:11) Daniel, jwatumsasile kundanda jula jwatite, “Namwaga ukana kuti malane ni kulagasika nganisyo soni kulijimba magambo. Nambo ni panajonjechesyagasoni yakusawusya yine. Mwamti yatendekasisye kuti achimjangu ŵane aleche kunguluka ni une soni ngananjimbichisyaga.” Ana ni chichi chachamkamuchisye Daniel kuti amalane ni chakusawusyachi? Jwalakwe jwasasile kuti, “Mmalo mwakuti nawuwoneje ukana kuŵa chakumachisya yakusawusya yangu nayiweni kuti nasosekwaga kumdalila Yehofa. Pambesi pakwe nakombwele kumalana ni yakusawusya yangu.” Kusala yisyene ndaŵi syosope Yehofa ali jwakoseka kutukamuchisya atamose yakusawusya yetu yili yekulungwa mnope.—Afil. 4:​6, 7; 1 Pet. 5:7.

Naga ndaŵi sine akusamwa ukana mpaka atende chenene kuliwusya yiwusyo yakuyichisyayi: ‘Ana ŵandu ŵamwiŵasa mwangu kapena achimjangu akusadandawula ni ndamo jangu jakumwa ukana?’ Naga yili myoyo nikuti akwakalamusya pa chindu chakusawusya changanaŵe kuchikopochela. ‘Ana ngumwa ukana kupundana ni munamwelaga pandanda?’ Welewu mpaka uŵe umboni wakuti atandite kumwa ukana mwangalamulilichika. ‘Ana ngusayiwona kuŵa yakusawusya kuti ngamwa ukana kwa masiku gakuŵalanjika?’ Welewu mpaka uŵe umboni wakuti akumwa ukana mwangalamulilichika. Naga yili myoyo, nikuti akusosechela chikamuchisyo chekulungwa kuti amalane ni chakusawusyacho.

Ligongo lyakuti kumwa ukana mpaka kuyikasye yakusawusya yejinji, Aklistu ŵane akusasagula kuti akamwaga ukana uliwose. Ŵane akusasagula kuti akamwaga ukana ligongo lyakuti ŵangawunonyela. Naga mjawo asagwile kuti ngamwaga ukana, mpaka  atende chenene kuchimbichisya yasagwileyo mmalo mwakumseka.

Mpaka luŵesoni lunda kuliŵichila malile pangani jakumwa ukana. Mklistu mpaka aliŵichile malile pa winji wa ukana wakusaka kumwa. Kapena mpaka aliŵichile malamusi pandaŵi jakusaka kumwa, mwine kumwa kamo pa wiki kapena kumwa panandi pa ndaŵi jachakulya. Ŵandu ŵane akusasagula mtundu wa ukana wachamweje mpela finyo kapena kumwa panandi ukana wangali machili mnope. Naga mundu akuliŵichila malile pangani jakumwa ukana mpaka yiŵe yangasawusya kwa jwalakwe kuti ayikuyeje. Mwamti Mklistu jwakusamanyilila yindu yejinji ngakusosekwa kuti adandawuleje ni yindu yampaka aŵecheteje ŵandu ŵane ligongo lyakuya yasagwileyo.

Kuganichisya mwakupikanila ŵane jilisoni mfundo jakusosekwa mnope. Lilemba lya Aloma 14:21 likusati, “Kuli chenene ngalya nyama kapena kumwa finyo kapenasoni kutenda chilichose champaka chimkuŵasye mlongo mjenu.” Ana mpaka tukamulichisye masengo chamtuli mfundo jeleji? Twanonyeleje ŵandu ŵane. Naga akuyiwona kuti kumwa ukana mpaka kwakuŵasye ŵane, mpaka atende chenene ngamwa pandaŵijo. Kutenda yeleyi kuchilosya kuti akusiŵaganichisya soni kwachimbichisya ŵandu ŵane yayili kwasosela yambone ŵane mmalo mwakulisosela jikape.—1 Akoli. 10:24.

Konjechesya pelepa ŵaboma akwetesoni malamusi gampaka galongolele Aklistu pa yakusagula yawo. Malamusi gelego mpaka gasaleje yaka yakusosekwa mundu kutanda kumwa ukana kapena malamusi gakulekasya kwendesya kapena kukamulichisya masengo chindu chinechakwe mundu ali amwele ukana.—Alo. 13:​1-5.

Yehofa ŵatupele ufulu ŵakusangalala ni mituka jakulekanganalekangana jatupele. Ufuluwu ukupwatikapo kusagula yindu yatukusaka kulya soni yatukusaka kumwa. Yakusagula yawo yilosyeje kuti akusayamichila ufulu wakusagula mwakutenda yindu yampaka yasangalasye Atati ŵawo ŵakwinani.