1. Ana Manowa ŵatesile yatuli paŵapikene kuti cacikola mwanace?

ŴAMKWAKWE Manowa ŵaliji ŵangaŵeleka. Nambope, lisiku line lilayika lya Yehofa lyawonecele kwa jwalakwe ni lyamsalile yindu yayawonekaga mpela yangakomboleka. Lilayikalyo lyamsalile kuti jwalakwe caciŵeleka mwanace. Manowa ŵasangalele mnope, nambo ŵamanyililaga kuti cacikola ukumu wekulungwa wakumsamalila mwanacejo. Ana Manowa ni ŵamkwakwe akakombwele catuli kumlela mwanacejo kuti catumicile Mlungu m’cilambo cegumbale ni yakusakalaco? Manowa “ŵamcondelele Yehofa kuti, ‘Yehofa akunde kuti mundu jwa Mlungu jwakuwona [lilayika] jwaŵamtumisye, ayicesoni kuti atusalile yatukusosekwa kutenda ni mwanace jucacipagwajo.’”—Ower. 13:1-8.

2. Ana kwiganya ŵanace kukusapwatikapo cici? (Alole libokosi lyakuti “ Ŵakusosekwa Mnope Kwajiganya Baibulo.”)

² Naga ali nangolo komboleka kuti akusapikana mpela mwaŵapikanile Manowa. Wawojosoni akwete ukumu wekulungwa wakwakamucisya ŵanace ŵawo kummanyilila soni kumnonyela Yehofa. (Miy. 1:8) Acinangolo ŵa Ciklistu akusiŵajiganya ŵanace ŵawo yeleyi pandaŵi ja Kulambila kwa Peŵasa. Nambope, pakusasosekwa yejinji kuti ŵajiganye ŵanace ŵawo usyesyene wa m’Baibulo ngaŵaga  kwamba kutenda lijiganyo lya peŵasa cijuma cilicose. (Aŵalanje Deuteronomo 6:6-9.) Ana mpaka atendesoni cici pakwajiganya ŵanace ŵawo usyesyene? Ngani ajino soni jakuyicisya jikusala yampaka acinangolo atende pakwiganya ŵanace ŵawo mwakuya cisyasyo ca Yesu. Atamose kuti Yesu nganaŵa nangolo, nambope acinangolo mpaka alijiganye kwa jwalakwe ligongo ŵajiganyaga ŵakumkuya ŵakwe mwacinonyelo, mwakulinandiya soni mwaumanyilisi. Kwende sano tulole mwampaka acinangolo ajigalile cisyasyo ca Yesu pakulosya ndamosi.

3. Ana Yesu ŵalosisye catuli kuti ŵanonyelaga ŵakumkuya ŵakwe?

³ Yesu ŵasalilaga ŵakumkuya ŵakwe kuti ŵanonyelaga. (Aŵalanje Yohane 15:9.) Jwalakwe ŵalosisye kuti ŵanonyelaga ŵakumkuya ŵakwe mwakuŵa nawo yimpepe ndaŵi ni katema. (Maliko 6:31, 32; Yoh. 2:2; 21:12, 13) Yesu nganagamba kuŵa mkwiganya jwawo nambo jwalijisoni mjawo. Ni ligongo lyakwe jemanjajo nganakayicilaga kuti Yesu ŵanonyelaga mnope. Ana mpaka akuye catuli mwaŵajiganyilaga Yesu?

4. Ana mpaka atende yatuli kuti ŵanace ŵawo alipikaneje kuti akusiŵanonyela? (Alole ciwulili cacili kundanda kwa nganiji.)

⁴ Wawojosoni akusosekwa ŵasalileje ŵanace ŵawo kuti akusiŵanonyela soni akusosekwa kwalosya kuti akusiŵawona kuŵa ŵakusosekwa mnope. (Miy. 4:3; Tito 2:4) Samuel jwa ku Australia ŵatite, “Panaliji mwanace, Baba ŵambalanjilaga Buku Jangu ja Ngani sya M’Baibulo cilo cilicose. Ŵajangaga yiwusyo yangu, ŵangumbatilaga ni kusalila kuti ngone cenene. Nasimonjile mnope panamanyilile kuti Babawo nganakulila m’liŵasa lyalyatendaga yeleyi. Nambo ŵalinjililaga kutenda yosope yakulosya kuti ŵanonyelaga. Yakuyicisya yakwe, natandite kwanonyela mnope soni nalipikene kuti ndili jwakuteteyeka.” Ŵakamucisye ŵanace ŵawo kuti alipikanejesoni m’yoyo mwakwasalila ndaŵi ni katema kuti “ngusamnonyela.” Atendeje yindu yakulosya kuti akusiŵanonyela ŵanace ŵawo. Akusosekwa kuŵecetana nawo, kulya nawo, soni kunguluka nawo.

5, 6. (a) Ana Yesu akusatenda cici kwa ŵandu ŵakusiŵanonyela? (b) Ana camuko cakuŵajilwa cikusicakamucisya catuli ŵanace?

⁵ Yesu ŵatite, “Wosope ŵangusinanonyela, ngusinajamuka soni kwapa cilango.” * (Ciu. 3:19) Atamose kuti ŵakumkuya ŵa Yesu ŵakanganaga ndaŵi ni katema ya jwali jwamkulungwa pasikati pawo, Yesu nganaleka kwakamucisya. Soni ŵakumkuya ŵakwe palepele kupikanila camuko cakwe, jwalakwe nganiŵatumbililaga. Ŵajamukaga mwacinonyelo soni mwakulitimalika pandaŵi soni pamalo gakuŵajilwa.—Maliko 9:33-37.

⁶ Alosyeje kuti akusiŵanonyela ŵanace ŵawo mwakwajamuka. Ndaŵi sine kukusaŵa kwakwanila kwamba kwasalila ligongo lyakwe cindu cine cakwe cili cambone kapena cakusakala. Nambope ndaŵi sine ŵanacewo mpaka yaleme kamulicisya masengo yaŵasalileyo. (Miy. 22:15) Payitendekwe yeleyo akuye cisyasyo ca Yesu. Apate ndaŵi soni malo gakuŵajilwa gakumjamucila mwanacejo. Atendeje yeleyi mwacinonyelo soni mwakulitimalika soni amjiganyeje kuti ajongolele yalemwisyeyo. Mlongo jwine jwa ku South Africa lina lyakwe Elaine ŵatite, “Acinangolo ŵangu ŵambaga camuko ndaŵi ni katema. Naga angalamwisye pa cinecakwe, ŵalolecesyaga naga ngukuya yeleyo. Nambo pangali ndaŵi jaŵanjamwice ali atumbile, soni ndaŵi syosope ŵasalaga ligongo lyakwe ambele camukoco. Yakuyicisya yakwe nalipikanaga kuti ndili jwakuteteyeka. Namanyililaga malile gangu, soni namanyililaga yaŵasakaga kuti ndendeje.”

7, 8. (a) Ana mapopelo gaŵapelekaga Yesu galosisye catuli kuti ŵaliji jwakulinandiya? (b) Ana mapopelo gawo mpaka gakamucisye catuli ŵanace ŵawo kwegamila kwa Mlungu?

⁷ Agambe ganisya mwaŵapikanile ŵakumkuya ŵa Yesu paŵampikene ali mkupeleka limo mwa lipopelo lyakwe lyakumalisya pacilambo capasi. Jwalakwe ŵatite, “Abba, Atati, yindu yosope yili yakomboleka kwa wawojo. Andyocesye mgawo awu. Nambo ngaŵa mwakusaka kwangu nambo mwakusaka kwawo.” * (Maliko 14:36) Atamose kuti Yesu ŵaliji jwamlama nambo ŵam’ŵendile Mlungu mwakulinandiya kuti amkamucisye. Ŵakumkuya ŵakwe ŵala ŵalijiganyisye kuti nombe nawo akusosekwa kuŵa ŵakulinandiya ni kwegamila kwa Yehofa.

⁸ Ana ŵanace ŵawo akusalijiganya cici ku mapopelo gakusapeleka wawojo? Yili yisyene kuti ngakusapopela kwa Yehofa ni cakulinga cakwajiganyape ŵanace ŵawo. Nambope, naga akusapopela mwakulinandiya pameso pa ŵanace ŵawo, ŵanacewo cacilijiganya kwegamila kwa Yehofa. Jwamkongwe jwine jwa ku Brazil lina lyakwe Ana ŵatite, “Patusimene ni cakusawusya mpela kulwala kwa anganga ŵangu, acinangolo ŵangu ŵam’ŵendaga Yehofa kuti ŵape macili gakuti apakombole kupilila yakusawusyayo soni ŵape lunda kuti asaguleje yindu mwalunda. Atamose pasimene ni yakusawusya yekulungwa, acinangolowo ŵamsalilaga Yehofa kuti ŵakamucisye. Yakuyicisya yakwe nalijiganyisye kwegamila kwa Yehofa.” Naga pakupopela ni ŵanace ŵawo akusam’ŵenda Yehofa kuti ŵakamucisye wawojo kwalalicila ŵakuŵandikana nawo nyumba kapena kuti akaŵecetane ni abwana ŵawo kuti ŵape ndaŵi jakwawulila ku misongano, ŵanacewo cacimanyilila kuti wawojo akusamjegamila Yehofa. Yakuyicisya yakwe nombe nawo cacitendasoni yakulandanayo.

9. (a) Ana Yesu ŵajiganyisye catuli ŵakumkuya ŵakwe kwatumicila ŵane mwakulinandiya? (b) Naga ali ŵakulinandiya pakutumicila ŵane, ana ŵanace ŵawo cacilijiganya cici?

 ⁹ Kupitila m’maloŵe soni m’yitendo yakwe, Yesu ŵajiganyisye ŵakumkuya ŵakwe kuti ŵatumicileje ŵane mwakulinandiya. (Aŵalanje Luka 22:27.) Jwalakwe ŵajiganyisye ŵakumkuya ŵakwe kuti aŵeje ŵakulipeleka pakumtumicila Yehofa soni pakutenda yindu ni ŵakulupilila acimjawo. Ŵanace ŵawo mpaka alijiganyesoni kwa wawojo naga ali ŵakulinandiya soni ŵakulipeleka. Mlongo jwine jwakwete ŵanace ŵaŵili lina lyakwe Debbie ŵatite, “Nganindandawulaga ni ndaŵi jaŵamalilaga ŵamkwangu ali mkutenda yindu ni ŵane pakuŵa ŵaliji jwamkulungwa jwa mumpingo. Namanyililaga kuti naga liŵasa lyetu likusaka cikamucisyo ca ŵamkwanguwo, ŵalakwe catukamucisye.” (1 Tim. 3:4, 5) Ŵamkwakwewo lina lyawo Pranas ŵatite, “Pali papite ndaŵi ŵanace ŵetu ŵala ŵaliji ŵakusacilila kamucisya nawo pamisongano soni pamasengo gane ga m’likuga. Yindu yajendelaga cenene soni ŵapatile acimjawo ŵambone.” Apano liŵasa lyawo lyosopelyo lili mu undumetume wa ndaŵi syosope. Naga wawojo ali ŵakulinandiya soni ŵakulipeleka, ŵanace ŵawo caciŵa ŵakusacilila kwatumicilasoni ŵane.

10. Ana Yesu ŵalosisye catuli kuti ŵaliji jwaumanyilisi?

¹⁰ Yesu ŵalosisye kuti ŵaliji jwaumanyilisi ligongo nganagambaga kulola yatesile ŵandu nambo ŵamanyililagasoni yayaliji m’mitima mwawo. Mwambone, pandaŵi jine ŵandu ŵa ku Galileya ŵawonekaga kuti ali ŵakusacilila kumkuya. (Yoh. 6:22-24) Nambo pakuŵa Yesu ŵamanyililaga yayaliji m’mitima mwawo, ŵayimanyi kuti ŵanduwo akwamba kusaka cakulya ngaŵaga kuti apikane yaŵajiganyagayo (Yoh. 2:25) Yesu ŵayimanyi mwaŵapikanilaga mumtima ŵanduwo. Ni mwakuwusimana mtima ŵajamwice soni ŵasalile yampaka atende kuti acenje.—Aŵalanje Yohane 6:25-27.

11. (a) Apelece cisyasyo cakulosya kuti umanyilisi mpaka ukamucisye kumanyilila naga mwanace akusanonyela undumetume. (b) Ana mpaka atende yatuli kuti mwanace jwawo awuwoneje undumetume kuwa wakusosekwa mnope?

¹¹ Atamose kuti wawojo nganaŵa akombwele kumanyilila yayili m’mitima mwa ŵanace ŵawo, nambope mpaka alosye kuti ali ŵa umanyilisi soni mpaka amanyilile mwakusawuwonela undumetume ŵanace wawo. Acinangolo ŵane pali mu undumetume ni ŵanace ŵawo akusapumula kaje ni kulya kapena kumwa. Ni akusosekwa kuliwusya kuti, ‘Ana mwanace jwanguju  akusasangalala ni undumetume kapena akusangalala pandaŵi jatukupumulaji?’ Naga ayiweni kuti mwanacejo ngakusangalala ni undumetumewo alinje kumkamucisya kuti asangalaleje nawo. Mpaka ampe yindu yamwanamwana yampaka ayikombole kuti awuwoneje undumetumewo kuŵa wakusosekwa mnope.

12. (a) Ana Yesu ŵakalamwisye ŵakulijiganya ŵakwe ya cici? (b) Ligongo cici yaŵasalile Yesuyi yaliji yakusosekwa mnope?

¹² Yesu ŵalosisyesoni kuti ŵaliji jwaumanyilisi mwakusala yindu yakusosekwa kutenda mundu kuti aŵambale kulemwa. Mwambone, ŵakulijiganya ŵakwe ŵamanyililaga kuti kutenda yamsese kuli kulemwa. Nambope, Yesu ŵakalamwisye jemanjajo ya yindu yampaka yatendekasye kuti atende yamsese mwakwasalila kuti, “Jwalijose jwakumlolecesya jwamkongwe ni kumkumbila atesile najo kala cikululu mu mtima mwakwe. M’yoyo, naga liso lyenu lya kumlyo likumlemwekasya mlikolotole ni kulijasa.” (Mat. 5:27-29) Maloŵega galiji ga pandaŵi jakwe kwa Aklistu ŵaŵaliji pasi pa ulamusi wa Aloma. Mu ulamusiwu ŵandu ŵatendaga maung’asi gakulosya soni kuŵeceta yindu yamsese. Yesu mwacinonyelo, ŵakalamwisye ŵakulijiganya ŵakwe kuti aŵambaleje kulolela cilicose cacikalepelekasisye kuti atende yindu yakuŵajilwa.

13, 14. Ana mpaka ŵacenjele catuli ŵanace ŵawo ku yakusangalasya yangaŵajilwa?

¹³ Umanyilisi mpaka wakamucisye wawojo kuti ŵateteye ŵanace ŵawo ku yindu yampaka yisokonasye usimu wawo. Moŵa agano, yindu yakuŵagula soni yangalumbana yampaka yasokonasye ŵanace yili palipose. M’yoyo, acinangolo ŵaciklistu akusosekwa kwasalila ŵanace ŵawo kuti yakusangalasya yangaŵajilwa yili yakulemweceka. Umanyilisi mpaka wakamucisye kumanyilila naga mwanace jwawo atandite kola lung’wanu ni yindu yakuŵagula. Aliwusye kuti, ‘Ana cici campaka cimtendekasye mwanangu kutanda kulolela yakuŵagula? Ana jwalakweju akusamanyilila ligongo lyakwe yakuŵagula yili yakogoya? Ana ngusaŵa jwagopoka kwa mwanangu mwati mpaka ayice kuti namkamucisye naga ali mundamo jampaka alolele yakuŵagula?’ Atamose naga ŵanacewo ali ŵacinandipile akusosekwape kwasalila kuti, “Naga myiweni yine yakwe pa Intaneti yampaka yimtendekasye kola lung’wanu ni yamsese, musalileje. Mkatenda sooni ni une. Cinjimkamucisya.”

¹⁴ Umanyilisi ucakamucisyasoni wawojo kusagula mwakusamala yindu yakusangalasya. Pranas jwatumkolasile jula, jwatite, “Yakusangalasya yatukusasagula m’weji acinangolo, cinga nyimbo, mafilimu, kapena mabuku yikusakwaya liŵasa lyetu. Mpaka ŵasalile ŵanace yindu yejinji nambo ŵanacewo cacilolecesya mwakutendela wawojo ni cacikuya yeleyo.” Naga wawojo akusasagula yakusangalasya yambone, ŵanacewo cacisagulasoni yakusangalasya yambone.—Alo. 2:21-24.

15, 16. (a) Ligongo cici ali ŵakusimicisya kuti Mlungu ciŵakamucisye kwiganya ŵanace ŵawo? (b) Ana mungani jakuyicisya tucitagulilana cici?

¹⁵ Ana cici cicatendekwe Manowa ali am’ŵendile Mlungu kuti amkamucisye kulela mwanace jula? “Mlungu jwakuwona jwapikanile maloŵe ga Manowa.” (Ower. 13:9) Yehofa cacipikanilasoni mapopelo gawo. Jwalakwe cacijanga mapopelo gawo ni kwakamucisya kwiganya ŵanace ŵawo. Cacakamucisyasoni kuŵa ŵacinonyelo, ŵakulinandiya, soni ŵaumanyilisi.

¹⁶ Yehofa akusiŵakamucisya acinangolo kwiganya cenene ŵanace ŵawo. Mpaka ŵakamucisyesoni acinangolo kwiganya ŵanace ŵawo ŵacinyamata. Ngani jakuyicisya jikusala yampaka acinangolo atende pakuya cinonyelo, kulinandiya soni umanyilisi wa Yesu pakwiganya ŵanace ŵawo ŵacinyamata kuti amtumicileje Yehofa.