MYUDA jwine lina lyakwe Moledekayi jwatesile yindu yakusosekwa mnope payakutendekwa yayili m’buku ja Esitele. Moledekayi ŵaliji Myuda juŵajigalidwe ku ukapolo ni kuja kamulaga masengo ku nyumba ja mwenye ku Pelisiya. Yeleyi yatendekwe cha mma 400 B.C.E. m’masiku gaŵalamulilaga Mwenye “Ahasiwelo.” (Ŵandu ŵajinji masiku agano akusakulupilila kuti mwenye jweleju ŵaliji Xerxes I.) Moledekayi ni juŵalepelekasisye pandaŵi jine chiwembu chachapali chakumwulaga mwenye Ahasiwelo. Myoyo mwenyejo pakulosya kuyamichila, jwalinganyisye yakuti Moledekayi apochele uchimbichimbi pameso pa ŵandu. Kaneko Hamani ali awile, Mwenye Ahasiwelo jwele pandanda jwamŵengaga Moledekayi ni Ayuda ŵane, ŵamŵisile Moledekayijo pa udindo wakuŵa nduna ja mwenye. Udindowu wamkamuchisye Moledekayi kutamilikasya lilamusi lyalyakulupwisye Ayuda kuti akawulajidwa mu ulamusi wa Pelisiya.—Est. 1:1; 2:5, 21-23; 8:1, 2; 9:16.

Ŵakulemba mbili ŵane ŵa yaka ya mma 1900 ŵasalaga kuti buku ja Esitele jili jakupeka soni yakuti kala kwapali Moledekayi yili yaunami. Nambope mu 1941, ŵakuwukula yam’masame ŵapatile yindu yampaka tujile kuti uli umboni wakusimichisya yajikusasala Baibulo pakwamba ya Moledekayi. Ana jemanjaji ŵapatile yamtuli?

Ŵakuwungunya ŵapatile yakulemba yine ya ku Pelisiya yayakwete lina lya mundu jwine lyakuti Marduka (Mu Chisungu Mordecai). Yikuwoneka kuti jwalakwe jwakamulaga masengo gakulolela ya mbiya ku Susani. Mundu jwine jwakuyikuya mnope ya mbili ja ŵandu ŵa Kungopokolyuŵa lina lyakwe Arthur Ungnad, jwasalile kuti yakulemba yaŵapatileyi “yaliji mbali jimpepe pejo ja m’Baibulo jakusala ya Moledekayi” mundaŵi jelejo.

Kutandila paŵasasile yeleyi munduju, achalijiganye ŵajinji agopolele yakulemba yejinji ya mundaŵi jakala ya ku Pelisiya. Nambosoni pana malupale gane gelembe maloŵe gagasimanikwe m’masame mumsinda wa Persepolis (msinda wekulungwa wakala wa ku Pelisiya). Malupalega gasimanikwe pamalo pajaliji nyumba jakusunjila mbiya chiŵandika mapupa ga msindawo. Malupalego galiji ga mundaŵi ja ulamusi wa Xerxes I, soni ŵagalembile mu chiŵecheto cha Chielami. Malupalego gakwete mena gejinji gagakusasimanikwa m’buku ja Esitele. a

Malupale gejinji ga ku Persepolis mukusasimanikwa lina lyakuti Marduka, jwaŵaliji mlembi ku nyumba ja mwenye ku Susani mundaŵi ja ulamusi wa Xerxes I. Maloŵe ga palupale lwine gasasile kuti Marduka ŵaliji jwagopolela. Yeleyitu yikukamulana ni yajikusasala Baibulo pakwamba ya Moledekayi. Jwalakwe ŵasagulidwe kuti aŵe jwakutumichila jwa Mwenye Ahasiwelo (Xerxes I), soni jwaŵechetaga yiŵecheto yiŵili. Ndaŵi syejinji Moledekayi jwatamaga pachipata cha ku nyumba ja mwenye ku Susani. (Est. 2:19, 21; 3:3) Chipata chelechi chaliji chekulungwa, mwamti ŵandu ŵamasengo ŵa kunyumba ja mwenye ŵakamulilaga masengo gawo kweleko.

Panatu kulandana kwakutesya chidwi kwa pasikati pa Marduka jwakusamsala mu yakulemba ya m’malupale ni Moledekayi jwa m’Baibulo. Ligongotu wosopeŵa ŵasimanikwe pandaŵi jakulandana, kumalo gakulandana, masengo gakulandana soni kwaŵakamulilaga masengogo kwakulandana. Tuli tuyipwatikenye yosopeyi, yikulosya kuti yaŵapatile ŵakuwungunya ya m’masameyi uli umboni wakuti Marduka jweleju ali Moledekayi pejo jwakusamkolanga m’buku ja Esitele.