NAKULILE ku Graz, m’cilambo ca Austria. Ndili ngwete yaka 7, ŵandumisye kusukulu jakulijiganya ya dini. Nambope, kweleko natengwice mnope kwawona ŵambopesi ali mkutenda yamsese ni masisitele. Caka mkanicimale, mama ŵangu ŵangundile kutyoka ku sukuluji.

Kaneko, napite ku sukulu jagonela kukoko. Lisiku line cilo, Baba ŵangu ŵayice kukunjigala ligongo lyakuti ku Graz kwawulikaga mabomba gakogoya mnope. Twatilile ku tawuni jine jakolanjikwa kuti Schladming. Tuli tugambile kwinjila mtawuniji ni komboka mlato, ndaŵi jijojo mlatowo ŵajonasice. Ndaŵi jine, ndege jajajendaga panandipanandi jagombele ciŵandika ni panaliji une ni anganga ŵangu ŵakongwe. Panyuma pa yosopeyi, yawonecele kuti Boma soni ŵa dini ŵalepele kutukamucisya.

Mu 1950, jwa Mboni sya Yehofa jwine jwatandite kulijiganya Baibulo ni mama ŵangu. Napikanilaga nawo yaŵatagulilanaga soni ndaŵi sine napecesyaga kumisongano jine ja mpingo. Mamawo ŵapikanicisyaga kuti Ŵamboni sya Yehofa akwete usyesyene, m’yoyo ŵabatiswe mu 1952.

Pandaŵi jelejo, mpingo wakumangwetu wawonekaga mpela kuti waliji wa acakongwe ŵacikulilepe. Pali papite ndaŵi, twajawile kukusongana nawo ku mpingo wawakwete ŵacinyamata ŵajinji. Panawujile ku Graz, natandite kusimanikwa pa misongano josope, kaneko unesoni namanyilile kuti yanalijiganyagayo yaliji yisyesyene. Nayikene pakumanyililasoni kuti Yehofa ali Mlungu jwangalepela pakwakamucisya ŵakutumicila ŵakwe. Jwalakwe akusatenda yeleyi, atamose patukulipikana kuti tukusimana ni yakusawusya yakuwoneka mpela kuti mwajika nganituŵa tukombwele kumalana nayo.—Sal. 3:5, 6.

Nasacililaga kwasalila ŵandu ŵane yanalijiganyagayo. Ŵandu ŵandanda kwasalila ŵaliji ŵacibale ŵangu. Nambo pandaŵiji, acakuluŵangu ŵakwana mcece ŵaliji ali atyosile pamlangopa kuja kamula masengo ga uticala. Nambo najawile kujwatamaga jwalijose kuja kumlimbikasya kuti alijiganye Baibulo.  Pambesi pakwe, ŵacibale ŵangu wosope ŵakwana 6 ŵaŵele Ŵamboni sya Yehofa.

Cijuma caŵili panalalicilaga ku nyumba ni nyumba, nasimene ni jwamkongwe jwine juŵakwete yaka ya m’ma 30. Natandite kulijiganya Baibulo ni jwamkongweju. Jwalakwe jwapite pasogolo mwamti jwabatiswe. Pali papite ndaŵi, ŵamkwakwe soni ŵanace ŵakwe ŵaŵili ŵacalume, ŵabatiswesoni. Lijiganyoli lyalimbisye mnope cikulupi cangu. Ligongo cici yaliji m’yoyo? Ligongo lyakuti pangali mundu juŵanjiganyisyepo Baibulo. Yeleyi yandendekasyaga kuti ngoseceleje cenene lijiganyo lililyose. Mwalitala line, yaliji mpela kuti ngutanda namsyene kulijiganya kaneko ni kumjiganyaga jwakulijiganya jwangu. Kusala yisyene, yeleyi yandendekasisye kupikanicisya cenene usyesyene. Mu April 1954, nalosisye kulipeleka kwangu kwa Yehofa mwakubatiswa mmesi.

Mu 1955, natesile nawo misongano ja yilambo, ku Germany, France, soni ku England. Ndili ku London, nasimene ni Albert Schroeder. Jwalakwe jwaliji mticala jwa Sukulu Jakwiganya Baibulo ja Gileadi, soni pali papite ndaŵi, jwaliji jumo jwa M’likuga Lyakulongolela. Tuli tupite kukulola malo gakusunjila yindu ku Britain, M’bale Schroeder ŵatusalile yine yakwayana ni mipukutu jine ja m’Baibulo. Mipukutuji jakwete yilembo ya Cihebeli yakwimila lina lya Yehofa soni jwatusalile kusosekwa kwa yilemboyi. Yeleyi yandendekasisye kuti namnonyeleje mnope Yehofa soni kunonyela mnope usyesyene kupundana ni kala. Soni yalimbikasisye kuŵa jwakusimicisya kuwandisya usyesyene wakutyocela m’Maloŵe ga Mlungu.

Pa January 1, 1956, natandite kutumicila mpela mpayiniya jwakutamilicika. Pali pamasile miyesi mcece, nasagulidwe kuti ngatumicile mpela mpayiniya jwapajika ku Austria. Pandaŵiji mtawuni janatumicilaga ja Mistelbach, mwaliji muli mwangali Ŵamboni sya Yehofa. Nambo nasimene ni cakusawusya. Unejo ni mjangu jwanatendaga najo upayiniya twaliji ŵakulekangana. Pandaŵiji nakwete yaka ciŵandika 19, soni natyocelaga ku tawuni, nambo mjanguju jwakwete yaka 25, nambo jwaliji jwakutyocela ku musi. Nanonyelaga kwimuka mwakucelewa, nambo jwalakwe jwajimukaga mwacitema. Nagonaga mwakucelewa nambo jwalakwe jwasakaga gona mwacitema. Nambope kamulicisya masengo yajikusasala Baibulo, kwatukamucisye kumasya kulekangana kwetu mwamti wosope twatandite kusangalala.

Nambo twasimene ni yakusawusya yine yekulungwakulungwa. Twasimene ni yindu yine yakutugwicisya pasi nambo ‘nganituwulala.’ (2 Akoli. 4:7-9) Pandaŵi jine tuli mkulalicila m’musi wine, ŵandu ŵane ŵatugopolele mbwa. Mwamti mwangacelewa twasyungulilidwe ni mbwa syekulungwakulungwa syasyaliji mkuguma soni kusenya meno. Une ni mjanguju twakamulene makono, soni napopesile mwakwesya maloŵe kuti, “Yehofa, naga mbwasi sikutuluma, conde tukuŵenda kuti tuwe mwacitema.” Mbwasi pasyatuŵandicile, syangambile kwima ni gwedanyaga micila jawo soni kaneko syatyosile. Twayiweni kuti Yehofa atukamucisye. Panyuma pa yeleyi, twalalicile m’musi mosopemo. Nambo cacatusangalesye mnope caliji cakuti ŵandu ŵakwete lung’wanu ni yatwasalilaga. Komboleka kuti ŵatendaga yeleyi pakusimonga ligongo lyakwe mbwa sila nganisituwulasya kapena ligongo lyakuti m’weji twajendelecele kulalicila panyuma pakutujogoya. Mwamti yakuyicisya yakwe, ŵane mwa ŵanduŵa ŵaŵele Ŵamboni sya Yehofa.

Twasimenesoni ni cakutesya woga cine. Lisiku line asyene nyumba jatwatamaga ŵayice pamlango ali akolelwe. Ni ŵatujogoyisye kuti catuwulaje pakutuganicisya kuti twatendaga yindu yakusokonasya m’musimo. Atamose kuti ŵamkwawo ŵalinjile kwatamika mtima pasi nambo nganiyikomboleka. Yosope yayaŵecetedwaga  twayipikanaga tuli tutemi m’cipinda cetu camwinani. Mwacitema twajigele mipando ni kucijila pa litanga kaneko twatandite kulonganya ndundu syetu. Patwagambile kuwugula litanga, twaweni asyene nyumbajo ali ajimi pepenu pa nyumba jetujo ali anyakwile cikwanje. M’yoyo, twatisile pakamulicisya masengo mlango wakunyuma kwa nyumba jetujo ni kupita litala lya mumgunda tuli tunyakwile ndundu syetu, mwamti nganituwujilasoni.

Kaneko, twajawile ku hotelo kwatwapatile malo gakutama. Twatemi kweleku kwakupunda caka cimo. Yeleyitu yajaliwe undumetume wetu. Mwamtuli? Ligongo lyakuti hoteloji jaliji pasikati pa tawuni, majiganyo getu gane gayikaga ku hoteloku kuti tulijiganyeje. Pali pamasile ndaŵi, m’cipinda catwagonaga, twatandite kutendelamo lijiganyo lya buku, soni cijuma cilicose twatendaga Sanja ja Mlonda. Twasonganaga ciŵandika ŵandu 15.

Ku Mistelbach, twatemi kwakupunda caka cimo. Kaneko ŵasalile kuti njawulesoni ku Feldbach kuti ngatumicilejesoni, kukwaliji kungopoko lyuŵa kwa Graz. Kweleku natamagasoni ni mpayiniya jwine, nambo kwaliji kwangalisoni mpingo. Twatamaga mkacipinda kamwana kakaliji m’cipinda caŵili ca nyumba jakutaŵa ni matabwa. Ndaŵi sine mbungo japitaga mtumapesa twatwaliji pasikati pa matabwapo, m’yoyo twatwinyicisyagamo manyusipepala. Twasosekwagasoni kutekaga mesi ku cisima. Yeleyi yaliji cenene ligongo nganiyitumalilaga mbiya. Miyesi jakuŵalanjika, kakuga katamilikasidwe. Pambesi pakwe, liŵasa lyatwalijiganyaga Baibulo, ŵacibale ŵawo ŵakwana 30, ŵaŵele Ŵamboni sya Yehofa.

Yakusimana nayo mpela yeleyi, yandendekasisye kuti yamicileje mnope cikamucisyo cangalepela ca Yehofa. Ligongo jwalakwe akusiŵakamucisya wosope ŵakuŵika Ucimwene pa malo gandanda. Yehofa akusaŵa jwakoseka kutukamucisya atamose yatukusimana nayoyo yikuwoneka kuti nganituŵa tukombwele kuyipilila.—Sal. 121:1-3.

Mu 1958, pasosekwaga kutendekwa msongano wa yilambo. Msonganowu watendecele pa Yankee Stadium soni paluŵala lwekulungwa lwa mpila lwa Polo mu New York City. M’yoyo nalembile cikalata cakuŵenda kuti ngatende nawo msonganowu. Nambo ofesi ja nyambi ja Austria, jambusisye naga ngusaka kuti ngajinjile nawo kalasi nambala 32 ja Sukulu ja Gileadi. Panapikene yeleyi, nganingana upile welewu mwamti mwacitema najanjile kuti, “Elo ngusaka kwawula.”

Panaliji ku Gileadi, mkalasi natamaga ciŵandika ni Martin Poetzinger. Jwalakwe ŵapilile yakulingwa paŵaliji mu ndende jakulagacisya ja Nazi. Pali papite ndaŵi, jwalakwe jwaŵele jwa M’likuga  Lyakulongolela. Patukulijiganya, ndaŵi syejinji Martin jwanonyelaga kusongonela kuti, “Erika, ana pelepa mu Cijelemani akusagopelela cici?”

Tuli tusigele panandi kumalisya majiganyoga, M’bale Nathan Knorr ŵatusalile kwacitukatumicileje. Une ŵandumisye ku Paraguay. Nambo ligongo lyakuti nacinandipile, nasosekwaga kwawula kaje kunyumba kuti ngaŵende baba naga mpaka angunde kuti njawule. Panyuma pakuti babaŵa akundile, nanyakwice mu March 1959, kwawula ku Paraguay. Ku Paraguay, ŵasalile kuti ngatameje m’nyumba ja Amishonale mu msinda wa Asunción. Kweleku natamagasoni ni mpayiniya mjangu.

Mkanipapite ndaŵi, nasimene ni Walter Bright, juŵaliji m’mishonale soni jwajinjile kalasi nambala 30 ja Sukulu ja Gileadi. Pali papite ndaŵi, twalombene soni twasimanaga ni yakusawusya yalumo. Ndaŵi jilijose patusimene ni yakusawusya, twaŵalangaga yaŵalagucisye Yehofa pa Yesaya 41:10 kuti, “Mkasimjogopa, pakuŵa une ndili ni mmwe. Mkasimdandawula, pakuŵa une ndili Mlungu jwenu. Cinamlimbikasye.” Yeleyi yatusimicisyaga kuti naga tukwendelecela kuŵa ŵakulupicika kwa Mlungu soni kuŵika Ucimwene pa malo gandanda, Mlungu ngasatuleka.

Pali papite ndaŵi, ŵatusalile kuti tukatumicileje mu mkuli wine wakuŵandikana ni malile ga cilambo ca Brazil. Tuli kweleko, mlongola jwine jwa dini, ŵasalile ŵacinyamata kuti ajisomeje maganga nyumba jatwatamaga, jelesoni pandaŵijo nganijiwonekaga cenene. Kaneko, Walter ŵatandite kulijiganya Baibulo ni jwamkulungwa jwa ŵapolisi. Jwamkulungwaju, ŵalolecesye kuti ŵapolisi akwima ciŵandika ni nyumba jetu kwa cijuma camtundu, soni kuti ŵapolisi acimjakwe ngakutulagasya. Kaneko, twajile kutama m’cilambo ca Brazil pakuya nyumba syambone. Yeleyi yatutendekasisye kuti tukole upile wakutendesya misongano mu yiŵeceto yiŵili. Ciŵeceto ca ku Paraguay soni ku Brazil. Mkanitutyoce kumaloku, kwaliji kuli kwana mipingo jiŵili jakola ŵakulalicila ŵamnono.

Madokotala galiji gali gasalile kuti ngasingola mwanace. Nambo twasimonjile mnope kulola kuti mu 1962 nakwete citumbo. Ligongo lya yeleyi, twajile kutama mu msinda wa Hollywood, ku Florida, kwakwaliji kwakuŵandikana ni kulyatamaga liŵasa lya Walter. Kwa yaka yejinji une ni ŵamkwangu nganituŵajilwaga kutenda upayiniya. Twasosekwaga kusamalila liŵasa lyetu. Nambope, twajendelecele kuŵika Ucimwene pa sogolo.—Mat. 6:33.

Tuli tuyice ku Florida mu November 1962, abale ŵakweleko nganasakaga kuti asungu ni ŵandu ŵapiliwu atendeleje misongano pampepe, yeleyi yatusimonjesye mnope. Mwamti ŵalalicilaga mikuli jakulekangana. Nambo ligongo lyakuti Yehofa jwangasaka kulekanganya mitundu, nganipapita ndaŵi mipingo josope jatandilesoni kutendela yindu pampepe. Ligongo lya yeleyi, mu mkuli welewu apano kwana mipingo jejinji. Pelepatu yawonecele kuti mkono wa Yehofa wakamwile masengo.

Cakutesya canasa caliji cakuti, mu 2015 ŵamkwangu ŵawile ni ulwele wa kansa. Kwa yaka 55 yosope yatutemi yalumo, jwalakwe jwaliji jwamlume jwambone, soni jwaliji jwakunonyela Yehofa soni ŵakamucisyaga abale ŵajinji. Ngulindilila kwawona ŵamkwangu ali akwete cilu cambone pacacijimuka.—Mase. 24:15.

Ndili jwakusangalala kuti une ni ŵamkwangu twatumicile yalumo pa undumetume wapajika kwa yaka yakupunda 40. Pa yaka yosopeyi twasimene ni yakusangalasya soni majali gamajinji. Mwambone, une ni ŵamkwanguŵa twakwete upile ŵakusimanikwa paŵabatiswaga ŵakulijiganya ŵetu Baibulo ŵakwana 136, ŵaŵabatiswaga pa misongano jakulekanganalekangana. Kusala yisyene, twasimanaga ni yakusawusya, nambo nganitukunda kuti yeleyi yitulepelekasye kutumicila Mlungu jwetu jwakulupicika. M’malo mwakwe, twamjegamilaga kuti amasye yakusawusya yetu pandaŵi jakwe soni m’matala gakwe. Soni ndaŵi syosope jwatendaga yeleyi!—2 Tim. 4:16, 17.

Ngusinasoŵa mnope ŵamkwangu. Nambo upayiniya ukusangamucisya kuti mbilile. Ngusinonyela kwalalicila ŵane atamose yakwayana ni cembeceyo catukwete kwa ŵandu ŵaŵawile kalakala. Kusala yisyene, Yehofa aŵele mkungamucisya m’matala gejinji, mwamti nganimba ngombwele kugasala gosope. Yayikulosya kuti jwalakwe nganandeka. Mwakamulana ni cilanga cakwe, jwalakwe angamucisye, alimbisye, soni kwendelecela kungamula ni “mkono wakwe ŵamlyo ŵacilungamo.”​—Yes. 41:10.