1, 2. (a) Ana Yesu jwaŵendile cici mu lipopelo lyakwe lyakumalisya paŵaliji ni ŵandumetume ŵakwe? (b) Ligongo cici Yesu jwaganicisyaga mnope ya mkamulano?

PANDAŴI ja cakulya ca ligulo cakumalisya ca Yesu, jwalakwe jwaganicisyaga mnope ya mkamulano wa ŵandumetume ŵakwe. Pajwapopelaga ni jemanjajo, jwasacililaga kuti ŵandumetume wosope aŵe ŵampepe, mpela mwaŵelele jwalakwe kuti ali ŵakamulana ni Atatigwe. (Aŵalanje Yohane 17:20, 21.) Mkamulano wawo ukaliji umboni wamacili wakulosya kuti Yehofa ŵamtumisye Yesu pacilambo capasi kukutenda lisosa lya Mlungu. Cinonyelo cawo cikamanyikasisye kuti ŵaliji ŵakulijiganya ŵasyesyene ŵa Yesu, yayikatendekasisye kuŵa ŵakamulana.​—Yoh. 13:34, 35.

² Yesu jwagombelecesye mnope ya mkamulano pa cakulya ca ligulo cakumalisya, ligongo jwayiweni kuti ŵakulijiganya ŵakwe nganakamulanaga. Mwambone, ŵakulijiganya ŵa Yesu ŵakanganaga ya ‘juŵaliji jwamkulungwa pasikati pawo.’ (Luk. 22:24-27; Maliko 9:33, 34) Ndaŵi jine, Yakobo ni Yohane ŵamŵendile Yesu kuti ciŵape malo gakucimbicika pampepe ni jwalakwe mu Ucimwene wakwe.​—Maliko 10:35-40.

3. Ana cici cacatendekasisye ŵakulijiganya ŵa Klistu kuti akakamulanaga, soni ana citutagulilane yiwusyo yapi?

 ³ Nambope, papali magongo ganesoni gagatendekasisye kuti ŵakulijiganya ŵa Klistuŵa akakamulanaga. Ŵandu ŵajinji ŵaliji ŵagaŵikangana ligongo lya uŵengani soni lusagu. Myoyo, ŵakulijiganya ŵa Yesu ŵasosekwaga kumalana ni nganisyo syelesi. Mu ngani ajino, citutagulilane yiwusyo yakuyicisyayi, Ana Yesu jwamalene camtuli ni lusagu? Ana jwakamucisye camtuli ŵakumkuya ŵakwe kuti akakola lusagu soni kuti aŵe ŵakamulana yisyesyene? Ana yaŵajiganyisye Yesu mpaka yitukamucisye camtuli kuti tujendelecele kuŵa ŵakamulana?

4. Asale yalusagu yaŵasimene nayo Yesu.

⁴ Yesu jwasimene ni yalusagu. Pandaŵi jele Filipo ŵamsalilaga Natanayeli kuti amsimene Mesiya, Natanayeli jwajanjile kuti, “Ana mu Nasaleti mpaka mukopoce cindu cambone?” (Yoh. 1:46) Natanayeli jwamanyililaga cenene kuti Mesiya cacipagwila ku Betelehemu, mwakamulana ni yakulocesya yayili pa Mika 5:2. Mwine jwalakwe jwaganisyaga kuti ku Nasaleti kwaliji kwangaŵajila kuti kuŵe kumangwakwe Mesiya. Nombe nawo Ayuda ŵakucimbicika ŵam’wonaga Yesu kuŵa jwangali mate ligongo lyakuti jwatyocelaga ku Galileya. (Yoh. 7:52) Ayuda ŵajinji ŵawonaga ŵandu ŵa ku Galileya kuŵa ŵakutuluka. Ŵane ŵamtendelaga cipongwe Yesu mwakumkolanga kuti Msamaliya. (Yoh. 8:48) Asamaliya ŵaliji ŵakulekangana ni Ayuda pangani ja dini soni ndamo. Ayuda ni ŵandu ŵa ku Galileya nganiŵacimbicisyaga Asamaliya soni ŵaŵambalaga.​—Yoh. 4:9.

5. Ana ŵakulijiganya ŵa Yesu ŵasimene ni yindu yalusagu yamtuli?

⁵ Acimlongola ŵa dini ja Ciyuda nganiŵacimbicisyaga ŵakulijiganya ŵa Yesu. Afalisi ŵawonaga jemanjaji kuti ali “ŵandu ŵalwesece.” (Yoh. 7:47-49) Jwalijose jwanganalijiganya sukulu ja Ayuda jakwiganya ya dini, soni jwanganasungaga misyungu ja Ayudawo ŵam’wonaga kuŵa jwangali mate. (Mase. 4:13) Mu ndaŵi ja Yesu, ŵandu ŵajinji ŵaliji ŵakupoka ligongo lya dini jawo, maukumu, soni mtundu wawo. Yeleyi yatendekasisye kuti Yesu ni ŵakulijiganya ŵakwe asimane ni yalusagu. Ŵandumetume ŵasosekwaga kucenga kaganisye kawo kuti aŵe ŵakamulana.

6. Ana lusagu mpaka lutukwaye camtuli? Apelece yisyasyo.

⁶ Masiku agano, yalusagu yili palipose. Ŵandu mpaka atutendele m’weji yalusagu, kapena m’wejo mpaka twatendele ŵane. Mlongo jwine jwa ku Australia, jwali mpayiniya, jwatite, “Natandite kuŵengana ni asungu ligongo lya yindu yangalwe yaŵele ali mkwatendela ŵandu ŵamtundu wangu. Atamosesoni uneji pakwete pasimene ni yeleyi, yayandendekasisye kuti ŵenganeje nawo mnope.” M’bale jwinesoni jwa m’cilambo ca Canada jwakwete lusagu ni ŵandu ŵaciŵeceto cine. “Naganisyaga kuti ŵandu ŵakuŵeceta Cifalansa ali ŵapenani. Soni Naŵenganaga ni ŵandu ŵakuŵeceta Cisungu.”

7. Ana Yesu jwatendaga yamtuli kuti amalane ni yalusagu?

⁷ Masiku agano, lusagu lutamilicice mu nganisyo sya ŵandu mpela muyaŵelele mundaŵi ja Yesu. Ana Yesu jwatendaga yamtuli kuti amalane ni lusagu? Candanda, jwaŵambalaga kuŵa jwalusagu. Jwalakwe jwalalicilaga ŵandu ŵakusicila, ŵakulaga, Afalisi, Asamaliya, atamosesoni ŵakomesya msongo nambosoni ŵakulemwa. Caŵili, kupitila mu yaŵajiganyaga soni cisyasyo cakwe, Yesu jwalosyaga ŵakulijiganya ŵakwe kuti ngakusosekwa kwakayicila ŵane kapena kwatendela yalusagu.

8. Ana Yesu jwasasile ciwundo cakusosekwa mnope capi cacikusatendekasya Aklistu kuŵa ŵakamulana? Alondesye.

⁸ Yesu jwajiganyisye ŵakumkuya ŵakwe ciwundo  cakusosekwa mnope cacikusatutendekasya kuŵa ŵakukamulana. Jwalakwe jwatite, “Wosopemwe mli abale.” (Aŵalanje Matayo 23:8, 9.) Ligongo limo lyalikusatutendekasya kuŵa “abale” lili lyakuti wosopewe twapagwile kutyocela kwa Adamu. (Mase. 17:26) Nambo pana magongo gejinji. Yesu jwasasile kuti ŵakulijiganya ŵakwe ŵaliji abale ni alongo ligongo ŵam’wonaga Yehofa kuŵa Atati ŵawo ŵakwinani. (Mat. 12:50) Konjecesya pelepa, jemanjaji ŵaliji mu liŵasa limo lyekulungwa lyausimu, lyalyaliji lyakamulana ligongo lya cinonyelo soni kulupicika. Ni ligongo lyakwe mu yikalata yaŵalembaga ŵandumetume, ndaŵi syosope ŵakolangaga ŵakulupilila acimjawo kuti ‘abale ni alongo.’​—Alo. 1:13; 1 Pet. 2:17; 1 Yoh. 3:13. *

9, 10. (a) Ligongo cici Ayuda nganasosekwaga kuliwona kuŵa ŵapenani kwapunda ŵane? (b) Ana Yesu ŵatujiganyisye mwamtuli kuti kuli kulemwa kwawona ŵandu ŵamtundu wine kuŵa ŵakutuluka? (Alole ciwulili cacili kundanda kwa nganiji.)

⁹ Pambesi pakutulimbikasya kuti twawoneje Aklistu acimjetu mpela abale ni alongo, Yesu jwasasilesoni kuti tukusosekwa kuŵa ŵakulinandiya. (Aŵalanje Matayo 23:11, 12.) Tuyiweni kala kuti ndaŵi sine ŵandumetume ŵakwe nganakamulanaga ligongo lya kulikwesya. Mu ndaŵi ja Yesu, ŵandu ŵajinji ŵawuwonaga mtundu wawo kuŵa wapenani kupunda wa ŵane. Nombe Ayuda ŵajinji ŵaliwonaga m’yoyo ligongo ŵaliji ŵanace ŵa Abulahamu. Nambo Yohane M’batisi ŵasalile kuti, “Mlungu mpaka akombole koposya ŵanace ŵa Abulahamu kutyocela m’maganga aga.”​—Luk. 3:8.

¹⁰ Yesu ŵatujiganyisye kuti kuli kulemwa kuwuwona mtundu wetu kuŵa wapenani mnope kupunda wa ŵane. Yeleyi yawonecele cenene paŵamjanjile mlembela jwine ciwusyo cakuti, “Ana mjangu ali ŵani kusyesyene?” Pakwanga, Yesu jwasasile citagu ca Msamaliya jwacanasa. Jwalakwe jwasasile kuti ŵaciswamba ŵamputile Myuda jwine ni kumleka mungulugulu msewu. Ayuda ŵagambile kumpita ngamkosya, nambo Msamaliya ni juŵamjigele ni kumsamalila. Yesu jwamalisisye nganiji mwakumsalila mlembelajo kuti aŵe mpela Msamaliya. (Luk. 10:25-37) Pelepatu Yesu jwalosisye kuti Msamaliya mpaka akombole kumjiganya Myuda kwanonyela ŵandu yisyesyene.

11. Ligongo cici ŵakulijiganya ŵa Klistu nganasosekwaga kwatendela lusagu ŵandu ŵamitundu jine, soni ana Yesu ŵakamucisye camtuli kupikanicisya yeleyi?

¹¹ Yesu mkanajawule kwinani, ŵasalile ŵakulijiganya ŵakwe kuti akalalicile ku “Yudeya kosope soni ku Samaliya, mpaka kumbesi kwa cilambo capasi.” (Mase. 1:8) Kuti akwanilisye undumetume wawo, ŵakulijiganya ŵa Yesu ŵasosekwaga kumalana ni kupoka soni lusagu. Kuti yeleyi yikombolece, ndaŵi syejinji Yesu jwasalaga ya ndamo syambone sya ŵandu ŵa mitundu jine. Mwambone, ŵam’yamicile msilikali jwine ligongo jwakwete cikulupi cekulungwa. (Mat. 8:5-10) Paŵaliji kumangwakwe ku Nasaleti, Yesu jwasasile yaŵatesile Yehofa kalakala pakwanonyela ŵandu ŵa mitundu jine, mpela jwamkongwe jwamasije juŵatamaga m’tawuni ja Salefati ku Foyinike, soni Namani jwa ku Siliya juŵaliji jwamatana. (Luk. 4:25-27) Soni Yesu jwamlalicile jwamkongwe jwine jwa Cisamaliya nambosoni jwatemi m’tawuni ja Samaliya kwa masiku gaŵili ligongo lyakuti ŵandu ŵajinji ŵasakaga kupikana utenga wakwe.—Yoh. 4:21-24, 40.

12, 13. (a) Ana ŵandumetume ŵatesile wuli paŵam’weni Yesu ali mkwiganya jwamkongwe jwa Cisamaliya? (Alole ciwulili cacili kundanda kwa nganiji.) (b) Ana cici cacikulosya kuti Yakobo ni Yohane nganapikanicisya yaŵasakaga kwajiganya Yesu?

¹² Nambope, kuti ŵandumetume amalane ni  lusagu, nganiyiŵa yamasanje. Jemanjaji ŵasimonjile kum’wona Yesu ali mkumjiganya jwamkongwe jwine jwa Cisamaliya. (Yoh. 4:9, 27) Acimlongola ŵa dini ja Ciyuda, nganaŵecetanaga ni jwamkongwe pekuga, m’yoyosoni yaliji yakusawusya mnope kuŵecetana ni jwamkongwe jwa Cisamaliya. Ŵandumetume paŵamŵendile Yesu kuti alye, yaŵajanjile yalosisye kuti jwanonyelaga mnope kutagulilana ni ŵandu yindu yausimu mwamti nganadandaulaga ya sala. Cakulinga ca Atatigwe caliji cakuti alalicile kwa ŵandu wosope, kupwatikapo jwamkongwe jwa Cisamaliyaju.—Yoh. 4:31-34.

¹³ Yakobo ni Yohane nganapikanicisya lijiganyo lyeleli. Yesu ni ŵakumkuya ŵakwe paŵapitaga mumsinda wa Samaliya, ŵaŵendile malo gagona m’musi wine mumsindamu. Nambo Asamaliya ŵakanyisye. Yeleyi yamsakalisye mnope Yakobo ni Yohane, mwamti ŵasakaga kuŵenda kuti Mlungu ŵagwicisye moto kutyocela kwinani kuti ujonanje musi wosopewo. Yesu ŵajamwice mwamacili. (Luk. 9:51-56) Yili yakayikasya naga Yakobo ni Yohane akaŵecete yeleyi yikaŵe kuti musiwo waliji wakumangwawo ku Galileya. Ngatukukayicila kuti ŵatumbile m’yiyi ligongo lya lusagu. Pali papite ndaŵi, Yohane jwapite kukulalicila ku Samaliya mwamti ŵandu ŵajinji ŵampikanile. Komboleka kuti jwatesile sooni pakumbucila kupya mtima kula.​—Mase. 8:14, 25.

14. Ana ngani ja lusagu ligongo lyakulekangana ciŵeceto ŵajimasisye camtuli?

¹⁴ Mkanipapite ndaŵi jelewu panyuma pa Pentekosite mu 33 C.E., * ngani ja lusagu jakusile mnope mumpingo. Pakwagaŵila yakulya acakongwe ŵamasije, acakongwe ŵakuŵeceta Cigiliki nganiŵasamalilaga cenene. (Mase. 6:1) Mwine yeleyi yatendekwaga ligongo lya kulekangana kwa ciŵeceto. Ŵandumetume ŵamasisye nganiji mwacitema. Ŵasagwile abale ŵakuŵajilwa ŵakwana 7 kuti agaŵeje yakulya mwacilungamo. Abale ŵaŵagaŵaga yakulyaŵa, ŵakwete mena ga Cigiliki. Komboleka kuti yeleyi yatamice mtima pasi acakongwe ŵamasijeŵa.

15. Ana Petulo jwalijiganisye wuli kuŵa jwangali lusagu? (Alole ciwulili cacili kundanda kwa nganiji.)

¹⁵ Mu 36 C.E., ŵakumkuya ŵa Yesu ŵatandite kulalicila kwa ŵandu ŵamitundu josope. Ndumetume Petulo jwakwete cisyoŵe cakunguluka ni Ayudape. Nambo panyuma pakuti Mlungu atagulile cenene kuti Aklistu ngakusosekwa kuŵa ŵalusagu, Petulo jwalalicile kwa Koneliyo, msilikali jwa Ciloma. (Aŵalanje Masengo 10:28, 34, 35) Kaneko, Petulo jwatandite kunguluka soni kulya ni Aklistu ŵamitundu jine. Nambo pali papite yaka, Petulo jwalesile kulya ni Aklistu ŵanganaŵa Ayuda mumsinda wa Antiokeya. (Aga. 2:11-14) Pa ligongo lyeleli, Paulo ŵamjamwice Petulo mwamti jwalakwe jwapocele camukoco ni magasa gaŵili. Petulo pajwalembile cikalata candanda cakwawula kwa Aklistu ŵa mtundu wa Ciyuda ni ŵamitundu jine ku Asia Minor, jwasasile mwacinonyelo umbone wakuŵa ŵakamulana ni abale wosope.​—1 Pet. 1:1; 2:17.

16. Ana Aklistu ŵandanda ŵamanyikaga ni ndamo japi?

¹⁶ Ligongo lya cisyasyo cambone ca Yesu, ŵandumetume ŵalijiganyisye kwanonyela “ŵandu ŵamitundu josope.” (Yoh. 12:32; 1 Tim. 4:10) Ŵandumetume ŵa Yesu ŵacenjile kaganisye kawo, atamose kuti papite ndaŵi. Aklistu ŵandanda ŵamanyikaga kuti ali ŵandu ŵakunonyelana jwine ni mjakwe. Tertullian, jwakulemba ya dini, jwa m’yaka ya m’ma 100 C.E., jwalembile yaŵaŵecete ŵandu ŵane yakwamba Aklistu kuti, “Jemanjaji akusanonyelana . . . Akusaŵa ŵakoseka kum’wila mjawo.” Mwakuwala “umundu wasambano,” Aklistu ŵandanda ŵatandite kwawona ŵandu wosope kuŵa ŵakulandana mpela mwakusiŵawonela Mlungu.—Akolo. 3:10, 11.

17. Ana mpaka tumalane camtuli ni nganisyo sya lusagu? Apelece yisyasyo.

¹⁷ Masiku agano, mpaka pajigale ndaŵi kuti tutyosye lusagu mumtima mwetu. Mlongo jwine  jwa ku France jwatite, “Yehofa anjiganyisye ngopolelo ja cinonyelo, kwagaŵila ŵane, soni kwanonyela ŵandu ŵamitundu josope. Nambo ngulijiganyape kumalana ni lusagu mwamti ndaŵi sine kukusaŵa kwakusawusya. Ni ligongo lyakwe ngusajipopelelagape nganiji.” Mlongo jwine jwa ku Spain, jwatite, “Ndaŵi sine ngusalimbana ni nganisyo syakwawona ŵandu ŵamtundu wine kuŵa ŵangasosekwa, mwamti ndaŵi syejinji ngusakombola kusigomeka. Nambope ngumanyilila kuti ngusosekwa kwendelecela kulimbana nasyo. Ngusam’yamicila Yehofa ligongo lyakuti ndili mu liŵasa lyakamulana.” Jwalijose jwetuwe akusosekwa kuliwungunya. Ana m’wejisoni tukusosekwa kumalana ni lusagu mpela alongo ŵaŵiliŵa?

18, 19. (a) Ana tukwete magongo gapi gakututendekasya kumpocela mundu jwalijose?

¹⁸ Tumbucileje kuti wosopewe twaliji ŵakutalikangana ni Mlungu. (Aef. 2:12) Nambo Yehofa jwatuwutile mwacinonyelo kuti tujawule kwa jwalakwe. (Hos. 11:4; Yoh. 6:44) Soni Klistu jwatupocele. Yesu jwatesile yakomboleka kuti tuŵe mbali ja liŵasa lya Mlungu. (Aŵalanje Aloma 15:7.) Pakuŵa Yesu jwatupocele m’weji atamose kuti tuli ŵakulemwa, m’yoyo nganiluŵa lunda kumkana jwalijose.

¹⁹ Patukuŵandicila mbesi ja cilambo cakusakalaci, ŵandu ŵajinji caŵeje ŵagaŵikangana, ŵalusagu, soni ŵakuŵengana ni ŵane. (Aga. 5:19-21; 2 Tim. 3:13) Nambo ŵakutumicila ŵa Yehofa akusasosasosa lunda lwakutyocela kwinani. Lundalu luli lwangali lusagu, soni lukusalimbikasya mtendele. (Yak. 3:17, 18) Tukusaŵa ŵakusangalala kola acimjetu ŵakutyocela m’yilambo yine, kutenda nawo yindu yakusayinonyela, soni naga kuli kwakomboleka, kulijiganya ciŵeceto cawo. Patukutenda yeleyi, mtendele ukusajenda mpela lusulo, soni cilungamo mpela matumbela ga m’nyasa.​—Yes. 48:17, 18.

20. Ana cikusatendekwa cici naga tukundile kuti cinonyelo citulongoleleje?

²⁰ Mlongo jwa ku Australia jwatumkolasile kundanda jula, pajwalijiganyisye Baibulo, jwatite, “Usyesyene ungamucisye mnope kucenga mtima wangu ni kaganisye kangu. Sambano nganisyo sya lusagu soni kuŵengana ni ŵandu ŵane syamasile.” M’bale jwa ku Canada jula jwasasile kuti sambano akumanyilila kuti “ndaŵi syejinji ŵandu akusaŵengana ni ŵandu ŵa mtundu wine ligongo lya ujinga. Soni mundu jwalijose mpaka akole ndamo syambone mwangajigalila kwakutyocela.” M’baleju jwayikene pakulombela mlongo jwakuŵeceta Cisungu. Yisyasyo yeleyi, yikulosya kuti cinonyelo cikusamasya lusagu. Cinonyelo cikusatukamulanya mwamacili.​—Akolo. 3:14.