Ana Mpaka Atende Yamtuli Naga Ŵamkwawo Alolelele Yakuŵagula?
-
“Naganisyaga kuti ŵamkwangu akusatenda chikululu.”
-
“Nalipikanaga kuti andesisye sooni, ndili jwangawoneka chenene soni jwangali mate.”
-
“Nganinamsalilaga jwalijose yanganiji. Nagambaga kulaga jikape.”
-
“Naganisyaga kuti Yehofa ngakusamalasoni ya une.”
Maloŵe gagali penaniga gakulosya mwakusapikanila jwamkongwe ŵamkwakwe palolelele yakuŵagula. Nambosoni naga jwamlumejo alolelele yakuŵagula mwakusisa mwine kwa myesi kapena kwa yaka yejinji, ŵamkwakwe mpaka ayiwoneje kuti nganaŵa amkulupililesoni. Jwamkongwe jwine jwatite, “Nayiwonaga kuti ngangwamanyilila chenene ŵamkwangu, mwamti naganisyaga kuti pana yindu yine yakusasisaga.”
Chakulinga cha nganiji chili kwakamuchisya achakongwe ŵele achiŵamkwawo alolelele yakuŵagula. a Nganiji chijisale mfundo sya m’Baibulo syampaka simlimbikasye jwamkongwe jweleju soni kumsimichisya kuti Yehofa akusamnonyela, ali jwakusachilila kumkamuchisya, nambosoni kumtendekasya kuti akole mtendele wamumtima soni kuŵa najo paunasi wambone. b
ANA MUNDU JWANGALEMWAJO MPAKA ATENDE CHICHI?
Atamose kuti nganaŵa alekasisye yindu yakusatenda ŵamkwawo, nambope pana yindu yine yampaka atende kuti akalagasikaga nganisyo. Aganichisye yindu yakuyichisyayi:
Aŵambaleje kulijimba magambo. Jwamkongwe mpaka aganisyeje kuti ni jwatendekasisye kuti ŵamkwakwe aloleleleje yakuŵagula. Alice jwaliwonaga kuti nganaŵa jwakuwoneka chenene pameso pa ŵamkwakwe. Mwamti jwaliwusyaga kuti, ‘Ligongo chichi ŵamkwangu akusanonyela kwalolechesyaga achakongwe ŵane mmalo mwa uneji?’ Nambo achakongwe ŵane akusalijimba magambo ligongo lya yitendo yawo, akusaganisya kuti ni ŵakutendekasya kuti ndamo ja ŵamkwawo jiyiche pakusakala. Danielle c jwatite, “Naliwonaga kuti ndili jwamkongwe jwakusakala ligongo naganisyaga kuti kutumbila kwangu ni kwakutendekasisye kuti ŵamkwangu akaleka kutenda yakusakala.”
Naga wawojo akusalipikana mpela achakongwe ŵeleŵa, amanyilile kuti Yehofa nganaŵa ŵajimbile magambo ligongo lya yitendo ya ŵamkwawowo. Pa Yakobo 1:14 pakusati, “Mundu jwalijose akusalinjidwa ni yakumbila ya mtima wakwe yele yikusamkopa ni kumlambusya.” (Alo. 14:12; Afil. 2:12) Mmalo mwakwajimba magambo, Yehofa akusayamichila mnope kulupichika kwawo kwa jwalakwe.—2 Mbi. 16:9.
Ndaŵi sine jwamkongwe mpaka alipikaneje kuti ŵamkwakwe alolelele yakuŵagula ligongo lyakuti jwalakwe nganaŵa jwakuwoneka chenene. Nambotu yeleyi nganiyiŵa yisyene. Ŵakuwungunya ngani syakulolela yakuŵagula ŵasasile kuti mundu jwakusalolela yakuŵagula akusakola chilakolako chele pangali jwamkongwe jwalijose jwampaka achikwanilisye.
Aŵambaleje kudandawula mnope. Catherine jwasasile kuti jwagambaga kutamila kuganichisya yakuti ŵamkwakwe akusalolela yakuŵagula. Frances jwatite, “Nadandawulaga mnope naga ngangumanyilila kwali ŵamkwangu. Mwamti nalagasikaga nganisyo kwa lisiku lyosope.” Achakongwe ŵane akusasala kuti akusatenda sooni mnope pali yimpepe ni abale ni alongo ŵampaka amanyilile futo jakwete ŵamkwawo. Nambope, pana achakongwe ŵane ŵasasile kuti akusatenda lipowo ligongo akusaganisya kuti pangali jwalijose jwakusamanyilila yakusawusya yakusimana nayo.
Jwalijose mpaka alipikane mu litala lyeleli. Nambotu kuganichisya mnope yakusawusya yeleyi mpaka kugambe kwatendekasya kuti alagasicheje mnope nganisyo. Mmalomwakwe alinjeje kuganichisya mnope ya unasi wawo ni Yehofa. Kutenda yeleyi kuchakamuchisya kuti akombole kupilila.—Sal. 62:2; Aef. 6:10.
Kuŵalanga ngani sya m’Baibulo syakusala ya achakongwe ŵaŵasimanaga ni yakusawusya ŵaŵapatile chikamuchisyo ligongo lyakupopela kwa Yehofa mpaka kwakamuchisye mnope. Ngaŵa kuti ndaŵi syosope Yehofa ŵamasyaga yakusawusya yawo, nambo jwapaga mtendele wamumtima. Mwachisyasyo, pandaŵi jine Hana “ŵalasile mnope mu mtima mwakwe” ligongo lya yakusawusya yajwasimanaga nayo. Nambope, panyuma pakuti “ŵapopesile kwa AMBUJE kwa ndaŵi jelewu” jwalakwe jwapatile mtendele wa mumtima atamose kuti nganamanyililaga mwayichimalila yakusawusya yakwe.—1 Sam. 1:10, 12, 18; 2 Akoli. 1:3, 4.
Wosope ŵalume ni ŵakongwe akusosekwa kupata chikamuchisyo kutyochela kwa achakulungwa ŵa mumpingo
Ŵaŵendeje achakulungwa ŵa mumpingo kuti ŵakamuchisye. Achakulungwa ŵa mumpingoŵa mpaka aŵe “mpela malo gakutilila mbepo soni . . chimbunga.” (Yes. 32:2) Jemanjaji mpaka ŵapatile mlongo jwampaka agopoche najo kumsalila yakusawusya yawo soni jwampaka ŵalimbikasye.—Mis. 17:17.
ANA MPAKA ŴAKAMUCHISYE ŴAMKWAWO?
Ana mpaka akombole kwakamuchisya ŵamkwawo kuti aleche kulolela yakuŵagula? Komboleka mpaka akombole. Tukuŵecheta yeleyi ligongo Baibulo jikusasala kuti pakusaka kumasya chakusawusya chinechakwe kapena pakusaka kumgomeka mmagongo jwamkulungwa “kuli kwambone kutama ŵandu ŵaŵili kulekangana ni kutama jikape.” (Jwak. 4:9-12) Ŵakuwungunya apatile kuti naga ŵalombane akukamusyangana yikusaŵa yangasawusya kuti mundu aleche kulolela yakuŵagula. Nambosoni yikusamkamuchisyaga jwamkongwejo kuti atandilesoni mwachitema kwakulupilila ŵamkwakwewo.
Yisyene kuti yeleyi yikusakomboleka naga jwamlumejo ali jwakuwona mtima nambosoni ali jwakusachilila kuleka kulolela yakuŵagula. Ana jwamlumejo jwapopesile kwa Yehofa kuti amlimbikasye soni kwaŵenda achakulungwa ŵa mumpingo kuti amkamuchisye? (2 Akoli. 4:7; Yak. 5:14, 15) Ana jwalinganyisye yindu yakumkamuchisya kuŵambala kulolela yakuŵagula? Mwachisyasyo, ana jwaliŵichile malile gakakamulichisye masengo ka yipangiso yamakono, soni akusaŵambala yakutendekwa yiliyose yampaka yimtendekasye kulolela yakuŵagula? (Mis. 27:12) Ana akusaŵa jwakoseka kupikanila malangiso gawo soni kuŵa jwakuwona mtima kwa wawojo? Naga akusatenda yindu yeleyi, ni kuti mpaka akombole kumkamuchisya.
Ana yeleyi mpaka yikomboleche chamtuli? Aganichisye chisyasyo chakuyichisyachi. Felicia jwalombedwe ni Ethan juŵakwete chisyoŵe chakulolela yakuŵagula pajwaliji jwachinandipile. Felicia ŵatendekasyaga ŵamkwakweŵa kuŵa ŵagopoka kumsalila naga akukumbila kutandilasoni kulolela yakuŵagula. Ethan jwatite, “Nasalaga mwakuwona mtima nambosoni mwagopoka kwa ŵamkwangu. Ŵamkwangu ŵangamuchisyaga mwachinonyelo kuti ŵambale yiliyose yampaka yindendekasye kulolela yakuŵagula soni ndaŵi syosope ŵambusyaga yangutenda. Ŵangamuchisyagasoni kuti ngole malile gakukamulichisya masengo intaneti.” Mwachiwonechele, Felicia yampwetekaga mnope mumtima payawonekaga kuti ŵamkwakwe akukumbila kulolela yakuŵagula. Jwalakwe jwatite, “Nambo kupweteka kwanapikanaga mumtima mwangu nganikwakamuchisya ŵamkwangu kuti aleche ndamo jawo jakusakalajo. Nambo panyuma pakukambilana yakusawusya yaŵasimanaga nayo ŵamkwangu, ŵamkwanguwo ŵaliji ŵakoseka kungamuchisya kuti malane ni kupweteka kwanapikanaga mumtima.”
Kukambilana mu litala lyeleli nganikuŵa kugambile kwakamuchisya ŵalume kuti aleche kulolela yakuŵagula nambo mpaka kwakamuchisyesoni ŵakongwe kuti atandile kwakulupililasoni ŵamkwawo. Chakusosekwa mnope chili chakuti naga ŵalume ali ŵakusachilila kwasalila ŵamkwawo pasyayichile nganisyo syakusaka kulolela yakuŵagula, kwasalila kwakwawula nambosoni yakutenda, yichatendekasya ŵakongwewo kutandilasoni kwakulupilila ŵalumewo ligongo yichiŵa kuti pangali chilichose chakwasisa.
Ana wawojo akuyiwona kuti mpaka akombole kwakamuchisya ŵamkwawo mu litala lyeleli? Naga yili myoyo, uli ngalinganya yakuŵalanga soni kukambilana nganiji ni ŵamkwawo? Pakutenda yeleyi, ŵalumewo akusosekwa kukola chakulinga chakusaka kuleka kulolela yakuŵagula soni kwatendekasya wawojo kuti ŵakulupilileje mnope. Mmalo mwakuti ŵalumewo atumbile ligongo lyakuti wawojo alinganyisye yakuti akambilane nganiji, akusosekwa kupikanichisya kuti ndamo jawojo jikusijatendekasya wawojo kuti akasangalalaga. Chakulinga chawo chiŵeje kwakamuchisya ŵamkwawo kuti aleche kulolela yakuŵagula kuti atandilesoni kwakulupilila. Wosope ŵene akusosekwa kumanyilila yayikusiyatendekasya ŵandu kuti atande kulolela yakuŵagula soni mwampaka amachisye ndamoji. d
Naga akogopa kukambilana ni ŵamkwawo yanganiji amŵende jwamkulungwa jwa mumpingo jwampaka agopoche najo kuŵa nawo payakukambilanayo. Akusosekwa kumanyilila kuti atamose ŵamkwawo ali alesile kulolela yakuŵagula nambo mpaka pajigale ndaŵi kuti wawojo atandilesoni kwakulupilila. Nambope akajasa mtima. Ayamichileje yindu yamwanamwana yakombwele kuchenga ŵamkwawo. Akoleje chembecheyo chakuti mkupita kwandaŵi naga wosope ali ŵakuwusimana mtima, ulombela wawo uchitandilasoni kwenda chenene.—Jwak. 7:8; 1 Akoli. 13:4.
NAMBI ULI NAGA NDAMOJO NGAJIKUMALA?
Naga ŵamkwawo atandilesoni kulolela yakuŵagula, ngayikugopolela kuti nganagalawuka mtima yisyesyene soni kuti nganaŵa alesile ndamojo. Mnopemnope naga aŵele ali mkulolela yakuŵagulayi kwandaŵi jelewu mpaka yijigale ndaŵi kuti amalane ni ndamoji. Mwamti mpaka alolelesoni yakuŵagula panyuma pakuti ayilesile kwa yaka yejinji. Kuti yeleyi yikatendekwa akusosekwa kuliŵichila malile ku yindu yine yampaka yatendekasye kuti atandilesoni ndamo jakusakalajo. Akusosekwa kupitilisya kutenda yeleyi atamose payikuwoneka kuti amalene ni ndamo jakusakalajo. (Mis. 28:14; Mat. 5:29; 1 Akoli. 10:12) Nambosoni jwalakwe akusosekwa kuchenga kuti ‘machili gakwendechesya nganisyo syakwe gaŵe gasambano’ nambosoni akusosekwa ‘kuŵengana ni chakusakala’ chilichose mpela kulolela yakuŵagula nambosoni kung’andila kuyalo. (Aef. 4:23; Sal. 97:10; Alo. 12:9) Ana jwalakwe ali jwakusachilila kutenda yeleyi? Naga yili myoyo ni kuti pana chembecheyo chakuti chachichenga ndamo jakwe jakusakalajo. e
Nganisyo syawo siŵeje pakuŵa paunasi wambone ni Yehofa
Nambi uli naga ŵamkwawowo ngakusaka kuleka ndamoji? Mwangakayichila yeleyi mpaka yatendekasyeje wawojo kuŵa ŵakutumbila mnope. Myoyo asosejesoseje mtendele wa mumtima mwakujileka nganiji mmyala mwa Yehofa. (1 Pet. 5:7) Apitilisye kumŵandichila Yehofa mwakupopela, kulijiganya Maloŵe gakwe, soni kuganichisya yalijiganyisyeyo. Yeleyi yichitendekasya kuti nombe najo Yehofa ŵaŵandichile wawojo. Mpela mwakusaŵechetela pa Yesaya 57:15, jwalakwe akusatama ni ŵandu ŵakasiche mtima soni “ŵakulinondiya” kuti ŵalimbikasye. Alinjilileje kukola ndamo syambone sya Chiklistu nambosoni asosejesoseje chikamuchisyo kutyochela kwa achakulungwa ŵa mumpingo. Apitilisyesoni kola chembecheyo chakuti ndaŵi jine ŵamkwawo chachichenga ndamo jawo.—Alo. 2:4; 2 Pet. 3:9.
a Pakusaka kuti nganiji jipikaniche chenene, tulondesisye mpela kuti jwalolelele yakuŵagulajo ali jwamlume. Nambope mfundo syasili mu nganiji mpaka simkamuchisyesoni jwamlume jwele ŵamkwakwe alolelele yakuŵagula.
c Mena gane munganiji gachenjile.
d Mfundo syakukamuchisya panganiji sikusasimanikwa pa jw.org soni m’mabuku getu. Mwachisyasyo alole ngani jakuti, “Kulolela Yakuŵagula Mpaka Kusokonasye Ulombela Wawo” pa jw.org; “Mungathe Kukana Mayeselo” mu Sanja ja Mlonda ja Chicheŵa ja Epulo 1, 2014, papeji 10-12; soni ngani jakuti, “Kodi Kuonera Zolaula Kuli Ndi Mavuto Otani?” mu Sanja ja Mlonda ja Chichewa ja Ogasiti 1, 2013, papeji 3-7.
e Maŵasa gane pakuyiwona kuti mjawo jwa mu ulombela akulaga kuti aleche kulolela yakuŵagula, gakusasagula yakupata chikamuchisyo kutyochela ku mabungwe gane ga kuchilamboku kupwatika pachikamuchisyo chakusapata kutyochela kwa achakulungwa ŵa mumpingo.
