1, 2. Ana ututu wa mundu uli wapajika m’matala gapi?

UTUTU wa mundu uli wapajika mnope. Mwambone, tukusapakombola kulijiganya ciŵeceto ligongo lyakuti tukwete ututu. Ciŵeceto cikusatukamucisya kuti tukomboleceje kuŵalanga, kulemba, kuŵeceta, kupikana yaŵecete jwine, kupopela soni kwimba nyimbo syakumlumba Yehofa. Yeleyi yikusatutendekasya kuŵa ŵakulekangana ni yinyama. Ŵasayansi nganaŵa akombwele kupikanicisya cenene mwawukusakamulila masengo ututu wetu.

² Tukusakombola kuŵeceta ligongo lyakuti wuli mtuka wakutyocela kwa Yehofa. (Sal. 139:14; Ciu. 4: 11) Jwalakwe atupelesoni mtuka wine wawukusatutendekasya kulekangana mnope ni yinyama. Ŵandu ŵapanganyikwe “m’ciwanicisyo ca Mlungu.” Tukwete ufulu wakulisagulila yakutenda soni mpaka tukamulicisye masengo ciŵeceto patukumtumicila soni kumlumba Yehofa.—Gen. 1:27.

3. Ana Yehofa atupele mtuka wambone watuli pakusaka kutukamucisya kuti tuŵe ŵalunda?

³ Yehofa, Mkupanganya jwa ciŵeceto, apelece mtuka wambone mnope wa Baibulo kwa ŵandu wosope ŵakusasacilila kumlumba jwalakwe. Baibulo josope kapena mbali syakwe yikusimanikwa m’yiŵeceto  yakupunda 2,800. Pakulijiganya Baibulo yikusakamucisya kuti akole nganisyo mpela sya Mlungu. (Sal. 40:5; 92:5; 139:17) Kutenda yeleyi kucakamucisya kuti aganicisyeje ya yindu ‘yayicapa lunda lwakwakamucisya kuti cakulupuce.’—Aŵalanje 2 Timoteo 3:14-17.

4. Ana kuganicisya mwakusokoka kukusagopolela cici?

⁴ Kuganicisya mwakusokoka kukusagopolela kuŵika nganisyo syetu pa cindu cinecakwe ni kuciganicisya mnope soni mwakusamala. (Sal. 77:12; Miy. 24:1, 2) Ngani syakusosekwa mnope syatukusosekwa kusiganicisya sili syakwamba Yehofa Mlungu soni Mwanagwe, Yesu Klistu. (Yoh. 17:3) Nambope, mwine mpaka tuliwusye kuti, ana kuŵalanga ni kuganicisya mwakusokoka kukukamulana catuli? Ana mpaka tuganicisyeje ya cici? Soni cici campaka citukamucisye kuti tusangalaleje ni kuganicisya mwakusokoka?

5, 6. Pakuŵalanga, ana cici campaka cakamucisye kuti apikanicisyeje cenene soni kuti akumbucileje yaŵalasileyo mwangasawusya?

⁵ Ututu wetu ukusatukamucisya kutenda yindu yine yakusimonjesya atamose tuli mkanituyiganicisye. Mwambone, mpaka tukombolece kupumula, kwenda, kapena kupalasa njinga. Ndaŵi sine mpaka tukombolecesoni kuŵalanga nambo ngaganicisya yatukuŵalangayo. Kapenasoni mpaka tutande kuganicisya yindu yine tuli mkuŵalanga yampaka yitusokonasye. Nambo ana mpaka tutende cici kuti tuŵambale yeleyi? Yili yakusosekwa kuti tuŵiceje nganisyo syetu syosope pa yatukuŵalangayo ni kuganicisyaga mate gakwe. Payice kumbesi kwa ndime kapena mkanatande kuŵalanga kamtwe kane akusosekwa kwima kaje kuŵalangako ni kuganicisya yaŵalasileyo ni kulola naga ayipikanicisye.

⁶ Ŵasayansi ŵapatile yakuti kuŵalanga mwakoposya maloŵe kukusakamucisya kuti ukumbucileje mwangasawusya yawuŵalasileyo. Mkupanganya jwa ututu wetu akusamanyililasoni yeleyi. Ni ligongo lyakwe ŵamsalile Yoswa kuti aŵalanjeje buku ja malamusi ni ‘kuganicisya.’ (Aŵalanje Yoswa 1:8.) Maloŵe gacihebeli gaŵagagopolele kuti “kuganicisya” gakusagopolelasoni “kusongona.” Kuŵalanga Baibulo mwakoposya maloŵe, kapena mwaganicisya kukusakukamucisya kuti uŵiceje nganisyo syosope pa yawukuŵalangayo soni kuti uyikumbucileje cenene.

7. Ana ndaŵi jambone jakuganicisya mwakusokoka Maloŵe ga Mlungu jili japi? (Alole ciwulili cacili kundanda kwa nganiji)

⁷ Kuganicisya mwakusokoka kukusasosekwa mtawu soni kuŵicilapo nganisyo kulekangana ni kwamba kuŵalanga. Ni ligongo lyakwe akusosekwa kuganicisya mwakusokoka ali mkanapele soni ali pamalo gangali yakusokonasya yiliyose. Jwamalumbo ŵayiweni kuti ndaŵi jambone jakuganicisya mwakusokoka jili cilo mkanagone. (Sal. 63:6) Yesu, juŵakwete nganisyo syamlama, ŵamanyililaga kusosekwa kwakutama pamalo pangali yakusokonasya kuti aganicisye mwakusokoka soni kupopela.—Luk. 6:12.

8. (a) Konjecesya pa kuganicisya yatuŵalasile m’Baibulo, panasoni yindu yine yapi yatukusosekwa kuyiganicisya? (b) Ana Yehofa akusapikana wuli mumtima patukukola ndaŵi jakuŵeceta ya jwalakwe?

⁸ Konjecesya pa kuganicisya mwakusokoka yaŵalasile m’Baibulo, panasoni yindu yine yakusosekwa kuyiganicisya. Mwambone, pakulola yindu yakusimonjesya yaŵapanganyisye Yehofa, akusosekwa kwima kaje ni kuyiganicisya. Mwangakayicila, yeleyi mpaka yatendekasye kuti amlumbe Yehofa ligongo lya umbone wakwe soni kuti ŵasalileje ŵane mwakupikanila mumtima. (Sal. 104:24; Mase. 14:17) Yehofa akusatupikanila soni akusasangalala patukuganicisya mwakusokoka, kupopela, soni kwasalila ŵane ya jwalakwe. Baibulo jikusatusimicisya  kuti, “Pandaŵi jelejo ŵandu ŵakogopa Yehofa ŵaliji mkuŵecetana, jwalijose ni mjakwe, nipo Yehofa ŵaliji mkupikanila. Nipo buku ja cikumbucilo ŵatandite kujilemba pameso pakwe. Bukuji jasalaga ya ŵandu ŵakogopa Yehofa ni wosope ŵaŵaganicisyaga ya lina lyakwe.”—Mal. 3:16.

9. (a) Ana ndumetume Paulo ŵamsalile Timoteyo kuti aganicisyeje mwakusokoka ya cici? (b) Ana mpaka tukuye catuli yaŵasasile Pauloyi patukosecela undumetume?

⁹ Ndumetume Paulo ŵamsalile Timoteyo kuti ‘aganicisyeje mwakusokoka’ ya yindu yakusaŵeceta, kutenda, soni kwiganya. (Aŵalanje 1 Timoteo 4:12-16.) Mpela Timoteyo, m’wejisoni tukwete yindu yausimu yejinji yatukusosekwa kuyiganicisya. Mwambone, patukosecela kutendesya lijiganyo lya Baibulo tukusosekwa kola ndaŵi jakuganicisya mwakusokoka. Tuganicisyeje ya jwakulijiganya Baibulo jwalijose ni kulinganya yiwusyo kapena yiwanicisyo yakamucisya kumanyilila nganisyo syakwe, soni yakumkamucisya kuti ajawule pasogolo. Kosecela mwalitala lyeleli kuli kwakamucisya mnope ligongo kukusalimbisya cikulupi cetu soni kukusatukamucisya kuti tutendesyeje majiganyo ga Baibulo mwakamula mtima. Kola ndaŵi jaganicisya mwakusokoka mkanitujawule mu undumetume wa mumgunda kuli kwakamucisyasoni. (Aŵalanje Ezara 7:10.) Kuŵalanga mtwe umo m’buku ja m’Baibulo ja Masengo mpaka ‘kukolecesye’ mtawu wetu mu undumetume mpela moto. Kuganicisya ya malemba gatukusaka kuti tukagakamulicisye masengo palisikulyo soni mabuku gatukusaka kuja kugaŵila mpaka kutukamucisye kuti tukatende undumetume wetu cenene. (2 Tim. 1:6) Akusosekwasoni kuganicisya ya ŵandu ŵa mumkuli wawo soni yindu yampaka yatendekasye lung’wanu. Kosecela m’yiyi mpaka kutukamucisye kuti tulalicileje mwakamula mtima ‘pakulosya msimu ni macili’ gakutyocela m’Maloŵe ga Mlungu.—1 Akoli. 2:4.

10. Ana tukwetesoni yindu yausimu yine yapi yatukusosekwa kuyiganicisya mwakusokoka?

 ¹⁰ Ana ndaŵi sine akusalemba songa pakupikanila ngani sya wosope ku mpingo, kapena ngani sya pa misongano jekulungwakulungwa? Kulolasoni songasyo mpaka kwape upile wakuganicisya mwakusokoka yaŵalijiganyisye m’Maloŵe ga Mlungu soni m’likuga lyakwe. Konjecesya pelepa, magasini gagakusakopoka mwesi uliwose soni mabuku gatukusapocela pamsongano gakusakola ngani syambone syatukusosekwa kusiŵalanga soni kusiganicisya mwakusokoka. Paŵalasile ngani ja mundu jwine mu Buku Lapacaka, akusosekwa kujiganicisya kaje mkanatande kuŵalanga jine. Kutenda yeleyi kucikamucisya kuti yaŵalasileyo yayice pamtima. Akusosekwa kulemba msela kusi kwa songa syekulungwakulungwa kapena kulemba songa syawo, yayicakamucisya pacacikosecelaga ulendo wakuwilisya, ulendo wakucinga, kapena ngani. Cakusosekwa mnope cili cakuti, kuganicisya ndaŵi ni katema yatukuŵalanga m’mabuku getu gakusala ya m’Baibulo mpaka kukamucisye kuti yitamilicice munganisyo mwetu soni kuti tupelece lipopelo lyakuyamicila yindu yambone yakutujiganya Yehofa.

11. Ana buku jakutusosekwa kujiganicisyaga mwakusokoka jili japi, soni ligongo cici? (Alole maloŵe gamwiŵanda.)

¹¹ Yili yisyene kuti Baibulo jili buku jakusosekwa mnope jatukusosekwa kujiganicisya. Nambo, awanicisye mwampaka yiŵele ali ŵalekasisye kola Baibulo. * Atamose yili myoyo, pangali jwampaka ŵalekasye kuganicisya mwakusokoka yindu yaŵasunjile munganisyo mwawo, mpela malemba gakusaganonyela soni nyimbo sya Ucimwene. (Mase. 16:25) Konjecesya pelepa, msimu wa Mlungu mpaka wakumbusyeje yindu yambone yaŵalijiganyisye.—Yoh. 14:26.

12. Ana mpaka alinganye yakuti aŵalanjeje Baibulo mu litala lyatuli?

¹² Mpaka akombolecesoni kupata masiku gane mkati mwa cijuma kuti aŵalanjeje soni kuganicisya mwakusokoka malemba gagali mu kuŵalanga Baibulo kwa cijuma cilicose kwakukusatendekwa mu Sukulu ja Undumetume wa Mlungu. Masiku gane kombolekasoni kuŵalangaga soni kuganicisya yindu yele Yesu ŵayisasile soni kutenda. Mpaka ajiticisye kuti gane mwa mabuku gakumanyika mnope m’Baibulo gali mabuku ga Ngani Syambone gagakusasala ya umi soni undumetume wa Yesu. (Alo. 10:17; Ahe. 12:2; 1 Pet. 2:21) Tukwetesoni buku jajikusasala yayamtendecele Yesu mwakuya ndaŵi jayatendecelaga. Bukuji jili jakamucisya, mnopemnope patukuŵalanga soni kuganicisya mwakusokoka malemba ga Ngani Syambone gakugaŵika mu mtwe uliwose.—Yoh. 14:6.

13, 14. Ana kuganicisya mwakusokoka yindu yausimu kuli kwakusosekwa catuli, soni ana kutenda yeleyi kucitulimbikasya kutenda cici?

¹³ Kuganicisya mwakusokoka yindu yausimu mpaka kumkamucisye Mklistu kuti akomangale mwausimu. (Ahe. 5:14; 6:1) Mundu jwakusamalila ndaŵi jamnono ali mkuganicisya ya Yehofa soni Yesu ngakusalimbisya cikulupi cakwe. Mundu jwamti m’yiyi akusaŵa pangosi jakusokonasya unasi wakwe ni Yehofa. (Ahe. 2:1; 3:12) Yesu ŵatukalamwisye kuti naga ngatukupikana kapena kwiticisya Maloŵe ga Mlungu ni “mtima wakuwona soni wambone”, nganituŵa ‘tugakamulisye’. Mmalo mwakwe mpaka ‘tujigalice ni kulaga nganisyo, yipanje soni yakusangalasya ya umi awuno, . . . ni kulepela kula.’—Luk. 8:14, 15.

¹⁴ M’yoyo, kwende tujendelecele kuganicisya mwakusokoka Maloŵe ga Mlungu. Kutenda yeleyi  kucitulimbikasya kuti tulosyeje lumbili lwa Yehofa, ndamo soni umundu wakwe. (2 Akoli. 3:18) Tukwete upile wekulungwa mnope wakwendelecelape kulijiganya ya Atati ŵetu ŵakwinani soni kwasyasya mpaka kalakala.—Mlal. 3:11.

15, 16. (a) Ana kuganicisya mwakusokoka yindu yausimu kukusatukamucisya catuli? (b) Ligongo cici ndaŵi sine mpaka yitusawusye kuganicisya yindu yausimu, nambo ligongo cici tukusosekwa kulingalinga kutenda yeleyi?

¹⁵ Kuganicisya mwakusokoka yindu yausimu kucitukamucisyasoni kuti tuŵepe ŵamtawu pa usyesyene. Mtawu wetuwu ucalimbikasya abale ŵetu soni ŵandu ŵalung’wanu ŵatukusasimana nawo mu undumetume. Kuganicisya mwakusokoka ya mtuka wapenani wa ciwombolo waŵapelece Mlungu kucitukamucisya kuti tuyamicileje mnope upile watukwete wakuŵa paunasi wambone ni Atati ŵetu ŵaswela, Yehofa. (Alo. 3:24; Yak. 4:8) M’bale jwine jwa ku South Africa lina lyakwe Mark, ŵatemi kundende kwa yaka yitatu ligongo lya cikulupi cakwe. Jwalakwe ŵatite, “Kuganicisya mwakusokoka kuli mpela ulendo wakusangalasya wakuwungunya yindu. Patukuganicisya mnope yindu yausimu, tukusamanyilila yindu yejinji yasambano yakwamba Mlungu jwetu, Yehofa. Ndaŵi sine pandengwice kapena pangulaga nganisyo pakwamba ya msogolo, ngusajigala Baibulo ni kutanda kuganicisya lilemba line lyakwe. Ngulola kuti yeleyi yikusandondoya mnope.”

¹⁶ Yili yisyene kuti moŵa agano pana yindu yejinji yayikusatusokonasya, mwati ndaŵi sine yikusaŵa yakusawusya kuganicisya mwakusokoka yindu yausimu. M’bale jwine jwakulupicika jwa ku Africa lina lyakwe Patrick ŵasasile kuti, “Munganisyo mwangu mukusajinjila yindu yejinji, yakusosekwa ni yangasosekwa yakwe, mwati lisiku lililyose ngusasosekwa kuyiwungunya. Panguwungunya yayili munganisyo mwangu, ndaŵi syejinji ngusapata kuti mwana ‘nganisyo syakulagasya’ mwati ngusasosekwa kupopela kwa Yehofa mkanindande kuganicisya mwakusokoka yindu yausimu. Atamose kuti kutenda yeleyi kukusamalila ndaŵi, nambo ngusalipikana kuti ndili ciŵandika mnope kwa Yehofa. Yeleyi yikusangamucisya mnope kuti mbikanicisyeje usyesyene. (Sal. 94:19) Kusala yisyene, ŵandu ‘ŵakusalijiganya Malemba lisiku lililyose’ soni kuganicisya mwakusokoka yalijiganyisyeyo, akusapata maumbone gejinji.—Mase. 17:11.

17. Ana akusapata catuli ndaŵi jakuganicisya mwakusokoka?

¹⁷ Ŵane akusajimuka kumasikusiku ni kuŵalanga Baibulo, kuganicisya mwakusokoka, soni kupopela. Ŵane akusatenda yeleyi pandaŵi jakupumula musi. Mpaka akombolecesoni kutenda yeleyi cilo mkanagone. Ŵane akusanonyela kuŵalanga Baibulo kundaŵi. Yeleyi yikulosya kuti jemanjaji ‘akusaŵalanga. . . musi ni cilo,’ kapena kuti mwakutamilicika. (Yos. 1:8) Cakusosekwa mnope cili cakuti tukajonanjilaga ndaŵi jetu pa yindu yangasosekwa kusyesyene, nambo tujikamulicisyeje masengo pakuganicisya mwakusokoka Maloŵe ga Mlungu.—Aef. 5:15, 16.

18. Ana Baibulo jikusasala yatuli pakwamba ya ŵandu ŵakusaganicisya mwakusokoka Maloŵe ga Mlungu lisiku lililyose soni ŵakusalingalinga kuya yalijiganyisye?

¹⁸ Maloŵe ga Mlungu gakusasala mwakuwilisyawilisya ya majali gakusapata ŵandu ŵakusagaganicisya mwakusokoka soni ŵakusalingalinga kuya yalijiganyisye. (Aŵalanje Salimo 1:1-3.) Yesu ŵasasile kuti, “Ŵakusangalala ali ŵandu ŵakupikana maloŵe ga Mlungu ni kugasunga.” (Luk. 11:28) Cakupunda mnope, kuganicisya mwakusokoka yindu yausimu lisiku lililyose kucitukamucisya kuti tum’cimbicisyeje Mkupanganya Jwamkulungwa jwa ututu wetu, soni jwalakwe cacitutendekasya kuŵa ŵakusangalala apanopano soni cacitupa umi wangamala m’cilambo casambano cakulungama.—Yak. 1:25; Ciu. 1:3.