1, 2. (a) Ana ŵandu ŵane akusasala yatuli pangani jakuti Mlungu akwete likuga? (b) Ana munganiji citutagulilane yatuli?

ANA Mlungu akwete likuga? Ŵandu ŵane akusasala kuti “Ngatukusasosecela likuga lyakuti litulongoleleje. Catukusasosekwa cili kwamba kuŵa paunasi ni Mlungu.” Ana nganisyo syawosi sili syakuwona? Ana maumboni gakusalosya yatuli?

² Munganiji, citutagulilane umboni wakulosya kuti Yehofa akusatenda yindu mwadongosolo mnope. Citutagulilanesoni yampaka tutende naga likuga lya Yehofa litusalile yatukusosekwa kuya. (1 Akoli. 14:33, 40) M’yaka 100 yandanda soni masiku agano, Malemba gakamucisye likuga lya Yehofa lya pacilambo capasi kamula masengo gakulalicila ngani syambone pacilambo cosope. Ligongo lyakuti tukusajegamila maloŵe gakutyocela m’Baibulo, soni kuya yalikusasala likuga, tukusakamucisya kuti mpingo uŵe weswela, wamtendele, soni wakamulana.

3. Ana cici cacikusatusimicisya kuti Yehofa akusatenda yindu mwadongosolo mnope?

³ Yakupanganyikwa yikusalosya kuti Mlungu ali jwadongosolo  mnope. Baibulo jikusasala kuti, ‘Yehofa ŵatamilikasisye cilimbilimbi ca cilambo capasi mwalunda. Jwalakwe ŵatamilikasisye kwinani mwakumanyilila cenene.’ (Miy. 3:19) Tukusamanyilila ‘kambali kamwana ka yitendo ya [Mlungu]’ soni ‘tukusapikana panandi ya jwalakwejo mpela kusongona.’ (Yobu 26:14) Nambope, yindu yamnono yatukusamanyilila pakwamba ya mapulaneti, ndondwa soni makuga ga ndondwa yikusatukamucisya kumanyilila kuti Mlungu ŵayiŵisile yindu yakwinaniyi mwadongosolo mnope. (Sal. 8:3, 4) M’makuga ga ndondwa mukusasimanikwa ndondwa syejinji syasikusajenda mwadongosolo. Nambosoni, mapulaneti gosope gakusajenda m’matala gakwe pagakusyungulila lyuŵa mpela kuti gakupikanila malamusi ga pamsewu. Yakupanganyikwa yeleyi yikusakombola kutenda yindu mwadongosolo ligongo lyakuti Yehofa ŵayipanganyisye m’litala lyelelyo. M’yoyo patukuganicisya mwele Yehofa ‘ŵapanganyicisye mwalunda kwinani’ soni cilambo capasi, tukusayiwona kuti tukusosekwa kumlumba, kumlambila, soni kuŵa ŵakulupicika kwa jwalakwe.—Sal. 136:1, 5-9.

4. Ligongo cici ŵasayansi alepele kwanga yiwusyo yejinji?

⁴ Ŵasayansi asasile yindu yejinji yakwamba yakupanganyikwa soni cilambo capasi, soni atukamucisye mnope m’mbali syakulekanganalekangana sya umi. Nambope, pana yiwusyo yejinji yele ŵasayansi alepele kwanga. Mwambone, ŵandu ŵakulijiganya ya ndondwa, mapulaneti, soni yindu yine yamwipananga nganaŵa akombwele kutusalila cenene muyapagwile yakupanganyikwa yosope kapena ligongo lyakwe tuli pacilambo capasi cacigumbalene ni yaumi yejinji. (Aŵalanje Mlaliki 3:11.) Ligongo cici pana yiwusyo yakusosekwa yejinji yele ŵasayansi ngakukombola kwanga? Ligongo lyakuti ŵasayansi ŵajinji soni ŵane akusasaka kwatendekasya ŵandu kola nganisyo syakusisyana ni Mlungu soni akusalimbikasya cijiganyo cakuti yaumi yatesile kucenga kutyocela ku yindu yine. Nambo Yehofa, kupitila m’Buku jakwe, akusajanga yiwusyo yayigumbalene m’mitima ja ŵandu kulikose kwali.

5. Ana tukusajegamila malamusi gacipago pa yindu yapi?

⁵ Wosopewe tukusajegamila pa malamusi gangacenga soni gakudalilicika gacipago gaŵagatamilikasisye Yehofa. Mwambone, ŵakulinganya yamagesi, mesi, macini nambosoni ŵakwendesya ndege ni madokotala gakutenda opaleshoni akusajegamila malamusi gacipago gelega kuti atende cenene masengo gawo. Madokotala gakutenda opaleshoni gakusamanyilila kuti ŵandu wosope ŵapanganyisye mwakulandana. M’yoyo gangalajilila kusosasosa pampaka awupate mtima wa mundu jwakulwala. Wosopewe tukusamanyilila kuti naga mundu akusumba kutyocela penani mnope mpaka akombolece kugwa ni kuwa ligongo lya macili gakuwuta ga cilambo. Ni ligongo lyakwe tukusapikanila malamusi gacipago kuti tujendelecele kuŵa ni umi.

6. Ligongo cici yili yakusosekwa kuti ŵakutumicila ŵa Yehofa atendeje yindu mwadongosolo?

⁶ Yehofa ŵalinganyisye yakupanganyikwa yosope mwadongosolo. M’yoyo, yili yangakayikasya kuti jwalakwe akusasaka kuti ŵakutumicila ŵakwe atendeje yindu mwadongosolo. Kuti tukombole kutenda yeleyi, Yehofa atupele Baibulo kuti jitulongoleleje. Pali pangali cikamucisyo cakutyocela ku likuga lya Mlungu soni m’Maloŵe gakwe, mpaka tuŵe ŵakutesya canasa mnope.

7. Ana cici cacikulosya kuti Baibulo jili buku jelinganyidwe mwadongosolo?

⁷ Baibulo nganijigamba kuŵa buku jakusala ngani syakulekanganalekangana syakwamba Ayuda soni Aklistu. Nambo jili buku jelinganyidwe mwadongosolo, jajasalilidwe ni Mlungu. Mabuku gosope ga m’Baibulo gakusasala yindu yakamulana. Kutandila m’buku ja Genesis mpaka ja Ciunukuko, Baibulo jikusalosya kuti pacipagwa “mbeju” jajicitendekasya kuti cilamboci ciŵesoni paladaiso. Tuŵele tuli mkulijiganya kuti “mbeju” jeleji jili Yesu Klistu soni kuti Ucimwene wakwe ucilosya kuti Yehofa ali jwakuŵajilwa kwalamulila  ŵandu wosope.—Aŵalanje Genesis 3:15; Matayo 6:10; Ciunukuko 11:15.

8. Ana yindu yapi yayikulosya kuti Ayisalayeli ŵatendaga yindu mwadongosolo?

⁸ Ayisalayeli ŵakuyaga Cilamusi caŵapele Mlungu kupitila mwa Mose soni ŵatendaga yindu mwadongosolo. Mwambone, paliji ‘acakongwe ŵaŵaŵisile mwadongosolo kuti atumicileje pacipata ca citenti cakusimanilana.’ (Eks. 38:8) Ayisalayeli ŵasamisyaga masakasa gawo soni nyumba jakulambilila mwadongosolo mnope. Mkupita kwa ndaŵi, Mwenye Daudi ŵaŵisile Alefi soni ŵambopesi m’makuga gakulekanganalekangana. (1 Mbiri 23:1-6; 24:1-3) Ayisalayeliwo paŵampikanilaga Yehofa, jwalakwe ŵakamucisyaga jemanjajo kuti atendeje yindu mwadongosolo, aŵeje pamtendele soni akamulaneje.—Deut. 11:26, 27; 28:1-14.

9. Ana cici cacikulosya kuti mpingo waciklistu wa m’yaka 100 yandanda waliji wadongosolo?

⁹ Mpingo waciklistu wa m’yaka 100 yandanda waliji wadongosolo, soni wapindulaga ni malamusi gakutyocela ku likuga lyakulongolela, lyele pandanda lyapanganyidwe ni ŵandumetumepe. (Mase. 6:1-6) Panyuma pakwe, abale ŵane ŵapwatice mu likuga lyakulongolelali. (Mase. 15:6) Camuko soni malamusi gapelecedwagasoni pakamulicisya masengo yikalata yakusalilidwa yayalembedwaga ni acalume ŵa m’likuga lyakulongolela lya m’yaka 100 yandanda kapena ŵane ŵaŵakamulaga nawo masengo. (1 Tim. 3:1-13; Tito 1:5-9) Ana papali yakuyicisya yatuli mipingo pajakuyaga malamusi gakutyocela ku likuga lyakulongolela?

10. Ana papali yakuyicisya yatuli ligongo lyakuti mipingo jaciklistu jakuyaga malamusi gakutyocela ku likuga lyakulongolela? (Alole ciwulili cacili kundanda kwa nganiji.)

¹⁰ Aŵalanje Masengo 16:4, 5. Abale ŵane ŵajendelaga mipingo ni kujisalilaga ‘malamusi gaŵatamilikasisye ŵandumetume soni acakulungwa ŵa ku Yelusalemu.’ Mipingojo pajakuyaga malamusigo, ‘jajendelecele kulimba m’cikulupi soni lisiku lililyose ŵandu ŵajonjecekwaga.’ Ana mpaka tulijiganye cici kutyocela ku mipingoji yampaka yikamucisye mipingo jetu masiku agano?

11. Ana acalume ŵakulongolela akusosekwa kutenda wuli papocele malamusi kutyocela ku likuga lya Mlungu?

¹¹ Ana abale ŵa m’Makomiti ga Nyambi kapena ŵa m’Makomiti ga Cilambo, ŵakulolela mkuli, soni acakulungwa ŵa mumpingo akusosekwa kutenda wuli papocele malamusi kutyocela ku likuga lya Mlungu masiku agano? Buku ja Yehofa jikusatusalila wosopewe kuti tuŵeje ŵakupikanila. (Deut. 30:16; Ahe. 13:7, 17) Msimu wakwimucila soni wakudandawula wuli wangasosekwa mu likuga lya Mlungu. Msimu welewu mpaka usokonasye cinonyelo cetu, mtendele nambosoni mkamulano wa mumpingo. Yisyene, pangali Mklistu jwakulupicika jwalijose jwampaka asace kulosya msimu wangacimbicisya soni wangakulupicika mpela waŵakwete Deotelefe. (Aŵalanje 3 Yohane 9, 10.) Mpaka tuliwusye kuti, ‘Ana ngusinalimbikasya ŵane kuti aŵe ŵakulupicika kwa Yehofa? Ana ngusinjanguya kwiticisya nambosoni kamulicisya masengo yatusalile abale ŵakulongolela?’

12. Ana kucenga kwatuli kwakupali pakuŵika acakulungwa ŵa mumpingo nambosoni ŵakutumicila ŵakamucisya?

¹² Aganicisye yalisagwile Likuga Lyakulongolela pacangakaŵapa. Sanja ja Mlonda ja November 15, 2014 mu “Yiwusyo Yakutyocela kwa Ŵakuŵalanga,” jasasile ya kucenga kwakupali pa kuŵika acakulungwa ŵa mumpingo ni ŵakutumicila ŵakamucisya. Nganiji jasasile kuti likuga lyakulongolela lya m’yaka 100 yandanda lyapelece ukumu kwa ŵakulolela mkuli wakuŵika acakulungwa ŵa mumpingo nambosoni ŵakutumicila ŵakamucisya. Mwakamulana ni yeleyi, kutandila pa September 1, 2014, ŵakulolela mikuli ni ŵakusaŵika acakulungwa ŵa mumpingo nambosoni ŵakutumicila ŵakamucisya. Ŵakulolela mkuliŵa akusalingalinga kwamanyilila cenene acalume ŵakwaganicisya pa maukumuga mwakwenda nawo mu undumetume wamumgunda naga yili yakomboleka. Nambosoni akusalinga kulimanyilila cenene liŵasa lya m’bale jwakumganicisya pa ukumu. (1 Tim. 3:4, 5) Likuga  lya acakulungwa ŵa mumpingo yimpepe ni ŵakulolela mkuli akusaganicisya mwakusamala yakusosekwa kuyikwanilisya acalumeŵa kuti aŵajilwe kuŵa acakulungwa ŵa mumpingo soni ŵakutumicila ŵakamucisya.—1 Tim. 3:1-10, 12, 13; 1 Pet. 5:1-3.

13. Ana mpaka tulosye catuli kuti tukusakuya yakusatusalila acakulungwa ŵa mumpingo?

¹³ Tukusosekwa kuya songa syakamucisya syakusatusalila acakulungwa ŵa mumpingo. Ŵakucinga ŵakulupicikaŵa akusalongoleledwa ni malamusi gakamucisya gagakusimanikwa m’Buku ja Mlungu. (1 Tim. 6:3) Akumbucile yaŵasasile Paulo pakwamba ya ŵandu ŵaŵatendaga yangalondeka mumpingo. Ŵandu ŵane ‘nganakamulaga kose masengo nambo ŵagambaga kwinjilila yindu yangakwaya.’ Acakulungwa ŵa mumpingo ŵajamwice jemanjaji nambo nganapikanila camukoco. Ana ŵandu mumpingo ŵasosekwaga kutenda wuli yindu ni mundu jwati m’yoyo? Paulo ŵasalile kuti, ‘Am’ŵice cimanyilo mundu jwelejo soni alece kusyoŵekana najo.’ Nambope, jwalakwe ŵalimbikasisyesoni kuti akam’wonaga mundujo mpela mmagongo. (2 Ates. 3:11-15) Masiku aganosoni, acakulungwa ŵa mumpingo mpaka aŵecete ngani jakalamusya mpingo jakusala ya mundu jwine jwakwendelecela kutenda yindu yangalondeka, mpela kutenda uganja ni mundu jwangakulupilila. (1 Akoli. 7:39) Ana akusatenda yatuli naga acakulungwa ŵa mumpingo mwawo aŵecete ngani jeleji? Naga wawojo akumanyilila ya mundu jwakutenda yakukalamusya munganijo, ana caciŵambala kusyoŵekana najo? Yampaka atende wawojo pakulosya kulupicika pa yindu yayikusalidwayo mpaka yimlimbikasye mundujo kuti alece kutenda yangalondekayo. ^[1]

14. Ana mpaka tukamucisye catuli kuti mpingo ujendelecele kuŵa weswela?

¹⁴ Mpaka tukamucisye kuti mpingo ujendelecele kuŵa weswela naga tukukuya yagakusasala Maloŵe ga Mlungu. Aganicisye yayatendekwe ku Kolinto. Paulo ŵalalicile mwamtawu mu msinda welewu, soni ŵanonyelaga mnope abale ni alongo ŵakweleko. (1 Akoli. 1:1, 2) Nambo aganicisye muyaŵelele yakusawusya kwa jwalakwejo kuti asale yakusosekwa kutenda ni mundu jwine juŵatendaga ndamo ja msese nambo abale mumpingo ŵagambaga kumlecelela. Paulo ŵasalile acakulungwa ŵa mumpingo kuti ampelece mundujo kwa Satana, kapena kuti, amtyosye mumpingo. Acakulungwa ŵa mumpingowo ŵasosekwaga kutenda yeleyi kuti mpingowo ujendelecele kuŵa weswela. (1 Akoli. 5:1, 5-7, 12) Naga tukukamulana nayo yatesile acakulungwa pakumtyosya mumpingo mundu jwakulemwa jwangapitikuka mtima, tukusakamucisya kuti mpingowo ujendelecele kuŵa weswela, nambosoni mpaka yimlimbikasye mundujo kuti apitikuce mtima ni kusaka kuwujila kwa Yehofa.

15. Ana mpaka tukamucisye catuli kuti mumpingo mujendelecele kuŵa mtendele?

¹⁵ Paulo ŵasosekwagasoni kuwukamucisya mpingo wa ku Kolinto pa cakusawusya cine cacatendekwaga. Abale ŵane ŵajawusyaga ŵakulupilila acimjawo ku nganya. Paulo ŵawusisye ciwusyo camacili cakuti, ‘Wuli ngagamba kunda kuleŵeledwa?’ (1 Akoli. 6:1-8) Yakulandana ni yeleyi yikutendekwagasoni masiku agano. Ndaŵi sine, mtendele wa pasikati pa abale ŵausimu uŵele uli mkusokonecela ligongo lyakuti mkamulano wawo pa ya malonda nganiwujenda cenene kapena jwine akuganisya kuti mjakwe atesile yacinyengo. Ŵane ayice pakwajawusya acimjawo ku nganya, nambo Maloŵe ga Mlungu gakusatukamucisya kuyiwona kuti kuli cenene kunda kuti yindu yetu yijonasice kulekangana ni kutendekasya kuti ŵandu anyosye lina lya Mlungu kapena kusokonasya mtendele wa mumpingo. ^[2] Pakusaka kumasya yakusawusya yekulungwa soni ungapikangana, tukusosekwa kamulicisya masengo yaŵasasile Yesu. (Aŵalanje Matayo 5:23, 24; 18:15-17.) Patukutenda m’yoyo, tukusayikasya mkamulano mu liŵasa lya ŵakulambila ŵa Yehofa.

16. Ligongo cici tukusosekwa kwembeceya kuti ŵandu ŵa Mlungu caŵeje ŵakamulana?

 ¹⁶ Buku ja Yehofa jikusalosya ligongo lyakwe tukusosekwa kwembeceya kuti ŵandu ŵakwe caŵeje ŵakamulana. Jwamalumbo jwajimbile kuti, “Alole! Yili yambone soni yakusangalasya mnope abale patemi pampepe mwakamulana.” (Sal. 133:1) Pandaŵi jiŵapikanilaga Yehofa, Ayisalayeli ŵaŵaga ŵadongosolo soni ŵakamulana. Pakulocesya yayicatendecela ŵandu ŵakwe msogolo, Mlungu ŵasasile kuti, ‘tinjasonganya pamo mpela mkucinga mwakusasonganyicisya pamo ngondolo.’ (Mika 2:12) Yehofa kupitila mwa jwakulocesya Sefaniya ŵasasilesoni kuti, “Cinjicenga ciŵeceto ca ŵandu kuti ciŵe ciŵeceto ceswela [ca usyesyene wa m’Malemba], kuti wosope aŵilanjileje pa lina lya Yehofa, soni kumtumicila mwakamulana.” (Zef. 3:9) Tuli ŵakusangalala mnope ligongo lyakuti tukusamlambila Yehofa mwakamulana.

17. Kuti mpingo ujendelecele kuŵa wakamulana soni wamtendele, ana acakulungwa ŵa mumpingo akusosekwa kutenda wuli jwine patesile cakulemwa cekulungwa?

¹⁷ Kuti mpingo ujendelecele kuŵa wakamulana soni weswela, acakulungwa ŵa mumpingo akusosekwa kusamalila yakulemwa yekulungwa mwacitema soni mwacinonyelo. Yehofa akusasaka kuti jemanjajo awuteteyeje mpingo ku yindu yiliyose yakusakala soni kamucisya kuti ujendelecele kuŵa wakamulana soni weswela. (Miy. 15:3) Paulo ŵanonyelaga mnope abale ŵa ku Kolinto, ni ligongo lyakwe ŵalembele cikalata cakwe candanda pakusaka kwakamucisya acakulungwa ŵa mumpingo. Cikalata cakwe caŵili cakwawula kwa Akolinto calosisye kuti yindu yatandite kwenda cenene ligongo lyakuti acakulungwawo ŵakamulicisye masengo yaŵasalile Paulojo. Naga m’bale kapena mlongo akwinjilila m’litala lyakulemweceka, acakulungwa ŵa mumpingo akusosekwa kumkamucisya mwakuwusimana mtima.—Aga. 6:1.

18. (a) Ana camuko ca m’Maloŵe ga Mlungu cakamucisye catuli mipingo ja m’yaka 100 yandanda? (b) Ana ngani jakuyicisya jicitagulila yatuli?

¹⁸ Yili yakupikanika kuti camuko ca m’Buku ja Mlungu cakamucisye Aklistu ŵa ku Kolinto ŵa m’yaka 100 yandanda soni mipingo jine kulimbikasya uswela, mtendele soni mkamulano m’mipingo jawo. (1 Akoli. 1:10; Aef. 4:11-13; 1 Pet. 3:8) Yakuyicisya yakwe, abale ni alongo ŵetu ŵa mundaŵi jeleji ŵakombwele kutenda yejinji mu undumetume. Ni ligongo lyakwe Paulo ŵasasile kuti ngani syambone ‘syalalicidwe pacilambo cosope capasi.’ (Akolo. 1:23) Masiku agano, ngani syambone syakwamba lisosa lya Mlungu sikulalicidwa pacilambo cosope capasi. Yeleyi yikukomboleka ligongo lya mtawu ŵa ŵandu ŵali ku mbali ja likuga lyakulalicila lyakamulana. Ngani jakuyicisya jicitukamucisya kumanyilila maumboni gakulosya kuti ŵanduŵa ali ŵakusacilila kupikanila yajikusasala Baibulo soni kwacimbicisya Ambuje Ŵamaciligose, Yehofa.—Sal. 71:15, 16.