1. Ana cici cacikusatendekasya ŵandu kuŵa ŵapenani mnope kulekangana ni yinyama?

CINDU cimo cacikusatendekasya ŵandu kuŵa ŵapenani mnope kulekangana ni yinyama cili cakuti ŵandu akwete cikumbumtima. Yeleyi yawonecele cenene kwa Adamu ni Hawa. Jemanjaji paŵalemwisye ŵajuŵile, yayalosisye kuti cikumbumtima cawo calagasyaga.

2. Ana cikumbumtima cetu cikusalandana mwamtuli ni kampasi? (Alole ciwulili cacili penanipa.)

² Cikumbumtima cetu cili mpela kampasi. Cili umundu wamkati wawukusatukamucisya kumanyilila cambone ni cakusakala. Nambo kuti cikumbumtima cetu cikamuleje cenene masengo tukusosekwa kucijiganya. Ŵandu ŵakwete cikumbumtima cangajiganyidwa cenene mpaka alandane ni sitima ja m’mesi jajikwete kampasi jejonasice. Kuwutanda ulendo ni kamulicisyaga masengo kampasi jejonasiceji mpaka kuŵe kulilambusya. Ligongo mbungo soni matumbela mpaka yitendekasye sitimajo kusokonecela. Nambo kampasi jajikusakamula cenene masengo mpaka jimkamucisye jwakwendesya sitima kuja kwika kwakwawula.

3. Ana mpaka paŵe yakuyicisya yamtuli ligongo lyakulepela kucijiganya cenene cikumbumtima?

 ³ Naga cikumbumtima cetu nganitucijiganya cenene, mpaka yiŵe yakusawusya kuŵambala kutenda yakusakala. (1 Tim. 4:1, 2) Mpakasoni citutendekasye kuyiwona kuti “yakusakala yili yambone.” (Yes. 5:20) Yesu ŵakalamwisye ŵakumkuya ŵakwe kuti, “Ndaŵi jikwisa jele jwalijose jwakum’wulaga jemanja caciganisya kuti akumtumicila Mlungu.” (Yoh. 16:2) Yeleyi ni yaŵaganisyaga ŵandu ŵaŵam’wuleje Sitefano. (Mase. 6:8, 12; 7:54-60) Kutandila kalakala, ŵadini ŵajinji aŵele ali mkutenda yakusakala mpela kuwulaga ŵandu aciganisyaga kuti akumtumicila Mlungu. Nambotu yakusatendayi yili yakutindana ni malamusi ga Mlungu. (Eks. 20:13) Kusala yisyene, cikumbumtima cawo ciŵele cili mkwalambusya.

4. Ana tukusosekwa kutenda cici kuti cikumbumtima cetu cikamuleje cenene masengo?

⁴ Ana mpaka tucikamucisye camtuli cikumbumtima cetu kuti cikamuleje cenene masengo? Yiwundo soni malamusi gakusimanikwa m’Baibulo gali “gakamucisya pakwiganya, pakwamuka, pakolosya yindu, pakongolela mwacilungamo.” (2 Tim. 3:16) M’yoyo, naga tukulipeleka pakulijiganya Baibulo, kuganicisya mwakusokoka yajikusasala, nambosoni kuyikamulicisya masengo pa umi wetu, yicikamucisya cikumbumtima cetu kuti ciŵe camacili soni kuti tuganisyeje mwakamulana ni yakusasaka Mlungu. Kwende tulole mwele malamusi soni yiwundo ya Yehofa mpaka yitukamucisye pakwiganya cikumbumtima cetu.

5, 6. Ana kuya malamusi ga Mlungu kukusatukamucisya camtuli?

⁵ Kuti malamusi ga Mlungu gatukamucisyeje, tukusosekwa kwendelecela kuganonyela soni kugacimbicisya, ngaŵa kwamba kugaŵalanga soni kugamanyilila cenene. Baibulo jikusati, “Aciŵenjeje cacili cakusakala ni acinonyeleje cacili cambone.” (Amosi 5:15) Nambo ana mpaka tutende camtuli yeleyi? Tuyiwoneje yindu mpela mwakusayiwonela Yehofa. Tuwanicisye kuti wawojo akulepela kugona lugono ni adokotala akwasalila yindu yakamucisya mpela, kulya yakulya yambone, kutenda mang’asi gakulimbisya cilu, soni kucenga yindu yine pa umi wawo. Pakulinga kutenda yeleyi akuyiwona kuti cilu cawo cikwenda cenene, ana mpaka apikane uli? Kusala yisyene, mpaka am’yamicile dokotalajo.

⁶ Mwakulandana ni yeleyi, Mkupanganya jwetu atupele malamusi gakutukamucisya kuti tukatendaga yindu yakulemweceka, soni kuti yindu yitujendeleje cenene paumi wetu. Kuganicisya malamusi ga m’Baibulo mpaka kutukamucisye kuŵambala yindu mpela unami, wiyi, yamsese, yacinyengo, yaciwawa soni kutenda yamisimu. (Aŵalanje Miyambo 6:16-19; Ciu. 21:8) Patukusimana ni yindu yambone ligongo lyakutenda yindu yakusasaka Yehofa, cinonyelo cetu pa Yehofa soni malamusi gakwe yikusakula.

7. Ana kuŵalanga soni kuganicisya mwakusokoka ngani sya m’Baibulo mpaka kutukamucisye kutenda cici?

⁷ Ngatukusosekwa kulijiganya kuya malamusi ga Mlungu patusimene ni yakusawusya. Mpaka tulijiganye kutyocela pa yakulemwa ya ŵandu ŵane ŵa m’Baibulo. Pa Miyambo 1:5 pakusati, “Mundu jwalunda akusapikanila soni kulijiganya yindu yejinji.” Kusala yisyene, tukusapocela malamusi gambone kutyocela kwa Mlungu, patukuŵalanga soni kuganicisya mwakusokoka ngani sya m’Baibulo. Mwambone, aganicisye muyampwetecele Mwenye Daudi ligongo lyakasa malamusi ga Yehofa mpaka kwika pakutenda cikululu ni Batiseba. (2 Sam. 12:7-14) Patukuŵalanga soni ganicisya mwakusokoka ya nganiji, mpaka tuliwusye kuti, ‘Ana Mwenye Daudi akaŵambele camtuli kulaga nganisyo ligongo lyakutenda cikululu ni Batiseba?’ Ana une ndili simene ni yakulingwa mpela yeleyi, mpaka ngombole kuyiŵambala? Ana mpaka  ngombole kutila mpela muŵatendele Yosefe, kapena mpaka ndende mpela Daudi? (Gen. 39:11-15) Kuganicisya yakuyicisya ya ulemwa, mpaka kutukamucisye ‘kuyiŵenga yakusakala.’

8, 9. (a) Ana cikumbumtima cetu cikusatukamucisya camtuli? (b) Ana pana kamulana kwamtuli pasikati pa yiwundo ya Yehofa ni cikumbumtima cetu?

⁸ Ndaŵi sine mpaka tukombole kuŵambala kutenda yindu yakusayiŵenga Mlungu. Nambope pana yakutendekwa yine yele Malemba gangasala mwampaka tutendele. Mu yakutendekwa mpela yeleyi, ana mpaka tumanyilile camtuli yindu yakwiticika soni yakumsangalasya Mlungu? Naga tusimene ni yeleyi, tukusosekwa kamulicisya masengo cikumbumtima cejiganyidwe cenene Baibulo.

⁹ Mwacinonyelo, Yehofa atupele yiwundo yayikusakamula masengo mwakamulana ni cikumbumtima celijiganye cenene Baibulo. Jwalakwe akuti, “Une Yehofa, ndili Mlungu jwenu, jwangumjiganya kuti jemanja yindu yimjendeleje cenene. Jwangumlongolela kuti mjendeje m’litala lyakuŵajilwa.” (Yes. 48:17, 18) Naga tukuganicisya mwakusokoka yiwundo ya m’Baibulo, soni kunda kuti yitamilicice munganisyo mwetu, yicitukamucisya kongolela, gumba soni kulongolela cikumbumtima cetu. Yeleyi, yicitukamucisya kusagula yindu mwalunda.

10. Ana ciwundo cili cici, soni ana Yesu jwakamulicisyaga masengo camtuli yiwundo pakwiganya?

¹⁰ Ciwundo jili “songa jakusosekwa mnope ja usyesyene jampaka jilongolele kaganisye ka mundu soni kumkamucisya kutenda yisagula yalunda.” Kuti tupikanicisye ciwundo, tukusosekwa kupikanicisya kaganisye ka Mlungu jwakusapeleka malamusi, soni ligongo lyakwe ŵapelece malamusigo. Pa undumetume wakwe wosope, Yesu jwajiganyaga usyesyene wakusosekwa mnope kuti ŵakamucisye ŵakulijiganya ŵakwe kumanyilila kogoya kwa yitendo yine yakwe. Mwambone, jwalakwe jwasasile kuti kupya mtima kuli kwakogoya ligongo mpaka kumlongolele mundu kutenda yaciwawa. Nambosoni jwasasile kuti kumbila mpaka kumtendekasye mundu kutenda cikululu. (Mat. 5:21, 22, 27, 28) Cikumbumtima cakwiganyidwa cenene mpaka citulimbikasye kamulicisya masengo yiwundo ya m’Baibulo paumi wetu soni kumcimbicisya Mlungu.—1 Akoli. 10:31.

11. Ana yikumbumtima yikusalekangana camtuli?

¹¹ Mu yakutendekwa yine, Aklistu ŵaŵili ŵakwete cikumbumtima cakwiganyidwa cenene Baibulo, mpaka alekangane nganisyo. Mwambone, kwende tulole ngani ja kumwa ukana. Baibulo ngajikusalekasya kumwa ukana mwakuŵajilwa. Nambope jikusalekasya kumwa mnope ukana soni kolelwa. (Miy. 20:1; 1 Tim. 3:8) Ana yeleyi yikugopolela kuti Mklistu ngakusosekwa kuganicisya cilicose pangani ja kumwa ukana mwakuŵajilwa? Iyayi. Atamose kuti cikumbumtima cakwe mpaka cimkunde kumwa ukana, Mklistu akusosekwa kuganicisyasoni cikumbumtima ca ŵane.

12. Ana lilemba lya Aloma 14:21 mpaka litulimbikasye camtuli kucimbicisya cikumbumtima ca ŵane?

¹² Pakwamba ya kusosekwa kwakuti Mklistu aganicisyeje cikumbumtima ca ŵane, Paulo jwalembile kuti, “Kuli kwambone ngalya nyama, kapena kumwa finyo, kapena kutenda kalikose kampaka kamkuŵasye mjenu.” (Alo. 14:21) Ana wawojo, mpaka alece kutenda cindu cine cakwe atamose ali akwete ufulu wakutenda cinduco, pakusaka kuŵambala kukuŵasya cikumbumtima ca mjawo? Mwangakayicila, mpaka alece cinduco. Abale ŵane mkanalijiganye usyesyene ŵamwaga mnope ukana, nambo apano ŵalesile. Kusala yisyene, pangali mundu jwampaka asace kwalimbikasya ŵandu mpela ŵeleŵa kuwujilasoni ku ndamo jakusakalaji. (1 Akoli. 6:9, 10) M’yoyo, naga m’bale juŵalesile kumwa ukana ayice kukunguluka kumangwetu, nganiciŵa cinonyelo kumkanganicisya kuti amwe ukana.

13. Ana Timoteyo jwacimbicisye mwamtuli cikumbumtima ca ŵane pakusaka kwalalicila ngani syambone?

 ¹³ Atamose kuti yaliji yakupweteka, Timoteyo jwakundile kuwumbala ali mnyamata pakusaka kuŵambala kukuŵasya cikumbumtima ca Ayuda ŵaŵasakaga kuti akalalicile. Nganisyo syakwe syaliji syakulandana ni sya Paulo. (Mase. 16:3; 1 Akoli. 9:19-23) Mpela Timoteyo, ana wawojo ali ŵakoseka kulijima yindu yine pakusaka kwasangalasya ŵane?

14, 15. (a) Ana kuŵa ŵakomangale mwausimu kukusagopolela cici? (b) Ana Aklistu mpaka alosye camtuli kuti ali ŵakomangale mwausimu?

¹⁴ Aklistu wosope akusosekwa kulosya kuti akwawula pasogolo ‘mwakuleka yijiganyo yandanda ya Klistu’ ni ‘kuŵa ŵakomangale mwausimu.’ (Ahe. 6:1) Yeleyi ngaŵa mkutendekwa mwajika. Tukusosekwa kulimbicila kuti ‘tuŵeje ŵakomangale mwausimu.’ Kuŵa ŵakomangale mwausimu kukusawonecela kupitila mu lunda soni umanyilisi wetu. Ni ligongo lyakwe ndaŵi syejinji akusatulimbikasya kuŵalangaga Baibulo lisiku lililyose. (Sal. 1:1-3) Ana wawojo akusatenda yeleyi? Kutenda yeleyi mpaka kwakamucisye kumanyilila mwakusokoka malamusi soni yiwundo ya Yehofa, nambosoni kugapikanicisya cenene Maloŵe ga Mlungu.

¹⁵ Lilamusi lyekulungwa mnope kwa Aklistu lili cinonyelo. Yesu jwasalile ŵakulijiganya ŵakwe kuti, “Mwakutenda yeleyi, wosope cacimanyilila kuti ali ŵakulijiganya ŵangu, naga akusanonyelana.” (Yoh. 13:35) Yakobo, m’balegwe Yesu, jwasasile kuti cinonyelo lili “lilamusi lya ucimwene.” (Yak. 2:8) Paulo jwatite, “Cilamusi cikusakwanilicikwa m’cinonyelo.” (Alo. 13:10) Ngatukusasimonga ni maloŵe gelega pakwamba ya cinonyelo ligongo Baibulo jikusasala kuti “Mlungu ali cinonyelo.” (1 Yoh. 4:8) Cinonyelo ca Mlungu ngaŵa kuti cikusagamba kuwonecela m’maloŵepe nambo m’yitendo yakwe. Yohane jwalembile kuti, ‘Mlungu ŵalosisye cinonyelo cakwe kwetuwe paŵamtumisye Mwanagwe jwakupagwa jika pacilambo capasi kuti kupitila mwa jwalakwe tupate umi.’ (1 Yoh. 4:9) Tukusalosya kuti tuli Aklistu ŵakomangale mwausimu naga tukusamnonyela Yehofa soni Mwanagwe, abale ni alongo nambosoni ŵandu wosope.​—Mat. 22:37-39.

16. Ana ligongo cici patukukula mwausimu tukusatanda kuyiwona yiwundo ya m’Baibulo kuŵa yakusosekwa mnope?

 ¹⁶ Patukwendelecela kula mwausimu, tukusatanda kuyiwona yiwundo ya m’Baibulo kuti yili yakusosekwa mnope. Yili m’yoyo ligongo lyakuti yiwundo yikusatukamucisya mu mbali syakulekanganalekangana, nambo malamusi gakusagamba kusala yindu yisyesyene yatukusosekwa kuŵambala. Mwambone, mwanace nganaŵa apikanicisye kogoya kwakunguluka ni ŵandu ŵakusakala, m’yoyo nangolo jwalunda akusamŵicila malamusi pakusaka kumcenjela. (1 Akoli. 15:33) Nambo mwanacejo pakukula, akusatanda kuganisya cenene soni mpaka akombole kuganicisya yiwundo ya m’Baibulo. Pandaŵi jeleji mpaka asagule mwalunda acimjakwe ŵakunguluka nawo. (Aŵalanje 1 Akolinto 13:11; 14:20.) Kuganicisya yiwundo ya m’Baibulo kukusakamucisya cikumbumtima cetu kuti citulongoleleje cenene soni kutenda yindu mwakamulana ni nganisyo sya Mlungu.

17. Ana ligongo cici mpaka tusale kuti tukwete yindu yosope yakutukamucisya kusagula yindu mwalunda?

¹⁷ Ana tukwete yindu yosope yakusosecela yampaka yitukamucisye kutenda yisagula yakumsangalasya Yehofa? Elo. Kamulicisya masengo cenene yindu yeleyi pakulijiganya malamusi soni yiwundo ya m’Baibulo mpaka kutukamucisye kuŵa ‘ŵakuŵajilwa cenene soni ŵakoseka kutenda masengo galigose gambone.’ (2 Tim. 3:16, 17) M’yoyo, tuwungunyeje yiwundo ya m’Baibulo kuti ‘tumanyilileje lisosa lya Yehofa.’ (Aef. 5:17) Tukamulicisyeje masengo cenene yindu yatukusapocela kupitila mumpingo wa Ciklistu mpela buku ja Watch Tower Publications Index soni Kabuku Kakamucisya Kuwungunya Ngani ka Mboni sya Yehofa, Watchtower Library, LAIBULALE JA PA INTANETI ja Watchtower, soni pologalamu ja JW Library. Yindu yeleyi ŵayilinganyisye kuti yitukamucisyeje patukutenda lijiganyo lyapajika soni lya peŵasa.

18. Ana tukusapata majali gamtuli patukutenda yindu mwakamulana ni malamusi soni yiwundo ya Yehofa?

¹⁸ Tukusapata majali patukukuya soni kamulicisya masengo malamusi nambosoni yiwundo ya Yehofa. Pa lilemba lya Salimo 119:97-100 tukusaŵalanga kuti, “Ngusacinonyela cilamusi cawo! Ngusaciganicisya lisiku lyosope. Malamusi gawo gakusangamucisya kuŵa jwalunda kupunda acimmagongo ŵangu ligongo lyakuti gali mumtima mwangu mpaka kalakala. Ngwete umanyilisi kupunda aciticala ŵangu ligongo lyakuti ngusaganicisya mnope malamusi gawo. Ngusatenda yindu mwaganisya cenene kupunda ŵacikulile ligongo lyakuti ngusasunga malamusi gawo.” Kola ndaŵi ja “ganicisya mnope” malamusi soni yiwundo ya Mlungu, mpaka kutukamucisye kutenda yindu mwalunda. Kutenda mtawu mpaka kutukamucisye “kwika pakamulana m’cikulupi nambosoni pakummanyilila cenene Mwanace jwa Mlungu ni kuŵa ŵandu ŵacikulile, kwika pa msingu wele Klistu jwayicepo.”​—Aef. 4:13.