Ajawule pa ndandanda

Ajawule pa ndandanda wa yindu

Yehofa Akusalongolela Masengo Getu Gakwiganya Pacilambo Cosope

Yehofa Akusalongolela Masengo Getu Gakwiganya Pacilambo Cosope

‘Une Yehofa, ndili Mlungu jwenu, jwangumjiganya jemanja kuti yindu yimjendeleje cenene. Jwangumtendekasya kuti mjendeje m’litala lyamkusosekwa kwendamo.’—YES. 48:17.

1. Ana Aklistu ŵa masiku agano asimene ni yakusawusya yatuli pamasengo gakulalicila?

ŴAKULIJIGANYA Baibulo * ŵa m’yaka ya kumbesi kwa 1800 ni kundanda kwa yaka ya m’ma 1900 ŵasimene ni yakusawusya yejinji. Utenga waŵalalicilaga waliji wangamanyika mnope kwa ŵandu, mpelaga muyaŵelele ni utenga waŵalalicilaga Aklistu ŵandanda. Ŵakulijiganya Baibuloŵa ŵaliji ŵamnono, soni ŵandu ŵajinji ŵawonaga kuti nganaŵa ŵakulijiganya mnope. Soni, jemanjaji ŵaliji ŵakuti ndaŵi jine casimane ni ‘ukali wekulungwa’ wa Satana. (Ciu. 12:12) Nambosoni, ŵaliji ŵakuti cacikamula masengo gakulalicilaga ‘m’masiku gambesi,’ gakumanyika kuti “ndaŵi ja yakusawusya.”2 Tim. 3:1.

2. Ana Yehofa aŵele ali mkutenda yatuli kuti masengo gakulalicila gajendeje cenene moŵa agano?

2 Nambope, Yehofa ŵalinganyisye yakuti ŵandu ŵakwe calalicile mnope ngani syambone mu ndaŵi jetu jino, soni pangali campaka cilepelekasye cakulinga cakweci. Mpela muŵawukulupucisye mtundu wa Yisalayeli wakala ku Babiloni, Yehofa ŵakulupwisyesoni ŵakumtumicila ŵakwe moŵa agano ku “Babiloni Jwamkulungwa,” jwali dini syosope syawunami. (Ciu. 18:1-4, NW) Yehofa aŵele ali mkutujiganya kuti yindu yitujendeleje cenene, atujaliwe ni mtendele, soni atukamucisye kuti twajiganye ŵane yakwamba jwalakwejo. (Aŵalanje Yesaya 48:16-18.) Yeleyi ngayikugopolela kuti Yehofa akusamanyilila mkanipaŵe yindu yaciyitendekwe m’cilambo ni kuyitendekasya yosope kuti yikamucisye kwawusya paujo masengo gakulalicila. Yakutendekwa yine ya m’cilambo yikamucisye pa masengo getu gakutendela umboni. Nambo Yehofa ni jwaŵele ali mkutukamucisya patusimene ni yakutulagasya, soni yakusawusya yine ya m’cilambo cacili m’miyala mwa Satanaci yakutulepelekasya kutenda masengo gaŵatulamwilega.Yes. 41:13; 1 Yoh. 5:19.

3. Ana “umanyilisi usyesyene” utupile catuli?

3 Yehofa ŵamkamucisye jwakulocesya Daniyele ni macili ga msimu weswela kuti alembe kuti mundaŵi jambesi “umanyilisi usyesyene” ucitupa. (Aŵalanje Danieli 12:4.) Yehofa ŵakamucisye Ŵakulijiganya Baibulo kupikanicisya usyesyene wakusosekwa mnope wa m’Malemba wawaliji uli mkusisika ni yijiganyo ya dini sya Ciklistu. Masiku agano akamulicisya masengo ŵandu ŵakwe kuti umanyilisi usyesyene upikanice pacilambo cosope. Kwanilicikwa kwa yakulocesya ya Daniyele kukuwonecela masiku agano. Apanopano ŵandu ciŵandika 8,000,000 apocele usyesyene wa m’Baibulo, soni akuwuwandisya pacilambo cosope. Ana yindu yine yapi yayikamucisye kuti masengoga gakombolece?

KUGOPOLELA BAIBULO KUTUKAMUCISYE

4. Ana masengo gagopolela Baibulo gakusile catuli m’yaka ya m’ma 1800?

4 Kupatikana kwa Baibulo kuli cindu cimo cacikamucisye mnope pamasengo gakuwandisya ngani syambone. Kwa yaka yejinji, acimlongola ŵa dini sya Ciklistu aŵele ali mkulekasya, soni kusisya kuti ŵandu akaŵalangaga Baibulo. Ŵandu ŵane ŵayikene pakwawulaga ligongo lyagopolela Baibulo. Nambo m’yaka ya m’ma 1800, makuga gagopolela Baibulo gatendekasisye kuti Baibulo josope kapena mbali jakwe jisimanikweje m’yiŵeceto yakwana 400. Cakumbesi kwa yakayi, ŵandu ŵajinji ŵakwete Baibulo nambo ŵasoŵaga umanyilisi usyesyene wa yijiganyo ya m’Malemba.

5. Ana Mboni sya Yehofa sitesile yatuli pamasengo gagopolela Baibulo?

5 Ŵakulijiganya Baibulo ŵamanyililaga kuti akusosekwa kulalicila. Jemanjaji, mwamtawu ŵasalilaga ŵandu yajikusajiganya Baibulo. Konjecesya pelepa, ŵandu ŵa Yehofa aŵele ali mkukamulicisya masengo, soni kugaŵila Mabaibulo gakulekanganalekangana. Kutandila m’caka ca 1950, jemanjaji akopwesye Baibulo la Dziko Latsopano la Malemba Opatulika, josope kapena mbali jakwe m’yiŵeceto yakupunda 120. Baibulo ja Cisungu jajakopwece mu 2013 cijikamucisye kuti Baibulo jikaŵa jakusawusya kujigopolela m’yiŵeceto yine. Nambosoni, kamulicisya masengo Baibulo jangasawusya kuŵalanga mpaka kutukamucisye kamula masengo getu gakulalicila mwangasawusya.

MTENDELE WUTUKAMUCISYE

6, 7. (a) Ana ngondo siwandile catuli masiku agano? (b) Ana mtendele wa m’yilambo yine ukamucisye catuli pamasengo gakulalicila?

6 Mpaka aliwusye kuti, ‘Nambo yisyene kuti m’cilamboci muŵele mwana mtendele usyesyene?’ Mwambone, m’yaka ya m’ma 1900 ŵandu ŵajinji ŵawile ligongo lya ngondo, mnopemnope pa ngondo siŵili sya pacilambo cosope. Nambo mu 1942, Ngondo Jaŵili Japacilambo Cosope jili jisawisye mnope, m’bale Nathan Knorr, juŵaliji jwakulongolela likuga lya Mboni sya Yehofa pandaŵijo, ŵaŵecete ngani pamsongano ja mtwe wakuti “Ana Pacilambopa Paciŵa Mtendele?” Nganiji japelece umboni wakutyocela pa Ciunukuko caputala 17 wakuti ngondo, soni yakusawusya yicituyicikasya kundaŵi ja mtendele ngaŵaga pa Alamagedo.Ciu. 17:3, 11.

7 Pajamasile Ngondo Jaŵili Japacilambo Cosope kuŵele kwangali mtendele usyesyene. Mwakamulana ni yakuwungunya, kwasimanikwe kuti kutyocela mu 1946 mpaka mu 2013 kwaliji ngondo syakwana 331 m’yilambo yakulekanganalekangana. Ŵandu ŵajinji ŵawile. Nambope, m’yaka yeleyi yilambo yejinji yaliji pamtendele, yayakamucisye Ŵamboni kuti alalicile ngani syambone. Ana papali yakuyicisya yatuli? Mu 1944, kwapali ŵakulalicila ya Ucimwene ŵangakwana 110,000 pacilambo cosope. Nambo pakwikanaga lelo jino ŵakulalicilaŵa ali ciŵandika 8,000,000. (Aŵalanje Yesaya 60:22.) Kusala yisyene tukusaŵa ŵakuyamicila patukulalicila pandaŵi jamtendele.

KAJENDE KANGASAWUSYA KATUKAMUCISYE

8, 9. Ana yindu yicenjile wuli pangani ja kajende, soni ana yeleyi yikamucisye catuli pamasengo getu?

8 Kwawula paujo pangani ja kajende kukamucisyesoni pamasengo gakulalicila. Mu 1900, pali papite yaka ciŵandika 21 kutyocela pajakopwece Sanja ja Mlonda jandanda, ku United States kwapali magalimoto gakwana 8,000, soni misewu jamnono jambone kwendamo magalimotoga. Nambo lelo jino, pacilambo cosope pana magalimoto gakupunda 1,500,000,000, soni misewu jambone jejinji. Magalimoto, soni misewu yikusatukamucisya ŵajinji mwa m’weji kuti tulalicileje ngani syambone kwa ŵandu ŵakutama ku misi. Nambo, atamose kuli kwakuti nganitukola yakwendela yambone, tukusatenda yiliyose yampaka tukombole pakusaka kwajiganya ŵandu.Mat. 28:19, 20.

9 Matala ganesoni gakajende gaŵele gakamucisya pamasengo getu. Magalimoto gekulungakulungwa, sitima sya pamesi, soni sya pamkuli sikusatukamucisya kutumisya mabuku gakutagulila ya m’Baibulo ku misi, mkati mwa yijuma yakuŵalanjikape. Ndege sikusakamucisya ŵakulolela mkuli, ŵa m’Komiti ja Nyambi, amishonale, soni ŵane kuti ajende mwangasawusya kwawula ku misongano jekulungwakulungwa kapena kukamula masengo ga likuga. Nambosoni, ŵa mu Likuga lya Kulongolela, soni abale ŵane ŵakutyocela kumalikulu akusajawula m’yilambo yine pa ndege kukwalimbikasya ni kwajiganya ŵakulupilila acimjawo. Yeleyi yikulosya kuti kwawula paujo kwa yindu yakwendela kukulimbikasya mkamulano pasikati pa ŵandu ŵa Yehofa.Sal. 133:1-3.

CIŴECETO CITUKAMUCISYE

10. Ligongo cici mpaka tujile kuti Cisungu cili ciŵeceto cakusakamulicisya masengo mnope ŵandu pacilambo cosope?

10 Mu ndaŵi ja Aklistu ŵandanda, ŵandu ŵajinji ŵaŵatamaga m’yilambo yayaliji pasi pa ulamusi wa Loma ŵaŵecetaga Cigiliki cacaliji cakumanyika mnope cakolanjikwa kuti Koine. Ana masiku agano panasoni ciŵeceto cakuŵeceta ŵandu ŵajinji? Ŵajinji mpaka ajile kuti cili Cisungu. (English) Buku jine (English as a Global Language) jikusati, “Ciŵandika mundu jumo mwa ŵandu mcece ŵaliwose pacilambo cosope akusakombola kuŵeceta Cisungu.” Cisungu cili ciŵeceto cakusa cakusalijiganya ŵandu ŵajinji pacilambo cosope, soni ni cakusakamulicisya masengo mnope pa yamalonda, yandale, yasayansi, soni pa yakupanganyapanganya.

11. Ana ciŵeceto ca Cisungu cikamucisye catuli kwawusya paujo kulambila kweswela?

11 Kuwanda kwa ciŵeceto ca Cisungu kukamucisye kwawusya paujo kulambila kweswela. Kundanda kwene, Sanja ja Mlonda ni mabuku gane gakutagulila ya m’Baibulo gakopweceje m’Cisungupe. Celeci cilisoni ciŵeceto cakusakamulicisya masengo kumalikulu ga Mboni sya Yehofa. Soni ni cakusakamulicisya masengo mnope ku sukulu syakwiganya Baibulo ku Patterson, mu msinda wa New York, ku U.S.A.

12. Ana ŵakumtumila Yehofa agopolele mabuku gakutagulila ya m’Baibulo gejinji catuli, soni ana yakupanganyapanganya yikamucisye catuli?

12 Ligongo lyakuti tukwete upile wakulalicila ngani syambone sya Ucimwene kwa ŵandu ŵa mitundu josope, tugopolele mabuku getu m’yiŵeceto yakwana 700. Kwawula paujo kwa ya makompyuta, kupwatikapo kupanganyikwa kwa pologalamu ja pa kompyuta jakolanjikwa kuti MEPS (Multilanguage Electronic Publishing System), kutukamucisye pamasengo gagopolelaga. Yeleyi yitukamucisye kuwandisya utenga wa Ucimwene, soni yilimbikasisye mkamulano pasikati petu kusyungulila cilambo cosope. Nambo kupunda pa yosopeyi, tuli ŵakamulana ligongo lyakuti wosope tukusaŵeceta “ciŵeceto ceswela” ca usyesyene wa m’Malemba, cacili cakusosekwa mnope.Aŵalanje Zefaniya 3:9.

MALAMUSI GA M’CILAMBO GATUKAMUCISYE

13, 14. Ana malamusi, soni yakulamula ya kunganya syejinji yakamucisye catuli Aklistu ŵa masiku agano?

13 Mu ngani jipite jila twalijiganyisye kuti malamusi ga Aloma gagakamulaga masengo m’yilambo yosope yayaliji pasi pa ulamusi wa Loma, gakamucisye Aklistu ŵandanda. Masiku aganosoni, malamusi ga boma gakusakamucisya Aklistu. Mwambone, ku United States kwakuli malikulu getu, malamusi ga boma gakusapeleka ufulu wakulambila, wakuŵeceta, soni wakutenda misongano. Yeleyi yapele abale ŵa ku United States upile wakusongana pampepe ni kutagulilanaga ya m’Baibulo mwagopoka, soni upile wakulalicila kwa ŵane yalijiganyisye. Nambope, kuti akomboleje kutenda yindu yine yakwayana ni kulambila, ŵasosekwaga kwasalila ŵa ku nganya kuti ŵape ufulu. (Afi. 1:7) Naga nganya nganisilamula cenene magambo ga Ŵamboni ŵa ku United States, Ŵamboniwo akusajawusya magambogo ku nganya syekulungwakulungwa. Ndaŵi syejinji nganya syekulungwakulungwasyo sikusalamula kuti akwete ufulu wakulalicila ya Ucimwene.

14 Nambosoni nganya sya m’yilambo yine siŵele sili mkuŵicila kunyuma ufulu wetu wakulambila, soni kulalicila pelanguka. M’yilambo yine, tulusile magambo, nambo payitendekwe yeleyi tukusagajawusya magamboga ku nganya sya pacilambo cosope. Mwambone, pakwikanaga mu June 2014, Nganya Jakulola Ufulu wa Ŵandu ja ku Europe jilamwile mwakutunonyela magambo gakwana 57 ga m’yilambo ya ku Europe. Atamose kuti ‘mitundu josope ja ŵandu jikusatuŵenga,’ nambo nganya sya m’yilambo yejinji silamwile kuti tukwete ufulu wakulambila kusyesyene.Mat. 24:9.

YINDU YINE YIKAMUCISYE MASENGO GETU GAKULALICILA

Tukusagaŵila mabuku gakutagulila ya m’Baibulo kwa ŵandu pacilambo cosope

15. Ana yindu yijawile paujo mwatuli pangani ja kulemba mabuku, soni ana yeleyi yiŵele yakutukamucisya catuli?

15 Kwawula paujo kwa yida yakulembela mabuku kukamucisye pakulalicila ngani syambone pacilambo cosope. Kwa yaka yejinji makina gakulembela gaŵagalinganyisye Johannes Gutenberg m’yaka ya m’ma 1450 gakamucisye panandi. Nambo pa yaka 200 yipiteyi, yindu yicenjile pa makina gakulembela mabuku. Ŵandu alinganyisye makina gekulungwakulungwa, gakulemba mwakwanguya, soni gapenani mnope. Apanopano kupanganya mapepala, soni mabuku nganikuŵa kwakatala mnope. Makina gasambano gakulemba mwakwanguya, soni gakoposya yiwulili yakuwoneka cenene gajinjile m’malo mwa makina gakala. Ana yeleyi yikamucisye catuli pamasengo getu? Pandanda twakopwesye magasini gakwana 6,000 ga Sanja ja Mlonda jandanda (ja July 1879). Magasiniji jaliji jangali yiwulili, soni jaliji ja m’ciŵeceto ca Cisungupe. Pakwikanaga apano, yaka yakwana 136 yipite, nambo tukoposya, soni kugaŵila magasini ga Sanja ja Mlonda gakupunda 50,000,000. Jikusaŵa ja yiwulili yakusalala, soni jikopokaga m’yiŵeceto yakupunda 200.

16. (a) Ana yindu yapi yayiŵele yili mkutukamucisya pamasengo gakulalicila pacilambo cosope? (Alole ciwulili cacili kundanda kwa nganiji.)

16 Kwa yaka 200 yipiteyi, ŵandu ŵa Mlungu aŵele ali mkukamulicisya masengo yindu yejinji yakupanganyapanganya pakulalicila ngani syambone. Mwambone, tusasile kala ya yindu mpela sitima sya pamkuli, magalimoto, soni ndege. Nambo aŵelesoni ali mkukamulicisya masengo njinga, matayipileta, yakulembela yindu ya ŵangalola, telegalafu, matelefoni, makamela, yakwambulila maloŵe soni mafidiyo, wayilesi, TV, yiwulili yakwenda, makompyuta, soni Intaneti. M’matala gane, yeleyi yitukamucisye kuti tukwanilisye masengo gakupanganya ŵakulijiganya. Pakwanilisya yakulocesya yakuti ŵandu ŵa Yehofa “cacijonga mkaka wa mitundu ja ŵandu,” tukamulicisye masengo cenene yindu ya kucilambo, mpela yakupanganyapanganya yasambano, pakoposya Baibulo, soni mabuku gakutagulila ya m’Baibulo m’yiŵeceto yejinji.Aŵalanje Yesaya 60:16.

17. (a) Ana yindu yayiŵele mkutendekwayi yikutupa umboni watuli? (b) Ligongo cici Yehofa akusatukunda kuti tuŵe ‘ŵakamula masengo acimjakwe’?

17 Kusala yisyene, tukwete umboni wakuti Mlungu akutujaliwa. Nambo tukusamanyilila kuti Yehofa ngakusajegamila cikamucisyo cetu kuti akwanilisye yakulinga yakwe. Yatukumanyilila yili yakuti, Atati ŵetu ŵakwinani ŵali ŵacinonyelo akusatukunda kuti tuŵe ‘ŵakamula masengo acimjakwe.’ Yeleyi yikusatukamucisya kuti twalosye cinonyelo cetu, soni tucilosye kwa acimjetu. (1 Akoli. 3:9; Maliko 12:28-31) Kwende tukamulicisye masengo upile wuliwose kuti tutende masengo gakusosekwa mnope pacilambopa, masengo gakulalicila utenga wa Ucimwene. Kwende tulosye kuti tuli ŵakuyamicila kuti Yehofa akugalongolela, soni kugajaliwa masengo getu gakwiganya pacilambo cosope!

^ ndime 1 Ŵakulijiganya Baibulo ŵatandite kumanyika ni lina lyakuti Mboni sya Yehofa m’caka ca 1931.Yes. 43:10.