1-2. Ana jwakulemba jwine jwasasile yamtuli?

ŴANDU ŵajinji akusaŵecheta kuti akusamkulupilila Yesu. Nambo jemanjaji ŵangatendaga yiŵajiganyisye Yesujo. (2 Tim. 4:3, 4) Jwakulemba jwine jwatite, “Yikaŵe kuti masiku agano kwanasoni ‘Yesu’ jwine soni akutenda yindu mpela muŵatendelaga Yesu jusyesyenejo . . . , ana tukamkanile jwele mundujo mpela muŵatendele ŵandu ŵane yaka 2000 yipiteyo? . . . Kwanga kwakwe kuli kwakuti, “Tukamkanile.”

² Yesu paŵaliji pachilambo chapasi, ŵandu ŵajinji ŵapikanaga yiŵajiganyaga soni yakusimonjesya yaŵatendaga jwalakwe. Nambo jemanjaji nganamkulupililaga. Ligongo chichi ŵatendaga yeleyi? Mungani jipite jila twakambilene magongo mcheche gagatendekasyaga ŵandu kuti akuŵaleje ni yaŵaŵechetaga Yesu. Sambano kwende tukambilane magongo gane mcheche gakonjechesya pa gandanda gala. Chitulolesoni ligongo lyakwe ŵandu akusiŵakana ŵakumkuya ŵa Yesu, soni mwampaka tuŵele ŵakusimichisya kuti pangali chindu chilichose champaka chitulepelekasye kumtumichila Yehofa.

3. Ana ni yindu yapi yaŵatesile Yesu yayakuŵesye ŵandu ŵane?

³ Yesu paŵaliji pachilambo chapasi nganasagulaga ŵandu ŵakunguluka nawo. Jwalakwe jwalyaga yakulya yimpepe ni ŵandu ŵakusichila soni ŵakwete udindo. Nambosoni jwamalilaga ndaŵi jejinji ali mkukunguluka ni ŵandu ŵakulaga soni ŵaŵaliwonaga kuti ŵangali mate. Konjechesya pelepa, jwakungulukagasoni ni ŵandu ŵane ŵaŵawonekaga kuti ali “ŵakulemwa.” Ŵandu ŵane ŵaŵaliwonaga kuti ali ŵakulungama ŵakuŵalaga ni yaŵatendaga Yesu. Jemanjaji ŵayikene mwakwawusya ŵakulijiganya ŵa Yesu kuti, “Ligongo chichi mkulya ni kumwa pamo ni ŵakomesya msongo ni ŵandu ŵaulemwa?” Yesu ŵajanjile kuti, “Ŵandu ŵangalwala ŵangamsosa  jwamtela, nambo awopewo ŵakulwala. Une nganiyika kukwaŵilanga ŵandu ŵakulungama, nambo ŵandu ŵa ulemwa kuti apitikuche mitima jawo.”—Luk. 5:29-32

4. Mwakamulana ni yakulochesya yaŵasasile Yesaya, ana Ayuda ŵajembecheyaga yamtuli yakwamba Mesiya?

⁴ Ana Malemba gakusasala yamtuli? Jwakulochesya Yesaya jwasasile mkanipaŵe kuti ŵandu pachilambochi ngasampikanila Mesiya. Jwalakwe jwasasile kuti, “Ŵandu ŵamnyosisye nipo ŵamkanile,  . . Jwaliji mpela mundu jwele achimjakwe ŵaliji mkuliwunichila kumeso pakum’bona. Ŵandu ŵamnyosisye, nipo uwe nganitumchimbichisya.” (Yes. 53:3) Maloŵe gakulochesyaga gasasile kuti ŵandu ‘tachimkana’ Mesiya. Mwamti Ayuda ŵa mundaŵi ja Yesu ŵamanyililaga yeleyi.

5. Ana masiku agano ŵandu ŵajinji akusiŵawona chamtuli ŵandu ŵakusamkuya Yesu?

⁵ Ana yeleyi masiku agano yikutendekwa? Elo. Kuchilamboku achimlongola ŵadini akusasangalala mnope pakwawona ŵandu ŵakusichila soni ŵalunda ali mkwika mu dini syawo. Achimlongolaŵa akusiŵakunda ŵanduwo atamose kuti ndamo syawo sikusaŵa syakutindana ni yakusasaka Mlungu. Ligongo lyakuti ŵakutumichila ŵa Yehofa akwete ndamo syambone, yikusiyatendekasya achimlongola ŵadini kuti ŵawoneje ŵa Mboni sya Yehofa kuŵa ŵangasosekwa. Paulo jwasasile kuti Mlungu akusiŵasagula ŵandu ‘ŵakuwoneka kuŵa ŵakunyoseka.’ (1 Akoli. 1:26-29) Nambo Yehofa akusiŵawona ŵakutumichila ŵakwe kuti ali ŵakusosekwa mnope.

6. Mwakamulana ni lilemba lya Mateyu 11:25, 26, ana mpaka tumsyasye chamtuli Yesu?

⁶ Ana mpaka tuŵambale chamtuli kukuŵasidwa? (Aŵalanje Mateyu 11:25, 26.) Ngatukusosekwa kujigalika ni mwele ŵandu kuchilambochi akusiŵawonela ŵandu ŵa Mlungu. Tumanyilileje kuti Yehofa akusakamulichisyaga masengo ŵandu ŵakulinandiya kuti akwanilisye chakulinga chakwe. (Sal. 138:6) Tuganichisyejesoni yindu yejinji yatesile jwalakwe pakwakamulichisya masengo ŵandu ŵele kuchilamboku akusawoneka kuti ali ŵangali lunda soni ŵangalijiganya.

7. Ana ligongo chichi Yesu ŵajamwiche Afalisi? Ana jemanjaji yakwayiye chamtuli?

⁷ Yesu jwajamwiche mwamachili achimlongola ŵadini ligongo nganiŵajiganyaga ŵandu kuti amlambileje Mlungu m’litala lyakuŵajilwa. Mwachisyasyo, jwasalile Afalisi kuti ŵakuyaga mnope msyungu wakunaŵa miyala, mmalo mwakwakamuchisya achinangolo ŵawo. (Mat. 15:1-11) Komboleka kuti ŵakulijiganya ŵa Yesu ŵasimonjile ni maloŵe gaŵaŵechete jwalakwe. Myoyo ŵamwusisye jwalakwe kuti, “Ana mkumanyilila kuti Afalisi ŵala ŵatengwiche nago maloŵe genu gala?” Yesu jwajanjile kuti, “Mmela uliwose ŵamkaniwupandidwa ni Atati ŵangu ŵakwinani tiwuchitupulidwa. Mwalecheni, jemanjaji ali ŵakulongolela ŵandu ŵangalola. Naga mundu jwangalola akumlongolela mundu jwangalola mjakwe, wosopewo tachigwila mwisimbo.” (Mat. 15:12-14) Atamose kuti achimlongola ŵadini ŵatumbile ni maloŵe gelega, nambo Yesu nganaleka kwasalila yindu yayili yisyesyene.

8. Ana Yesu jwalosisye chamtuli kuti ngaŵa dini syosope sikusalamlambilaga Mlungu?

⁸ Yesu jwasasilesoni kuti madini gane gajiganyaga yindu yawunami. Jwalakwe nganasala kuti Mlungu akusajitichisya madini gosope. Nambo jwagambile kusala kuti ŵandu ŵajinji akwenda mumsewu wakwawula kukonanjidwa. Ŵakuŵalanjikape ni ŵakwenda mumsewu ŵakwawula ku umi. (Mat. 7:13, 14) Jwalakwe jwaŵechete mwakupikanika kuti ŵandu ŵane chachiŵechetaga kuti akusamtumichila Mlungu, nambo yisyesyene yakwe ali ngakumtumichila jwalakwe. Ni ligongo lyakwe jwalakwe jwatite, “Mkalamuche nawo ŵakulochesya ŵaunami. Akusayika kwa jemanja ni uwoneche ŵakulitimalika mpela ngondolo, nambo mkati mwawo gali masogo gakogoya. Timchamanyilila ni yitendo yawo.”—Mat. 7:15-20.

9. Ana madini gaunami gajiganyaga yindu yapi yele Yesu ŵayisasile kuti yili yaunami?

 ⁹ Ana Malemba gakusasala yamtuli? Yakulochesya ya m’Baibulo yasasile kuti Mesiya chachilipeleka mnope pa nyumba ja Yehofa. (Sal. 69:9; Yohane 2:14-17) Kulipelekaku kwamtendekasisye Yesu kusala pelanga kuti yindu yine yiŵakulupililaga ŵandu yaliji yaunami. Mwachisyasyo, Afalisi ŵakulupililaga kuti mundu akwete msimu wangawa. Nambo Yesu jwajiganyaga kuti ŵandu ŵawe akusaŵa kuti ali mlugono. (Yoh. 11:11) Asaduki nganakulupililaga kuti mundu pawile mpaka ajimuche. Nambo Yesu ŵamjimwisye Lasalo. (Yoh. 11:43, 44; Mase. 23:8) Afalisi ŵajiganyaga kuti chindu chilichose chachikusatutendechela chikusalongoleledwa ni Mlungu. Nambo Yesu jwajiganyaga kuti ŵandu mpaka asagule jika kumtumichila Mlungu kapena ngamtumichila.—Mat. 11:28.

10. Ligongo chichi ŵandu ŵajinji ngakusakamulana ni yindu yatukusajiganya?

¹⁰ Ana yeleyi masiku agano yikutendekwa? Elo. Ŵandu ŵajinji akusatusisyaga ligongo lyakuti tukusakamulichisya masengo Baibulo pakulosya kuti dini sine sili syaunami. Achimlongola ŵa dini akusiŵasalila ŵandu ŵawo kuti Mlungu akusiŵapa chilango ŵandu ŵakusakala mwakwajawusya kumoto. Jemanjaji akusajiganya yindu yaunamiyi kuti ŵandu akoleje woga. Ŵakutumichila ŵa Yehofa ŵakusalambila Mlungu jwali jwachinonyelo akusiŵakamuchisya ŵandu kumanyilila kuti chijiganyo chelechi chili chaunami. Achimlongola ŵa diniŵa akusajiganyasoni kuti msimu wa mundu ngawukusawa. Nambo m’weji tukusalosya kuti chijiganyo chelechi ngachikusatyochela m’Baibulo. Yikaŵe kuti chijiganyo chelechi chikusatyochela m’Baibulo ni kuti ngamkanitukola chembecheyo chakuti ŵawe chachijimuka. Atamose kuti madini gane gakusasala kuti yosope yayikusamtendechela mundu yikusaŵaga kuti Mlungu ŵalembile, nambo m’we tukusajiganyaga kuti mundu jwalijose akwete ufulu wakusagula kumtumichila Mlungu. Ana achimlongola ŵa dini akusatenda yamtuli patwasalile kuti akusajiganya yindu yaunami? Jemanjaji akusatumbila mnope.

11. Mwakamulana ni maloŵe ga Yesu gagali pa Yohane 8:45-47, ana Mlungu akusasaka kuti ŵandu ŵakwe atendeje chichi?

¹¹ Ana mpaka tuŵambale chamtuli kukuŵasidwa? Naga tukusawunonyela mnope usyesyene tukusosekwa kupikanilaga yakusatusalila Mlungu.  (Aŵalanje Yohane 8:45-47.) Mwakulekangana ni Satana, ngatukusosekwa kukunda chilichose kutusokonasya pangani ja usyesyene soni yindu yatukusakulupilila. (Yoh. 8:44) Mlungu akusasaka kuti ŵandu ŵakwe ‘achiŵenjeje chachili chakusakala,’ soni atendeje yindu yambone mpela mwaŵatendelaga Yesu.—Alo. 12:9; Aheb. 1:9.

12. Ana ligongo chichi kawulajidwe ka Yesu katendekasisye Ayuda ŵajinji kumkana jwalakwe?

¹² Ana ni ligongo line lyapi lyalyatendekasisye Ayuda ŵane kumkana Yesu? Paulo jwasasile kuti, ‘Nambo uwe tukusalalichila kuti Klistu ŵamkomele pamsalaba [kapena kuti pachitela chakulagachisya.] Kwa Ayuda maloŵe gelaga gali gakudandawulisya.’ (1 Akoli. 1:23) Ligongo chichi Ayuda ŵajinji ŵasokonechele nganisyo ni chiwa cha Yesu? Chiwa cha Yesu chatendekasisye Ayudaŵa kukola nganisyo syakuti jwalakwe nganaŵa Mesiya, nambo kuti jwaliji chigaŵenga soni jwakulemwa.—Det. 21:22, 23.

13. Ana ŵandu ŵaŵamkanaga Yesu ŵalepele kumanyilila yindu yapi?

¹³ Ayuda ŵele ŵamkanile Yesu yasawisye kumanyilila kuti jwalakwe jwaliji jwangalemwa. Kupwatika pelepa, yasawisyesoni kumanyilila kuti yindu yosope yaŵamtendelaga Yesu yaliji yakwamba kumlambuchisya, soni kuti ŵamtendele yindu mwangali chilungamo. Ŵandu ŵaŵajelusyaga magambo ga Yesu nganatendaga yindu mwakumganichisya. Ŵakulamula magambo mu koti jekulungwa ja Ayuda ŵasongene pampepe mwachitemachitema kuti amjimbe magambo Yesu. Nambo magamboga ŵajelusyaga mwangakuya malamusi gakwe. (Luk. 22:54; Yoh. 18:24) Ŵakulamula magamboŵa ali apikene yaŵamlambuchisyaga ŵandu Yesu, ndaŵi jijojo ŵasosile “umboni ŵakumlambuchisya Yesu kuti amwulaje.” Nambo yeleyi payalepeleche, jwamkulungwa jwa ŵambopesi ŵalinjilepe kumwusya Yesu yiwusyo yine pakusaka kuti amsimane kuti ali jwakulemwa. Yeleyi yaliji yakulekangana ni malamusi gaŵasosekwaga kukuya pakulamula magambo. (Mat. 26:59; Maliko 14:55-64) Yesu ali ajimwiche kuŵawe achimlongola ŵangali chilungamoŵa ŵapele “mbiya syejinji” asilikali ŵaŵalondelaga malembe ga Yesu. Jemanjaji ŵatesile yeleyi pakusaka kuti asilikaliŵa aŵecheteje yindu yaunami yakusala yaŵatite katyoche Yesu mwilembe.—Mat. 28:11-15.

14. Ana Malemba galochesye yamtuli pakwamba ya chiwa cha Mesiya?

 ¹⁴ Ana Malemba gakusasala yamtuli panganiji? Atamose kuti Ayuda ŵajinji nganajembecheyaga yakuti Mesiya chachiwa, alole yagaŵechete Malemba panganiji. Malemba gakusati, “[Jwalakwe] jwapeleche umi wakwe ku chiwa, nipo ŵamganichisyaga kuti ali jumo jwa ŵandu ŵakukasa Malamusi. Jwanyakwile yakulemwa ya ŵandu ŵajinji, nipo jwapopelele ŵakulemwa kuti akululuchidwe.” (Yes. 53:12) Myoyo naga Yesu jwawulajidwe mpelaga jwakulemwa, pangali ligongo lyakupikanika lyalikatendekasisye Ayuda kumkana jwalakwe.

15. Ana ni yindu yapi yayatendekasisye ŵandu ŵane kuŵengana ni ŵa Mboni sya Yehofa?

¹⁵ Ana yeleyi yikutendekwasoni masiku agano? Elo. Yesu ŵatendeledwe yindu yangali chilungamo. Yeleyi ni yayikwatendechelasoni ŵa Mboni sya Yehofa masiku agano. Kwende tulole yisyasyo yine. Kutandila yaka ya m’ma 1930 soni 1940, ŵakoti ku United States aŵele ali mkutujimba magambo pangani ja ufulu wetu wakumlambila Mlungu. Ŵakulamula magambo ŵane ŵalamulaga magambo getu mwalusagu soni ŵatendaga yeleyi mwangali sooni. Ku Canada mu chigawo cha Quebec ŵaboma soni ŵa machalichi ŵatendaga yindu mwakamulana pakusaka kulekasya masengo getu. Abale ni alongo ŵajinji ŵataŵidwe ligongo lyakuti ŵasalilaga ŵandu ŵane ya Uchimwene wa Mlungu. Mundaŵi ja ulamusi wa chipani cha Nazi ku Germany, abale ŵachinyamata ŵajinji ŵawulajidwe ni ŵandu ŵangamjogopa Mlungu ŵaŵaliji pasi pa ulamusi wa chipanichi. M’yaka yapachangakaŵapa, abale ni alongo ŵajinji ku Russia aŵichidwe mundende ligongo lyakukambilana ni ŵandu ŵane ngani sya m’Baibulo. Jemanjaji akusaganisya kuti yakusatenda ŵa Mboniŵa kuli kwimuchila ulamusi wa boma. Ŵayikene pakulekasya Baibulo ja Dziko Latsopano ja chiŵecheto cha ku Russia. Ligongo lyakuti m’Baibulomu mwana lina lya Yehofa, jemanjaji akusajiwona Baibuloji mpela kuti jikwete ngani syakwimuchila boma.

16. Mwakamulana ni lilemba lya 1 Yohane 4:1, ligongo chichi ngatukusosekwa kupikanila ngani syaunami syakusaŵecheta ŵandu pakwamba Mboni sya Yehofa?

¹⁶ Ana mpaka tuŵambale chamtuli kukuŵasidwa? Tumanyilileje yisyesyene yakwamba ngani jatupikene. Pa ulaliki wakwe wa petumbi Yesu ŵasalile ŵandu ŵaŵampikanilaga kuti, ‘Ŵandu ŵane chachimlambuchisya yakusakala yamitundumitundu.’ (Mat. 5:11) Jwakusatandikasya unami wosopewu ali Satana. Jwalakwe akusiŵatendekasya ŵandu ŵakusatusisya kuti awandisyeje ngani syaunami syakwamba ŵandu ŵakusawunonyela usyesyene. (Chiw. 12:9, 10) Ngatukusosekwa kupikanila ngani syakusaŵecheta ŵandu ŵakusisyaŵa. Tukakunda kuti ngani syaunamisi situtendekasyeje woga nikuleka kumtumichila Yehofa.—Aŵalanje 1 Yohane 4:1.

17. Ana Yesu ali asigele panandi kuwulajidwa ni yindu yapi yayakuŵesye ŵandu ŵane?

¹⁷ Kuli kusigele panandi kuti Yesu awulajidwe, jwalakwe jwapelechedwe ni jumo mwa ŵandumetume ŵakwe 12. Jwandumetume jwine jwa Yesu jwamkanile jwalakwe kwa maulendo gatatu. Soni chilo chakuti malaŵi gakwe chawulajidwe ŵandumetume ŵakwe wosope ŵamlesile jwalakwe jikape. (Mat. 26:14-16, 47, 56, 75) Yesu nganasimonga ni yayatendekweyi. Jwalakwe jwaliji ali aŵechete kala kuti yeleyi yichitendekwa. (Yoh. 6:64; 13:21, 26, 38; 16:32) Payagambile kutendekwa yeleyi, ŵane nganasakasoni kuŵa ŵakumkuya ŵa Yesu. Komboleka ŵatesile yeleyi pakuganisya kuti, “Naga ŵakulijiganya ŵa Yesu ŵatesile yeleyi une ngangusakasoni kuŵa jwa kulijiganya jwakwe.”

18. Ana ni yakulochesya yapi yiyakwanilichikwe Yesu ali asigele panandi kuwulajidwa?

¹⁸ Ana Malemba gakusasala yamtuli panganiji? Kuli kusigele yaka yejinji kuti Yesu ayiche pa chilambo chapasi, Yehofa jwasasile kupitila mwa jwakulochesya Sekaliya kuti Mesiya chachipelechedwa pamtengo wambiya sya masilifa gakwana 30.  (Sak. 11:12, 13) Mjakwe jusyesyene ni mjuŵampeleche Yesu. (Sal. 41:9) Jwakulochesya Sekaliya jwalembile kuti, “Mumwulaje jwakuchinga nipo ngondolo tisipwilingane.” (Sak. 13:7) Ŵandu ŵambone mtima akalimbikasidwe kuyiwona yakulochesyayi yili mkukwanilichikwa.

19. Ana ŵandu ŵambone mtima akusamanyilila ya chichi?

¹⁹ Ana yeleyi yikutendekwasoni masiku agano? Elo. Ŵa Mboni sya Yehofa ŵane alesile usyesyene ni kuŵa ŵampatuko. Jemanjaji akwatendekasya ŵandu ŵanesoni kuti aleche kumtumichila Yehofa. Akusawandisya ngani syaunami syakwamba wa Mboni sya Yehofa kupitila pa intaneti soni manyusipepala. Nambo ŵandu ŵambone mtima ngakusasokonechela ni ngani syelesi. Mmalo mwakukuŵala ni yeleyi akusamanyilila kuti Baibulo jasasile kala kuti yeleyi yichitendekwa.—Mat. 24:24; 2 Pet. 2:18-22.

20. Ana mpaka tuŵambale chamtuli ni yindu yawunami yakusaŵecheta ŵandu ŵalesile kumtumichila Yehofa? (2 Timoteo 4:4, 5)

²⁰ Ana mpaka tuŵambale chamtuli kukuŵasidwa? Tukusosekwa kulimbisya chikulupi chetu mwakulijiganya ndaŵi syosope. Tukaleka kupopela soni kukamula masengo gatupele Yehofa. (Aŵalanje 2 Timoteo 4:4, 5) Naga tukukola chikulupi chakulimba ngasitutenguka pa tukupikana ngani syaunami syakwamba ŵa Mboni sya Yehofa. (Yes. 28:16) Kumnonyela kwetu Yehofa, maloŵe gakwe soni abale ni alongo kuchitukamuchisya kuti tukakuŵalaga ni yindu yakusaŵecheta ŵandu ŵalesile kumtumichila Yehofa.

21. Ana tukusosekwa kusimichisya kutenda chichi atamose kuti ŵandu ŵajinji akusakana utenga wetu?

²¹ Mu ndaŵi ja Yesu ŵandu ŵajinji ŵamkanile jwalakwe, nambo ŵandu ŵane ŵajinji ŵakamulanaga ni yiŵajiganyaga soni kutenda jwalakwe. Jwine mwa ŵanduŵa ŵaliji jwa mu luŵala lwekulungwa lwa magambo lwa Ayuda. Kupwatika pelepa papalisoni “ŵakutaga mbopesi ŵajinji.” (Mase. 6:7; Mat. 27:57-60; Maliko 15:43) Masiku aganosoni ŵandu mamiliyoni gejinji nganaleka kumkuya Yesu. Jemanjaji asagwile kutenda yeleyi ligongo lya kuwunonyela usyesyene wa m’Malemba. Maloŵe ga Mlungu gakusasala kuti, “Ŵandu ŵakuganonyela malamusi gawo akuŵa ni mtendele wejinji; pangali chine chakwagwisya.”—Sal. 119:165.