1. Ana Yesu ŵagawonaga catuli masengo gakulalicila? Alondesye.

YESU ŵanonyelaga kuŵeceta yakwamba Ucimwene wa Mlungu. Mwakamulana ni yayili m’Baibulo, jwalakwe ŵaŵecetaga mnope yakwamba Ucimwenewo kupunda cilicose. Jwalakwe ŵaŵecete yakwamba Ucimwene wa Mlungu maulendo gakupunda 100 paŵaliji pa cilambo capasi. Kusala yisyene, Yesu ŵawuwonaga Ucimwene kuŵa wakusosekwa mnope.—Aŵalanje Matayo 12:34.

2. Ana ŵandu ŵalingwa ŵaŵapali pandaŵi jele Yesu ŵapelekaga lilamusi lya pa Matayo 28:19, 20, soni tukumanyilila catuli yeleyo?

² Ali agambile kwimuka ku ŵawe, Yesu ŵasimene ni ŵandu ŵakupunda 500. Ŵane mwa ŵanduŵa ŵaŵele ŵakulalicila ya Ucimwene. (1 Akoli. 15:6) Komboleka kuti ndaŵi jeleji ni jaŵalamwile ŵandu kuti alalicile utenga wa Ucimwene kwa “ŵandu ŵa mitundu josope.” Masengoga galiji gakutesya woga pandaŵijo. * Masengo gekulungwa  gaŵalocesye Yesuga galiji gakuti cigatendekwe mpaka ndaŵi ja “mbesi ja cilambo capasi cino.” Yeleyi ni yayiŵele yili mkutendekwa. Yili yangakayikasya kuti wawojo akujigala nawo mbali pakwanilisya yaŵalocesye Yesuyi.—Mat. 28:19, 20.

3. Ana Yehofa atupele yindu yambone yitatu yapi yakutukamucisya pamasengo gakulalicila?

³ Panyuma pakwalamula ŵanduwo kuti alalicileje, Yesu ŵasalilesoni kuti, “Une ndili pampepe ni jemanja.” (Mat. 28:20) M’yoyo, jwalakwe ni jwaŵele ali mkulongolela masengo gakulalicilaga. Konjecesya pelepa, Mlungu atupele ‘yindu yambone’ kuti yitukamucisye pamasengo gakulalicila. (Ahe. 13:20, 21) Mungani ajino citulole yindu yitatu yamboneyi: (1) yida yatupele, (2) matala gatuŵele mkukamulicisya masengo, soni (3) majiganyo gatupocele. Kwende candanda tulole yida yatuŵele mkuyikamulicisya masengo mu yaka 100 yipiteyi.

4. Ana yida yakulekanganalekangana yitukamucisye catuli pamasengo gakulalicila?

⁴ Yesu ŵawanicisye “maloŵe ga Ucimwene” ni mbeju syasipandidwe m’mataka gakulekanganalekangana. (Mat. 13:18, 19) Namalima akusakamulicisya masengo yida yakulekanganalekangana pakulima mgunda wakwe kuti apandemo mbeju. Mwakulandana ni yeleyi, kwa 100 yipiteyi, Mwenye jwetu atupele yida yejinji yakuti tuyikamulicisyeje masengo pakwakamucisya ŵandu kuti apocele utenga wa Ucimwene. Yine mwa yidayi yaŵele yakamucisya kwandaŵi jamnono nambo yine yikukamulape masengo mpaka apano. Nambo yida yosopeyi yitukamucisye kuti tujongolele kalalicile ketu.

5. Ana makadi gakulalicilila gaŵaga gatuli, soni ŵagakamulicisyaga masengo catuli?

⁵ Cida cimo cacikamucisye ŵandu kutanda kulalicila cili makadi gakulalicilila gagatandite kukamula masengo mu 1933. Makadiga ukulu wakwe gaŵaga 12.7 cm m’cilewu soni 7.6 cm m’cijipi soni gakolaga ngani ja m’Baibulo jejipi. Ndaŵi ni katema pakopokaga makadi gasambano gakola ngani jine ja m’Baibulo. Yaliji yangasawusya kutanda kuŵecetana ni mundu. M’bale C. W. Erlenmeyer ŵatandite kulalicila pakamulicisya masengo makadi gakulalicilila ali akwete yaka 10. Jwalakwe ŵatite, “Twagambaga kumsalila mundu kuti, ‘Ana mpaka aŵalanje kadiji?’ Msyenenyumba paŵalasile, twampaga mabuku kaneko ni kwawulaga.”

6. Ana makadi gakulalicilila galiji gakamucisya catuli?

⁶ Makadi gakulalicilila galiji gakamucisya mmatala gejinji. Mwambone, atamose kuti ŵajinji ŵasacililaga kuti akamuleje nawo masengo gakulalicila, nambo ŵane ŵatendaga sooni soni nganamanyililaga yampaka aŵecete. Ŵane ŵakolaga yakuŵeceta yejinji mwati ŵamsalilaga msyenenyumba yindu yejinji m’kandaŵi kamnono, nambope nganaŵecetaga mwakamula mtima yisyesyene. Mwakulekangana ni yeleyi, makadi gakulalicilila gakamucisyaga ŵakulalicila wosope kuti apeleceje utenga wakata nambo wakupikanika cenene.

7. Ana abale ŵane ŵasimanaga ni yakusawusya yatuli paŵakamulicisyaga masengo makadi gakulalicilila?

⁷ Nambope, papali yakusawusya yine. Mlongo jwine lina lyakwe Grace A. Estep ŵatite, “Ndaŵi sine ŵandu ŵakombolekaga kutuwusya kuti, ‘Ana kadijo jikusala ya cici? Uli ngagamba kusalila yayili pelepo?’” Acimsyenenyumba ŵane ŵakanaga kujiŵalanga. Ŵanesoni ŵaganisyaga kuti kadijo jili jawo, mwati ŵagambaga kupocela ni kwinjila m’nyumba kaneko kuwugala litanga. Naga msyenenyumba akuŵengana najo, ŵakombolekaga kujipapulanya. Mwangasamala kandu ya yakusawusya yosopeyi, nambo makadiga gakamucisyaga abale kuti alalicileje kwa ŵandu ŵajinji soni kuti amanyikweje kuŵa ŵakulalicila ya Ucimwene.

8. Ana galamafoni ŵajikamulicisyaga masengo catuli? (Alole ciwulili cacili kundanda kwa nganiji.)

⁸ Cida cine caŵacikamulicisyaga masengo pakulalicila  mu yaka ya m’ma 1930 ni kundanda kwa m’ma 1940 caliji galamafoni. Abale ŵane ŵajikolangaga kuti Aloni ligongo lyakuti jaŵecetaga mmalo mwawo. (Aŵalanje Eksodo 4:14-16.) Naga msyenenyumba akundile, jwakulalicila ŵaŵikaga ngani ja m’Baibulo ja maminisi mcece ni hafu, kaneko ŵampaga mabuku. Ndaŵi sine, liŵasa lyosope lyasonganaga pano kuti lipikanile ngani ja m’Baibulo. Mu 1934 Watch Tower Society jatandite kupanganya ma galamafoni gane gakamulicisya masengo pakulalicila. Mkupita kwandaŵi ŵajambwile ngani syakulekanganalekangana sya m’Baibulo syakwana 92.

9. Ana galamafoni jakamucisyaga catuli pamasengo gakulalicila?

⁹ Msyenenyumba jwine lina lyakwe Hillary Goslin paŵapikanile ngani sya m’Baibulo, ŵam’ŵendile jwakulalicilajo kuti ajasime nawo galamafonijo kwa cijuma cimo kuti ŵandu ŵakuŵandikana nawo nyumba apikanile nawo utenga wa Ucimwene. Jwakulalicilajo paŵapite ulendo wakuyicisya, ŵasimene ŵandu ŵalung’wanu ŵajinji ali mkumjembeceya. Mkupita kwa ndaŵi ŵane mwa ŵanduŵa ŵalipelece kwa Yehofa, soni kaneko ŵanace ŵaŵili ŵacakongwe ŵa Hillary ŵajinjile sukulu ja Gileadi ni ŵatumisye kukutumicila m’yilambo yine. Galamafoni nombenajo jakamucisye abale ŵajinji kutanda kulalicila mpela muyaŵelele ni makadi gakulalicilila. Kaneko kupitila mu Sukulu ja Undumetume wa Mlungu, Yehofa ŵatandite kwajiganya ŵandu ŵakwe mwampaka alalicilileje.—Aŵalanje Yesaya 50:4.

10, 11. Ana twakamulicisyaga masengo catuli manyusipepala soni wailesi pakuwandisya usyesyene wa m’Baibulo, soni ligongo cici matala gelega galiji gambone mnope?

¹⁰ Mwakulongolelegwa ni Mwenye jwetu, ŵandu ŵa Mlungu akamulicisye masengo matala gakulekanganalekangana kuti ŵayicile ŵandu ŵajinji ni ngani syambone. Matalaga galiji gakamucisya mnopemnope pandaŵi jele ‘ŵamasengo ŵaliji ŵamnono.’ (Aŵalanje Matayo 9:37.) M’yaka ya m’ma 1900, twakamulicisyaga masengo nyusipepala kuti twayicile ŵandu ŵajinji ni ngani syambone kumalo kwele ŵandu ŵa Yehofa ŵaliji ŵamnono. Cijuma cilicose, Charles Taze Russell ŵatumisyaga ngani ja m’Baibulo kwa ŵandu ŵaŵalembaga nyusipepala. Jemanjaji papocele nganijo, ŵajitumisyaga ku nyusipepala sine sya ku United States, Canada, ni Europe. Pakwikana mu 1913, ŵandu ciŵandika 15,000,000 ŵaŵalasile ngani sya M’bale Russell kupitila mu nyusipepala syakwana 2,000.

¹¹ M’bale Russell ali ajasice, twatandite kamulicisya masengo litala line lyambone pakuwandisya ngani syambone. Pa April 16, 1922, Joseph F. Rutherford ŵaŵecete ngani jakwe kandanda pa wailesi, mwati ŵandu ciŵandika 50,000 ŵapikanile ngani jakwe. Kaneko pa February 24, 1924, ŵatandite kugulusya ngani pa wailesi jalyawugwile likuga lyetu jajakolanjikwaga WBBR. Pakwamba ya litala lyakwayicila ŵandu lyeleli, Sanja ja Mlonda ja December 1, 1924, jatite, “Tukukulupilila kuti kugulusya utenga wa usyesyene pa wailesi lili litala lyambone mnope, soni lyangajonanga mbiya.” Mwakulandana ni nyusipepala, wailesi nombenajo jakamucisyaga kuti twayicileje ŵandu ŵajinji ni utenga wambone kumalo kwele ŵakulalicila ya Ucimwene ŵaliji ŵamnono.

12. (a) Ana akusasangalala kamulicisya masengo matala gapi gakulalicilila kumalo kwakusimanikwa ŵandu ŵajinji? (b) Ana cici campaka citukamucisye kuti tumasye woga wakulalicila kumalo kwakusimanikwa ŵandu ŵajinji?

¹² Moŵa agano, tukulingalinga kuti tulalicileje m’malo mwamukusasimanikwa ŵandu ŵajinji mpela ku madepoti ga basi ni sitima, kwakwimika magalimoto, m’misewu soni m’misika. Naga akusatenda woga kulalicila m’malo mpela gelega,  mpaka atende cenene kupopela kwa Mlungu kuti ŵakamucisye soni aganicisye yaŵasasile jwakulolela mkuli jwine lina lyakwe Angelo Manera Jr. Jwalakwe ŵatite, “Twaliwonaga litala lililyose lyasambano lyakulalicilila mpela litala line lyakumtumicilila Yehofa, lyakulosya kuti tuli ŵakulupicika kwa jwalakwe, lyakulinjila cikulupi cetu, soni twaliji ŵakusacilila kumtumicila jwalakwe mu litala lililyose lyatusalile.” Patumasisye woga wetu ni kutanda kamulicisya masengo matala gasambano gakulalicilila, tukusalimbisya cikulupi cetu mwa Yehofa soni tukusalalicila cenene.—Aŵalanje 2 Akolinto 12:9, 10.

13. Ana webusayiti jetu ja jw.org jikamucisya catuli mu undumetume, soni ana ŵasimene ni yatuli paŵasalilaga ŵane ya webusayitiji?

¹³ Ŵakulalicila ŵajinji akusasangalala kwasalila ŵandu ya webusayiti jetu ja jw.org., pele ŵanduŵa mpaka aŵalanje kapena kujigala mabuku gakusala ya m’Baibulo m’yiŵeceto yakupunda 700. Lisiku lililyose, ŵandu ŵakupunda 1,600,000 akusajinjila pa webusayiti jetu. Mpela muyaŵelele ni wailesi, moŵa aganosoni ŵandu ŵajinji atamose kumisi akupikana ngani syambone kupitila pa webusayiti jetu.

14. Ana ŵakulalicila ŵasosekwaga kwajiganya cici, soni ana sukulu japi jajakamucisye kuti ajiganyeje mwakamula mtima?

¹⁴ Tutagulilene yine mwa yida soni matala gatuŵele tuli mkamulicisya masengo pakuwandicisya ngani syambone. Nambope ana tupocele majiganyo gatuli? Mwambone, ndaŵi sine acimsyenenyumba ŵakombolekaga kusisya yapikene pa galamafoni. Soni ndaŵi sine ŵane ŵakolaga lung’wanu mwati ŵasacililaga kulijiganya yejinji. M’yoyo, jwakulalicila ŵasosekwaga kumanyilila mwampaka ŵajanjile ŵandu ŵakusisya, soni yampaka atende kuti ŵajiganye ŵandu ŵamtima wambone mwakamula mtima. Mwangakayicila msimu wa Mlungu wamkamucisye Nathan H. Knorr kulola kuti pakusosekwa kwajiganya ŵakulalicila mwampaka akamulicisye masengo mtuka wawo wa kuŵeceta mu undumetume. M’yoyo mu 1943 mipingo jatandite kutenda Sukulu ja Undumetume wa Mlungu. Sukuluji jitukamucisye kuti tujiganyeje mwakamula mtima.

15. (a) Ana ŵane yatendecele yatuli paŵatandaga kuŵeceta ngani mu Sukulu ja Undumetume wa Mlungu? (b) Ana yaŵatulajisye Yehofa pa Salimo 32:8 yikwanilicikwe catuli kwa wawojo?

¹⁵ Ŵakulalicila ŵajinji yasawusyaga kuti aŵeceteje pekuga. Mwambone, M’bale Julio S. Ramu ŵakumbucile ya ngani jakwe jandanda mu sukuluji mu 1944. Nganijo jasalaga ya mundu jwine jwakusakolanjikwa m’Baibulo lina lyakwe Doegi. Jwalakwe ŵatite, “Natetemelaga mnope ligongo lya woga.” Ŵajonjecesye kuti, “Yeleyi ni yayandendecele pandaŵi jangu jandanda kuŵeceta ngani, nambope nganimbujila munyuma.” Atamose kuti  yaliji yakusawusya kuŵeceta ngani ku mpingo, nambo ŵanace nombenawo ŵajinjile mu sukuluji. M’bale Manera ŵakumbucilaga yayakatendecele kamnyamata kane kali mkuŵeceta ngani mu sukuluji. Jwalakwe ŵatite, “Kamnyamataka kakwete woga mnope pakatandaga kuŵeceta ngani jakwe, mwati kaneko katandite kulila. Nambope ligongo lyakuti kasacililaga kujiŵeceta, kaŵecete ngani josope kali mkulilape.” Ana akusalepela kwanga pamisongano kapena kujigala nawo mbali sine ligongo lya sooni kapena kulipikana kuti nganaŵa akombwele? Am’ŵende Yehofa kuti ŵakamucisye kumasya woga welewo. Jwalakwe cacakamucisya mpela muŵatite pakwakamucisya abale ŵetu pajatandaga Sukulu ja Undumetume wa Mlungu.—Aŵalanje Salimo 32:8.

16. Ana cakulinga ca Sukulu ja Gileadi ciŵele catuli (a) mu ndaŵi jamunyuma (b) kutandila mu 2011?

¹⁶ Likuga lya Mlungu lyajiganyisyesoni ŵakulalicila kupitila mu Sukulu ja Gileadi. Cakulinga cimo ca sukuluji cili kwakamucisya ŵakulijiganyawo kuti asacilileje mnope kamula masengo gakulalicila. Sukulu ja Gileadi jatandite mu 1943, soni kutandila ndaŵi jelejo, ŵandu ŵakupunda 8,500 alijiganyisye ni kwatumisya ku yilambo ciŵandika 170. Kutandila mu 2011, ŵandu ŵakwinjila mu sukuluji ni ŵali kala mu undumetume wa ndaŵi syosope mpela apayiniya ŵapajika, ŵakulolela mkuli, ŵakutumicila pa Beteli, kapena amishonale ŵanganajinjile mu sukuluji.

17. Ana sukulu ja Gileadi jiŵele jakamucisya catuli?

¹⁷ Ana sukulu ja Gileadi jiŵele jakamucisya catuli? Kwende tulole cisyasyo. Mu August 1949, ku Japan kwaliji ŵakulalicila ŵangakwana 10. Kumbesi kwa cakaci, ŵatumisye amishonale 13 ŵaŵalijiganyisye sukulu ja Gileadi ni ŵatandite kulalicila mwamtawu pampepe ni ŵakulalicila ŵaŵapaliwo. Apano ku Japan kwana ŵakulalicila ciŵandika 216,000, soni ciŵandika hafu ja ŵakulalicilaŵa ali apayiniya.

18. Asale gane mwa masukulu gagakamucisye mnope ŵandu ŵa Yehofa.

¹⁸ Panasoni masukulu gane mpela Sukulu ja Undumetume wa Ucimwene, Sukulu ja Undumetume wa Upayiniya, Sukulu ja Ŵakulalicila ya Ucimwene, Sukulu ja Ŵakulola Mkuli ni Aciŵamkwawo, soni Sukulu ja Ŵakulolela Nyambi ni Aciŵamkwawo. Abale ni alongo alijiganyisye yejinji ku masukuluga soni gakamucisye kuti alimbisye cikulupi cawo. Kusala yisyene, Yesu akwendelecelape kwajiganya ŵandu ŵakwe.

19. Ana M’bale Charles Taze Russell ŵasasile yatuli pakwamba ya masengo gakulalicila, soni ana yeleyi yikwanilicikwe catuli?

¹⁹ Papitile yaka yakupunda 100 sambano Ucimwene wa Mlungu uli utandite kulamulila. Mwenye jwetu, Yesu Klistu akwendelecela kutujiganya. Mu 1916, Charles Taze Russell ŵakulupililaga kuti masengo gakulalicila gaciwanda pacilambo cosope. Jwalakwe ŵasalile acimjakwe kuti, “Masengo gakulalicila gakukula mnope, soni cigajendelecele kukulaku, ligongo pana masengo gamakulungwa gakulalicila ‘ngani syambone sya Ucimwene’ pacilambo cosope.” (Buku jakuti Faith on the March, jaŵalembile A. H. Macmillan, peji 69.) Yeleyi ni yayikutendekwa moŵa agano. Tukum’yamicila mnope Mlungu jwamtendele ligongo lyakuti akwendelecela kutupa yindu yakutukamucisya kuti tutende lisosa lyakwe.