1, 2. (a) Mwakulekangana ni ŵandu ŵakwete ukumu, ana Yehofa akusatenda camtuli yindu ni ŵandu? (b) Ana mungani ajino citukambilane yamtuli?

ŴANDU ŵakwete ukumu akusanonyela ‘kwalamulila’ ŵane atamosesoni kwakanganicisya kuti atendepe yakusakayo. (Mat. 20:25; Jwak. 8:9) Yeleyi yili yakulekangana ni mwakusatendela yindu Yehofa. Atamose kuti ali Jwamaciligose, jwalakwe akusiŵaganicisya mnope ŵandu ŵangali umlama. Yehofa akusiŵaganicisya ŵandu soni kwatendela canasa. Jwalakwe akusamanyilila mwatukupikanila mumtima soni akusaŵa jwakoseka kutupa yakusosecela yetu. Yehofa ngakusatuŵenda kuti tutendeje yindu yanganituŵa tuyikombwele, ligongo jwalakwe “akusakumbucila kuti tuli luwundu.”—Sal. 103:13, 14.

² M’Baibulo mwana yisyasyo yejinji yakulosya mwaŵatendelaga Yehofa yindu ni ŵakutumicila ŵakwe. Kwende tulole yisyasyo yitatu. Cisyasyo candanda cili yaŵatite Yehofa pakumkamucisya jwacinyamata Samuele kuti akapelece utenga wa camuko kwa Jwamkulungwa Jwambopesi Eli. Caŵili cili yaŵatesile Yehofa pakulitimalika pandaŵi jele Mose ŵalikayicilaga kuti nganaŵa akombwele kuja kwakoposya Ayisalayeli mu Iguputo. Cisyasyo catatu cili yaŵatesile Yehofa pakulosya  kwaganicisya Ayisalayeli paŵakopwece mu Iguputo. Patukuganicisya yisyasyo yeleyi, kwende tulolesoni yampaka tulijiganye pakwamba ya Yehofa soni kulola yampaka tutende pakusyasya cisyasyo cakwe.

3. Ana lisiku line cilo catendekwe cici cacilendo kwa Samuele, soni ana ciwusyo capi campaka tuliwusye? (Alole ciwulili cacili kundanda kwa nganiji.)

³ Samuele jwatandite “kutumicila Yehofa” pa citenti cakulambilila ali jwacinandipile. (1 Sam. 3:1) Lisiku line cilo Samuele ali apesile, patendekwe cindu cacilendo. * (Aŵalanje 1 Samuele 3:2-10.) Jwalakwe jwapikene jwine jwakwe ali mkumŵilanga. Samuele jwaganisyaga kuti Jwamkulungwa Jwambopesi, Eli, ni jwaŵaŵilangaga. M’yoyo mwaulemu jwajimwice ni kwawula kukwaliji Eli kula, kaneko jwatite, “Mbice ambuje, pakuŵa ambilasile.” Nambo Eli jwakanile kuti nganamŵilanga. Yatendekwe yeleyi kakupunda kaŵili. Kaneko Eli jwamanyilile kuti Mlungu ni jwaŵamŵilangaga Samuele. M’yoyo, Eli jwamsalile Samuele yacakajanje, mwamti Samuele jwapikanile. Ligongo cici Yehofa, kupitila mwa lilayika lyakwe, nganagamba kulimanyikasya jika kwa Samuele pa kuŵilanga kwandandapeko? Baibulo jangasala cilicose panganiji. Nambo mwine Yehofa jwatesile yeleyi pakumganicisya Samuele. Ligongo cici tukuŵeceta m’yoyo?

4, 5. (a) Ana Samuele jwatesile cici, Yehofa ali ampele utenga wakuti akamsalile Eli? (b) Ana ngani jeleji jikutujiganya cici pakwamba ya Yehofa?

⁴ Aŵalanje 1 Samuele 3:11-18. Cilamusi ca Yehofa calamulaga ŵanace kuti ŵacimbicisyeje acakulungwa, mnopemnope ŵakwete ukumu wakulongolela. (Eks. 22:28; Lef. 19:32) Agambe ganicisya kuti akum’wona Samuele kundaŵi ali mkwawula kwa Eli kaneko mwakulimba mtima akumsalila utenga wamacili wakwamba camuko cakutyocela kwa Mlungu. Baibulo jikusatusalila kuti Samuele “jwatendaga woga kuti amsalile Eli mesomkulola.” Nambope, Mlungu ŵamsalile Eli mwakupikanika cenene kuti Mlungujo ni jwamŵilangaga Samuele. Yakuyicisya yakwe, Eli ŵamsalile Samuele kuti, “Mkasisila maloŵe galigose gaŵecete Mlungu kwenumwe.” Samuele jwapikanile mwamti “jwamsalile cilicose.” Eli nganasimonga ni utengawu, ligongo utenga wakulandana ni welewu jwasasilesoni ‘mundu jwine jwa Mlungu’ jwangakusamkolanga lina.—1 Sam. 2:27-36.

⁵ Ngani jeleji jikulosya kuti Yehofa akusiŵaganicisya ŵandu soni akusatenda yindu mwalunda. Yehofa jwasasile mwakupikanika cenene kwa Eli kuti Yehofajo ni juŵamŵilangaga Samuele. M’yoyo, Eli ŵamŵendile samuele kuti amsalile utenga waŵapikene kutyocela kwa Mlungu. Yeleyi yamtendekasisye Samuele jwele pandaŵiji ŵatandite kutumicila mpela jwakulocesya, kuti asale mwangasawusya utenga wula soni ajendelecele kuŵa jwakupikanila soni kumcimbicisya Eli. (1 Sam. 2:27-36) Ngani ja Samuele ni Eli jeleji, jikusatujiganya kuti Yehofa ali jwakwaganicisya ŵane soni ali jwalunda.

6. Ana mpaka tulijiganye cici kutyocela pa yaŵatite Mlungu pakumkamucisya jwacinyamata Samuele?

⁶ Ana mli jwacinyamata? Naga yili m’yoyo, ngani jakwamba Samuele jikulosya kuti Yehofa akusapikanicisya yakusawusya yamkusasimana nayo soni mwamkusapikanila mumtima. Mwine mkusayiwona kuŵa yakusawusya kapena kutenda sooni kuti mlalicile utenga wa Ucimwene kwa acakulungwa kapena mkusayiwona kuŵa yakusawusya kutenda yindu yakulekangana ni acimjenu. Mkusosekwa kumanyilila kuti Yehofa akusasaka kuti amkamucisyeje. M’yoyo mpopeleje kwa jwalakwe soni mumsalileje mwamkupikanila mumtima. (Sal. 62:8) Mganicisyeje yisyasyo ya m’Baibulo ya ŵacinyamata mpela Samuele. Soni komboleka kuŵecetana ni Mklistu mjenu, cinga jwacinyamata kapena jwamkulungwa juŵamalene ni yakusawusya mpela yenuyo. Jemanjaji cacimsalila yaŵatite Yehofa pakwakamucisya, mwine m’litala lyanganajembeceyaga.

7, 8. Ana Yehofa jwalosisye camtuli kuti jwaganicisyaga mnope mujwapikanilaga Mose mumtima?

⁷ Mose ali akwete yaka 80, Yehofa ŵampele undumetume wakusawusya. Jwalakwe ŵasosekwe kuja kwakoposya Ayisalayeli ku ukapolo ku Iguputo. (Eks. 3:10) Yeleyi yamsimonjesye Mose, ligongo jwakamwile masengo gakucinga kwa yaka 40. Mose jwatite, “Une ŵani kuti njawule kwa Falawo ni kwakoposya Ayisalayeli ku Iguputo”? Nambo Mlungu jwamsimicisye Mose kuti, “Cinjiŵa ni mmwejo.” (Eks. 3:11, 12) Nambosoni jwasasile kuti, Acakulungwa ŵa Ayisalayeli “cakapikanile maloŵe genu.” Atamose kuti Yehofa jwaŵecete m’yoyo, Mose jwatite, “Nambi uli naga ngaja kulupilila soni kupikanila maloŵe gangu?” (Eks. 3:18; 4:1) Yaŵaŵecete Moseyi yalosisye kuti jwalakwe jwaganisyaga kuti Yehofa akulemwesya. Nambo Yehofa jwajendelecele kuwusimana mtima. Yehofa jwajendelecele kumlimbikasya. Ŵampele macili gakutendela yakusimonjesya. Mose jwaliji mundu jwandanda mu mbili ja ŵandu pakamulicisya masengo macili m’litala lyeleli.—Eks. 4:2-9, 21.

⁸ Atamose kuti Yehofa jwalinjile kumlimbikasya, Mose jwajendelecele kusala magongo gane gakukanila. Jwalakwe jwatite ali jwangakombola kuŵeceta. Nambo Mlungu pakwanga jwatite, “Cinjiŵa ni mmwejo pacimkaŵeceteje soni cinjimjiganya yakusosekwa kuti mkaŵecete.” Ana Mose jwakulupilile yeleyi? Ata panandi, mwamti jwamŵendile Mlungu kuti amtume jwine m’malo mwakwe. Yeleyi yamtumbilikasisye Mlungu. Nambope jwatesile yindu yakulosya kumganicisya Mose. Yehofa jwamtumile Aloni kuti akaŵeceteje m’malo mwa Mose.—Eks. 4:10-16.

9. Ana yaŵatesile Yehofa pakumganicisya Mose soni kuŵa jwakuwusimana mtima, yamkamucisye camtuli Mose kuŵa jwakulongolela jwambone?

⁹ Ana ngani jeleji jikutujiganya cici pakwamba ya Yehofa? Mpela Mlungu Jwamaciligose, jwalakwe akakombolece kumjogoya Mose kuti ampikanile. M’malo mwakwe, mwakuwusimana mtima soni mwacinonyelo, Yehofa jwamsimicisye jwakutumicila jwakwe jwakulinandiya kuti caciŵa ni jwalakwe. Ana kutenda yindu m’litala lyeleli kwakamucisye? Elo. Mose jwaŵele mlongola jwambone mnope jwa ŵandu ŵa Mlungu. Jwalakwe jwaliji jwakufasa soni jwatendaga yindu mwakwaganicisya ŵandu ŵane, mpela muŵatendelaga Yehofa ni jwalakwe.—Num. 12:3.

10. Patukusyasya cisyasyo ca Yehofa, ana yakuyicisya yakwe yikusaŵa yamtuli?

 ¹⁰ Ana tukulijiganya cici pelepa? Naga ali jwamlume jwamlombele, nangolo, kapena jwamkulungwa jwa mumpingo, amanyilileje kuti akwete ukumu wakwalongolela ŵane. Paligongo lyeleli, mpaka yiŵe yakusosekwa kumsyasya Yehofa pangani ja kwaganicisya ŵane, kuŵa jwacinonyelo, soni kuŵa ŵakuwusimana mtima pakutenda yindu ni ŵamkwawo, ŵanace ŵawo nambosoni abale ni alongo mumpingo. (Akolo. 3:19-21; 1 Pet. 5:1-3) Naga akukuya cisyasyo ca Yehofa soni Yesu Klistu jwali Mose jwamkulungwa, yiciŵa yangasawusya kwa ŵandu ŵane kwayicila wawojo kuti aŵecetaneje nawo nambosoni cacalimbikasya. (Mat. 11:28, 29) Soni ŵanewo cacijigalila cisyasyo cawo.—Aheb. 13:7.

11, 12. Pandaŵi jaŵakoposyaga Ayisalayeli mu Iguputo, ana Yehofa jwatendekasisye camtuli kulipikana kuŵa ŵakuteteyeka?

¹¹ Mu 1513 B.C.E., * Ayisalayeli paŵatyokaga ku Iguputo ŵaliji ŵajinji kupunda 3 miliyoni. M’likuga lyeleli mwapali ŵanace, acakulungwa soni ŵane ŵaliji ŵakulwala kapena ŵalemale. Kuti likuga lyosopeli likopoce mu Iguputo pasosekwe Mlongola jwalunda soni jwakupikanicisya. Yeleyi ni yajwatesile Yehofa kupitila mwa Mose. Yakuyicisya yakwe yaliji yakuti Ayisalayeli ŵalipikanaga kuŵa ŵakuteteyeka pandaŵi jaŵatyokaga ni kusileka nyumba syawo syaŵasisyoŵelele ku Iguputo.—Sal. 78:52, 53.

¹² Ana Yehofa ŵatendekasisye camtuli ŵandu ŵakwe kulipikana kuŵa ŵakuteteyeka? Jwalakwe jwakopwesye jemanjajo kutyoka mu Iguputo mu dongosolo “jakuputila ngondo.” (Eks. 13:18) Dongosolo jeleji jakamucisye Ayisalayeli kulupilila kuti Mlungu ŵaliji mkwakamucisya. Pakusaka kwasimicisya kuti jwalakwe jwaliji nawo, ŵapele “liwunde kuti lyalongoleleje musi . . . soni lilanguka lya moto” kuti lyalongoleleje cilo. (Sal. 78:14) Yeleyi yaliji mpela kuti Yehofa akwasalila jemanjaji kuti, “Mkasimtenda woga. Une ndili ni jemanja kuti nalongolele soni kwacenjela.” Mwamti jemanjaji ŵasosekwe kwalimbikasya m’yiyi ligongo ŵasigele panandi kusimana ni yakusawusya yine.

13, 14. (a) Ana Yehofa jwalosisye camtuli kwaganicisya Ayisalayeli pa Nyasa Jecejewu? (b) Ana Yehofa jwalosisye camtuli macili gakwe pa Aiguputo?

¹³ Aŵalanje Ekisodo 14:19-22. Agambe kuliwanicisya kuti ali yimpepe ni Ayisalayeli, ali pasikati pa asilikali ŵa Falawo soni Nyasa Jecejewu. Kaneko Mlungu akutendapo kandu. Cipilala ca liwunde cikutyoka kusogolo kwa jemanja ni kwawula kunyuma kwawo. Yeleyi yikutendekasya kuti kwali Aiguputo kuŵe cipi. Nambo kumasakasa ga jemanja kwana lilanguka. Kaneko akum’wona Mose ali mkutambasukulila mkono wakwe pa nyasa, mwamti cimbungo camacili cakutyocela ku ngopoko lyuŵa cikutendekasya kuti panyasapo papagwe litala. Kaneko, wawojo, liŵasa lyawo soni yilango yawo yikwenda pasi pejumu pampepe ni ŵandu wosope. Kaneko akuciwona cindu cacilendo. Pasi pakwendapo pangali matope kapena mesi gekamulane. Pali pejumu mnope, mwamti ngayikusawusya kwenda. Yeleyi yikutendekasya kuti atamose yinyama yine soni ŵandu ŵakulepela kwenda mwacitema, ajomboce cenene.

¹⁴ Aŵalanje Ekisodo 14:23, 26-30. Mwangacelewa, Falawo jwakulikwesya soni jwakuloŵela mwacitema akuwutucila pasi pejumu pala. Kaneko, Mose akutambasukulilasoni mkono wakwe pa nyasapo. Pandaŵiji, mesi gagajimi mpela mapupa gala gakutandilasoni kwenda. Mesiga gakumtiŵisya Falawo soni asilikali ŵakwe wosope. Pangali jwakukombola kulupuka.—Eks. 15:8-10.

15. Ana ngani jeleji jikutujiganya cici pakwamba ya Yehofa?

¹⁵ Kutyocela mu ngani jeleji, tukuyiwona kuti Yehofa nganaŵa Mlungu jwacisokonasyo. Kumanyilila yeleyi kukusatutendekasya kulipikana kuti tuli pa citeteyo. (1 Akoli. 14:33) Mwakulandana ni mkucinga jwakusanonyela soni kusilolela ngondolo syakwe, Yehofa akusiŵasamalila ŵandu ŵakwe.  Jwalakwe akusiŵalolela soni kwateteya kwa acimmagongo ŵawo. Yeleyi yili yakulimbikasya mnope, mnopemnope patukuŵandicila mbesi ja cilamboci.—Mis. 1:33.

16. Patukulola yaŵatite Yehofa pakwakulupusya Ayisalayeli, ana tukusalijiganya yamtuli?

¹⁶ Masiku aganosoni Yehofa akusiŵasamalila ŵandu ŵakwe mpela likuga, mwausimu soni mwakucilu. Soni cacijendelecela kwasamalila pandaŵi ja yisawusyo yekulungwa yayikuŵandicila mwacitema. (Ciw. 7:9, 10) M’yoyo, cinga tuli ŵacinyamata kapena ŵacikulile, tukupikana kupweteka mcilu kapena tuli ŵalemale, ŵandu ŵa Mlungu ngasatenda woga pandaŵi ja yisawusyo yekulungwa. * Mmalo mwakwe cacitenda yakulekangana ni woga. Cacikumbucila maloŵe ga Yesu Klistu gakuti, ‘Ajime ni kunyakula mitwe jawo, ligongo cikulupusyo cawo ciŵandicile.’ (Luk. 21:28) Cacijendelecela kulupilila maloŵega atamose kuti Gogi caciŵa ali ŵajimucile. Kwimucila kweleku kuciŵa kwakukulungwa pakuwanicisya ni kwimucila kwa Falawo. (Esek. 38:2, 14-16) Ligongo cici ŵandu ŵa Mlungu cacijendelecela kwegamila kwa Mlungu? Jemanjaji akusamanyilila kuti Yehofa jwangacenga. Jwalakwe cacilosyasoni kuti ali Mkulupusyo jwakwaganicisya soni kusamalila ŵane.—Yes. 26:3, 20.

17. (a) Ana mpaka tulijiganye cici kutyocela mu ngani sya m’Baibulo syakwamba yakusatenda Yehofa pakwasamalila ŵandu ŵakwe? (b) Ana mu ngani jakuyicisya tucilijiganya ya cici?

¹⁷ Yisyasyo yatuyiweni mungani ajino yili yine mwa yisyasyo yejinji yayikusalosya yakusati Yehofa pakwasamalila kwalongolela soni kwakulupusya ŵandu ŵakwe. Pakuganicisya ngani syelesi, alinje kulola kanekakwe kasambano kakwamba Yehofa mwakulola yindu yine yele mwine nganayiwona pandanda. Kutenda yeleyi kucakamucisya kuti cinonyelo soni cikulupi cawo pa Yehofa cikule mnope. Mungani jakuyicisya, tucilijiganya matala gane gampaka tumsyasye Yehofa pangani ja kwaganicisya ŵane m’liŵasa lyetu, mumpingo soni mu undumetume.