1. Ana ni yakusangalasya yine yapi yatukusapata ligongo lyakuŵa m’gulu ja Yehofa?

 KUSALA yisyene, tukwete upile wekulungwa mnope kuŵa mu gulu ja Yehofa masiku gakumalisya gakusawusyaga. Chilambochi pachikusakalilasakalila mnope, Yehofa atupele gulu ja abale ni alongo jakamulana mnope. (Sal. 133:1) Mwamti jwalakwe akusatukamuchisya kuti tukoleje maŵasa gakusangalala mnope. (Aef. 5:33–6:1) Nambosoni akusatukamuchisya kumanyilila yindu yampaka yitukamuchisye kuti tukoleje mtendele wa mumtima.

2. Ana tukusosekwa kutenda chichi? Ligongo chichi tukusosekwa kutenda yeleyi?

² Nambope, tukusasosekwa kulimbichila kuti tupitilisye kumtumichila Yehofa mwakulupichika. Tukuŵecheta yeleyi ligongo lyakuti ndaŵi sine achimjetu ŵangali umlama mpaka atukuŵasye. Kupwatika pelepa, ndaŵi sine mpaka tutengucheje ligongo lyakutenda chakulemwa mwakuwilisyawilisya. Myoyo, tukusosekwa kupitilisya kuŵa ŵakulupichika kwa Yehofa (1) Mklistu mjetu patukuŵesye, (2) ŵamkwetu patutendele yangali chilungamo, soni (3) patutengwiche ligongo lya yakulepela yetu. Munganiji, chitukambilane yakutendekwa yosopeyi. Chitulolesoni yampaka tulijiganye kutyochela kwa ŵandu ŵakulupichika ŵakusiŵakolanga m’Baibulo.

APITILISYE KUŴA ŴAKULUPICHIKA KWA YEHOFA MKLISTU MJAWO PAJWAKUŴESYE

3. Ana ni yakusawusya yapi yakusasimana nayo ŵakutumichila ŵa Yehofa?

³ Chakusawusya. Abale ni alongo ŵane akwete yakulepela yawo yampaka yitukuŵasye. Ŵane mwajemanjaji mpaka atutendele yindu mwangali chilungamo. Nombe achakulungwa ŵa mumpingo pane mpaka alemwesye yindu yine. Payitendekwe yeleyi, ŵane mpaka atande kayichila naga jeleji jili gulu ja Yehofa. Mwamti mmalo mwakupitilisya kumtumichila Yehofa mwakamulana ni Aklistu achimjawo, jemanjaji mpaka ŵatumbilile ŵandu ŵaŵakuŵesyewo kapenasoni  kwikana pakuleka kwawula kumisongano. (Sef. 3:9) Ana kutenda yeleyi mpaka luŵe lunda? Kwende tulole chisyasyo cha mundu jwakusamkolanga m’Baibulo juŵasimene ni yakusawusya mpela yeleyi.

4. Ana ni yakusawusya yapi yaŵasimene nayo ndumetume Paulo?

⁴ Chisyasyo cha m’Baibulo. Ndumetume Paulo jwamanyililaga kuti Aklistu achimjakwe ŵaliji ŵangali umlama. Mwachisyasyo, Aklistu ŵane yasawusyaga kulupilila kuti Paulo ali Mklistu. (Mase. 9:26) Mwamti ŵane ŵayikene pakuŵecheta yindu yakusakala yakwamba Paulo pakusaka kusakasya mbili jakwe. (2 Akoli. 10:10) Paulo jwayikene pakumwona jwamkulungwa jwa mumpingo ali atesile yindu yakwakuŵasya ŵane. (Agal. 2:​11, 12) Nambosoni pandaŵi jine Maliko juŵaliji mjakwe jwa pamtima, jwatesile yindu yayamtengwisye mnope Paulo. (Mase. 15:​37, 38) Komboleka chimo mwa yindu yeleyi chikamtendekasisye Paulo kuleka kutenda yindu ni ŵandu ŵaŵamtengwisyewo. Nambo jwalakwe nganatenda yeleyo. Mmalomwakwe, jwapitilisye kumtumichila Yehofa soni kwawona mwakuŵajilwa Aklistu achimjakwewo. Ana chichi chachamkamuchisye Paulo kuti akombole kutenda yeleyi?

5. Ana ni chichi chachamkamuchisye Paulo kuŵape yimpepe ni Aklistu achimjakwe? (Akolose 3:​13, 14) (Alole chiwulili.)

⁵ Paulo jwanonyelaga mnope Aklistu achimjakwe. Mwamti chinonyelo chelechi, chamkamuchisye jwalakwe kuti aganichisyeje mnope ya ndamo syambone syaŵakwete achimjakwewo mmalo mwaganichisya mnope yakulepela yawo. Chinonyelo chamkamuchisyesoni Paulo kuti ŵakululuchileje ŵane. Mwamti yeleyi ni yaŵatusalilesoni m’weji kuti tutendeje pa Akolose 3:​13, 14. (Aŵalanje.) Umboni wakuti Paulo ŵakululuchilaga ŵane wawonechele pakumkululuchila Maliko. Atamose kuti Maliko jwamtisile Paulo paulendo wakwe wandanda wa umishonale, Paulo nganamsunjila jwalakwe chakulukosi. Yeleyi yawonechele mu chikalata chaŵalembile Paulo chakwawula ku mpingo wa Akolose. Mu chikalatachi, Paulo jwamyamichile Maliko kuti jwaliji mjakwe jwambone juŵakamulaga najo masengo soni kuti ‘jwaŵele ali mkulimbikasya.’ (Akolo. 4:​10, 11) Mwamti Paulo ali aŵichidwe mundende ku Loma, jwamŵilasile Maliko kuti akamkamuchisyeje. (2 Tim. 4:11) Yeleyitu yikulosya kuti Paulo jwakululuchilaga Aklistu achimjakwe. Ana m’weji tukulijiganya chichi pelepa?

6-7. Ana ni chichi champaka chitukamuchisye kupitilisya kwanonyela abale ni alongo ŵetu atamose kuti akwete yakulepela yawo? (1 Yohane 4:7)

⁶ Yatukulijiganya. Yehofa akusasaka kuti twanonyeleje Aklistu achimjetu ndaŵi syosope. (Aŵalanje 1 Yohane 4:7.) Myoyo, naga Mklistu mjetu atutendele yindu yakulemwecheka, tuyiwoneje kuti nganatenda mwamele soni tuyiwoneje kuti akwete mtima wakusaka kutenda yindu yambone yakusasaka Yehofa. (Mis. 12:18) Mwamti Mlungu  akusiŵanonyela ŵakutumichila ŵakwe ŵakulupichika atamose kuti akusalemwa pa yindu yine. Jwalakwe jwangatuponya maganga kapena kutusunjila chakulukosi patutesile chakulemwa. (Sal. 103:9) Kusala yisyene, yili yakusosekwa mnope kuti tumsyasyeje Yehofa mwakwakululuchila ŵane.—Aef. 4:32–5:1.

⁷ Tukumbuchilejesoni kuti, mbesi ja chilambochi pajikuŵandichila ni patukusosekwa kuŵa ŵakamulana mnope ni Aklistu achimjetu. Nambosoni tukumbuchileje kuti pandaŵiji chitusimaneje ni yakusawusya yejinji. Mwamti mwine mpaka tuŵichidwe mundende ligongo lya chikulupi chetu. Payitutendechele yeleyi, tuchisosekwa kuti abale ni alongo ŵetu atukamuchisye. (Mis. 17:17) Aganichisye yayamtendechele jwamkulungwa jwa mumpingo jwine jwakusatama ku Spain lina lyakwe Josep. a M’baleju pampepe ni abale ŵane ŵataŵidwe ligongo lyakana kwinjila usilikali. Jwalakwe jwatite, “Ligongo lyakuti kundende twatamaga malo gampepe, yaŵaga yangasawusya kutenda yindu yakumsakalisya jwine. Mwamti twasosekwaga kukululuchilana ni mtima wosope. Yeleyi yatukamuchisyaga kuti tuŵeje ŵakamulana soni ŵakuchenjelana. Achalume ŵane ŵatwaliji nawo mundendemo nganamtumichilaga Yehofa. Pandaŵi jine, nawulele mnope mkono mwamti nganingombolaga kulitendela yindu yine. Nambo m’bale jwine, jwanjapilaga yakuwala soni kundendela yindu yine yanasosechelaga. M’baleju pandendele chindu chanasosechelaga, nayiwonaga kuti akusanonyela mnope.” Yeleyitu yikutukamuchisya kumanyilila kuti ajino jili ndaŵi jambone jakumasya kutindana nganisyo kulikose ni Aklistu achimjetu.

APITILISYE KUŴA ŴAKULUPICHIKA KWA YEHOFA ŴAMKWAWO PAŴATENDELE YANGALI CHILUNGAMO

8. Ana ni chakusawusya chapi chakusasimana nacho ŵandu ŵalombane?

⁸ Chakusawusya. Maŵasa gosope gakusasimana ni yakusawusya. Mwamti Baibulo jasasile mwangapita mumbali kuti ŵandu ŵalombele “chachikola yakusawusya m’chilu mwawo.” (1 Akoli. 7:28) Yili myoyo ligongo lyakuti ŵandu ŵalombene akusaŵa kuti ali ŵangali umlama. Kupwatika pelepa, yikusaŵasoni kuti akwete ndamo syakulekangana soni akusanonyela yindu yakulekangana. Pane mpaka yisimanikwesoni kuti ŵalombane ŵakulile mu ndamo syakulekangana. Mwamti jemanjajo palombene mpaka atande kulosya ndamo sine syaŵalepele kusiwona paŵaliji pachitomelo. Sine mwa ndamosi pasitandite kuwonechela, mpaka sitandikasye yakusawusya mu ulombelamo. Myoyo, naga ngasamala, mmalo mwakuyiwona kuti jwalijose akwete mbali pachakusawusyacho soni kuti akusosekwa kukamusyangana kuti amalane nacho, mpaka atande kwimbana magambo. Mwinesoni mpaka aganisyeje kuti yakusawusya yawoyo mpaka yimale naga akuwunduka kapena kumasya kwene ulombela. Nambo, ana kumasya ulombela kapena kuwunduka mpaka kumasye yakusawusya yawo? b Kwende tulole yampaka tulijiganye kwa jwamkongwe jwine jwakusamkolanga m’Baibulo juŵapitilisye kuŵa jwakulupichika kwa Yehofa atamose kuti jwasimanaga ni yakusawusya yejinji mu ulombela wakwe.

9. Ana Abigayeli ŵasimene ni chakusawusya chamtuli?

⁹ Chisyasyo cha m’Baibulo. Abigayeli jwalombedwe ni Nabala, jwamlume jwele Baibulo jikusasala kuti jwaliji jwangasa soni jwa ndamo syakusakala mnope. (1 Sam. 25:3) Yili yangakayikasya kuti Abigayeli jwalagaga kutama ni jwamlumeju. Ana Abigayeli jwakwete upile wakumasya ulombela wakwe kuti apumule yakusawusya yajwasimanaga nayo? Elo. Upile welewu wapatikene pandaŵi jele Daudi jwapite kuti akamwulaje Nabala ligongo lyakuti ŵamnyosisye jwalakwejo pampepe ni achalume ŵaŵajendaga nawo. Pandaŵiji Daudi jwajembecheyaga kuti chachiŵa mwenye jwa Ayisalayeli msogolo. (1 Sam. 25:​9-13) Apatu komboleka Abigayeli akawuweni kuŵa upile wakwe wakuti atile kuti Daudi  amwulaje Nabala. Nambope, Abigayeli nganatenda yeleyi. Mmalomwakwe, jwalakwe jwalinjile kutenda yindu yayatendekasisye kuti Daudi akamwulaga Nabala. (1 Sam. 25:​23-27) Ana chichi chachamtendekasisye Abigayeli kutenda yeleyi?

10. Ana chichi chachamkamuchisye Abigayeli kupitilisya kwanonyela ŵamkwakwe atamose kuti jwasimanaga ni yakusawusya?

¹⁰ Abigayeli jwatesile yeleyi ligongo lyakuti jwamnonyelaga mnope Yehofa soni jwawuwonaga ulombela mpela mwakusawuwonela Yehofajo. Yili yangakayikasya kuti Abigayeli jwamanyililaga yajwasasile Mlungu pandaŵi jaŵampaga Adamu jwamkongwe. (Gen. 2:24) Abigayeli jwamanyililagasoni kuti Yehofa akusawuwona ulombela kuŵa chindu chakusosekwa mnope. Mwamti jwalakwe jwatesile yakuti ŵakulupusye ŵandu ŵa m’nyumba jakwe kupwatikapo ŵamkwakwe pakusaka kumsangalasya Mlungu. Jwalakwe jwatesile yeleyi mwachitema pakusaka kwakulupusya ŵamkwakwe kuti akawulajidwa ni Daudi. Abigayeli jwayikene pakumchondelela Daudi kuti amkululuchile pa yindu yakuti jwapalamwile jwine. Ngatukukayichila kuti Yehofa jwasangalele mnope ni yindu yajwatesile jwamkongwe jwangalinonyela soni jwakulimba mtimaju. Ana achakongwe soni achalume ŵali paulombela mpaka alijiganye chichi kwa Abigayeli?

11. (a) Ana Yehofa akusajembecheya chichi kwa ŵandu ŵalombane? (Aefeso 5:33) (b) Ana alijiganyisye chichi kutyochela kwa Mlongo Carmen juŵatendaga yakomboleka kuti awuchenjele ulombela wakwe? (Alole chiwulili chapachikuto.)

¹¹ Yatukulijiganya. Yehofa akusasaka kuti ŵalombane akalekanganaga atamose yili mkuti akuyiwona kuŵa yakusawusya kutama ni mjawojo. Yehofa akusasangalala mnope pakwawona ŵalombane ali mkukamusyangana kumasya yakusawusya yawo soni pakuchimbichisyana yisyesyene. (Aŵalanje Aefeso 5:33.) Aganichisye yayamtendechele jwamkongwe jwine lina lyakwe Carmen. Ali atemi mu ulombela kwa yaka 6, jwamkongweju jwatandite kulijiganya Baibulo ni ŵa Mboni sya Yehofa, mwamti kaneko jwabatisidwe. Jwalakwe jwatite, “Ŵamkwangu yasakalisye mnope ligongo lyakuti nasagwile kumtumichila Yehofa. Ŵangalipilaga mnope soni ŵanjogoyaga kuti chandeche ulombela.” Atamose kuti jwamkongweju jwasimene ni yeleyi, jwalakwe jwapitilisye kuyipilila yakusawusya yosopeyi. Mwamti kwa yaka 50, jwalakwe jwatendaga yindu mwakwachimbichisya mnope soni kwanonyela ŵamkwakwewo. Jwalakwe jwasasilesoni kuti, “Payamalaga yaka, nalijiganyisye kuŵa jwamkongwe jwalunda soni kuŵechetanaga ni ŵamkwangu mwakwachimbichisya mnope. Kumanyilila kuti ulombela uli wakusosekwa mnope pameso pa Yehofa, kwangamuchisye kuti ndendeje yiliyose yangakombwele kuti ulombela wangu ukamala. Ligongo lyakumnonyela Yehofa, nganinganisyejepo yakulekangana ni ŵamkwangu.” c Nombe wawojo naga akusimana ni yakusawusya mu ulombela wawo, akulupilileje kuti Yehofa chachakamuchisya kuti akombole kupilila yakusawusya yakusimana nayo.

 AKALEKA KUMTUMICHILA YEHOFA PATESILE ULEMWA WEKULUNGWA

12. Ana mpaka tusimane ni chakusawusya chapi patutesile ulemwa wekulungwa?

¹² Chakusawusya. Mpaka tulijimbeje magambo patutesile ulemwa wekulungwa mnope. Baibulo jikusasala kuti yakulemwa yetu yikusatendekasya mtima kuŵa “wekasiche.” (Sal. 51:17) Kwa yaka yejinji, m’bale jwine lina lyakwe Robert jwalipelekaga mnope pamasengo gakumtumichila Yehofa ni chakulinga chakuti aŵajilwe kuŵa jwakutumichila jwakamuchisya. Nambo chakutesya chanasa jwatesile ulemwa wekulungwa mwamti jwamanyilile kuti amlemwechesye Yehofa. Jwalakwe jwatite, “Panakumbuchilaga yanatesileyi chikumbumtima changu chalagasyaga. Mwamti naŵele ndili mkulijimba magambo kwandaŵi jelewu. Myoyo napopesile kwa Yehofa kwineku ndili mkulila. Namanyililaga kuti Yehofa nganaŵa apikene mapopelo gangu ligongo naliji ndili namlemwechesye.” Patutesile ulemwa wekulungwa mpaka tudandawuleje mnope yampaka yitutendekasye kuganisya kuti Yehofa atulesile, mwamti mpaka tuyiwoneje kuti pangalisoni ligongo lililyose lyakumtumichilila jwalakwe. (Sal. 38:4) Naga mwelemu ni mwayiŵelele kwa wawojo, aganichisye chisyasyo cha mundu jwakulupichika jwakusamkolanga m’Baibulo jwakuyichisyaju juŵapitilisye kumtumichila Yehofa atamose kuti ŵatesile ulemwa wekulungwa.

13. Ana ni ulemwa wekulungwa wapi waŵatesile ndumetume Petulo? Ana ni yindu yapi yayamlongolele kuti atende ulemwawo?

¹³ Chisyasyo cha m’Baibulo. Chilo chakuti malaŵi gakwe Yesu chawulajidwe, ndumetume Petulo jwatesile yindu yayatendekasisye kuti atende ulemwa wekulungwa. Chandanda, Petulo jwalosisye kuti jwalidalilaga mnope, mwakuŵecheta mwakupoka kuti atamose ŵandumetume ŵane wosope ali amlesile Yesu jwalakwejo nganaŵa amlesile. (Maliko 14:​27-29) Chaŵili, ali mumgunda wa Getisemane, Petulo mwakuwilisyawilisya jwalepele kuŵa mesope. (Maliko 14:​32, 37-41) Kaneko, pajayiche gulu ja ŵandu kukumkamula Yesujo, Petulo ŵatisile ni kumleka jika. (Maliko 14:50) Pakumalisya, Petulo jwamkanile Yesu maulendo gatatu mwakulumbila kuti ngakummanyilila. (Maliko 14:​66-71) Ana Petulo jwapikene uli pajwamanyilile kuti atesile ulemwa wekulungwa? Mwangakayichila yampweteche mnope mumtima, mwamti jwalisile mnope ligongo lyakulijimba magambo. (Maliko 14:72) Agambe ganichisya muyampwetechele Petulo paŵamwonaga Yesu ali mkuwulajidwa. Mwangakayichila, yeleyi yamtendekasisye Petulo kulipikana kuti ali jwangali mate.

14. Ana chichi chachamkamuchisye Petulo kupitilisya kumtumichila Yehofa? (Alole chiwulili chapachikuto.)

¹⁴ Pana yindu yejinji yayamkamuchisye Petulo kupitilisya kumtumichila Yehofa atamose kuti jwalemwisye. Jwalakwe jwapitilisye kutenda yindu ni achimjakwe, mwamti ngatukukayichila kuti jemanjajo  ŵamlimbikasisye. (Luk. 24:33) Konjechesya pelepa, panyuma pakuti Yesu ajimwiche ku chiwa jwawonechele kwa Petulo kuti amlimbikasye. (Luk. 24:34; 1 Akoli. 15:5) Kaneko mmalo mwakuti Yesu amjimbe magambo Petulo ligongo lya yakulepela yakwe, ŵamsalile Petulojo kuti chachimpa maudindo gekulungwa mnope. (Yoh. 21:​15-17) Atamose kuti Petulo jwamanyililaga kuti jwalemwisye, jwalakwe jwapitilisye kutenda yindu yambone. Jwalakwe jwatesile yeleyi ligongo jwamanyililaga kuti Yesu nganaleka kumnonyela. Nambosoni ŵakulijiganya achimjakwe ŵapitilisye kumkamuchisya Petulo. Ana tukulijiganya chichi pa chisyasyo cha Petulochi?

15. Ana Yehofa akusasaka kuti tuŵeje ŵakusimichisya ya chichi? (Salimo 86:5; Aloma 8:​38, 39) (Alole chiwulili.)

¹⁵ Yatukulijiganya. Yehofa akusasaka kuti tukakayichilaga yakuti jwalakwe akusatunonyela soni ali jwakoseka kutukululuchila. (Aŵalanje Salimo 86:5; Aloma 8:​38, 39.) Patutesile ulemwa tukusalijimbaga magambo. Yeleyitu yikusatendekwa mwachipago soni kutenda yeleyi nganikuŵa kulemwa. Nambope ngatukusasosekwa kuganisyaga kuti Yehofa ngakutunonyela soni kuti nganaŵa atukululuchile yakulemwa yetu. Mmalomwakwe mwachitema tumŵendeje jwalakwe kuti atukamuchisye. M’bale Robert jwatumkolasile kundanda jula jwatite, “Natesile ulemwa ligongo lyakuti nalidalilaga mnope.” Jwalakwe jwalinganyisye yakwasalila nganiji achakulungwa ŵa mumpingo. M’baleju jwasasilesoni kuti, “Panagambile kwasalila nganiji achakulungwa ŵa mumpingo, jemanjaji ŵangamuchisye kuyiwona kuti Yehofa akusanonyela. Nayiwenisoni kuti achakulungwaŵa akusanonyela. Jemanjaji ŵangamuchisye kumanyilila kuti Yehofa ngananjasa.” M’wejisoni naga tukugalawuka mtima yisyesyene, kuŵenda chikamuchisyo, soni kuŵambala kuwilisya yatulemwisyeyo tukakayichilaga yakuti Yehofa mpaka atunonyele soni kutukululuchila. (1 Yoh. 1:​8, 9) Kumanyilila mfundo jeleji mpaka kutukamuchisye kuti tukaleka kumtumichila Yehofa patulemwisye yineyakwe.

16. Ligongo chichi wawojo ali ŵakusachilila kupitilisya kumtumichila Yehofa?

¹⁶ Yehofa akusayamichila mnope kulipeleka kwetu patukumtumichila jwalakwe mundaŵi jakusawusyaji. Kusala yisyene ni chikamuchisyo cha Yehofa, mpaka tupitilisye kumtumichila jwalakwe atamose patulemwisye yineyakwe. Mpaka tupitilisye kwanonyela abale ni alongo ŵetu soni kwakululuchila jemanjajo patulemwechesye. Mpaka tulosyesoni kuti tukusamnonyela mnope Mlungu soni kuchimbichisya dongosolo jiŵatamilikasisye mu ulombela mwakumasya mwachitema ungapikanganana. Patutesile ulemwa tukalekaga kumtumichila Yehofa. Mmalomwakwe tumŵendeje jwalakwe kuti atukamuchisye, nambosoni tukulupilileje kuti jwalakwe akusatunonyela soni kuti ali jwakoseka kutukululuchila. Myoyo tuli ŵakusimichisya kuti Yehofa chachitupa upile wekulungwa naga ‘ngatukuleka kutenda yambone.’—Agal. 6:9.