1, 2. (a) Ana cindu cakusosekwa mnope paumi wetu cili cici? (b) Ana ni usyesyene wapi wakusosekwa mnope, soni ligongo cici? (Alole yiwulili yayili penanipa.)

ANA cindu cakusosekwa mnope paumi wawo cili cici? Ana mpaka asace kuti acenganye cindu celeci ni cindu cangasosekwa mnope? Kwa ŵakulambila wa Yehofa, kwanga kwa yiwusyo yeleyi kuli kwangasawusya. Cindu cakusosekwa mnope paumi wetu, cili unasi wetu ni Yehofa soni ngatukusosekwa kusumisya ni cindu cilicose. Tukusawuwonasoni usyesyene wa m’Baibulo kuŵa wakusosekwa, ligongo ukusatendekasya kuti yiŵe yakomboleka kuŵa acimjakwe ŵa Yehofa.—Akolo. 1:9, 10.

² Agambe ganicisya ya yindu yosope yakusatujiganya Mkwiganya jwetu jwamkulungwa kupitila m’Maloŵe gakwe, Baibulo. Jwalakwe akusatusalila ngopolelo ja lina lyakwe soni yandamo syakwe syapenani. Jwalakwe akusatusalila ya ciwombolo, cele mwacinonyelo ŵapelece kupitila mwa Mwanagwe, Yesu. Yehofa akusatujiganya ya Ucimwene wa Mesiya. Jwalakwe akusatupa cembeceyo ca msogolo, cinga cembeceyo cakwamba ŵasagulwe ŵacacitama kwinani kapena ca “ŵangondolo sine” ŵacacitama pacilambo capasi ca Paladaiso. (Yoh. 10:16) Jwalakwe akusatujiganyasoni mwampaka tutendele yindu paumi wetu.  Tukusayamicila mnope usyesyene welewu ligongo yikusatutendekasya kuŵandikana ni Mkupanganya jwetu. Yeleyi yikusatukamucisya kuti tuŵe ni cakulinga cisyesyene paumi.

3. Ana Yehofa akusatuŵenda kuti tupeleceje mbiya kuti tulijiganye usyesyene?

³ Yehofa ali Mlungu jwakoloŵa magasa. Ligongo lya koloŵa makonoku jwalakwe jwatupele mbopesi kupitila mwa Mwanace jwakwe. Mlungu jwangasaka kuti tupeleceje mbiya kuti tulijiganye usyesyene. Mundu jwine lina lyakwe Simoni jwapelece mbiya kwa ndumetume Petulo, kuti akole ukumu wakuti nombenajo apakomboleje kwapa ŵane msimu weswela. Petulo jwamsalile kuti kaganisye keleka kaliji kakulemweceka. Jwalakwe jwatite, “Mkajonasice pampepe ni mbiya syenusyo, ligongo lyakuti mkuganisya kuti mtuka walulele wa Mlungu mpaka m’wupate ni mbiya.”—Mase. 8:18-20.

4. Ana mungani ajino citulijiganye cici pakwamba ya Usyesyene?

⁴ Aŵalanje Misyungu 23:23. Tukusasosekwa kulimbicila kuti tulijiganye Maloŵe ga Mlungu. Tukusasosekwa kutenda cilicose campaka tukombole kuti tuwupate. Panyuma pakuti ‘tuwusumile usyesyene,’ yayikugopolela kulijiganya usyesyene, tukusosekwa kusamala kuti ‘tukawusumisya,’ yayikugopolela kuwuleka usyesyene. Ana mpaka ‘tusume’ camtuli usyesyene wa m’Baibulo? Ana mpaka tupelece mbiya silingwa? Kwanga kwa yiwusyo yeleyi, mpaka kutukamucisye kuwuwona usyesyene kuŵa wakusosekwa mnope soni tuciŵa ŵakusacilila mnope kuti tukawuleka. Mpaka tupikanicisye ligongo lyakwe usyesyene wakutyocela kwa Yehofa uli wakusosekwa mnope kupunda cindu cilicose.

5, 6. (a) Ana mpaka tusume camtuli usyesyene mwangalipila mbiya? Alondesye. (b) Ana usyesyene ukusatukamucisya mwamtuli?

⁵ Mundu pakusala kuti cinduci cili calulele ngayikugopolela kuti mundujo cagambe kulokota. Liloŵe lya Cihebeli liŵalikamulicisye masengo pa Misyungu 23:23 lyakuti “kusuma” mpaka ligopolelesoni kuti “kupata.” Maloŵe gosopega gakulosya kuti mundu akusasosekwa kulimbicila kuti apate cindu cinecakwe cakusosekwa mnope. Nambo ngaŵa kuti ndaŵi syosope tukusasosekwa kamulicisya masengo mbiya. Pakusaka kutukamucisya kupikanicisya mwatukusasumila usyesyene, kwende tuwanicisye kuti kumsika akupeleganya magombo galulele. Ana mpaka tujembeceye kuti magombogo cigagambe kusimanikwa jika pa tebulo jetu? Ngakomboleka. Tukusosekwa kwawula kumsikako ni kuja kujigala magombogo. Ana mpaka tujile kuti magombaga gali galulele? Elo, nambo tukusosekwa kutendapo kandu mwakwawula kumsikako kuja kujigala magombogo. Mwakulandana ni yeleyi, ngatukusasosekwa kola mbiya kuti tusume usyesyene. Nambope tukusosekwa kutendapo kandu kuti tuwupate.

⁶ Aŵalanje Yesaya 55:1-3. Palilembali, Yehofa akutukamucisya kupikanicisya ngopolelo ja maloŵe ga “kusuma usyesyene.” Mu ndimesi Yehofa akuwanicisya maloŵe gakwe ni mesi, mkaka soni ukana. Mpela mwayikusaŵela patukumwa mesi gakusisima, soni gambone, usyesyene wa m’maloŵe ga Mlungu ukusatulimbikasya. Mpela mwawukusatendelasoni mkaka pakutupa macili soni kwakamucisya ŵanace kuti akule cenene, maloŵe ga Yehofa gakusatulimbikasya nambosoni kutukamucisya kuti tukuleje mwausimu. Konjecesya pelepa, maloŵe ga Yehofa akugalandanyasoni ni ukana. M’litala lyamtuli? Baibulo jikusasala kuti ukana ukusatendekasya mtima wa mundu kusangalala. (Sal. 104:15) M’yoyo, Baibulo pajikwasalila ŵandu ŵakwe “kusuma ukana,” Yehofa akusaŵa ali mkutusimicisya kuti naga tukutenda yindu mwakamulana ni maloŵe gakwe, yicitutendekasya kuŵa ŵakusangalala. (Sal. 19:8) Yehofa akusakamulicisya masengo yindu yeleyi, pakusaka kutukamucisya kupikanicisya mwatukusapindulila patukusalijiganya usyesyene soni kamulicisya masengo yatukulijiganyayo. Sambano kwende tukambilane yindu msano yampaka tupelece kuti tusume usyesyene.

7, 8. (a) Ana ligongo cici tukusosekwa kumalila ndaŵi jejinji kuti tusume usyesyene? (b) Ana jwakulijiganya jwine jwatesile yamtuli kuti alijiganye usyesyene soni jwapatile yakuyicisya yamtuli?

⁷ Ndaŵi. Jwalijose jwakusaka kusuma usyesyene akusosekwa kupeleka kane kakwe.Kandu kakwe kali ndaŵi jetu. Yikusajigala ndaŵi kuti mundu atande kupikanila utenga wa Ucimwene, kuŵalanga Baibulo, mabuku gakutagulila Baibulo, kutenda lijiganyo lyapajika, nambosoni kukosecela soni kusimanikwa pamisongano ja mpingo. Kuti tutende yeleyi, tukusasosekwa kamulicisya masengo ndaŵi jatuŵele mkujikamulicisya masengo payindu yangasosekwa mnope. (Aŵalanje Aefeso 5:15, 16.) Ana pakusajigala ndaŵi jelewu camtuli kuti tuyimanyilile yijiganyo yandanda ya m’Baibulo? Yikusajigalila mwayiŵelele yindu paumi wetu. Pangali malile gasyesyene gampaka tulecele kulijiganya ya lunda lwa Yehofa soni ya matala gakwe ni masengo gakwe. (Alo. 11:33) Sanja ja Mlonda jandanda jawanicisye usyesyene ni liluŵa. Sanjajo jatite, “Pawupatile limo ngawukusasosekwa kwikutila ni limopelyo. Yikaŵe kuti limolyo lili lyakwanila nikuti pakaliji pangalisoni gane. Tukusosekwa kusosasosa maluŵa gane.” M’yoyo, tukusosekwa kuliwusya kuti, ‘Ana nalijiganyisye yejinji camtuli yakwamba Yehofa?’ Atamose kuti tucikola umi wangamala, nambope pana yindu yejinji yacitulijiganya yakwamba Yehofa m’cilambo casambano. Masiku agano, cindu cakusosekwa mnope cili kukamulicisya masengo ndaŵi jetu mwalunda kuti tusume usyesyene mwakamulana ni mwayiŵelele yindu paumi wetu. Kwende tukambilane cisyasyo ca mundu jwine juŵasacililaga kulijiganya usyesyene.

⁸ Msikana jwine jwa ku Japan lina lyakwe, Mariko, * jwapite ku New York City, U.S.A. kukutenda majiganyo gakulinganya wumbo soni kwasalalisya acakongwe. Lisiku line jwasimene ni mlongo jwine jwali mpayiniya juŵamsalile ngani syambone panyumba jakwe. Pandaŵiji jwaliji ali akwete kala dini jaŵajawulaga kukupopela. Diniji jatandite mu 1959 ku Japan. Pajwatandite kulijiganya usyesyene wa m’Baibulo, jwasangalalaga mnope mwamti jwamŵendile mpayiniya jula kuti alijiganyeje Baibulo kaŵili pa cijuma. Atamose kuti Mariko yakutenda yamtupilaga nambosoni jwakamulaga tumaganyu, mwangacelewa jwalakwe jwatandite kwawula ku misongano ja mpingo. Jwalakwe jwalesilesoni kumalila ndaŵi jakwe jejinji payindu yakusangalasya ni cakulinga cakuti apateje ndaŵi jakulijiganyila usyesyene. Yeleyi yamkamucisye kuti ajawule pasogolo mwausimu. Mkanicimale caka, jwalakwe jwabatiswe. Pali pamasile miyesi 6 m’caka ca 2006 jwatandite kutenda upayiniya, soni apano akwendelecelape kutumicila mpela mpayiniya.

9, 10. (a) Ana kulijiganya usyesyene mpaka kucenje camtuli mwatukusayiwonela yindu yakucilu? (b) Ana msikana jwine jwalesile cici, soni ana kaneko jwalipikanaga uli mumtima?

⁹ Yindu yakucilu. Kuti tusume usyesyene, komboleka kuti mpaka tusosekwe kuleka masengo ga mbiya syejinji. Mwacisyasyo, Petulo ni Andileya ŵaŵakamulaga masengo gakuwulaga somba, Yesu paŵaŵilasile kuti aŵe “ŵakutanjisya ŵandu,” jemanjaji ŵalesile masengo gawo gala. (Mat. 4:18-20) Ŵandu ŵajinji ŵakulijiganya usyesyene masiku agano nganawa agambile kuleka masengo gawo. Mundu akusosekwa kamula masengo kuti alipatileje liŵasa lyakwe yindu yakusosecela. (1 Tim. 5:8) Nambope mundu palijiganyisye usyesyene, ndaŵi syosope akusasosekwa kucenga mwakusayiwonela yindu yakucilu. Yesu jwasasile mwakupikanika cenene kuti, “Alece kuliwunjicila cipanje pacilambo capasi . . .  Nambo awunjiceje cipanje cawo kwinani.” (Mat. 6:19, 20) Kwende tulole cisyasyo ca msikana jwine.

¹⁰ Maria kutandila ali kamwanace jwanonyelaga ung’asi wakolanjidwa kuti gofu. Jwalakwe jwajendelecele kola lunda pa ung’asiwu pajwaliji kusukulu mwamti jwapatile upile wakulipililidwa majiganyo gapenani. Ung’asi wa gofu ŵawunonyelaga  mnope paumi wakwe, soni cakulinga cakwe caliji cakuti caŵe mundu jwakumanyika mnope pa ung’asi wa gofu. Kaneko jwatandite kulijiganya Baibulo, mwamti jwanonyelaga mnope usyesyene waŵalijiganyaga. Jwalakwe jwasasile kuti, “Panagambile kutanda kukamulicisya masengo yiwundo ya m’Baibulo paumi wangu natandite kuŵa jwakusangalala mnope.” Maria jwayiweni kuti yaliji yakusawusya kutenda yindu yosope, kuŵa paunasi ni Yehofa soni kunonyelaga ung’asi wa gofu. (Mat. 6:24) Jwalakwe jwasagwile kuleka yakulinga yakwe yila yakuŵa mundu jwakumanyika mnope pa ung’asi wa gofu. Apano, Maria akutenda upayiniya mwamti jwalakwe jwasasile kuti apano ali jwakusangalala mnope paumi wakwe.

11. Patulijiganyisye usyesyene, ana cikusatendekwa cici ni ŵacibale ŵetu?

¹¹ Unasi wetu ni ŵane. Patutandite kukamulicisya masengo yatulijiganyisye m’Baibulo, unasi wetu ni acimjetu soni ŵa mwiŵasa mwetu mpaka ucenje. Ligongo cici? Yesu jwapopelele ŵakulijiganya ŵakwe kuti, “Ŵaswejesye ni usyesyene. Maloŵe gawo gali usyesyene.” (Yoh. 17:17) Maloŵe gakuti “ŵaswejesye” mpaka gagopolelesoni kuti ‘ŵalekanganye.’ Patwagambile kutanda kulijiganya usyesyene, yatutendekasisye kuŵa ŵakulekangana ni cilamboci ligongo lyakuti ngatukusakunda kuti tugumbidwe m’cikombole cakwe. Ŵandu akusatuwona kuti tuli ŵakulekangana nawo ligongo lyakuti twacenjile katende ketu kayindu. Tukusatama mwakamulana ni yiwundo ya usyesyene wa m’Baibulo. Atamose kuti tukusalingalinga kuŵa pamtendele wambone ni acimjetu soni ŵamwiŵasa mwetu, ŵandu ŵane ngakusatunonyela soni akusasisyaga cikulupi cetu. Yeleyi nganiyiŵa yakusimonjesya. Yesu jwasasile kuti, “Kusala yisyene, acimmagongo ŵa mundu caciŵa ŵamwiŵasa mwakwepemo.” (Mat. 10:36) Nambo Yesu jwatusimicisye kuti cinga twalesile yindu yamtuli ligongo lya usyesyene, tucipata yejinji kupunda yatwalesileyo.—Aŵalanje Maliko 10:28-30.

12. Ana Myuda jwine jwakundile kuleka cici kuti alijiganye usyesyene?

¹² Kutandila ali mwanace, Myuda jwine lina lyakwe Aaron jwakulupililaga kuti kwaliji kulemwa kulisala lina lya Mlungu. Nambope, jwalakwe jamkwete njota ja usyesyene. Lisiku line, jwa Mboni sya Yehofa ŵamsalile jwalakwe kuti naga tukupwatikanya yilembo ya maloŵe ku yilembo mcece ya Cihebeli yakwimila lina lya Mlungu, mpaka yipanganye lina lyampaka tulisale kuti “Yehofa.” Mwakusangalala, jwalakwe jwawutucile ku nyumba jakupopelala ni kujakwasalila yaŵapikeneyi acimlongola Ŵaciyuda. Nambo yaŵatesile jemanjaji ngaŵa ni yaŵajembeceyaga Aaron. M’malo mwakusangalala ni yaŵalijinganyisye Aaron yakwamba lina lya Mlungu, jemanjaji ŵatandite kumsunila mata soni ŵatandite kum’wona mpela jwakwimucila. Mwamti unasi ni ŵandu ŵam’liŵasa lyakwe wasokonecele. Nambo yeleyi nganiyimtendekasya jwalakwe kuleka kulijiganya yakwamba Yehofa. Aaron jwaŵele jumo jwa Mboni sya Yehofa soni jwajendelecele kumtumicila Yehofa mwakulupicika kwa umi wakwe wosope. Mpela muyaŵelele ni Aaron, m’wejisoni kuti tujendelecelepe mu usyesyene, tukusosekwa kuŵa ŵakusacilila kwiticisya cilicose campaka cicenje unasi wetu ni acimjetu soni ŵamwiŵasa mwetu.

13, 14. Ana tukusacenga camtuli patutandite kulijiganya usyesyene soni kukamulicisya masengo yatukulijiganyayo? Apelece cisyasyo.

¹³ Ganisya soni kutenda yindu yakusakala. Patugambile kutanda kulijiganya usyesyene soni kutamaga mwakamulana ni yiwundo ya m’Baibulo, tukusosekwa kucenga kaganisye soni katende ketu ka yindu. Alole yaŵalembile Petulo pangani jeleji. Jwalakwe jwatite, “M’ŵeje ŵakumpikanila jwalakwejo, ngakuyaga yimwayikumbilaga pandaŵi jimwaliji ŵangamanyilila. Nambo m’ŵeje ŵaswela mtima mu yosope yimkusatenda.” (1 Pet. 1:14, 15) Mu msinda wa ku Kolinto ŵandu ŵajinji ŵakwete ndamo syakusakala. Ŵandu ŵaŵatamaga kweleko ŵasosekwaga kucenga mnope paumi wawo ni cakulinga cakuti aŵe ŵaswela m’meso  mwa Yehofa. (1 Akoli. 6:9-11) Masiku aganosoni, ŵandu ŵajinji akusacenga pagambile kutanda kulijiganya usyesyene. Petulo jwakumbwisye Aklistu ŵa mundaŵi jakwe kuti, “Kalakala mwajasaga ndaŵi jejinji pakutenda yindu yele yakusayinonyela ŵandu ŵa mitundu jine. Mwakuyaga yindu yakunyalaya, yilakolako yakunyalaya, kukolelwa, kutunduka, masegwe ga pa mkologo ni kupopelela yindu yakupanganyidwa ni ŵandu.”—1 Pet. 4:3.

¹⁴ Kwa yaka yejinji, Devynn soni Jasmine ŵanonyelaga kukolelwa ukana. Atamose kuti Devynn jwapataga masengo gambone, nambo ligongo lya kumwa mnope ukanawo, nganakaŵilisyaga pamasengogo. Jasmine jwamanyikaga ni ndamo ja ciwawa soni kutumbila. Lisiku line paŵajendaga mumsewu ali amwele ukana, jwasimene ni liŵasa line lya amishonale. Amishonaleŵa ŵalinganyisye yakuti akatendeje lijiganyo lya Baibulo ni Jasmine ni Devynn. Nambo cijuma cakuyicisya ali apite ku nyumba ja liŵasali, ŵamsimene jwalijose ali amwele. Nambo yindu yacenjile paulendo wakuyicisya. Jasmine ni Devynn paŵagambile kutanda kulijiganya, ŵaliji ŵakulipeleka mnope mwamti ŵatandite kukamulicisya masengo yiwundo ya m’Baibulo yaŵalijiganyagayo. Miyesi jitatu mkanijimale, jemanjaji ŵalesile kumwa ukana soni ŵalinganyisye yakuti alombane mwalilamusi. Kucenga kwa liŵasali kwaliji kwakumanyika mwamti yatendekasisye ŵandu ŵajinji kutanda kulijiganya Baibulo.

15. Patukulijiganya usyesyene, ana cindu cakusawusya mnope kucileka ni capi soni ligongo cici?

¹⁵ Ndamo nambosoni yitendo yangamcimbicisya Mlungu. Kwa ŵandu ŵane, yikusaŵa yangasawusya kuleka yitendo soni misyungu jangamcimbicisya Yehofa pagambile kutanda kulijiganya usyesyene. Nambo kwa ŵandu ŵane, yikusaŵa yakusawusya kutenda yeleyi. Jemanjaji akusatenda woga ni acimjawo ŵakumasengo, ŵamwiŵasa mwawo soni ŵandu ŵakusakungulukaga nawo kuti capikane uli mumtima mwawo. Akusamanyililasoni kuti ŵandu ŵeleŵa akusaŵa ni macili mnope pakwamba ya misyungu ja kucimbicisya ŵandu ŵawe. (Det. 14:1) Cisyasyo cakulimba mtima ca ŵandu ŵane mpaka citukamucisye kucenga ndamo syetu. Kwende tulole kulimba mtima kwa Aklistu ŵa m’yaka 100 yandanda ŵa ku Efeso.

16. Ana ŵandu ŵane ŵa ku Efeso ŵatesile cici ni cakulinga cakuti alijiganye usyesyene?

¹⁶ Ku Efeso kwamanyikaga mnope ni ndamo ja masenga. Ana ŵandu ŵaŵatendaga ndamo jamasengaji ŵatesile cici ali aŵele Aklistu? Baibulo jikusasala kuti, “Ŵajinji mwa ŵandu ŵaŵaliji mkutenda yamasenga, ŵasongangenye mabuku gawo ni kugacoma moto pameso pa ŵandu wosope. Ali aŵalanjile mtengo wakwe, waliji mbiya sya silifa syakwana 50,000. M’yoyo, maloŵe ga Yehofa gajendelecele kuwanda palipose ni kukamula masengo mwamacili.” (Mase. 19:19, 20) Aklistu ŵakulupicikaŵa ŵaliji ŵakusacilila koca mabuku gawo gakudula mwamti Yehofa ŵapele majali.

17. (a) Ana ni yindu yapi yatukusosekwa kuleka patukusuma usyesyene? (b) Ana mungani jakuyicisya tucijanga yiwusyo yapi?

¹⁷ Ana wawojo ŵatesile cici kuti asume usyesyene? Wosopewe twapelece ndaŵi jetu kuti tusume usyesyene. Ŵandu ŵane ŵalesile upile wakamula masengo gambone ni cakulinga cakuti asume usyesyene. Ŵane unasi wawo ni acimjawo, ŵamwiŵasa mwawo soni ŵakunguluka nawo wacenjile. Ŵane mwa m’weji twacenjile kaganisye soni ndamo syetu. Twalesile ndamo soni yitendo yangamsangalasya Yehofa. Tuyiweni kuti usyesyene wa m’Baibulo uli wakusosekwa mnope kulekangana ni yindu yatwayilesile. Kulijiganya usyesyene wa m’Baibulo, kukusatutendekasya kuŵa paunasi wambone ni Yehofa. Unasiwu cili cindu cakusosekwa mnope paumi wetu. Patukuganicisya ya majali gosope gatupatile ligongo lyakulijiganya usyesyene, yili yakusawusya kupikanicisya ligongo lyakwe mundu jwine mpaka asumisye usyesyene. Ana yeleyi mpaka yitendekwe camtuli, soni ana mpaka tuŵambale camtuli kuti yeleyi yikatutendecela? Mungani jakuyicisya tucijanga yiwusyo yeleyi.