Ajawule pa ndandanda

Ajawule pa ndandanda wa yindu

NGANI JAKULIJIGANYA 28

Uchimwene wa Mlungu Ukulamulila

Uchimwene wa Mlungu Ukulamulila

“Sambano machili gakulamulila chilambo chapasi gali m’myala mwa Ambuje ŵetu ni mwa jwakusagulidwa jwakwe jula.”—CHIW. 11:15.

NYIMBO NA. 22 Uchimwene Ukulamulila Tukuŵenda Kuti Uyiche!

YACHITULIJIGANYE *

1. Ana tukusosekwa kuŵa ŵakusimichisya ya chichi? Ligongo chichi tukusosekwa kusimichisya yeleyi?

 PATUKULOLA yayitite kusakala yindu pachilambopa, ana yikusatutendekasya kayichila naga yindu yichiŵasoni chenene? Ŵandu m’maŵasa, ngakunonyelana. Ŵajinji ali ŵakulinonyela, ŵachiwawa soni akusanonyela kwatendela ngasa ŵandu ŵane. Nambosoni ŵandu ŵajinji yikusiyasawusya kwakulupilila ŵandu ŵakwete maudindo. Nambope yayikutendekwayi mpaka yitutendekasye kulupilila kuti yindu yichiŵa chenene. Ligongo chichi tukuŵecheta myiyi? Yili myoyo ligongo lyakuti, yakutenda ŵanduŵa yikukamulana mnope ni yakulochesya yakwamba “masiku gambesi.” (2 Tim. 3:1-5) Kukwanilichikwa kwa yakulochesyayi, kukupeleka umboni wamachili wakulosya kuti Klistu Yesu akulamulila mpela Mwenye jwa Uchimwene wa Mlungu. Sonitu pangali mundu atamose jumo jwakwete nganisyo syambone jwampaka akanile yeleyi. Nambopetu, pana yakulochesya yejinji yayikusala ya Uchimwene wa Mlungu. Myoyo, chiyiŵe yakulimbikasya mnope chikulupi chetu kukambilana yakulochesya yine yayikwanilichikwe yaka ya pachangakaŵapa.

Mpela mwayikusaŵela ni telala jwakusalumbikanya tumapisi twa nguwo kuti atote chakuwala chakuwoneka chenene, nombe yakulochesya ya m’Buku ja Daniele soni Chiwunukuko yikusatukamuchisya kumanyilila yindu yakusaka kutenda Yehofa pachangakaŵapa (Alole ndime 2)

2. Ana chitukambilane chichi munganiji? Ligongo chichi chitukambilane yeleyi? (Alole chiwulili cha pachikuto.)

2 Munganiji chitukambilane (1) yakulochesya yampaka yitukamuchisye kumanyilila ndaŵi jawatandite kulamulila Uchimwene wa Mlungu, (2) yakulochesya yampaka yitukamuchisye kumanyilila kuti Yesu akulamulila mpela Mwenye jwa Uchimwene wa Mlungu soni (3) yakulochesya yakusala yawuchitenda Uchimwene wa Mlungu pakwajonanga adani wakwe. Kukambilana yakulochesyayi chikutukamuchisye kumanyilila chenene malo gatuli, mundaŵi jakusatendela yindu Yehofa. Yakulochesya yili yakamulana mnope mpela mwayikusaŵela ni telala jwakusalumbikanya tumapisi twa nguwo kuti atote chakuwala chakuwoneka chenene.

NDAŴI JAWATANDITE KULAMULILA UCHIMWENE WA MLUNGU

3. Ana yakulochesya ya pa Daniele 7:13, 14 yikutusalila yamtuli pakwamba ya Mwenye jwa Uchimwene wa Mlungu?

3 Yakulochesya yayili pa Daniele 7:13, 14 yikusatusimichisya kuti Klistu Yesu chachiŵa jwakulamulila jwambone jwa Uchimwene wa Mlungu. Ŵandu ŵamitundu josope chachiŵa ŵakusangalala mnope ‘kumtumichila jwalakwejo.’ Sonitu Yesu ngasajinjilidwa mmalo ni jwakulamulila jwalijose. Yakulochesya yine yayikusimanikwa m’buku ja Daniele yikusasala kuti Yesu, chachitanda kulamulila kumbesi kwa ndaŵi 7. Ana yili yakomboleka kumanyilila ndaŵi jele Yesu jwaŵele Mwenye?

4. Ana lilemba lya Daniele 4:10-17 likutukamuchisya chamtuli kumanyilila chaka chele Klistu jwatandite kulamulila? (Alole maloŵe ga mwiŵanda.)

4 Aŵalanje Daniele 4:10-17. Ndaŵi ‘msano ni siŵili,’ sikwimila yaka 2,520. Ndaŵi jeleji jatandite mu 607 B.C.E. Pandaŵiji, Ababulo ŵamtyosisye pampando mwenye jwakumalisya juŵalamulilaga ŵandu ŵa Yehofa ku Yelusalemu. Ndaŵi msano ni siŵili syamasile m’chaka cha 1914 C.E. Pandaŵiji Yehofa ‘ŵamsagwile’ Yesu kuŵa Mwenye jwa Uchimwene wakwe. *Esek. 21:25-27.

5. Ana yakulochesya yakusala ndaŵi ‘msano ni siŵili’ mpaka yitukamuchisye chamtuli?

5 Ana yakulochesyayi mpaka yitukamuchisye chamtuli? Kumanyilila yakulochesya yakusala ndaŵi ‘msano ni siŵili’ kukutukamuchisya kupikanichisya kuti Yehofa akusatenda yasasile pandaŵi jakwe. Yehofa jwaŵisile ndaŵi jachachitamilikasya Uchimwene wakwe mwamti yeleyi yatendekwe. Kukwanilichikwa kwa yakulochesyayi, kukutusimichisya kuti yakulochesya yine yayisigele chikwanilichikwe nditu pandaŵi jaŵaŵisile Yehofajo. Yeleyitu yili yisyene lisiku lya Yehofa ‘ngaŵa mkukokoŵa iyayi.’—Hab. 2:3.

ANA TUKUMANYILILA CHAMTULI KUTI KLISTU ALI MWENYE JWA UCHIMWENE WA MLUNGU?

6. (a) Ana yayikutendekwa pachilambopa yikulosya chamtuli kuti Yesu jwatandite kulamulila kwinani? (b) Ana lilemba lya Chiwunukuko 6:2-8 likutusimichisya chamtuli yeleyi?

6 Yesu ali asigele panandi kumalisya utumiki wakwe wa pachilambo chapasi, jwasalile ŵakumkuya ŵakwe yindu yayichitendekwa pakulosya kuti jwalakwe atandite kulamulila kwinani. Yindu yine yaŵayikolasile jwalakwe yili ngondo, sala soni yifomelesi. Jwasasilesoni kuti kuchiŵa milili kapena yilwele “ku malo gakulekanganalekangana.” Chisyasyo chimo cha mlili chili ulwele wa COVID-19 wawugundiche pachangakaŵapa. Yeleyitu yili yindu yajasasile Baibulo kuti “tiyichitendekwa” pakulosya kuti tuli mundaŵi jakuŵapo kwa Klistu. (Mat. 24:3, 7; Luk. 21:7, 10, 11) Pali pamasile yaka yakupunda 60 Yesu ali awile soni ali awujile kwinani, jwalakwe jwamsimichisye ndumetume Yohane kuti yindu yeleyi yichitendekwa nditu. (Aŵalanje Chiwunukuko 6:2-8.) Yindu yosopeyi yiŵele yili mkutendekwa kutandila mu 1914 pandaŵi jele Yesu jwaŵele Mwenye.

7. Ligongo chichi Yesu paŵaŵele Mwenye yindu yatandite kusakala mnope pachilambopa?

7 Ligongo chichi Yesu paŵaŵele Mwenye yindu yatandite kusakala mnope pachilambopa? Lilemba lya Chiwunukuko 6:2 likusatusalila ligongo lyakwe. Chindu chandanda chaŵatesile Yesu ali agambile kuŵa Mwenye chaliji kuputa ngondo. Ana jwamenyanaga ni ŵani? Jwalakwe jwamenyene ni Satana pampepe ni yiŵanda yakwe. Buku ja Chiwunukuko chaputala 12 jikusatusalila kuti Satana jwalusile ngondoji. Mwamti jwalakwe pampepe ni yiŵanda yakwe ŵaponyisye pachilambo chapasi. Myoyo, ligongo lyakuti Satana atumbile soni akulimbana ni ŵandu, yitendekasisye kuti pachilambopa paŵe “likungu.”—Chiw. 12:7-12.

Ngatukusasangalala patukuyiwona yindu yakusakala yili mkutendekwa. Nambope patukuyiwona yakulochesya ya m’Baibulo yili mkukwanilichikwa, yikusatusimichisya kuti Uchimwene wa Mlungu ukulamulila (Alole ndime 8)

8. Ana kuyiwona yakulochesya yakwamba Uchimwene wa Mlungu yili mkukwanilichikwa mpaka kutukamuchisye chamtuli?

8 Ana yakulochesyayi mpaka yitukamuchisye chamtuli? Yayikutendekwa pachilambopa soni kusakala kwa ndamo sya ŵandu, yikutukamuchisya kusimichisya kuti Yesu akulamulila. Myoyo ŵandu pakutenda yakulinonyela soni yindu yangasa tukadandawulaga mnope. Tukumbuchileje kuti yeleyi yigamba kwanilisya yakulochesya ya m’Baibulo. Elo, Uchimwene wa Mlungu ukulamulila. (Sal. 37:1) Nambosoni patukuŵandichila mnope Alamagedo tujembecheyeje kuti yindu pachilambopa chiyipitilisye kusakala mnope. (Maliko. 13:8; 2 Tim. 3:13) Kusala yisyene, tukusosekwa kwayamichila mnope Atati ŵetu ŵakwinani, ligongo lyakutukamuchisya kumanyilila ligongo lyakwe yindu yikusakala mnope pachilambopa.

ANA ADANI ŴA UCHIMWENE WA MLUNGU CHACHIJONANJIDWA CHAMTULI?

9. Ana maloŵe gakulochesya ga pa Daniele 2:28, 31-35 gakusasala yamtuli ya ulamusi wakumalisya wa pachilambo chosope? Ana ulamusiwu watandite kulamulila chakachi?

9 Aŵalanje Daniele 2:28, 31-35. Masiku agano tukuyiwona yakulochesya yeleyi yili mkukwanilichikwa. Yaŵasagamile Nebukadinesa yalosisye chenene yayichitendekwa “masiku ga msogolo” kapena kuti m’masiku gambesi Klistu ali atandite kulamulila. Adani ŵa Yesu ŵa pachilambopa, akupwatikapo ulamusi wakumalisya ŵamachili mnope pachilambo chosope waŵawusasile m’Baibulo. Mu sagamisi sya Nebukadinesa, sajo “sya chisyano cheŵanganye ni litaka” sikusajimila ulamusi welewu. Ulamusiwu watandite kulamulila pandaŵi ja Ngondo Jandanda ja Pachilambo Chosope. Pandaŵiji chilambo cha Britain ni United States chatesile mkamulano wawamanyikaga kuti ulamusi wa Britain ni America. Chindu chaŵachiweni Nebukadinesa mu sagamisi syakwe chikusatusalila yindu yine yiŵili yakwamba ulamusi wa machiliwu. Yindu yeleyi yikusawulekanganya ulamusiwu ni ma uchimwene gane gagalamulile munyumamu.

10. (a) Ana yayikutendekwa mu ulamusi wa Britain ni America, yikukwanilisya chamtuli yakulochesya ya m’buku ja Daniele? (b) Ana tukusosekwa kusamala ni chichi? (Alole libokosi lyakuti “ Tuŵe Ŵakusamala ni Litaka.”)

10 Chindu chandanda chili chakuti mu sagamisi sya Nebukadinesa sajo sya chisyano ni litaka sikwimila ulamusi wa Britain ni America. Yeleyitu yili yakulekangana mnope ni maulamusi gane gamachili mnope gagalamulile chilambo chosope gele galiji ga chisyano chakupanganyidwa ni golidi kapena silifa. Myoyo litaka likwimila “ŵandu” wamba. (Dan. 2:43) Yakusatenda jemanjaji yikusalepelekasya ulamusi wamachiliwu kutenda yawukusaka. Mwachisyasyo, ŵanduŵa akusajinjilila mnope ngani sya ndale, akusaputila maufulu ga ŵandu soni akusatenda yiwoneselo.

11. Ana ulamusi wamachili wa Britain ni America ukutukamuchisya chamtuli kumanyilila kuti tukutama mundaŵi ja masiku gambesi?

11 Chindu chaŵili chili chakuti, ulamusi wa Britain ni America uli ulamusi wamachili wakumalisya wawusasile m’Baibulo kuti uchilamulila chilambo chosope chapasi. Yili myoyo ligongo lyakuti ulamusiwu ukwimila sajo sya chindu chaŵachiweni Nebukadinesa musagamisi. Pangalisoni ulamusi wine wa ŵandu wawuchijinjila mmalo mwa ulamusi wa Britain ni America. Nambope ulamusiwu pampepe ni maulamusi gane gosope ga ŵandu gachijonanjidwa ni Uchimwene wa Mlungu pa Alamagedo. *Chiw. 16:13, 14, 16; 19:19, 20.

12. Ana yakulochesya ya ŵasasile Daniele yikutusimichisya ya chichi? Ana yeleyi yikutulimbikasya soni kutupa chembecheyo chamtuli?

12 Ana yakulochesyayi mpaka yitukamuchisye chamtuli? Yakulochesya ya m’buku ja Daniele yikutusimichisya kuti tukutama m’masiku gambesi. Yaka yakupunda 2,500 yipiteyo, Daniele jwalochesye kuti panyuma pa ulamusi wa Babiloni pachiyika maulamusi gane mcheche gamachili mnope gele gachalamulila ŵandu ŵa Mlungu. Nambosoni Daniele jwasasile kuti ulamusi wa Britain ni America uchiŵa wakumalisya pa maulamusiga. Yeleyitu yikutulimbikasya soni kutupa chembecheyo chakuti Uchimwene wa Mlungu chiwujonanje maulamusi gosope ga ŵandu pachangakaŵapa. Sonitu Uchimwene wa Mlungu uchitanda kulamulila chilambo chosope.—Dan. 2:44.

13. Ana “mchimwene jwa msano ni katatu” soni “ayimwene likumi” ŵakwasala pa Chiwunukuko 17:9-12 akwimila ŵani? Ana yakulochesya yeleyi yakwanilichikwe chamtuli?

13 Aŵalanje Chiwunukuko 17:9-12. Ngondo Jandanda ja Pachilambo Chosope jatendekasisye kuti yindu yejinji yijonasiche. Yeleyi yatendekasisyesoni kuti yakulochesya yine ya m’Baibulo yakwamba masiku gambesi yikwanilichikwe. Ŵakulamulila ŵa yilambo ŵasakaga kuti pachilambo chosope paŵe mtendele. Myoyo mu Januwale 1920, jemanjaji ŵatamilikasisye bungwe ja League of Nations. Nambo kaneko mu Okotoba 1945, bungweji jajinjilidwe mmalo ni bungwe ja United Nations. Bungwe jeleji jikusakolanjidwa kuti “mchimwene jwa msano ni katatu.” Nambope bungweji nganijiŵa ulamusi wamachili mnope pachilambo chapasi. Bungweji jikwete machili ligongo lwakuti jikusapochela chikamuchisyo kutyochela ku maboma ga ŵandu. M’Baibulo maboma gelega akusagakolanga kuti “ayimwene likumi.”

14-15. (a) Ana lilemba lya Chiwunukuko 17:3-5 likusala yamtuli pakwamba ya Babiloni Jwamkulungwa? (b) Ana ŵandu ŵali mu dini ja unami akutenda chichi?

14 Aŵalanje Chiwunukuko 17:3-5. Mwakulongoleledwa ni Mlungu, ndumetume Yohane jwaliweni lihule lyalili “Babiloni Jwamkulungwa.” Babiloni Jwamkulungwa akwimila dini syosope syaunami. Ana yaŵayiweni Yohane yakwanilichikwe chamtuli? Kwa yaka yejinji dini syaunami siŵele sili mkukamuchisya soni kutendela yindu yimpepe ni maboma ga ŵandu. Nambo pachangakaŵapa Yehofa chachitendekasya maboma ga ŵanduga “kumalisya chakulinga chakwe.” Ana yakuyichisya yakwe yichiŵa yamtuli? Maboma ga ŵanduga gagakwimila “ayimwene likumi” gachijimuchila dini syaunami ni kusijonanga.—Chiw. 17:1, 2, 16, 17.

15 Ana tukumanyilila chamtuli kuti mbesi ja Babiloni Jwamkulungwa jiŵandichile? Kuti tujanje chiwusyochi tukusosekwa kumbuchila kuti msinda wakala wa Babiloni wasyungulilidwe ni lusulo lwekulungwa lwa Yufuleti. Mesi ga mlusulolu gawuchenjelaga msindawu. Myoyo m’buku ja Chiwunukuko ŵandu ŵajinji ŵakusamkamuchisya Babiloni Jwamkulungwa akusiŵalandanya ni “mesi” gelega. (Chiw. 17:15) Nambo bukuji jikusasalasoni kuti mesi gelega ‘gachipwa.’ Kulosya kuti ŵandu ŵajinji chachileka kusikamuchisya dini syaunami. (Chiw. 16:12) Yakulochesyayi yikukwanilichikwa masiku agano. Ŵandu ŵajinji alesile kwawula ku dini syaunami. Jemanjaji atandite kusosasosa kwampaka apate kwanga kwa yiwusyo yawo.

16. Ana kuwonechela kwa bungwe ja United Nations soni mbesi ja Babiloni Jwamkulungwa mpaka kutukamuchisye chamtuli?

16 Ana yakulochesyayi mpaka yitukamuchisye chamtuli? Kuwonechela kwa bungwe ja United Nations soni kukopoka kwa ŵandu ŵaŵajikamuchisyaga dini jaunami kukulosya kuti tukutama m’masiku gambesi. Atamose kuti ŵajinji alesile kumkamuchisya Babiloni Jwamkulungwa, nambo ngayikugopolela kuti jemanjaji ni ŵachachimjonanga. Mpela mwatuyiwonele kala, Yehofa chachiŵika nganisyo syakwe m’mitima ja “ayimwene likumi” kuti “amalisye chakulinga chakwe.” Pajatu achayimwene likumiŵa gali maboma gamachili gagakusakamuchisya bungwe ja United Nations. Mabomaga gachimjonanga Babiloni Jwamkulungwa mwachisisimuchisya, mwamti ŵandu pachilambopa chachisimonga ni yeleyi. * (Chiw. 18:8-10) Konanjidwa kwa Babiloni Jwamkulungwa kuchikwaya chilambo chosope, sonitu ŵandu ŵajinji chachisimana ni yakusawusya. Nambope ŵandu ŵa Mlungu chachisangalala ligongo lyakuti mdani jwa Yehofa jwali Babiloni Jwamkulungwa chachijonanjidwa mwamti ngasasimanikwasoni. Chachisangalalasoni ligongo lyakuti chikulupusyo chawo chichiŵa chili chiŵandichile.—Luk. 21:28.

TUKULUPILILEJE KUTI YEHOFA CHACHITUKULUPUSYA

17-18. (a) Ana mpaka tupitilisye kulimbisya chamtuli chikulupi chetu? (b) Ana mungani jakuyichisya tuchikambilana yamtuli?

17 Daniele jwasasile kala kuti “umanyilisi tiwuchikulilakulila.” Yeleyi ni yayikutendekwa. Masiku agano tuŵele tuli mkupikanichisya yakulochesya yakwamba ndaŵi jetu jino. (Dan. 12:4, 9, 10) Yakulochesyayi yili yisyesyene mwamti yikutukamuchisya kuti tumchimbichisyeje Yehofa soni Maloŵe gakwe. (Yes. 46:10; 55:11) Myoyo apitilisye kulimbisya chikulupi chawo mwakulijiganya Maloŵe ga Mlungu soni ŵakamuchisyeje ŵandu ŵane kuti aŵe paunasi wambone ni Yehofa. Jwalakwe chachachenjela ŵandu wosope ŵakusamdalila soni chachapa “mtendele usyesyene.”—Yes. 26:3.

18 Mungani jakuyichisya tuchikambilana yakulochesya yakwamba Mpingo wa Chiklistu m’masiku gambesi gano. Tuchilijiganyasoni ya yakulochesya yayichitukamuchisya kupikanichisya kuti tukutama m’masiku gambesi. Tuchilolasoni maumboni gane gakulosya kuti Yesu Klistu jwali Mwenye jwetu akwalongolela ŵakumkuya ŵakwe ŵakulupichika.

NYIMBO NA. 61 Mjawule Pasogolo Mbonimwe!

^ Tukutama mundaŵi jakusangalasya mnope mu mbili josope ja ŵandu. Mwakamulana ni yayikusasala yakulochesya yakulekanganalekangana ya m’Baibulo, Uchimwene wa Mlungu ukulamulila. Munganiji chitukambilane yine mwa yakulochesyayi. Yeleyi chiyitukamuchisye kuti tukole chikulupi chakulimba, tumdalileje mnope Yehofa soni kuti tuŵeje ŵakuwusimana mtima patukwembecheya yindu yachiyitendekwe kusogoloku.

^ Aŵalanje lijiganyo 32 kamtwe 4 mu buku jakuti Asangalaleje Mpaka Kalakala, soni alolele fidiyo ja pa jw.org jamtwe wakuti Uchimwene wa Mlungu Watandite Kulamulila mu 1914.

^ Kuti amanyilile yejinji pakwamba yakulochesya ya m’buku ja Daniele, aŵalanje Sanja ja Mlonda ja Chichewa ja Juni 15, 2012, pp. 14-19.

^ Kuti amanyilile yejinji yakwamba yindu yachiyitendekwe msogolo, alole mtwe 21 wa buku jakuti Uchimwene wa Mlungu Ukulamulila.