KENGGIN E RE KE BABYOR NEY | ROGON NI KE PAR E BIBLE NI KA ROGON
Ke Magey nde Wod nge M’ay
BAN’EN NRAYOG NI NGE KIREBNAG E BIBLE: Piin ni ur yoloyed e Bible kakrom nge piin ni ur abweged e thin riy e ba ga’ ni ur yolgad nga daken yungi babyor ni kan ngongliy u ba mit e gek’iy ni ka nog e papyrus ngay nge yu yang ni kan ngongliy ko keru’ e gamanman. (2 Timothy 4:13) Ere, uw rogon ni momnag e re n’ey ni nge math e thin ko Bible?
Babyor ni un ngongliy ko gek’iy ni papyrus e ba mom ni nge kireb, ma kub mom ni nge mogchoth, me mathmath raen. I yog l’agruw ni’ ni yow ma fil murung’agen chepin yu Egypt ni ka nog Richard Parkinson nge Stephen Quirke ngorow nra gaargow: “Yira chaariy taabang e yungi babyor ney ma ra munmun me wod nge yan i par ni ka nochi yang riy e ka bay ara ke ngal’ ni fiyath. Ma yu thum ni kan bachiy kan chaariy nga bang e ra munmun ma rayog ni nge pethethaw ara kireb ko garbeb, ma tin ni kan k’eyag e rayog ni nge longuy e boro’ ara ba mit e apurgog nib wechwech.” Bay yu yang e pi babyor ney ni un digey u taramaen e yal’ ara nni tay nga bang nib gowel u tomuren ni kan pirieg, ma aram me papey ni nge kireb.
Pi babyor ni kan ngongliy ko keru’ e gamanman e ba gel ko yu yang ni baaram nni ngongliy ko gek’iy ni papyrus. Machane, faanra dab ni ayuweg nib fel’ rogon, ara ni digey u bang nib pag rogon e garbeb ara gowel riy, ma ra kireb. * Ku baadag e apurgog ni ma longuy e re miti babyor ney. Baaray e n’en ni yog ba ken e babyor u murung’agen e pi babyor ni un yoloy kakrom. I gaar: “Yooren e babyor ni un yoloy kakrom e ke kireb.” (Everyday Writing in the Graeco-Roman East) Ere, faan gomanga wod e pi babyor ko Bible nge m’ay, maku ra math e thin riy.
ROGON NI KE YAG NI NGE PAR E BIBLE NI KA ROGON: Immoy e motochiyel rok e pi Jew kakrom ni be yog ni gubin e pilung ma thingari “yoloy nga lan ba ke babyor fapi motochiyel rok Got.” Ma ireray fa lal ni m’on e babyor ko Bible. (Deuteronomy 17:18, BT) Maku reb e, piin ni yad ba salap i abweg e thin ko Bible nga yugu boch e babyor e boor e babyor ko Bible ni ur abweged e thin riy nga yugu boch e babyor ni yad be yoloy nga pa’rad. Aram fan nap’an ni taw ko bin som’on e chibog C.E., ma rayog ni ngan pirieg e pi Babyor nib Thothup u lan e pi tafen e muulung u Israel ngu Macedonia! (Luke 4:16, 17; Acts 17:11) Ere, mang e ke rin’ ma ke yag ni nge par e pi babyor ko Bible ney ni un yoloy kakrom ke mada’ ko ngiyal’ ney?
Bay boch e babyor ko Bible ni un yoloy nga paay kakrom ni bod rogon fapi Dead Sea Scroll ni un tay nga lan bogi rume’ min chaariy nga lan e yiy u bang nib melik’
I yog be’ ni boor ban’en u murung’agen e Bin nib Beech e M’ag ko Bible ni manang ni ka nog Philip W. Comfort ngak ni gaar: “Pi Jew e ba ga’ ni yad ma tay e yungi babyor ni kan bachiy ni bay e thin nu Bible riy nga lan bogi rume’ ya nge dabi kireb.” Ku be m’ug ni aray rogon e n’en ni i rin’ e pi Kristiano. Ere, aram fan ni bay boch e babyor ko Bible ni un yoloy nga paay kakrom ni kan pirieg u lan bogi rume’, ma boch e un chaariy nga lan nochi singgil nib achig, ngu lan e yiy, nge yu yang nrib melik’.
ANGIN: Bokum biyu’ yang e babyor ko Bible ni ke pag sogonap’an 2,000 e duw ni kan yoloy nga paay e ke yag ni nge par ke mada’ ko ngiyal’ ney. Dariy yu yang e babyor nni yoloy kakrom ni ke yag ni ngan abweg e thin riy nga aram urngin yang e babyor ni bod rogon e pi babyor ko Bible ney.
^ par. 5 Bod ni, fare babyor ni yoloy yu Meriken ngar sign gad ngay ko rofen nra chuwgad u tan pa’ yu Britain ni ka nog e U.S. Declaration of Independence ngay e ni yoloy nga daken bangi babyor ni kan ngongliy ko keru’ e gamanman. Chiney e dawori gaman 250 e duw nap’an ni kan yoloy e gi babyor nem, machane ke mathmath e yol riy ni kari mo’maw’ rogon ni ngan beeg.
