1. Ana ŵasimonjile ni chichi pandaŵi jandanda jaŵamsalilaga mundu utenga wa m’Baibulo?

ANA akukumbuchila ndaŵi jiŵamanyilile kuti awupatile usyesyene? Mwangakayichila yaŵalijiganyisye m’Baibulo yaliji yakupikanika chenene. Kombolekasoni ŵayiwonaga kuti jwalijose mpaka aŵe jwakusangalala ni yindu yaŵalijiganyisyeyo. Ŵalijisoni ŵakusimichisya kuti yajikusajiganya Baibulo mpaka yimkamuchisye mundu kola umi wambone apano soni kola chembecheyo cha yindu yamsogolo. (Sal. 119:105) Myoyo, ŵatesile yiliyose yakomboleka kutanda kwasalila achimjawo soni ŵachibale ŵawo ya usyesyenewu. Nambo ana kaneko chatendekwe chichi? Komboleka kuti ŵasimonjile kuti ŵandu ŵajinji ŵakanile yaŵajiganyagayo.

2-3. Ana ŵandu ŵajinji mundaŵi ja Yesu ŵaganisyaga yamtuli pakwamba ya Yesujo soni utenga wakwe?

² Ngatukusosekwa kusimonga ŵandu pakukana utenga watukusalalichila. Ŵandu ŵajinji ŵamkanaga Yesu atamose kuti jwalakwe jwatesile yakusimonjesya yejinji yayalosyaga kuti Yehofa akumkamuchisya. Yesu ŵamjimwisye Lasalo, soni ŵandu ŵaŵamsisyaga Yesu ŵamanyililaga kuti chakusimonjesya chelechi chatendekwe. Nambope achimlongola ŵa Chiyuda nganakulupililaga kuti Yesu ali Mesiya. Jemanjaji ŵasakaga kumwulaga Yesu yimpepe ni Lasalo.—Yoh. 11:47, 48, 53; 12:9-11.

³ Yesu jwamanyililaga kuti ŵandu ŵajinji ngasakulupilila kuti jwalakwe ali Mesiya. (Yoh. 5:39-44) Jwasalile ŵakulijiganya ŵa Yohane m’Batisi kuti, “Jwana upile mundu jwangakusimana chakusawusya mwa une!” (Mat. 11:2, 3, 6) Nambi ligongo chichi ŵandu ŵajinji ŵamkanaga Yesu?

4. Ana chitulijiganye chichi munganiji?

⁴ Munganiji soni jakuyichisya, chitukambilane magongo gagatendekasyaga ŵandu kuti akamkulupililaga Yesu. Nambosoni chitulole yayikusiyatendekasyaga ŵandu ŵajinji kukana utenga wetu.  Chitulijiganyesoni ligongo lyakwe tukusosekwa kumkulupilila mnope Yesu ni chakulinga chakuti tupitilisyepe kuŵa ŵakumkuya ŵakwe.

5. Ligongo chichi ŵandu ŵane ŵakayichilaga kuti Yesu ali Mesiya?

⁵ Ŵandu ŵajinji ŵamkanaga Yesu ligongo lya kuŵapagwile. Jemanjaji ŵajitichisyaga yakuti Yesu ŵajiganyaga chenene mnope soni yakuti ŵatendaga yakusimonjesya. Nambo jemanjaji ŵagambaga kumwona Yesu kuti ali mwanache jwa akalipentala basi. Jwalakwe ŵatyochelaga mumsinda wa Nasaleti, waŵawuwonaga ŵandu kuti uli wangali mate. Atamose Nataniyeli juŵaŵele jwakulijiganya jwa Yesu, pandanda jwaŵechete kuti, “Ku Nasaleti mpaka kukopoche chilichose chambone?” (Yoh. 1:46) Apatu Nataniyeli jwakuŵele ligongo lya msinda waŵatamaga Yesu. Kapena jwalakwe jwaganichisyaga ya maloŵe gakulochesya ga pa Mika 5:2. Maloŵega gasasile kuti Mesiya chachipagwila ku Betelehemu ngaŵaga ku Nasaleti.

6. Ana ni chichi chachikakamuchisye ŵandu kumanyilila kuti Yesu ali Mesiya?

⁶ Ana Malemba gakusasala yamtuli panganiji? Jwakulochesya Yesaya jwasasile kuti achimmagongo ŵa Yesu ‘ngasayisamala’ yakwamba mpago wachachipagwila Mesiya. (Yes. 53:8) Nambo yindu yeleyi ŵakulochesya ŵaliji ali asasile kala. Yikaŵe kuti ŵandu ŵawungunyisye chenene nganiji, yikakamuchisye kumanyilila kuti Yesu chachipagwila ku Betelehemu soni kuti chachiŵa jwa mumbagwilo ja Mwenye Daudi. (Luk. 2:4-7) Msinda waŵapagwile Yesuwu, yakamulanaga ni maloŵe gagali pa Mika 5:2. Ana chakusawusya chaliji chichi pelepa? Ŵandu ŵajanguyaga kwelusya mkanaŵe kuwungunya yisyesyene yakwe. Ni ligongo lyakwe ŵandu ŵajinji ŵamkanile Yesu.

7. Ligongo chichi ŵandu ŵajinji masiku agano akusaŵenganaga ni ŵa Mboni sya Yehofa?

⁷ Ana yeleyi masiku agano yikutendekwa? Elo. Ŵakutumichila ŵa Yehofa akusawoneka mpela ŵangali mate. Ŵandu ŵajinji akusiŵawona jemanjaji kuti ali “ŵandu wamba soni ŵangalijiganya mnope.” (Mase. 4:13) Ŵandu ŵane akusaganisya kuti ŵakutumichila ŵa Mlungu nganaŵa ajiganyisye Baibulo ligongo lyakuti nganajawula ku sukulu syakwiganya Baibulo sya kuchilamboku. Ŵandu ŵane akusaŵecheta kuti dini ja Mboni sya Yehofa jili ja ku America. Akusaganisya yeleyi atamose kuti pa ŵa Mboni sya Yehofa 7 ŵaliwose, mundu jumo ni jwali jwa ku America. Ŵandu ŵanesoni akusaŵecheta kuti ŵa Mboni sya Yehofa ŵangamkulupililaga Yesu. Kwa yaka yejinji, ŵandu aŵele ali mkuŵecheta kuti ŵa Mboni sya Yehofa ali ŵakwimuchila boma soni ali akasitape ŵa ku America. * Myoyo ŵandu ŵane papikene ngani mpela syelesi, ngakusasaka kuŵa ŵa Mboni sya Yehofa.

8. Ana lilemba lya Masengo 17:11, mpaka lyakamuchisye chamtuli ŵandu kuti amanyilile yakwamba ŵakutumichila ŵa Mlungu?

⁸ Ana ŵandu mpaka aŵambale chamtuli kukuŵasidwa? Ŵandu papikene ngani jilijose akusasosekwa kuti awungunye kaje yisyesyene yakwe. Yeleyi ni yaŵatesile jwakulemba Baibulo jwine lina lyakwe Luka. Jwalakwe ‘ŵajiweni ngani josope mwakusamala chenene pakuyichisya yosope yayatendekwe kutandila pandanda’ paumi wa Yesu. Luka jwatesile yeleyi pakusaka kuti ŵandu amanyilile “yakuwona yisyesyene” yiŵapikene yakwamba Yesu. (Luk. 1:1-4) Ayuda ŵakala ŵaŵatamaga ku Beleya ŵatendaga yindu mpela Luka. Jemanjaji paŵapikene ngani syambone syakwamba Yesu ŵawungunyisye m’Malemba ga Chihebeli kuti asimichisye naga yaŵapikeneyo yaliji yisyesyene. (Aŵalanje Masengo 17:11.) Nombe ŵandu masiku agano, akusosekwa kuwungunyaga yisyesyene yakwe ya ngani japikenejo. Myoyo, akusosekwa aloleje kukamulana kwakupali pasikati pa yakusajiganyaga ŵandu ŵa Mlungu ni yagakusasala Malemba. Akusosekwasoni kulijiganyaga ngani syakwamba ya ŵakutumichila ŵa Yehofa ŵa masiku agano. Naga akuwungunya yisyesyene yakwe ya ngani jine jakwe, nganaŵa akundile kuti ngani syakwamba kupikana syasokonasye.

9. Ana chatendekwe chichi Yesu ali akanile kwalosya ŵandu chimanyisyo chakutyochela kwinani?

⁹ Ŵandu ŵane nganajikutilaga ni yaŵajiganyaga Yesu. Jemanjaji ŵasachililaga kuti Yesu atende yindu yejinji. Mwamti ŵamkanganichisye Yesu kuti “ŵalosye chimanyisyo chakumasya lunda chakutyochela kwinani” chakulosya kuti ali Mesiya. (Mat. 16:1) Komboleka jemanjaji ŵatesile yeleyi ligongo lyakuti nganapikanichisyaga maloŵe gakulochesya gagali pa Daniele 7:13, 14. Nambope jelejo nganijiŵa ndaŵi jakuŵajilwa jakuti yakulochesyayi yikwanilichikwe. Yaŵajiganyaga Yesu, yaliji yakwanila kwakamuchisya jemanjajo kukulupilila kuti jwalakwe jwaliji Mesiya. Nambo nganamkulupilila Yesu ligongo lyakuti ŵakanile kwalosya chimanyisyo chaŵasakagachi.—Mat. 16:4.

10. Ana Yesu jwakwanilisye chamtuli yaŵalembile Yesaya pakwamba ya Mesiya?

¹⁰ Ana Malemba gakusasala yamtuli panganiji? Jwakulochesya Yesaya jwalembile yakwamba Yesu kuti, “Jwalakwe ngasagumila kapena kugakwesya maloŵe gakwe. Pangali mundu jutachipikanasoni liloŵe lyakwe mwitala.” (Yes. 42:1, 2) Yesu nganatendaga utumiki wakwe m’litala lyakuti amanyiche mnope kwa ŵandu kapena kuti amlapilileje. Jwalakwe nganataŵa nyumba syakupopelela syapenani mnope. Nganawalagasoni chakuwala chapenani mnope kapena kwasalila ŵandu kuti amkolanjeje ni mena ga uchimbichimbi. Yesu jwakanilesoni pandaŵi jele Mwenye Helodi ŵamchisyaga kuti atende chakusimonjesya. Jwatesile yeleyi atamose kuti umi wakwe waliji pangosi. (Luk. 23:8-11) Yesu jwatendaga yakusimonjesya, nambo chakulinga chakwe chekulungwa chaliji kukamula masengo gakulalichila ngani syambone. Mwamti ŵasalile ŵakulijiganya ŵakwe kuti, “Pakuŵa [yeleyi] ni yinayichile kukutenda.”—Maliko 1:38.

11. Ana ŵandu ŵane akwete nganisyo syakulemwecheka syapi?

¹¹ Ana yeleyi yikusatendekwasoni masiku agano? Elo. Ŵandu ŵajinji akusatenda mnope chidwi ni machalichi gekulungwakulungwa gagakusataŵidwa mwakusalala mnope. Akusatendasoni chidwi ni mena ga uchimbichimbi gakusakola achibusa ŵawo. Nambosoni akusatendaga misyungu jejinji jachikusa jakuti ngakumanyililasoni kwajatyochele. Ana ŵandu ŵakusajawula ku dini syelesi, tujileje kuti akusalijiganya yakwamba Mlungu  soni chakulinga chakwe? Mwakulekangana ni yeleyi, ŵandu ŵakusajawula kumisongano jetu ja Chiklistu akusalijiganya yindu yakusasaka Yehofa kuti tutendeje mwakamulana ni chakulinga chakwe. Nyumba syetu sya Uchimwene sikusaŵa syesamalile chenene soni tukusasikamulichisya masengo gakwe mwakuŵajilwa. Nambotu nyumbasi ngasikusaŵa syapenani mnope. Ŵandu ŵakusalongolelaga, ŵangawalaga yakuwala yakulilosya kuti ali ŵakulongolela soni nganakola mena ga uchimbichimbi. Yatukusajiganya soni yatukusakulupilila yikusatyochela m’Baibulo. Nambope ŵandu ŵane, akusakana kwalalichila ligongo akusayiwona kuti kalambile ketu kali kakuchipa mnope. Nambosoni kuti yatukusajiganya yikusalekangana ni yakusasaka kuti apikaneje jemanjajo.

12. Mwakamulana ni Ahebeli 11:1, 6, ana chikulupi chetu chikusosekwa kwegamila pa yindu yapi?

¹² Ana mpaka tuŵambale chamtuli kukuŵasidwa? Ndumetume Paulo, ŵasalile Aklistu ŵaŵatamaga ku Loma kuti, “Myoyo mundu akusakulupilila ligongo lya yele yayipikene, nipo yayipikeneyo yikusatyochela mu yakulalichila yakwamba Klistu.” (Alo. 10:17) Myoyo tukusalimbisya chikulupi chetu patukulijiganya Maloŵe ga Mlungu, nambo ngaŵa mwakutenda yisangalalo yele m’Baibulo mwangali. Tukusatenda yeleyi atamose yisangalalo yeleyi yili mkuwoneka kuti yili yakusangalasya. Myoyo tukusosekwa kulimbisya chikulupi chetu pa yindu yatwalijiganyisye. Ligongo “pangali mundu jwampaka amsangalasye Mlungu naga nganakola chikulupi.” (Aŵalanje Ahebeli 11:1, 6.) Ngatukusosekwa kwembecheya kuyiwona yindu yakusimonjesya yakutyochela kwinani yampaka yitusimichisye kuti tupatile usyesyene. Kulijiganya mwakusokoka yajikusajiganya Baibulo kuli kwakwanila kusimichisya kuti twapatile usyesyene soni kuti tukakayichilaga chilichose.

13. Ana ni yindu yapi yayatendekasisye ŵandu ŵajinji kumkana Yesu?

¹³ Mundaŵi ja Yesu, ŵakulijiganya ŵa Yohane m’Batisi ŵasimongaga mnope ligongo lyakuti ŵakulijiganya ŵa Yesu nganatendaga mwambo wakulijima kulya. Yesu ŵasalile jemanjaji kuti ŵakulijiganya ŵakwe ngakusosekwa kulijima kulya ligongo lyakuti pandaŵiji jwalakwe jwaliji ali chiŵela pachilambo chapasi. (Mat. 9:14-17) Nambope ŵandu ŵane soni Afalisi ŵamsisyaga  Yesu ligongo lyakuti nganakuyaga ndamo syawo. Jemanjaji ŵayiche pakutumbila mnope Yesu paŵamposisye mundu jwakulwala pa lisiku lya Sabata. (Maliko 3:1-6; Yoh. 9:16) Jemanjaji ŵayiwonaga kuti akusapikanila lilamusi lyakusunga Sabata, chitamilecho ŵaganisyaga kuti pangali chakusawusya chilichose kutendela malonda m’nyumba jakulambilila. Jemanjaji yasakalisye mnope Yesu ali ŵajamwiche ligongo lya yaŵatendagayi. (Mat. 21:12, 13, 15) Pandaŵi jine Yesu ali mkulalichila m’nyumba ja Mlungu, ŵandu ŵaŵapikanilaga ŵatumbile mnope. Jemanjaji ŵatumbile ligongo lyakuti Yesu ŵakamulichisye masengo chisyasyo chichasalaga ya mbili jakala ja Aisalaeli. Chisyasyochi chalosisye kuti jemanjaji ŵaliji ŵakulinonyela soni ŵangali chikulupi. (Luk. 4:16, 25-30) Yaŵatendaga Yesu yakuŵesye ŵandu ŵajinji, ligongo nganajembecheyaga kuti jwalakwe chatendeje yindu yeleyo.—Mat. 11:16-19.

14. Ligongo chichi Yesu jwaŵenganaga ni ndamo sya ŵandu syasyaliji syangakamulana ni Malemba?

¹⁴ Ana Malemba gakusasala yamtuli panganiji? Yehofa ŵamsalile jwakulochesya Yesaya kuti, “Ŵandu ŵeleŵa akusati akusapopela kwa une, nambo maloŵe gawo gali gangali mate, nipo mitima jawo jili kutali ni Une. Kulambila kwa jemanja kuli kwagamba kugakuya chabe malamusi ga chikumbukumbu cha pamtima, malamusi gakutyochela kwa ŵandu.” (Yes. 29:13) Yili yakupikanika kuti Yesu ŵajamukaga jemanjaji ligongo yaŵatendaga yaliji yangakamulana ni Malemba. Ŵandu ŵaŵaganisyaga kuti malamusi soni ndamo sya ŵandu sili syakusosekwa mnope kupunda Malemba, ŵamkanile Yehofa soni Yesu juŵaliji Mesiya.

15. Ana ni yindu yapi yayikusiyatendekasya ŵandu ŵane kuŵengana ni ŵa Mboni sya Yehofa?

¹⁵ Ana yeleyi yikusatendekwasoni masiku agano? Elo. Ŵandu ŵane ŵangasangalalaga ni yakusatenda ŵa Mboni sya Yehofa ligongo lyakuti ngakusajinjilila nawo yindu yine yangayikusakamulana ni Malemba. Yindu yakwe yili mpela kusangalalila lisiku lyakupagwa soni Kilisimasi. Ŵanesoni yikusiyasakalisyaga mnope ligongo lyakuti ŵa Mboni sya Yehofa ŵangajinjilila nawo yisangalalo yine yayikusatendekwa kuchilamboku kapena kukuya misyungu jine ja pamalilo jajili jakutindana ni Maloŵe ga Mlungu. Ŵandu ŵakusatumbila ni yeleyi, m’mitima mwawo mpaka aganisyeje kuti Mlungu akusajitichisyaga kulambila kwawo. Nambope jemanjaji nganaŵa amsangalesye Mlungu naga ali mkuganisya kuti misyungu ja kuchilamboku jikusakamulanaga ni yajikusajiganya Baibulo.—Maliko 7:7-9.

16. Mwakamulana ni lilemba lyalili mundimeji, ana tukusosekwa kutenda chichi? Nambi ana tukusosekwa kuŵambala kutenda chichi?

¹⁶ Ana mpaka tuŵambale chamtuli kukuŵasidwa? Tukusosekwa tuganonyeleje mnope malamusi ga Yehofa soni mfundo syakwe. (Aŵalanje Salimo 119:97, 113, 163-165.) Naga tukusamnonyela Yehofa nikuti tuchikana ndamo silisyose syakusaŵengana nasyo jwalakwe. Kupwatika pelepa, ngasitukunda kuti chilichose chitulepelekasye kumnonyela Yehofa.

17. Ana ni yindu yapi yayatendekasisye ŵandu ŵajinji kumkana Yesu?

¹⁷ Ŵandu ŵane ŵasakaga kuti Yesu achenje ndaŵi jijojo ulamusi wa boma jijalamulilaga. Ŵajembecheyagasoni kuti Mesiya chiŵagopole ku ulamusi wangasa wa Loma. Nambo Yesu jwakanile ŵandu paŵasakaga kum’wecha Uchimwene. (Yoh. 6:14, 15) Ŵandu ŵane soni ŵambopesi ŵajogopaga kuti mwine Yesu chachenje ulamusi wa Loma. Myoyo, ŵayiwonaga kuti yeleyi yikatumbilikasisye Aloma, mwamti akaganisisye yakwatendekasya ŵambopesiwo kuti akakola machili galigose. Myoyo, ligongo lya kudandawula ni ngani syandalesi, yatendekasisye kuti Ayuda ŵajinji amkane Yesu.

18. Ana ni yakulochesya ya m’Baibulo yapi yakwamba Mesiya yele ŵandu nganayikamulichisyaga masengo?

¹⁸ Ana Malemba gakusasala yamtuli panganiji? Atamose kuti yakulochesya yejinji yasalaga kuti Mesiya chachiŵa jwamkulungwa jwakupunda pangondo, nambope yakulochesya yine yalosyaga  kuti chandanda chachisosekwa kuwa ligongo lya yakulemwa yetu. (Yes. 53:9, 12) Sambano ligongo chichi jemanjaji ŵakwete nganisyo syakulemwecheka pakwamba ya Mesiya? Ŵandu ŵajinji mundaŵi ja Yesu nganagachimbichisyaga maloŵe gakulochesya gagasalaga yindu yakuti nganiyiŵa yikwanilichikwe mwachitema ni chakulinga chakuti yakusawusya yawo yimale.—Yoh. 6:26, 27.

19. Ana ni nganisyo syakulemwecheka syapi syasikusisyatendekasya ŵandu kukana kwalalichila?

¹⁹ Ana yindu yeleyi yikutendekwasoni masiku agano? Elo. Ŵandu ŵajinji akusaŵengana ni m’weji ligongo lyakuti ngatukusatenda nawo yandale. Jemanjaji akusajembecheya kuti chitukaponyeje nawo mafoti pandaŵi ja yisagula. Nambope naga tukusagula kuti ŵandu atulamulileje nikuti tukukana ulamusi wa Yehofa. (1 Sam. 8:4-7) Jemanjaji akusajembecheyasoni kuti chitutaŵeje masukulu, yipatala soni yindu yine ni chakulinga chakuti m’dela mwetu muŵe mwana chitukuko. Myoyo, ŵandu ŵajinji akusakana kwalalichila ligongo lyakuti mmalo mwakumasya yakusawusya ya ŵandu, tukusatanganidwa ni masengo gakulalichila.

20. Mwakamulana ni maloŵe gaŵaŵechete Yesu pa Mateyu 7:21-23, ana chakulinga chetu chekulungwa chikusosekwa chiŵeje chapi?

²⁰ Ana mpaka tuŵambale chamtuli kukuŵasidwa? (Aŵalanje Mateyu 7:21-23.) Chakulinga chetu chekulungwa chiŵeje kukamula masengo gaŵatulamwile Yesu. (Mat. 28:19, 20) Tukalinga ata panandi kwinjilila yandale kapena kusaka kumasya yakusawusya ya ŵandu m’chilambochi. Yili yisyene kuti tukusanonyela ŵandu soni yikusatukwaya pakusimana ni yakusawusya. Nambo litala lyambone lyakwakamuchisya lili kwajiganya ya Uchimwene wa Mlungu soni kwakamuchisya kuti aŵe paunasi wambone ni Yehofa.

21. Ana tukusosekwa kuŵa ŵakusimichisya kutenda chichi?

²¹ Munganiji tukambilene yindu mcheche yayatendekasisye ŵandu ŵajinji kumkana Yesu. Yindu yeleyi ni yampaka yatendekasyesoni ŵandu ŵane kwaŵenga ŵandu ŵakusamkuya Yesu. Nambo ana tukusosekwa kuyiŵambala yindu yeleyipe? Iyayi. Mungani jakuyichisya tuchikambilana yindu yine mcheche yayikusiyatendekasya ŵandu kumkana Yesu. Myoyo, kwende tuŵe ŵakusimichisya kuŵambala kumkana Yesu soni tulimbisyeje chikulupi chetu.