1, 2. (a) Ana yakusawusya yapi yakusimana nayo ŵandu masiku agano, soni ana yakuyicisya yakwe yili yatuli? (b) Ana cembeceyo capi cacikusasimanikwa pa Yesaya 41:10, 13?

MLONGO jwine jwali mpayiniya jwakutamilicika, soni jwamlombegwe ni jwamkulungwa jwa mumpingo, ŵaŵecete kuti, “Atamose kuti ngusatenda yindu yausimu mwakutamilicika, nambo kwa yaka yejinji, mbele ndili mkulimbana ni kulagasika nganisyo. Yikusandepelekasya gona, yikusakwaya cilu cangu soni mwangusatendela yindu ni ŵandu ŵane. Ndaŵi sinesoni yikusandendekasya ganisya kuti ngambe kuligwicisya mwisimbo.”

² Ana wawojosoni akusapikana mpela mwaŵapikanile mlongoju? Ligongo lyakuti tukutama m’cilambo cakusakala ca Satana tukusasimana ni yakusawusya yejinji. Mwakulandana ni nangula jwakusalilepelekasya liboti kwenda, kulagasika nganisyo mpaka kututendekasye kuti tukajawula pasogolo. (Miy. 12:25) Ligongo cici yeleyi mpaka yitendekwe? Mwine komboleka kuti akulagasika nganisyo ligongo lya ciwa ca jwakunonyelwa jwawo, akulimbana kuti amalane ni ulwele wekulungwa, akusoŵa mbiya syakusamalilila liŵasa lyawo kapena pana ŵandu ŵane ŵakwasisya. Mkupita kwa ndaŵi yeleyi mpaka yatendekasye kuti atenguce soni kuŵa ŵangasangalala. Nambo mpaka aŵe ŵakusimicisya mtima kuti Mlungu ali jwakoseka kwakamucisya.—Aŵalanje Yesaya 41:10, 13.

3, 4. (a) Ana Baibulo jikusakamulicisya masengo catuli maloŵe gakuti “makono”? (b) Ana cici campaka citutendekasye kutulusya makono getu?

³ Ndaŵi syejinji Baibulo jikusakamulicisya masengo yiŵalo  ya cilu ca mundu pakusaka kuwanicisya ni yakutendekwa yakulekanganalekangana. Mwambone, mkono akusawukolanga ndaŵi syejinji. Baibulo pajikusasala ya kulimbisya mkono wa mundu jwine, jikusagopolela kuti mundujo amlimbikasisye, akwete macili, soni ali jwakoseka kutenda cinecakwe (1 Sam. 23:16; Ezara 1:6.) Mpaka yigopolelesoni kumkamucisya jwalakwejo kuti aganisyeje cenene soni akole cembeceyo ca msogolo.

⁴ Ndaŵi sine Baibulo mpaka jisale ya mundu jwatulwisye makono gakwe pakusaka kugopolela kuti mundujo atengwice kapena nganakola cembeceyo. (2 Mbiri 15:7; Ahe. 12:12) Yikusaŵa yangasawusya kwa mundu jwali mundamo jeleji kwasa mtima. Naga akusimana ni yakusawusya yineyakwe yayikwatendekasya kuti alajeje nganisyo kapena atenguce mwakucilu ni mwausimu mwakwe, ana mpaka apate kwapi cikamucisyo cakusosecela? Ana cici campaka calimbisye kuti apilile soni kuŵa ŵakusangalala?

5. (a) Ana patusimene ni yakusawusya mpaka tutende cici, nambo ana tukusosekwa kumbucila cici? (b) Ana citutagulilane cici mungani ajino?

⁵ Aŵalanje Zefaniya 3:16, 17. Patusimene ni yakusawusya, tukatendaga woga kapena kutenguka ligongo Atati ŵetu ŵacinonyelo, Yehofa, akusatusalila kuti ‘tumtulileje jwalakwe yayikutulagasya nganisyo.’ (1 Pet. 5:7) Tukusosekwa kulupilila maloŵe gele Mlungu ŵasalile Ayisalayeli. Jwalakwe ŵasalile kuti ‘mkono wakwe nganiwuŵa wejipi mwati ni kulepela kwakulupusya’ ŵakutumicila ŵakwe ŵakulupicika. (Yes. 59:1) Mungani ajino citutagulilane yisyasyo yitatu ya m’Baibulo yayikulosya kuti Yehofa akwete macili gakwalimbisya ŵandu ŵakwe kuti atendeje lisosa lyakwe atamose pakusimana ni yakusawusya yekulungwa. Kwende tulole mwampaka yisyasyoyi yalimbikasye wawojo.

6, 7. Ana tukulijiganya cici pa kupunda ngondo kwa Ayisalayeli paŵalimbanaga ni Amaleki?

⁶ Panyuma pakuti Ayisalayeli atyosile mwakusimonjesya ku ukapolo ku Iguputo, Amaleki ŵayice kuti apute nawo ngondo. Pakuya yaŵamsalile Mose, Yoswa mwangali woga ŵalongolele Ayisalayeli ku ngondo. Ndaŵi jijojo Mose ŵamjigalile Aloni ni Huli mu ngulugulu litumbi kwele ŵagawonaga cenene malo gakuputila ngondo. Ana mpaka tujile kuti acalume ŵatatuŵa ŵakwete woga ni ŵatilaga ngondojo? Iyayi.

⁷ Mose ŵatesile cindu cakusosekwa mnope cacakamucisye Ayisalayeli kupunda ngondo jakulimbana ni Amaleki. Jwalakwe ŵakwesisye makono gakwe mwinani ali anyakwile simbo ja Mlungu jwakwe. Mose paŵatesile yeleyi, Yehofa ŵapele Ayisalayeli macili kuti apute ngondo jakulimbana ni Amaleki. Nambo makono gakwe pagapesile ni kutanda kugatulusya panandi, Amaleki ŵatandite kupunda ngondojo. Aloni ni Huli paŵayiweni kuti makono ga Mose gatandite kupela, jemanjaji ŵatesile yindu mwacitema. ‘Ŵajigele liganga ni kuŵika kuti Mose atamepo. Kaneko Aloni ni Huli ŵakamwile makono ga Mose jwine mkono wine jwinesoni wine ni kumkamucisya kuti makono gakwe gaŵepe mwinani mpaka lyuŵa kapila.’ Kusala yisyene, mkono wamacili wa Mlungu ni wawatendesye kuti Ayisalayeli apunde ngondojo.—Eks. 17:8-13.

8. (a) Ana Mwenye Asa ŵatesile cici asilikali ŵa ku Itiyopiya ali ajimucile Ayuda? (b) Ana tukulijiganya cici pa yaŵatesile Asa pakwegamila Mlungu?

⁸ M’masiku ga Mwenye Asa, Yehofa ŵalosisyesoni kuti mkono wakwe nganiwuŵa wejipi. Ngondo syejinji akusasikolanga m’Baibulo, nambo likuga lyekulungwa lya asilikali lyaliji lya Mwenye Sela jwa ku Itiyopiya. Jwalakwe ŵakwete asilikali ŵakumanyilila kuputa cenene ngondo ŵakwana 1,000,000. Ciŵalanjilo ca asilikali ŵa ku Itiyopiya caliji cejinji kulekangana ni ciŵalanjilo ca asilikali ŵa Mwenye Asa. Ana mwenye Asa paŵayiweni yeleyi ŵalagasice nganisyo kapena  kutenda woga? Kapena Ana jwalakwe ŵakundile kuti makono gakwe gatuluce? Iyayi. Ndaŵi jijojo Asa ŵam’ŵendile Yehofa kuti amkamucisye. Nambo asilikali mpaka aganisye kuti yaliji yangakomboleka kuti Mwenye Asa apunde ngondo jakulimbana ni asilikali ŵa ku Itiyopiya. Nambo ‘ni Mlungu yosope yili yakomboleka.’ (Mat. 19:26) Mlungu ŵakamulicisye masengo macili gakwe ‘pakwagomeka asilikali ŵa ku Itiyopiya’ m’malo mwa Mwenye Asa jwele ‘ŵatumicilaga Yehofa ni mtima wosope kwa umi wakwe wosope.’—2 Mbiri 14:8-13; 1 Maf. 15:14.

9. (a) Ana cici canganicimlepelekasya Nehemiya kutaŵasoni lutenje lwa Yelusalemu? (b) Ana Mlungu ŵajanjile catuli lipopelo lya Nehemiya?

⁹ Agambe ganicisya muŵapikanile Nehemiya ali apite ku Yelusalemu. Msindawo waliji wangali citeteyo nambosoni Ayuda ŵaliji ŵawoga. Ŵandu ŵamitundu jine ŵajogoyaga, yayatendekasisye kuti makono ga Ayuda gakakola macili gakutaŵila lutenje lwa Yelusalemu. Ana yeleyi yamtendekasisye Nehemiya nombenajo kutulusya makono gakwe? Iyayi. Mpela Mose, Asa, soni ŵakutumicila ŵa Yehofa ŵane, Nehemiya ŵamjegamilaga Yehofa kupitila mwipopelo. Mu ndaŵi jelejisoni, Nehemiya ŵapopesile kwa Yehofa kuti ŵakamucisye, soni Yehofa ŵajanjile lipopelo lyakwe. Yehofa ŵakamulicisye masengo ‘macili gakwe gamakulungwa’ nambosoni ‘mkono wakwe wamacili’ pakwalimbisya Ayuda ŵaŵatulwisye makono gawo. (Aŵalanje Nehemiya 1:10; 2:17-20; 6:9.) Ana tukusakulupilila kuti Yehofa akusakamulicisya masengo ‘macili gakwe gamakulungwa’ soni ‘mkono wakwe wamacili’ pakwalimbisya ŵakutumicila ŵakwe moŵa agano?

10, 11. (a) Ana Satana akulinga catuli kututendekasya kuti tutulusye makono getu? (b) Ana Yehofa akusakamulicisya masengo cici pakutulimbisya soni kutupa macili? (c) Ana apatile yindu yambone yatuli kutyocela m’majiganyo gakusatupa Yehofa?

¹⁰ Mpaka tuŵe ŵakusimicisya kuti Satana ngasatulusya makono gakwe. Jwalakwe cajendelecele kutusisya pakusaka kutulekasya kutumicila Mlungu. Satana akusakamulicisya masengo maboma kuti gatulambusyeje soni kutujogoya. Akusakamulicisyasoni masengo acimlongola ŵa dini soni ŵandu ŵakusapuka. Ana jwalakwe akusatenda yeleyi ligongo cici? Ligongo jwalakwe akusasaka kuti makono getu gatuluce kuti tulece masengo gakulalicila ngani syambone sya Ucimwene. Nambope, Yehofa ali jwakoseka soni jwakusacilila kutupa macili kupitila mwa msimu wakwe weswela. (1 Mbiri 29:12) Yili yakusosekwa mnope kuti tuŵendeje msimu wakwe weswela kuti utukamucisyeje kuŵambala yakulingwa yiliyose ya Satana soni yakusakala ya m’cilamboci. (Sal. 18:39; 1 Akoli. 10:13) Nambosoni tukusasangalala mnope ligongo lya cakulya causimu catukusapata kutyocela m’Maloŵe ga Mlungu. Agambe ganicisya yatukusalijiganya kutyocela m’mabuku getu gatukusapocela mwesi wuliwose. Maloŵe gagakusimanikwa pa Zekariya 8:9, 13 (aŵalanje) galembedwe pandaŵi jele nyumba ja Mlungu ku Yelusalemu jataŵidwagasoni. Gele maloŵega gali gakusosekwasoni mnope kwa m’weji.

¹¹ Nambosoni mpaka tuŵe ŵakulimba ni majiganyo gatukusapata pa misongano jampingo, jekulungwakulungwa, soni mu sukulu sya undumetume. Majiganyo gelega mpaka gatukamucisye kola nganisyo syambone, kola yakulinga yausimu soni kwanilisya yakutenda yetu ya Ciklistu. (Sal. 119:32) Ana akusaŵa ŵakusacilila kuti apate macili kutyocela ku majiganyo gelega?

12. Ana tukusosekwa kutenda cici kuti tujendelecele kuŵa ŵakulimba mwausimu?

¹² Yehofa ŵakamucisye Ayisalayeli kuti ŵagomece Amaleki soni asilikali ŵa ku Itiyopiya. Jwalakwe ŵapelece macili kwa Nehemiya ni acimjakwe kuti apakombole kumalisya masengo gakutaŵa. Mwakulandana ni yeleyi, Mlungu cacitupa macili gakutukamucisya  kuti tujendelecele pa masengo getu ga kulalicila mwangasamala kandu kuti tukusimana ni ŵandu ŵakusisya, ŵangali lung’ŵanu soni kulagasika nganisyo. (1 Pet. 5:10) Nambo tukajembeceyaga kuti Yehofa cacitukamucisya mwakusimonjesya kuti yakusawusya yetu yimale. M’malo mwakwe tukusosekwa kutenda mbali jetu. Yeleyi yikupwatikapo kuŵalanga Maloŵe ga Mlungu lisiku lililyose, kosecela misongano soni kusimanikwapo cijuma cilicose, kutenda lijiganyo lya Baibulo lyapajika, kulambila kwa peŵasa soni kupopela. Tukakundaga kuti yindu yine yisokonasye litala lyakukamulicisya masengo Yehofa pakutupa macili soni kutulimbisya. Naga akuyiwona kuti makono gawo gatulwice pa mbali syatusasilesi, akusosekwa kum’ŵenda Mlungu kuti ŵakamucisye. Kaneko cacilola mwele msimu wakwe ‘ucilimbisya yakumbila yawo kuti atende yindu yosope yakusasaka jwalakwe.’ (Afil. 2:13) Nambo ana mpaka atende yatuli kuti alimbisye makono ga ŵane?

13, 14. (a) Ana cici camlimbikasisye m’bale jwine paŵawile ŵamkwakwe? (b) Ana ni matala gapi gampaka tukamulicisye masengo pakwalimbikasya ŵane?

¹³ Yehofa ŵatupele abale ni alongo pacilambo cosope ŵampaka atulimbisye. Ndumetume Paulo ŵalembile kuti, “Alimbisye makono gagatulwice soni malungo gagalopotwece, ajendelecele kongola matala gele sajo syawo sikwenda.” (Ahe. 12:12, 13) Aklistu ŵajinji ŵa m’yaka 100 yandanda, ŵalimbisyaga mwausimu abale ni alongo acimjawo. Yeleyi yikutendekwasoni moŵa agano. Panyuma pakuti ŵamkwakwe ŵa m’bale jwine ajasice soni jwalakwejo ali asimene ni yakusawusya yejinji, ŵatite, “Nalijiganyisye kuti nganituŵa tusagwile yakulingwa yakuti tusimaneje nayo soni ndaŵi kapena winji wakwe. Kupopela soni kulijiganya pajika kuŵele mpela cindu cakungamucisya kuti ngatiŵila m’mesi. Soni cikamucisyo ca abale ni alongo ŵangu ŵausimu cindondweye mnope. Apano ngukuwona kusosekwa kwakulimbisya unasi wetu ni Yehofa mkanitusimane ni yakusawusya.”

¹⁴ Aloni ni Huli ŵamkamucisye Mose kwesya makono gakwe pandaŵi ja ngondo. M’wejisoni mpaka tupate matala gakwakamucisya ŵandu ŵane. Mpaka twakamucisye ŵandu ŵakusimana ni yipwetesi ligongo lya ucekulu, yakusawusya yam’cilu, kulagasidwa ni ŵamwiŵasa mwawo, lipowo, soni ciwa ŵakunonyelwa ŵawo. Mpaka twalimbikasyesoni ŵacinandipile ŵele acimjawo akusiŵakanganicisya kuti atendeje yakusakala kapena kuti asacilileje majiganyo gapenani, kusacilila kuŵa pambone, atamose kupata masengo gapenani. (1 Ates. 3:1-3; 5:11, 14) Mpaka tupate matala gambone gakwakamucisya ŵandu ku Nyumba ja Ucimwene, mu undumetume, patukulya nawo yalumo, atamose patukuŵeceta nawo pafoni.

15. Ana maloŵe getu gambone mpaka gakamucisye wuli Aklistu acimjetu?

¹⁵ Asa ali apundile ngondo mwakutesya lung’wanu, jwakulocesya Asaliya ŵam’limbikasisye pampepe ni ŵandu ŵakwe kuti, “Nambo jemanja, m’ŵe ŵakulimbangana, mkasimkunda kutulusya makono genu, pakuŵa cimcipocela mbote ligongo lya yakutenda yenu.” (2 Mbiri 15:7) Yeleyi yamtendekasisye Asa kucenga yindu yine kuti kulambila kweswela kuwujile. Mwakulandana ni yeleyi, maloŵe gawo gambone mpaka galimbikasye mnope ŵane. Mpaka gakamucisye kupitilisya kumtumicila Yehofa. (Miy. 15:23) Patuli pa misongano tukumbucileje kuti patujimice mkono ni kupeleka ndemanga syakulimbikasya yikusiyakamucisya mnope ŵane.

16. (a) Mpela Nehemiya, ana acakulungwa ŵa mumpingo mpaka alimbisye catuli makono ga ŵane mumpingo? (b) Asale yisyasyo yakulosya mwele ŵane mumpingo ŵakamucisye wawojo.

¹⁶ Ni cikamucisyo ca Yehofa, Nehemiya soni acimjakwe ŵalimbisye makono gawo ni kwendelecela kamula masengo. Jemanjaji ŵamalisisye  kutaŵa lutenje lwa Yelusalemu kwa masiku 52. (Neh. 2:18; 6:15, 16) Nehemiya nganagambaga kulolela masengogo. Nambo jwalakwe ŵataŵaga nawosoni lutenje lwa Yelusalemulo. (Neh. 5:16) Mwakulandana ni Nehemiya, Acakulungwa ŵa mumpingo ŵajinji akusakamucisya pamasengo gakutaŵa malo gakulambilila kapena kuswejesya ni kulinganya yejonasice pa Nyumba ja Ucimwene. Jemanjaji pakwenda ni ŵakulalicila acimjawo mu undumetume soni pakutenda maulendo gakucinga, akusalimbisyasoni makono gakulopotoka ga ŵandu ŵakulagasika mumtima.—Aŵalanje Yesaya 35:3, 4.

17, 18. Patusimene ni yakusawusya, ana tukusosekwa kulupilila cici?

¹⁷ Kutumicila ni abale ni alongo ŵetu kukusalimbisya mkamulano wetu. Kukusatukamucisyasoni kulimbisya cikulupi cetu pa majali gatucipocela pasi pa Ucimwene wa Mlungu. Patukulimbisya makono ga ŵane, tukusakamucisya kuti amalane ni yakusawusya yakusimana nayo soni kola cembeceyo cambone camsogolo. Konjecesya pelepa, tukusalimbisyasoni makono getu soni tukusaŵika nganisyo syetu syosope pa yindu yamsogolo

¹⁸ Kulola mwele Yehofa ŵakamucisye nambosoni kwateteya ŵakulupicika ŵakwe mundaŵi jamunyuma, mpaka yitutendekasye kusya cikulupi cetu moŵa agano. Naga tusimene ni yakusawusya tukakunda kuti ‘tutulusye makono getu.’ M’malo mwakwe tumyicileje Yehofa mwipopelo ni kunda kuti mkono wakwe wamacili utulimbisye soni kutulongolela kuti tupocele majali ga Ucimwene wakwe.—Sal. 73:23, 24.