Ajawule pa ndandanda

Ajawule pa ndandanda wa yindu

George Rollston ni Arthur Willis akutaga mesi mu injini ja galimoto.—kumpoto kwa Australia, mu 1933

KALA KETU

“Pangali Litala Lyakusawusya Mnope Kapena Lyelewu Mnope”

“Pangali Litala Lyakusawusya Mnope Kapena Lyelewu Mnope”

PA 26 MARCH, 1937, Arthur Willis ni Bill Newlands ŵakopocele mu msinda wa Sydney, ku Australia pa galimoto jawo jajaliji luwunduwundupe. Jemanjaji ŵatyosile mu msindamo kwa caka camtundu ni ŵajesile lutando lwa makilomita 19,300 kupita m’cisyungula m’mikuli jine jakumisi m’cilamboco. Ngaŵa kuti acalumeŵa ŵagambaga kupita m’cilola malo kapena kuwungunya yindu yine. Nambo jemanjaji ŵaliji apayiniya ŵamtawu ŵaŵasacililaga kuti akalalicile ngani syambone sya Ucimwene wa Mlungu m’mikuli jakumisi m’cilambo ca Australia.

Pakwikana m’yaka ya m’ma 1920, Ŵakulijiganya Baibulo * ŵamnono ŵaŵapali ku Australia ŵaliji ali alalicile mnopemnope m’misinda jajaliji mungulugulu nyasa. Nambo mkatikati mwa cilamboci mwaliji mkuli wekulungwa kupunda hafu ja cilambo ca United States kwele ŵandu ŵatamaga mwakutalikanganatalikangana. Abale ŵamanyililaga cenene kuti ŵakumkuya ŵa Yesu ŵasosekwaga kulalicila ngani syambone “mpaka kumbesi kwa cilambo capasi,” kupwatikapo m’mikuli jakumisi ja m’cilambo ca Australia. (Mase. 1:8) Nambo ana jemanjaji akakombwele catuli kutenda masengo gekulungwa mnopego? Jemanjaji ŵasimicisye kuti atende yosope yakakombwele kwineku ali mkukulupilila kuti Yehofa cajaliwe mtawu wawo.

APAYINIYA ŴATANDITE MASENGO GAKULALICILA M’MIKULI JAKUMISI

Mu 1929, mipingo ja ku Queensland soni kungapilo lyuŵa kwa Australia jalinganyisye magalimoto gakola malo gagona kuti akakamulicisyeje masengo apayiniya ŵacakalalicileje mikuli jakumisi. Apayiniya ŵakulimbangana ni ŵaŵajendesyaga magalimotoga atamose m’malo gakusawusya soni kugalinganya pagajonasice. Apayiniyaŵa ŵalalicile malo gejinji gele ŵamboni ŵaliji mkanalalicilejeko citandilile.

Apayiniya ŵanganakola galimoto ŵajawulaga kulalicila m’mikuli jakumisijo panjinga jakapalasa. Mwambone, mu 1932, Bennett Brickell, juŵakwete yaka 23 ŵanyakwice panjinga jakapalasa ku Rockhampton, mu upande wa Queensland kwawula kumpoto kwa upandewo kukulalicila kwa miyesi 5. Jwalakwe ŵataŵilile panjinga jakwejo yakuliwunicila, yakuwala, yakulya, soni mabuku gejinji. Matayala ga njinga jakwe pagamasile, jwalakwe ŵajendelecelepe ni ulendowo, ali akwete cikulupi cakuti Yehofa camkamucisyeje. Jwalakwe ŵajesile wapasi ali mkututa njinga jakwe lutando lwa makilomita 320 kupita m’mikuli jele ŵandu munyumamo wawile ligongo lya kusoŵa kwa mesi. Kwa yaka yakupunda 30, M’bale Brickell ŵajesile makilomita gejinji panjinga jakapalasa, jamoto, soni pagalimoto kupita m’cilalicila m’mikuli jakulekanganalekangana ku Australia. Jwalakwe ni juŵatandite kwalalicila ŵandu ŵakolanjikwa Aborigines ku Australia soni ŵakamucisye kutandisya mipingo jasambano. M’bale Brickell ŵaŵele jwakumanyika mnope kwa ŵandu ŵa m’mikuli jakumisi soni ŵamcimbicisyaga mnope.

KUMALANA NI YAKUSAWUSYA

Cilambo ca Australia cili cimo mwa yilambo yayikwete ciŵalanjilo camnono ca ŵandu, mnopemnope m’mikuli jakumisi. M’yoyo, ŵandu ŵa Yehofa alinjilile mwamtawu kuti akayicile ŵandu ŵakusatama m’mikuli jakumisi m’cilamboco.

Stuart Keltie ni William Torrington ŵaŵaliji apayiniya, ŵalosisye mtawu pamasengo gelega. Mu 1933, jemanjaji ŵapitile m’cipululu ca Simpson, cacikwete msanga wejinji ni kuja kulalicila ku msinda wa Alice Springs, wawuli mkatikati mwa cilamboci. Pandaŵi jine, galimoto jawo jajonasice ni ŵasosekwaga kujileka. Nambope, M’bale Keltie, juŵakwete lukongolo lwacitela ŵajendelecelepe kulalicila pakamulicisya masengo ngamila. Mtawu wa apayiniyaŵa wakwete yakuyicisya yambone. Yeleyi yawonecele paŵamlalicile mundu jwine lina lyakwe Charles Bernhard, juŵakwete hotelo pamalo gakwelela sitima ku William Creek. Pali papite ndaŵi, munduju ŵatandite usyesyene, soni kaneko ŵasumisye hotelo jakwe ni kutanda upayiniya. Jwalakwe ŵatumicile jikajikape kwa yaka 15 m’mikuli jakutali mnope soni jajaliji jakusoŵa mesi.

Arthur Willis akukosecela ulendo wakuja kulalicila m’mikuli jakumisi ku Australia.—Mu msinda wa Perth, kungapilo lyuŵa kwa Australia, mu 1936

Apayiniya ŵandandaŵa ŵasosekwaga kuŵa ŵakulimba mtima soni ŵakupilila kuti amalane ni yakusawusya yejinji yaŵasimanaga nayo. Ndaŵi jine, Arthur Willis ni Bill Newlands ŵatwakolasile kundanda ŵala, paŵalalicilaga m’mikuli jakumisi ku Australia, ŵajesile mwakulajilila mnope m’cipululu kwa yijuma yiŵili mkuli wa makilomita 32 ligongo lyakuti kwagwile wula jejinji ni m’cipululumo mwaliji matopetopepe. Ndaŵi sine jemanjaji ŵakopokaga citukuta cakombela ligongo lyakututa galimoto kupita m’matuto gekulungwa ga msanga, m’maganga soni mungulugulu sulo. Galimotojo pajijonasice, jemanjaji ŵajendaga wapasi kapena panjinga jakapalasa kwawula mumsinda wakuŵandicila ni kwembeceyaga kuti yindu yayijonasiceyo iyice. Atamose kuti jemanjaji ŵasimanaga ni yakusawusya yeleyi, nambo nganawujila munyuma. Mkupita kwandaŵi, Arthur Willis ŵakamwile maloŵe gagaliji mu magasini ja The Golden Age ni ŵatite, “Pangali litala lyakusawusya mnope kapena lyelewu mnope kwa mboni Syakwe.”

Charles Harris, juŵatesile upayiniya kwandaŵi jelewu ŵasasile kuti kutama kwajika soni yakusawusya yaŵasimanaga nayo yamkamucisye kuti am’ŵandicile mnope Yehofa. Jwalakwe ŵasasilesoni kuti, “Umi ukusajenda cenene naga mundu akwete yindu yamnono. Naga Yesu ŵaliji jwakusacilila kugona atamose pasa ligongo lyakulalicila ngani syambone, m’wejisoni tukusosekwa kola mtima welewu mu undumetume wetu.” Yeleyi ni yaŵatesile apayiniya ŵajinji. Tukusayamicila mnope mtawu wa apayiniyaŵa ligongo ŵalipelece kuti ngani syambone syayicile ŵandu mbali syosope sya cilamboci, soni ŵakamucisye ŵandu ŵajinji kuti aŵe kumbali ja Ucimwene wa Mlungu.

^ ndime 4 Ŵakulijiganya Baibulo ŵatandite kumanyika ni lina lyakuti Mboni sya Yehofa mu 1931.—Yes. 43:10.