Ajawule pa ndandanda

Ajawule pa ndandanda wa yindu

MBILI JANGU

Yehofa Ŵajaliwe Yakusagula Yangu

Yehofa Ŵajaliwe Yakusagula Yangu

Mwaliji mu 1939. Twajimwice pasikati cilo kwawula mu msinda wamwana wa Joplin, kummwela ca kungapilo lyuŵa kwa Missouri m’cilambo ca U.S.A. Ulendowu twajesile pa galimoto kupunda awala jimo. Tuli tuyice kumaloku, twatandite kuŵika tumapepala pasi pa litanga lya nyumba jilijose mumkuliwu. Twatendaga yeleyi m’litala lyakuti ŵandu akatuwona. Patwamasile kutenda yeleyi, twakwesilesoni galimoto jila kwawula kumalo kwakwaliji kwakuti tukasimane ni likuga line panyuma pakuti wosope tumalisisye kulalicila. Pandaŵiji sambano kwaliji kuli kucele. Nambo, ana ligongo cici twapite kukulalicila mkanikuce soni ni kwanguya kopoka mumkuliwu? Cinasalilepe.

Napali m’caka ca 1934. Acinangolo ŵangu, Fred ni Edna Molohan. Jemanjaji ŵaliji ali aŵele kala Ŵakulijiganya Baibulo (Ŵamboni sya Yehofa) kwa yaka 20. Ngusayamicila ligongo jemanjaji ŵanjiganyisye kumnonyela Yehofa. Twatamaga mkatawuni kamwana ka Parsons, kummwela ca kungopoko lyuŵa mu upande wa Kansas. Ciŵandika jwalijose mumpingo mwetu jwaliji jwamsagulwe ni msimu. Liŵasa lwetu lyakwete ndandanda jambone jakwawulila ku misongano soni kulalicila usyesyene kwa ŵandu ŵane. Lyakuŵeluka musi twalalicilaga mumsewu, kulalicila kwele masiku agano tukusati kulalicila kumalo gakusimanikwa ŵandu ŵajinji. Ndaŵi sine twapelaga, nambo panyuma pakulalicila baba ŵatusumilaga ice cream.

Mpingo wetu waliji wamwana nambo wakwete mkuli wekulungwa wakulalicila. Mkuliwu wakwete tumatawuni twamwana soni migunda jejinji. Patwapele mabuku, m’malo mwakutupa mbiya, acinamalima ŵane ŵatupanga liponda, mandanda soni nguku. Ligongo lyakuti baba ŵaliji ali apelece kala mbiya sya mabukuga, m’yoyo yindu yaŵatupaga ŵanduŵa twalyaga paliŵasa lyetu.

KULALICILA MWAPAJIKA

Acinangolo ŵangu ŵakwete galamafoni jiŵajikamulicisyaga masengo pakulalicila. Ligongo lyakuti naliji jwamwana mnope, nganingamulicisyaga masengo galamafoniji. Nambo nasangalalaga kwakamucisya baba ni mama kuwugula ngani syakwamba kupikanila sya M’bale Rutherford pa maulendo gakuwilisya soni pa majiganyo ga Baibulo.

Ndili njimi ni baba ni mama kusogolo kwa galimoto jetu jakola cakwecesya maloŵe

Baba ŵalumbikanyisye cakwecesya maloŵe cekulungwa penani pa galimoto jetu. Galimoto jakola cakwecesya maloŵeji, ni jajakamucisyaga mnope pakuwandisya ngani sya Ucimwene. Ndaŵi syejinji, mkanituŵice ngani ja m’Baibulo jakwamba kupikanila, twaŵikaga kaje nyimbo syakwamba kupikanila sisyatendekasyaga ŵandu lung’wanu. Pambesi pakupikanila nganiji, twapelekaga mabuku kwa ŵandu ŵaŵalosyaga lung’wanu.

M’katawuni kamwana ka Cherryvale, Kansas, ŵapolisi ŵasalile baba kuti ngakusosekwa kuwugula cakwecesya maloŵe pamalo gele ŵandu ŵajinji ŵajawulaga kukunguluka Lyamlungu lililyose. Nambo ŵakundile kwimika galimoto kusa kwa maloga. Baba ŵatyosisye galimoto jakola cakwecesya maloŵeji pamaloga ni kuja kwimika pamsewu ciŵandika malo gagaga kuti ŵandu apikanilejepe cenene pologalamu. Yaliji yakusangalasya kuŵa ni baba soni acimwene ŵakulungwa lina lwawo Jerry, pandaŵi mpela syelesi.

Mu yaka yeleyi, twalalicile mwapajika m’mikuli jele ŵandu ŵakwe ŵaliji ŵakusisya mnope. Mpela mwambecetele kundanda kula, twajimukaga pasikati cilo ni kutanda kuŵika tumapepala soni tumabuku pasi pa matanga ga nyumba sya ŵandu. Twatendaga yeleyi m’litala lyakuti ŵandu akatuwona. Patumalisisye kulalicila, wosope twasimanaga kusa kwa m’sindawo kuti tulole naga wosope tukopwece cenene, pangali jwamtaŵile.

Cindu cine cakusangalasya pa undumetume wetu caliji kulalicila pakamulicisya masengo yikwangwani. Twanyakulaga yikwangwani yekulungwakulungwa ni kwendaga nayo mumsinda wosopewo. Ngukumbucila kuti lisiku line, abale ŵayice mumsinda wetu ali anyakwile yikwangwani yelembe kuti, “Dini Jili Citega Soni Jakusokonasya.” Jemanjaji ŵatandite kulalicila kunyumba syasyaliji syakusyungulila nyumba jetu ni kwendelecela m’tawuni josope, kaneko ŵawujilesoni kunyumba jetu. Ulendowu ŵajesile ciŵandika Kilomita jimo ni hafu. Cakusangalasya caliji cakuti nganasimana ni jwakusisya jwalijose, m’malo mwakwe ŵasimene ni ŵandu ŵalung’wanu ŵajinji.

MISONGANO JANATESILE NAWO NDILI MWANACE

Ndaŵi syejinji liŵasa lyetu lyajawulaga ku Texas kukutenda misongano. Baba ŵangu ŵakamulaga masengo mu kampani jakupanganya njanji sya sitima. M’yoyo, twakwelaga sitima mwalulele pakwawula kumisongano soni kukwalola ŵacibale ŵetu. Mjomba ŵangu lina lyawo Fred Wismar soni ŵamkwawo, Eulalie, ŵatamaga mumsinda wa Temple, m’cilambo ca Texas. Mjombaŵa ŵalijiganyisye usyesyene ali mwanace panyuma pa caka ca 1900, kaneko ŵabatiswe. Ali abatiswe, ŵatandite kwasalila yaŵalijiganyisyeyo ŵacibale ŵawo kupwatikapo mama. Mjombaŵa ŵaliji ŵakumanyika mnope ni abale ni alongo kusyungulila mkuli wosope wa pasikati pa cilambo ca Texas. Ndaŵi jeleji ŵatumicilaga mpela jwakutumicila mkuli (apano akusakolanjikwa kuti ŵakulolela mkuli). Ŵaliji mundu jwambone mtima, ŵagopoka ni ŵandu soni ŵangasawusya kutama nawo. Ŵaliji ŵakulimbicila pakwiganya usyesyene soni ŵaliji cisyasyo cambone kwa une.

Mu 1941 liŵasa lyetu lyejesile pa sitima kwawula ku St. Louis, Missouri, kukutenda nawo msongano wekulungwa. Ŵacinyamata wosope ŵatusalile kuti tutame ciŵandika pulatifomu kuti tupikanile ngani japajika ja M’bale Rutherford ja mtwe wakuti, “Ŵanace ŵa Mwenye.” Pambesi pangani jakwe jwalijose jwetuwe jwasangalele kupocela buku jasambano ja mtwe wakuti Ŵanace. M’Bale Rutherford ni ŵakumkamucisya ŵakwe ni ŵaŵagaŵanyaga buku jasambanoji. Ŵanace wosope twapali ŵakupunda 15,000.

Mu April 1943 twatesile nawo msongano wamkuli wa mtwe wakuti “Atendepo Kandu” wawatendecele mu msinda wa Coffeyville mu upande wa kansas. Pamsonganowu papelecedwe cimanyisyo cakuti m’mipingo josope cimutendekweje sukulu jasambano, Sukulu ja Undumetume wa Mlungu. Twapocelesoni kabuku kakola mitwe 52 kakuti tukamulicisyeje masengo patukutenda sukuluji. Kaneko m’caka cicici, naŵecete ngani jangu jandanda ja mu sukulu. Msonganowu waliji wapajika kwa une ligongo pamo ni acimjangu nabatiswe pa litanda lya mesi gakusisima ciŵandika mgunda wine wakwe.

NASAKAGA KUTUMICILA PA BETELI

Majiganyo gangu gapenani namalisisye mu 1951, kaneko nasosekwaga kuti ndende yisagula yakwamba sogolo jangu. Acimwene ŵangu lina lyawo Jerry ŵaliji ali atumicilepo pa Beteli. Unesoni nasakaga kuja kutumicila kukoko. M’yoyo, nalembile cikalata cakuwucisya undumetumewu. Mwangacelewa, naŵilanjidwe, mwamti natandite kutumicila pa Beteli pa March 10, 1952.

Nasakaga kuti ngakamuleje masengo kwakupulintila mabuku kuti ngakamucisyeje kupanganya magasini soni mabuku gane. Nambope undumetume waŵambele waliji wakupelecela yakulya kaneko natandite kamula ku kicini. Undumetumewu wasangalasyaga ligongo nalijiganyaga yejinji. M’yoyo nganingola upile wakutumicila kwakupulintila mabuku kula. Twakamulaga masengo mwakucengana soni ndaŵi sine nakolaga upile wakupumula musi. Pa ligongo lyeleli, nakolaga ndaŵi jakutenda lijiganyo lyapajika pakamulicisya masengo mabuku gagaliji kwakusunjila mabuku ga pa Beteli. Yeleyi yangamucisye kuti ngule mwausimu soni kuti limbisye cikulupi cangu. Yangamucisyesoni kuti mbe jwakusimicisya kumtumicila Yehofa pa Beteli mulimose mwampaka ngombolele. Acimwene ŵangu ŵala, Jerry, ŵatyosile pa Beteli mu 1949 kaneko ŵalombele jwamkongwe lina lyakwe Patricia. Jemanjaji ŵatamaga ciŵandika ni ku Brooklyn. Acimweneŵa ŵalimbikasyaga mnope pandaŵi janaliji nayikape pa Beteli.

Panayice pa Beteli, papite kandaŵi panandi, kaneko ŵatandite konjecesya abale ŵane mu likuga lya abale ŵa pa Beteli ŵakuŵeceta ngani m’mikuli. Abale ŵaŵaliji m’likugali ŵaŵendaga caka cilicose kuti akajijendele mipingo jajaliji kutali ni Brooklyn, palutando lwa makilomita 322. Jemanjaji ŵaŵecetaga ngani soni kwawula kukulalicila ni mpingo. Nakwete upile wakuŵa nawo m’likuga lyakuŵeceta nganili. Kaneko natandite kuŵeceta ngani m’mipingo. Pandaŵiji ngani syakwe twasiŵecetaga kwa awala jimo. Kusala yisyene nakwete woga. Pakwawula ku mipingoji najendaga pa sitima. Ngusakumbucilaga yayatendekwe Lyamlungu musi, ndaŵi jakusisima mu 1954. Panawujilaga ku New York nakwesile sitima, mwamti nasosekwaga kuja kwika ku Beteli kundaŵindaŵipe. Tuli mwitala kwatandite cimbungo camacili soni kwagwaga mesi gekamulane. Kaneko yinjeni ja sitima jalesile kamula masengo, pa ligongo lyeleli ku New York najile kopocela Lyakulemba m’ma 5 koloko kundaŵi. Ndili mbice pakutulucila, napitile litala lyakata lya msewu wapasi ni kuja kopocela ku Brooklyn kaneko nayicile kupelenganya kukamula masengo ku kicini. Nambo naliji ndili mbesile soni nacelewe ligongo nacesisye kwenda, ngagona. Nambo nasangalele mnope ligongo lyakutumicila mipingo soni kupata abale ni alongo ŵasambano. Yeleyi ni yayaliji yakusosekwa mnope kupunda cilicose.

Tuli mkukosecela gulusya ngani pa wayilesi jagulusya maloŵe ja WBBR

Mu yaka yandanda, panaliji pa Beteli, ŵasalile kuti ngakamucisyeje ku wayilesi jagulusya maloŵe ja WBBR. Mwakwambulila maloŵe mwaliji m’cipinda caŵili ca cijumba ca 124 Columbia Heights. M’bale A. H. Macmillan juŵaliji ali atumicile pa Beteli kwa yaka yejinji, ni jwajwajigalaga mnope mbali pa pologalamu ja pawayilesiji. M’baleju, twagambaga kumkolanga kuti M’bale Mac. Jwalakwe jwaliji cisyasyo cambone mnope kwa ŵacinyamata ŵatwatumicilaga pa Beteli ndaŵi jelejo, ligongo jwaliji jwakulupicika atamose kuti jwasimanaga ni yakusawusya yejinji.

Twakamulicisyaga masengo tumapepala tweletu pakuwandisya ya wayilesi jagulusya maloŵe ja WBBR

Mu 1958 ŵambilasile kuti ngatumicileje ku Sukulu ja Gileadi. Masengo gangu galiji kwakamucisya abale ni alongo ŵamalisisye sukuluji kupata yikalata yakwawulila mu yilambo yaŵatumisye soni kulinganya kajende kawo. Mu yaka yeleyo, ulendo wa pa ndege waliji wakatala mnope, m’yoyo ŵandu ŵamnono ni ŵaŵajendaga ulendo wa pa ndege. Ŵaŵatumisyaga ku Africa soni ku Asia ŵajendaga pa sitima ja panyasa. Pajatandite kwenda ndege jine lina lyakwe jet, ulendo wa pa ndege watandite kuŵa wangasawusya mwamti amishonale ŵajinji ŵatandite kwenda pa ndege.

Kusonganganya yikalata yakulosya kuti amalisisye majiganyo gawo ga sukulu ja Gileadi, mkanaŵe kuwugalila sukuluji

ULENDO WA KU MSONGANO

Mu 1960, ŵambelesoni undumetume wine wakuti linganyeje maulendo ga pa ndege ga abale ni alongo ŵakwawula kukutenda misongano ja yilambo ja mu 1961 kutyocela ku United States mpaka ku Europe. Nakwete upile wakutenda nawo umo mwa misongano jeleji, wawatendekwaga ku Hamburg m’cilambo ca Germany. Msonganowu uli umasile, une ni abale watatu wa pa Beteli, twatesile hayala galimoto kwawula ku Italy, kukulola ofesi ja nyambi ja ku Rome. Kaneko twapite ku France, kupunda matumbi ga Pyrenees mpaka kuja kwika ku Spain, kwele masengo getu ŵaliji ali agalekasisye. Twakwetesoni upile wakwapa abale ni alongo ŵa ku Barcelona mabuku gatwagakulunjile kuti gawoneceje mpela mituka. Yaliji yakusangalasya kusimana ni abale ni alongoŵa. Tuli tuyice ku Amsterdam, twakwesile ndege ni kuwutanda ulendo wakuwujila ku New York.

Mu 1962, ŵambelesoni undumetume wine wakuti linganyeje kajende ka abale ni alongo ŵakwana 583 kuti akatende misongano ja yilambo jakulekanganalekangana kusyungulila cilambo cosope. Msonganowu waliji wa mu 1963 wa mtwe wakuti “Ngani Syambone Syangamala.” Abale ni alongoŵa ŵajile kukutenda misongano m’yilambo mpela Europe, Asia, soni South Pacific. Kaneko ŵapitesoni ku Honolulu soni ku Hawaii. Ŵamalicisye ku Pasadena ni ku California. Jemanjaji ŵapitesoni kukulola yilambo yakusayisala m’Baibulo mpela Lebanon soni Jordan. Dipatimenti jetu jakombwele kupata ndege, malo gagona soni yikalata yosope yakusosecela pa ulendowu.

MJANGU JWAKWENDA NAJO JWASAMBANO

Caka ca 1963 caliji cakusosekwasoni mnope kwa une pa ligongo line. Pa June 29, nalombele mlongo jwine lina lyakwe Lila Rogers jwa ku Missouri, juŵaliji ali atumicile pa Beteli kwa yaka yitatu. Pali pamasile cijuma cilombanilane, Lila ni une twapite kukutenda nawo misongano ja yilambo, mwamti twapite ku Greece, Egypt, soni ku Lebanon. Kaneko twapite ku Yolodani. Nambope, kweleku masengo getu ŵaliji ali agalekasisye, mwamti acakulungwa ŵa boma nganiŵapaga Ŵamboni sya Yehofa yikalata yakwinjilila m’cilamboco. Nambo patwagambile kopocela twasangalele kuliwona likuga lya ŵandu lili lijimi pa luŵala lwakwelela ndege lili linyakwile cikwangwani celembe kuti “Twapocele Ŵamboni sya Yehofa”! Yaliji yakusangalasya kuyiwona meso ni meso yilambo yakusayisala m’Baibulo. Twagaweni malo gaŵatamaga Abulahamu, Isaki, Yakobo soni kuŵalalicile Yesu nambosoni ŵandumetume. Twakuwenisoni kucatandile kuwanda Ciklistu mpaka kumbesi kwa cilambo capasi.—Mase. 13:47.

Une ni Lila tutumicile pampepe kwa yaka 55. Jwalakwe aŵele jwakulupicika kwa une pandaŵi josope jatuŵele mkutendela yalumo undumetume. Kwa maulendo gejinji tuŵele tuli mkwawula ku Spain soni ku Portugal, atamose kuti m’yilambo yeleyi masengo getu gakulalicila ŵaliji ali agalekasisye. Twalimbikasyaga abale ni alongo soni twajigalilaga mabuku ni yindu yine yaŵasosecelaga paumi wawo. Twajawulagasoni kukwalola abale ŵaŵaliji kundende ja ku Cádiz m’cilambo ca Spain. Naliji jwakusangalala ligongo lyakola upile wakuŵeceta ngani jakwalimbikasya abaleŵa.

Tuli ni Patricia ni Jerry Molohan, tuli mkwawula ku msongano wa mu 1969 wa mtwe wakuti “Mtendele Pacilambo Capasi”

Kutandila mu 1963, mbele ndili mkukamucisya kulinganya kajende ka abale ni alongo ŵakuja kukutenda misongano ja yilambo. Yilambo yakwe yaliji Africa, Australia, Central ni South America, Europe, Asia, Hawaii, New Zealand, soni Puerto Rico. Une ni Lila, m’caka ca 1989, twasangalele kutendela misongano yimpepe kupwatikapo umo wa mu Warsaw m’cilambo ca Poland. Abale ŵajinji ŵakutyocela ku Russia ŵakwetesoni upile wakutenda nawo kandanda msongano wekulungwa welewu. Abale ni alongo ŵajinji ŵatwasimanaga nawo ŵaliji ŵakuti atemi mu ukayidi kwa yaka yejinji m’cilambo ca Soviet Union, ligongo lya cikulupi cawo.

Cindu cine cakusangalasya mnope kwa une caliji cakuti nakwetesoni upile wakwendela ofesi sya nyambi kusyungulila pacilambo cosope pakusaka kugalimbikasya maŵasa ga Beteli soni amishonale. Nyambi jakumalisya kujijendela jaliji ja ku South Korea. Kweleku twasimene ni abale ŵakwana 50 ŵaŵalijji mu ndende ja Suwon. Abale wosopeŵa ŵaliji ni nganisyo syambone soni ŵajembeceyaga mwalung’wanu kamulasoni masengo gakulalicila. Kusimana nawoku kwatulimbikasisye mnope.—Alo. 1:11, 12.

KUTUPA KWA CIŴALANJILO KUKUSALIMBIKASYA

Kwa yaka yosopeyi nayiweni Yehofa ali mkwajaliwa ŵandu ŵakwe. Kutyocela panabatiswe, mu 1943, papali abale ni alongo ŵakwana 100,000. Nambo sambano pana abale ni alongo ŵakupunda 8,000,000 ŵakutumicila Yehofa m’yilambo yakwana 240. Yeleyi yitendekwe ligongo lya kulimbicila kulalicila kwa abale ni alongo ŵaŵamalisisye majiganyo ga Sukulu ja Gileadi. Ligongo lyakamula masengo gakulalicila ni amishonaleŵa soni kwakamucisya kajende kawo kuti akayice m’yilambo yaŵatumisye, yindendekasisye kuŵa jwakusangalala.

Nguyamicila ligongo lyakuti panaliji mwanace nasagwile konjecesya undumetume wangu mwakuwucisya undumetume wa pa Beteli. Yehofa ambele majali gejinji mu yaka yeleyi. Kupwatika pa kusangalala kwambatile ligongo lya kutumicila pa Beteli, kwa yaka yejinji Lila ni une twasangalele kola upile wakukamula masengo gakulalicila ni mipingo ja mu Brooklyn soni tupatile acimjetu ŵasyesyene.

Ni cikamucisyo ca ŵamkwangu, apano ngwendelecelape kutumicila pa Beteli. Atamose kuti ngwete yaka yakupunda 84, ngusasangalala ni undumetume wangu soni kujikamucisya ofesi ja nyambi kwanga ni kutumisya yikalata m’mipingo.

Une ni Lila masiku agano

Yili yakusangalasya kuŵa m’likuga lya Yehofa soni kulola kulekangana kwakukulungwa kwakupali pasikati pa ŵakumtumicila Yehofa ni ŵangamtumicila. Sambano tukupikanicisya cenene maloŵe gagali pa Malaki 3:18 gagakusati, “Cimcikuwonasoni kulekangana pasikati pa mundu jwakulungama ni jwakusakala soni pasikati pa mundu jwakusatumicila Mlungu ni jwanganatumicilejepo Mlungu.” Lisiku lililyose tukulola kuti cilambo ca Satanaci, cikusakalilasakalilape soni kuti cilamboci cigumbele ni ŵandu ŵangali cembeceyo soni ŵane ngakusangalala paumi wawo. Nambope ŵakusamtumicila Yehofa soni kumnonyela akwete umi wakusangalala atamose kuti tukutama mu ndaŵi jakusawusya, soni akwete cembeceyo cambone ca msogolo. Uli upile kamula nawo masengo gakulalicila ngani syambone syakwamba ya Ucimwene. (Mat. 24:14) Ucimwene wa Mlungu pangakaŵapa ciwuyikasye cilambo ca paladaiso cacicijinjile m’malo mwa cilambo cakalakalaci. Tukwembeceya mwalung’wanu lisiku lyeleli. Kaneko ŵakutumicila ŵa Yehofa cacisangalala ni umi pacilambo capasi mpaka kalakala.