AISALAELI ali asigele panandi kwinjila m’cilambo ciŵasalile Mlungu kuti cacapa, ŵandu ŵane ŵayice kwaŵaliji jemanjaji. Ŵanduŵa ŵaliji acakongwe ŵanganaŵa Aisalaeli soni jemanjaji ŵaŵilasile acalume ŵa Ciisalaeli kucisangalalo. Welewutu wukawonece kuŵa upile wekulungwa. Yikaliji yakusangalasya kuja kupata acimjawo ŵasambano, kuŵina soni kulya yakulya yambone. Atamose kuti ndamo sya acakongweŵa nambosoni yindu yaŵakulupililaga yaliji yakulekangana ni Cilamusi ca Mlungu caŵacikuyaga Aisalaeli, komboleka kuti acalume ŵane ŵa Ciisalaeli akaganisyaga kuti, ‘Yeleyi nganiyiŵa yitusokonasisye, soni tukatendeje yindu mwakusamala.’

 Ana yakuyicisya yakwe yaliji yamtuli? Baibulo jikusasala kuti, “Acalume ŵatandite kutenda cikululu ni acakongwe ŵa ku Mowabu ŵaŵaliji kweleko.” Yisyesyene yakwe yaliji yakuti acakongweŵa ŵasakaga kuti acalume ŵa Ciisalaeliŵa akalambileje milungu jaunami, mwamti jemanjaji ŵatesiledi yeleyi. Yili yakupikanika kuti “Ambuje ŵapile nawo mtima.”—Num. 25:1-3.

Aisalaeliŵa ŵakasile malamusi ga Mlungu m’matala gaŵili. Litala lyandanda, ŵajitindiŵalile milungu ja kupanganyikwa, soni litala lyaŵili, ŵatesile cikululu. Ŵandu ŵajinji ŵawile ligongo lyangampikanila Mlungu. (Eks. 20:4, 5, 14; Det. 13:6-9) Ligongo cici yaŵatendaga jemanjaji yaliji yakutesya canasa mnope? Jemanjaji nganaganisya cenene. Tukuŵeceta m’yoyo ligongo yikaŵe kuti jemanjaji nganakasa Cilamusi ca Mlungu, ŵandu ŵaŵawileŵa akajombwece Lusulo lwa Yolodani ni kwinjila m’Cilambo Celagucisye.—Num. 25:5, 9.

Pakwamba ya nganiji, ndumetume Paulo jwalembile kuti, “Yindu yosopeyi yatendekwe kwa jemanjajo mpela cisyasyo kwa ŵane soni yeleyi yalembedwe kuti yitukalamusye uwe. Pakuti tukutama mundaŵi jakumalisya ja yosope.” (1 Akoli. 10:7-11) Mwangakayicila, Satana jwasangalele kwawona Aisalaeli ŵane ali alepele kwinjila m’Cilambo Celagucisye ligongo lyakutenda ulemwa wekulungwa pameso pa Yehofa. Mpaka luŵe lunda kulijiganya kanekakwe kutyocela pa yindu yaŵatesile jemanjaji. Ligongo tukusamanyilila kuti Satana mpaka aŵe jwakusangalala naga tuli tulepele kwinjila m’cilambo casambano.

Masiku agano Satana akusasaka kwasokonasya Aklistu. Jwalakwe akusakamulicisya masengo matala gakusagawona kuti pakwete pagakamwile cenene masengo pakwasokonasya ŵandu ŵajinji. Mpela mwatuyiwonele kala, Satana ŵakamulicisye masengo cikululu pakwasokonasya Aisalaeli. Masiku agano cikululu cili citega cakogoya mnope. Litala limo lyampaka Satana atuteje nalyo lili kupitila mu yakuŵagula.

Masiku agano, mundu mpaka alolele yakuŵagula nambo jwine ngamanyilila. Kalakalako ŵandu pasacile kulolela yakuŵagula, ŵasosekwaga kwawula kumalo kwakusalocesya mafilimu, kapena kwawula kwakusumisyaga mabuku gakwayana ni yakuŵagula. Ŵandu ŵajinji ŵatendaga sooni kwawula kumaloga pakogopa kuti ŵandu ciŵawone. Nambo apano, mundu jwakwete upile wakola yida yayikwete intaneti, mpaka alolele yakuŵagula pali kumasengo atamose ali m’galimoto pajimi panepakwe. Sonitu m’yilambo yejinji jwamlume kapena jwamkongwe mpaka alolele yakuŵagula ali m’nyumba mwakwe.

Gapalisoni matala gane. Mundu mpaka akamulicisye masengo matabuleti soni mafoni ga m’miyala pakusaka kulolela yakuŵagula. Ŵandu pakwenda kwawula kwinekwakwe wapasi, pa basi kapena pa sitima, yili yakomboleka kulolela yiwulili yakusakala pa foni kapena pa tabuleti.

Pakuti yili yangasawusya kuti mundu alolele yakuŵagula ni kulisisa kuti akusatenda yeleyo, nambope kulolela yakuŵagula kukwajonanga ŵandu kupunda kalakala. Ŵandu ŵangaŵalanjika ŵakusalolela yakuŵagula akusajonangaga maŵasa gawo, cikumbumtima nambosoni akusalityocesya ulemu. Yeleyi yikusajonangasoni unasi wawo ni Mlungu. Mpaka tusimicisye kuti yakuŵagula yikusiyajonangaga ŵandu ŵakusalolela. Ndaŵi sine yakuŵagulayi yikusiyajonanga mnope ŵandu mwamti mpaka yijigale ndaŵi jelewu yili mkwalagasya soni ndaŵi sine yikusaŵa yakusawusya kuti nganisyo syakusakalasi sityoce mumtwe.

Atamose kuti Yehofa akusatucenjelaga ku citega ca Satana mpela celeci, tukusosekwape kuŵa ŵakusamala. Naga tukusaka kuti Yehofa atucenjeleje, tukusosekwa ‘kumpikanila’ jwalakwe. Yeleyi ni yaŵalepele kutenda Aisalaeli. (Eks. 19:5) Tukusosekwa tumanyilileje kuti Mlungu akusaŵengana ni kulolela yakuŵagula. Ligongo cici tukuŵeceta yeleyi?

Aganicisye ayi: Malamusi gaŵajendelaga Aisalaeli galiji gakulekangana ni malamusi gaŵajendelaga ŵandu ŵa mitundu jine. Malamusiga galiji mpela lipupa lyalyacenjelaga jemanjaji soni kwasalila kuti ngakusosekwa kutenda yindu yakusakala mpela yaŵatendaga ŵandu ŵa mitundu jajasyungulile. (Det. 4:6-8) Malamusiga galosyaga yisyesyene yakwe kuti Yehofa akusaŵengana ni ndamo sya cikululu.

 Yehofa jwasasile ndamo syakusakala siŵatendaga ŵandu ŵa mitundu jine jijasyungulile Aisalaeli. Jwalakwe jwasalile kuti, “Mkajakutenda yindu mpela yakutenda ŵandu ŵa ku Kenani, ku cilambo cingumjigalilaco. . . . Yitendo yawo yacisakesye cilambo, myoyo Ambuje akucipa cilango cilamboco.” Mlungu jwamswela jwa Aisalaeli jwayiweni kuti yaŵatendaga Akenani yaliji yakusakala mnope, mwamti atamose malo gaŵatamaga jemanjaji, Mlungu jwagawonaga kuti gali gangaswejela.—Lef. 18:3, 25.

Atamose kuti Yehofa ŵapelece cilango kwa Akenani, nambope ŵandu ŵane ŵapitilisye kutenda ya cikululu. Panyuma pa yaka 1,500, Paulo jwasasile pakwamba ya mitundu jaŵatamaga najo Aklistu kuti, ‘Jemanjajo syamalile sooni.’ Kusala yisyene, “ŵagambile kulipeleka ku yangalumbana, ni kusaka kutenda yakusakala yiliyose mwangalilekasya.” (Aef. 4:17-19) Masiku agano, ŵandu ŵajinji ayice pakutenda yakusakala mnope soni akusatenda yakusakalayi mwangali sooni. Ŵakulambila ŵasyesyene akusosekwa kulingalinga mwampaka akombolele kuti aŵambaleje kulolela yindu yakuŵagula.

Kulolela yakuŵagula kukusalosya ungamcimbicisya Mlungu. Jwalakwe ŵapanganyisye ŵandu m’ciwanicisyo cakwe. Kupwatika pelepa ŵatupele lunda lwalukusatukamucisya kulekanganya cacili cambone soni cakusakala. Mlungu ŵaganisisye cenene paŵapelekaga malamusi gakwamba ngani jagonana. Mlungu jwasacile kuti ngani jakwayana ni gonanaji, asangalaleje najo ŵandu ŵalombanepe. (Gen. 1:26-28; Mis. 5:18, 19) Ana ŵandu ŵakusapanganya soni kulimbikasya yakuŵagula akusatenda cici? Jemanjaji akusaŵa ali ngakusikosya ndamo syambone sya Mlungu. Kusala yisyene, ŵandu ŵakusalimbikasya ndamo ja kulolela yakuŵagula ŵangamcimbicisya Yehofa. Jwalakwe cacimalana nawo ŵandu ŵakulimbikasya soni kupanganya yindu yakuŵagula.—Alo. 1:24-27.

Nambi wuli pakwamba ya ŵandu ŵakulolela kapena kuŵalanga mabuku gakwamba yakuŵagula mwamelepe? Ŵane mpaka ayiwoneje kuti kulolela yakuŵagula kwangali cakusawusya cilicose. Nambope, amanyilileje kuti akwakamucisya ŵandu ŵangacimbicisya ndamo sya Yehofa. Pandanda pene komboleka kuti nganiciŵa ciŵele cakulinga cawo kulolela yakuŵagula. Nambope Baibulo jikusasala mwakupikanika cenene kuti ŵandu ŵakusamlambila Mlungu jwakuwona akusosekwa kuŵengana ni yakuŵagula. Jikusati, “Ambuje akwanonyela ŵandu ŵakuyiŵenga yakusakala.”—Sal. 97:10.

Yili yisyene kuti ŵandu ŵakusasaka kuŵambala kulolela yakuŵagula mpaka ayiwoneje kuŵa yakusawusya kutenda yeleyi.  Tuli ŵandu ŵangali umlama soni mpaka pasosekwe kulimbicila kuti tukombole kumalana ni nganisyo syakusakala syakumbila yagonana. Ligongo lya ungali umlama wetu, mpaka tulilambusyeje kuti pangali cakulemweceka naga tuli mkulolela yakuŵagula. (Yel. 17:9) Nambo ŵandu ŵajinji ŵaŵele Aklistu akombwele kumalana ni yeleyi. Kumanyilila yeleyi mpaka kwakamucisye kola cikulupi cakuti mpaka akombole kumalana ni kulolela yakuŵagula. Kwende tulole yampaka gatende Maloŵe ga Mlungu pakutukamucisya kuti tuŵambaleje citega ca Satana cakwayana ni yakuŵagula.

Mpela mwatuyiwonele pacangakaŵapa, Aisalaeli ŵajinji ŵajonasice ligongo lyakukunda kuti nganisyo syakusakala syalongoleleje. Yeleyi mpaka yitendekwesoni kwa m’weji. Mpwakwe jwa Yesu, Yakobo jwasasile kogoya kwakwe, pajwatite, “Nambo mundu jwalijose akusalinjidwa ni lisosa lya mtima wakwe. Kaneko lisosali palikusile mnope likusaŵeleka ulemwa.” (Yak. 1:14, 15, NW.) Naga nganisyo syakumbila yakusakala sikusile mnope mumtima mwa mundu, yikusamtendekasya kuti atende ulemwa. Tukusosekwa kulikanganika kuti tulece ganicisya mnope yindu yakusakala.

Naga akuyiwona kuti yindu yakusakala yikwika munganisyo mwawo, ayityosyeje mwacitema ndaŵi jijojo. Yesu jwatite, “Sambano naga mkono wenu pane lusajo lwenu lukumlemwekasya, mlukate ni kulujasa. . . . Nipo naga liso lyenu likumlemwekasya, mlikolotole ni kulijasa.” (Mat. 18:8, 9) Yesu nganasalaga yakata kapena konanga mbali jisyesyene ja yilu yetu. Jwalakwe jwakamulicisye masengo ciwanicisyoci pakusaka kutukamucisya kumanyilila yayikusatutendekasya ganicisya yakulemwa kaneko ni kuyityosya mwacitema. Ana mpaka tukamulicisye camtuli yaŵasasile Yesuyi pangani ja kulolela yakuŵagula?

Naga tucingangene ni yindu yakuŵagula, tukaŵecetaga kuti, ‘Yeleyi nganiyiŵa yisokonasisye.’ Mwacitemacitema tuloleje kumbali. Cinga twaliji pa TV, pa kompyuta, kapena pa foni, tukusosekwa kusimisya ndaŵi jijojo. Kaneko tutande ganicisya yindu yine yambone. Kutenda yeleyi kucitukamucisya kuŵambala ganicisya yakusakalayo m’malo mwakunda kuti yakusakalayo yitulamulileje.

Nambi wuli naga ŵakombwele kuleka kulolela yakuŵagula, nambo akusakumbucila yindu yakusakala yaŵalolelele kalakala? Yindu yakuŵagula yikusatamilicika munganisyo sya mundu kwa yaka yejinji. Kumbucilaku mpaka kutendekwe ndaŵi jilijose. Payitendekwe yeleyi, mpaka atande ganisya yakutenda cakusakala mpela  kung’andila kuyalo. M’yoyo tumanyilileje kuti nganisyosi mpaka situyicileje mwangajembeceya, nambo pasiyice tuŵeje ŵakoseka kumalana nasyo.

Tusacilileje kuganisya soni kutenda yindu mpela mwakusasacila Yehofa. Tuŵeje mpela ndumetume Paulo jwaŵaliji jwakusacilila ‘kucilimbisya cilu cakwe ni kucilamulila msyene kuti ciŵe mpela kapolo.’ (1 Akoli. 9:27) Akakundaga kuti nganisyo syakulemweceka syalamulileje. Baibulo jikusati, “Nambo kuti Mlungu agalawusye umi wenu wosope pa kumpa jemanja mitima jasambano pelepo timcipakombola kumanyilila yakusaka Mlungu.” (Alo. 12:2) Akumbucileje kuti ganicisya soni kutenda yindu yakusakala ngaŵa mkwatendekasya kuŵa ŵakusangalala, nambo mpaka aŵe ŵakusangalala naga akusaganicisya soni kutenda yindu yakusasaka Mlungu kuti atendeje.

Alinjeje kwinjisya mumtwe Malemba gane ga m’Baibulo. Kaneko pasyayicile nganisyo syakusakala, alikanganicisyeje kuganicisya mnope ya malembago. Malemba mpela Salimo 119:37; Yesaya 52:11; Mateyu 5:28; Aefeso 5:3; Akolose 3:5; ni 1 Atesalonika 4:4-8, gacakamucisya kuti ajiwoneje ngani jakwamba yakuŵagula mpela mwakusajiwonela Yehofa, soni kupikanicisya yakusasaka jwalakwe kuti tutendeje.

Ana mpaka atende wuli naga akuyiwona kuti nganaŵa akombwele kuleka kulolela kapena kuganicisya yakuŵagula? Tukusosekwa kukuya mwakusamala cenene cisyasyo ca Yesu. (1 Pet. 2:21) Panyuma pakuti Yesu abatiswe, Satana ŵapitilisye kumlinga jwalakwe. Ana Yesu jwatesile wuli? Jwalakwe jwakanagape. Yesu jwakamulaga maloŵe ga m’Malemba gakulekanganalekangana paŵamkanaga Satanaju. Jwalakwe jwatite, “Mtyoce apa Satana!” mwamti Satana ŵamlesile. Mpela mwayaŵelele ni Yesu kuti nganaleka kumkana Satana, ngatukusosekwa kuwujila munyuma. (Mat. 4:1-11) Satana ni cilambo cakweci, capitilisyepe kulingalinga kututendekasya kuti tuganicisyeje yakusakala, nambo ngatukusosekwa kuwujila munyuma kumalana nayo. Yili yakomboleka kumalana ni nganisyo syakwayana ni yakuŵagula. Ni cikamucisyo ca Yehofa yili yakomboleka kumgomeka m’magongo jwawo.

Tukusosekwa kupitilisya kupopela soni kuŵenda cikamucisyo kwa Yehofa. Paulo jwasasile kuti, “Yakuŵenda yawo yimanyice kwa Mlungu. Pakutenda m’yoyo, mtendele wa Mlungu wawukusapunda kuganisya mwakusokoka kulikose, ucicenjela mitima jawo soni nganisyo syawo mwa Klistu Yesu.” (Afi. 4:6, 7) Mlungu cacapa mtendele wa mumtima wawucakamucisya kuleka kutenda yakusakala. Naga tukumŵandicila Mlungu nikutisoni ‘jwalakwe cacituŵandicila.’—Yak. 4:8.

Mpaka tulicenjele ku yitega ya Satana naga tukupitilisyape kulimbisya unasi wetu ni Jwamaciligose pacilambo cosope. Yesu jwatite, “Jwakulamulila jwa cilambo capasi [Satana] akwika, jwelejo ngaŵa mkupakombola kundamula une.” (Yoh. 14:30) Ana cici cacamtendekasisye Yesu kuŵeceta yeleyi? Jwalakwe jasasile kuti, ‘Juŵandumisye unejo ali yalumo ni une nganandeka jikape, ligongo masiku gosope ngusatendaga yiyikumnonyela jwalakwejo.’ (Yoh. 8:29) Pakulingalinga kutenda yindu yakumsangalasya Yehofa, mpaka aŵe ŵakusimicisya kuti jwalakwe nganaŵa ŵalesile. Naga tukuŵambala citega ca kulolela yakuŵagula, Satana ngasakombola kututanjisya.