1, 2. (a) Mang fan ni boor e girdi’ ni manang fapi thin ni bay ko Deuteronomy 6:4? (b) Mang fan ni yog Moses e pi thin ney?

 KE YAN bokum e chibog ni ma fanay e piin ni yad ma un ko teliw ko Jew fa nel’ bugithin ni bay ko Deuteronomy 6:4 u lan e meybil rorad. Gubin e rran ni yad ma sul u daken e re meybil ney, ma yad ma rin’ ni kakadbul nge blayal’. Re meybil ney e yima yog e Shema ngay, ni aram e bin som’on e thin ni bay ko re verse ney. Re meybil ney e ma yog e piin ni yad ba m’ing ko teliw rok e pi Jew ni bochan e ngar daged ni yad ba yul’yul’ ngak Got.

² Pi thin ney e ireray boch e thin ni yog Moses u lan e bin tomur e welthin rok ko fare nam nu Israel u nap’an ni kar muulunggad nga daken e tagapas u Moab u nap’an e duw ni 1473 B.C.E. Ngiyal’ nem e be n’en ni nge th’ab fare nam nu Israel fare lul’ nu Jordan nga barba’ ni ngar gelgad ko fare Nam ni Kan Micheg. (Deut. 6:1) Ke pag 40 e duw ni ke pow’iy Moses fare nam nu Israel ma baadag ndab ra rusgad u fithik’ e pi magawon ni yad ra mada’nag. Ba t’uf ni nge pagan’rad ngak Jehovah mar pared ni yad ba yul’yul’ ngak ni ir e Got rorad. Rib ga’ angin e tin  tomur e thin ni yog Moses ngak piyu Israel. Tomuren ni sul u daken fare Ragag i Motochiyel nge ku boch e motochiyel ni ke pi’ Jehovah ko re nam nem, ma aram me yog ngorad fapi thin ni bay ko Deuteronomy 6:4, 5. (Mu beeg.)

3. Mang boch e deer ni gad ra weliy e fulweg riy ko re article ney?

³ Ere gur, pi girdi’ nu Israel nem ni ur motoyilgad ngak Moses e dar nanged ni Jehovah ni Got rorad e kemus e “taare Got” ni bay? Danga’, yad manang. Girdi’ nu Israel ni yad ba yul’yul’ e kemus ni taareb e Got ni yad ma pigpig ngak ni aram e Got rok Abraham, nge Isak, nge Jakob. Ere, faanra aray rogon ma mang fan ni yog Moses ngorad ni Jehovah ni Got rorad e kemus e “taare Got” ni bay? Mang rogon e re n’ey ko t’ufeg rok be’ ngak Got u polo’ i gum’irchaen, nge yafos rok, nge gelngin ni bod rogon ni kan tamilangnag ko verse 5? Ma mang fan fapi thin ko Deuteronomy 6:4, 5 ngodad e ngiyal’ ney?

4, 5. (a) Mang reb i fan fare thin ni “taare Got” ni bay? (b) Uw rogon nib thil Jehovah nga yugu boch e got?

⁴ Yu gub thil. Fare thin ni “taare Got” ko thin ni Hebrew nge ku boch e thin e gathi kemus ni yima fanay ni nge yip’ fan ba namba. Ya ku rayog ni nge yip’ fan ban’en ni yu gub thil ko tin ni ka bay ban’en. Ba tamilang ni gathi be guy Moses rogon ni nge micheg nde puluw fare machib ni trinitas. Jehovah e ir e En ni Ke Sunmiy e tharmiy nge fayleng, ma ir e Th’abi Tolang u ga’ngin e palpalth’ib. Kemus ni yigoo ir e bin riyul’ e Got; ma dariy yugu reb e got ni taareb rogon ngak. (2 Sam. 7:22) Ere, be puguran Moses ngak piyu Israel ni kemus ni yigoo Jehovah e ir e ngar liyorgad ngak. Ma thingar dab ra folgad ko pi nam u toobrad ni yad ma liyor nga boor e got. Bay boch e pi got ni googsur nem ni yima yog nrayog rorad ni ngar gagiyegnaged e yafang nge boch ban’en nib liyegdad. Ma boch e yima yog ni bay rogorad nga yugu boch e got.

⁵ Bod ni, piyu Egypt e yad ma liyor nga reb e got ko yal’ ni ka nog Ra ngak, nge reb e got ko lan e lang ni ka nog Nut ngak, nge reb e got ko fayleng ni ka nog Geb ngak, nge fare got nu Nile ni ka nog Hapi ngak, nge ku boch e gamanman ni yad ma tay ni got rorad. I dag Jehovah ni kab gel gelngin ko pi got ney u nap’an ni pi’ fa ragag i gafgow nga daken yu Egypt. Piyu Kanaan e yad ma liyor nga reb e got ni ka nog Baal ngak. Ma lemnag piyu Kanaan ni aram e re got ni ma pi’ e yafos ko gubin ban’en, maku yad ma tay nre got nem e ir e got ko lan e lang, nge n’uw, nge yoko’. Ku boor e binaw ni ma liyor e girdi’ riy ngak Baal. (Num. 25:3) Machane, thingar dabi pag piyu Israel talin ni Got rorad ni ir e bin riyul’ e “Got” e kemus e “taare Got” ni bay.​—Deut. 4:35, 39.

6, 7. Mang reb i fan fare thin ni “taare Got,” ma uw rogon ni ke micheg Jehovah ni ir e “taare Got” ni bay?

⁶ Ba Yul’yul’ ma Dabi Thil. Fare thin ni “taare Got” e be tamilangnag ni gubin ngiyal’ nrayog ni nge pagan’uy ko n’en nib m’agan’ Jehovah ngay nge pi n’en ni ma rin’. Jehovah Got e ba mudugil e lem rok ma dabi thil. Gubin ngiyal’ ni ma par nib yul’yul’, ma der ma thil, ma der ma ban. I micheg ngak Abraham nra tafanay pi fak fare Nam ni Kan Micheg, ma boor ban’en ni rin’ ni nge lebguy e re n’ey. Tomuren 430 e duw ma ka dawori thilyeg Jehovah e lem rok.​—Gen. 12:1, 2, 7; Ex. 12:40, 41.

⁷ Boch e chibog nga tomuren u nap’an ni yog Jehovah ni piyu Israel e yad e pi mich rok, ma aram me gaar ngorad: “Dakuriy yugu reb e Got nga bang; immoy ndariy, ma ku dariy ni bay yib.” Nap’an ni be tamilangnag Jehovah ndabi thil e n’en nib m’agan’ ngay, me yog ni gaar: “Gubin ngiyal’ ni bay ug par ni gag e Got.” (Isa. 43:10, 13; 44:6; 48:12) Rib tow’ath piyu Israel maku arrogodad ni gad ba tow’ath ni gad boch e tapigpig rok Jehovah ni ir reb e Got ndabi thil mab yul’yul’!​—Mal. 3:6; Jas. 1:17.

8, 9. (a) Mang e ba m’agan’ Jehovah ngay ni nge rin’ e pi tapigpig rok? (b) Uw rogon ni tamilangnag Jesus fan fapi thin ni yog Moses?

⁸ Arrogon, i puguran Moses ngak piyu Israel ni  gubin ngiyal’ nra ur pared ni yad ba t’uf rok Jehovah ma be ayuwegrad. Ere, aram fan nthingar ra pigpiggad ngak u fithik’ e yul’yul’, ma ngar t’ufeged u polo’ i gum’ircha’rad, nge yafos rorad, nge gelngirad. Ku thingari fil e piin gallabthir murung’agen Jehovah ngak pi fakrad ni gubin ngiyal’ ya nge yag nra pigpiggad ngak Jehovah u fithik’ e yul’yul’.​—Deut. 6:6-9.

⁹ Bochan ndabi thilyeg Jehovah e n’en nib m’agan’ ngay, mab tamilang ndabi thil e n’en nib m’agan’ ngay ni nge rin’ e tin riyul’ e tapigpig rok e ngiyal’ ney. Faanra nge m’agan’ ko pigpig ni gad be tay ngak, maku thingar da pigpiggad ngak u fithik’ e yul’yul’ ma gad t’ufeg u polo’ i gum’ircha’dad, nge lanin’dad, nge gelngidad. Bin riyul’ riy e, ireray e n’en ni yog Jesus Kristus ngak be’ u nap’an ni fith e cha’nem reb e deer ngak. (Mu beeg e Mark 12:28-31.) Ere, chiney e ngad guyed rogon nrayog ni ngad daged ko ngongol rodad nriyul’ ni ke tamilang u wan’dad ni Jehovah ni “Got rodad e kemus e taare Got” ni bay.

10, 11. (a) Uw rogon ni kemus ni yigoo Jehovah e ir e ngad pared ni gad ba yul’yul’ ngak? (b) Uw rogon ni dag fapi pagel ni Hebrew ni faan ni fekrad nga Babylon ni yad ba yul’yul’ ngak Jehovah?

¹⁰ Faanra nge par ni yigoo Jehovah e ir e taare Got ni gad be pigpig ngak, ma thingar da pigpiggad ngak u fithik’ e yul’yul’. Dabiyog ni ngad pigpiggad ngak Jehovah ma ka gad be liyor nga yugu boch e got, ara nge mich yugu boch e machib u wan’dad, ara da uned nga boch ban’en ni bay rogon ko liyor ni googsur. Thingar dab da paged talin ni Jehovah e gathi ir reb e Got ni yugu ba tolang boch ko tin ka bay e got ara kab gel gelngin ngorad. Ya kemus e taare Got nib riyul’ ni bay, ma kemus ni yigoo ir e ngad liyorgad ngak.​—Mu beeg e Revelation 4:11.

¹¹ U lan fare babyor ni Daniel e gad ra beeg riy murung’agen fapi pagel ni Hebrew ni ka nog Daniel, nge Hananiah, nge Mishael, nge Azariah ngorad. Ra pared ni yad ba yul’yul’ ngak Jehovah ni aram e dar ked boch e ggan nib alit maku dar siro’gad ko fare liyos ni gol ni ke ngongliy Nebukadnezzar. Ba m’on Jehovah u wan’rad, ma kar dugliyed u wan’rad ni ngar pared ni yad ba yul’yul’ ngak.​—Dan. 1:1–3:30.

12. Faanra ngad pigpiggad ngak Jehovah u fithik’ e yul’yul’, ma mang e thingar da kol ayuwgad riy?

¹² Faanra gad baadag ni ngad pared ni gad ba yul’yul’ ngak Jehovah, ma thingar da kol ayuwgad ndab da paged yugu ban’en ni nge m’on u wan’dad. Mang boch e pi n’ey? I tamilangnag Jehovah ko girdi’ rok u lan fare Ragag i Motochiyel nthingar dab ra liyorgad nga yugu boch e got, maku thingar dab ra liyorgad ko liyos. (Deut. 5:6-10) Ngiyal’ ney e boor mit e got ni googsur ni yima liyor ngay, ma bay boch e pi got ney ni yima liyor ngay ndanir nang. Machane, dawori thil e motochiyel rok Jehovah. Kemus ni ir e “taare Got” nib riyul’ ni bay. Ere, chiney e ngad weliyed rogon nrayog ni ngad siyeged e meybil nga boch e got ni googsur e ngiyal’ ney.

13. Mang e rayog ni nge munmun me gel e t’ufeg rodad ngay ko t’ufeg rodad ngak Jehovah?

¹³ Bay e fonow nni pi’ ngak e pi Kristiano u Kolose 3:5 (Mu beeg) ni murung’agen boch ban’en nrayog ni nge kirebnag e tha’ u thilrad Jehovah. Mu tay fanam i yan riy ni chogow nge meybil ko liyos e ba peth nga taabang. Ni uw rogon? Faanra ri gad baadag ni nge yag ban’en ngodad ni bod rogon e salpiy nge boch e chugum nib tolang puluwon, ma rayog ni nge par e pi n’ey ni ir e be gagiyegnag e yafos rodad ni bod rogon reb e got. Machane, nap’an ni gad ra fal’eg i yaliy e re thin nu Bible ney, ma de mo’maw’ ni ngad nanged ni tin ka bay e denen ni kan weliy murung’agen u roy e bay rogon ko chogow nge meybil ko liyos. Faanra rib ga’ fan e pi n’ey u wan’dad ma rayog ni nge par ni ir e ba m’on u wan’dad me tomur Got. Dabiyog ni ngad paged e pi n’ey ni nge mang ir e gagiyegnagdad ma dabki par ni Jehovah e ir e “taare Got” ni gad be pigpig ngak.

14. Mang ginang e pi’ apostal John?

¹⁴ Ku ireray e n’en ni tamilangnag apostal John  u nap’an ni yog ni faanra ba t’uf e tin nu fayleng ban’en rok be’ ni aram e “tin nib tagan ban’en ni yima ar’arnag, ni tin nra guy e girdi’ ma yad ba adag ni nge yog ngorad, nge urngin ban’en ni bay u roy u fayleng nri ma uf e girdi’ ngay,” ma aram e faanem e “de t’uf e en ni Chitamangiy” rok. (1 John 2:15, 16) Re n’ey e be yip’ fan ni gubin ngiyal’ nib t’uf ni ngad fal’eged i yaliy rarogon gum’ircha’dad ya ngad nanged ko ke af e lem ko re fayleng ney ngodad u murung’agen e pi n’en ni yima chuweg e chalban ngay, nge piin ni gad ma chagil ngorad, nge rarogon e munmad ni gad ma tay nge rogon ni gad ma fal’eg yaadad fa dawor. Fa reb e gad baadag ni ngad uned ko skul nib tolang ni bochan e gad baadag ni nge yag boch “ban’en” nib fel’ ngodad. (Jer. 45:4, 5, BT) Kari chugur ni nga darod nga lan e bin nib beech e fayleng. Ere, aram fan nrib ga’ fan ni ngad folgad ko fapi thin ni yog Moses. Faanra tamilang u wan’dad miki mich u wan’dad ni Jehovah ni “Got rodad e kemus e taare Got” ni bay, ma gad ra athamgil u rogon nrayog rodad ni ngad pigpiggad ngak u fithik’ e yul’yul’ ngu rogon nib m’agan’ ngay.​—Heb. 12:28, 29.

15. Mang fan ni puguran Paul ko pi Kristiano kakrom ni Jehovah e “kemus e taare Got” ni bay?

¹⁵ Fare thin ni “taare Got” e ku be ayuwegdad ni ngad nanged ni baadag Jehovah ni nge par e pi tapigpig rok nib taareban’rad ma taab n’en e yad be nameg u lan e yafos rorad. U lan e ulung ni Kristiano ko bin som’on e chibog e immoy e girdi’ riy ni Jew, nge piyu Greece, nge Roma, nge ku boch e girdi’ nib thilthil e thin rorad. Pi girdi’ nem e ba thilthil e teliw nge yalen ni kar bad riy, nge pi n’en ni yad baadag. Ere, aram fan ni immoy boch i yad nib mo’maw’ ngorad ni ngar folgad u kanawoen e bin riyul’ e liyor ara ngar digeyed e ngongol rorad ni kafram. Ere, aram fan ni guy apostal Paul nib puluw ni nge puguran ngorad ni kemus ni taareb e Got ni be liyor e pi Kristiano ngak, ni aram Jehovah.​—Mu beeg e 1 Korinth 8:5, 6.

16, 17. (a) Mang yiiy e be lebug ko ngiyal’ ney ni gad bay riy, ma mang angin? (b) Mang boch ban’en nrayog ni nge magawonnag e taareban’ ni bay u thildad?

 ¹⁶ Ma uw rogon e ulung ni Kristiano e ngiyal’ ney? I yog Isaiah ni profet u m’on riy nnap’an nra taw ko tin tomuren e “rran,” ma ra yib e girdi’ u gubin e pi nam u fayleng nga taabang ni ngar liyorgad ngak Jehovah. Ra taw ko ngiyal’ nem ma ra lungurad: “[Ra fil Jehovah ngodad] e n’en ni ba adag ni ngad rin’ed; mu udarod ko yu pa’ i kanawo’ ni ke turguy ni nga darod riy.” (Isa. 2:2, 3) Ri gad ba felfelan’ ni gad be guy e re yiiy ney ni be lebug e ngiyal’ ney! Angin ni ke yib riy e boor e ulung ni bay e girdi’ riy ni kar bad ko pi nam nge yalen nib thilthil, ma kub thil e thin rorad. Pi girdi’ ney e yad be pining e sorok ngak Jehovah u taabang. Machane, bochan nib thilthil e girdi’ u lan e pi ulung ney, ma bay yu ngiyal’ nrayog ni nge sum boch e magawon.

¹⁷ Bod ni, uw rogon u wan’um e pi Kristiano nib thil e yalen rorad ko yalen rom? Rayog nib thil e thin rorad, ara yaan e mad ni yad ma chuw ngay, nge re miti ggan ni yad ma kay ko ggan ni gab mecham ngay. Ere gur, ga ma palognagem ko pi walag ney ara dabum ni ngam chag ngorad ni bochan e re n’ey? Ma uw rogon ni faanra piin piilal ko ulung rom ara piin ni yad ma yog e thin ko branch ofis ko nam rom e yad bbitir ngom ara ba thil e nam ni kar bad riy? Ga ma pag e pi n’ey ni nge magawonnag e taareban’ ni bay u thilin e pi tapigpig rok Jehovah, fa?

18, 19. (a) Mang fonow e kan pi’ ko Efesus 4:1-3? (b) Mang e rayog ni ngad rin’ed ya nge yag nda ayuweged e ulung rodad ni nga i par ni bay e taareban’ riy?

¹⁸ Mang e rayog ni nge ayuwegdad ni ngad siyeged e pi magawon ney? I pi’ Paul boch e fonow nib fel’ ni fan ko pi Kristiano nu Efesus nreb e mach nib flaab ma boor e girdi’ riy nib thilthil e binaw rorad. (Mu beeg e Efesus 4:1-3.) Mu tay fanam i yan riy ni som’on e weliy Paul murung’agen boch e fel’ngin ni bod rogon e sobut’an’, nge sumunguy, nge gum’an’, nge t’ufeg. Pi n’ey e rayog ni ngan taarebrogonnag ko duga’ ko naun ni aram e n’en ni ma tay reb e naun nib dugil ndabi puth. Machane, naun e gathi kemus nib t’uf ni nge gel e duga’ riy, ya kub t’uf ni ngaun ayuweg, ma yibe ngongliy e yungin ni ke kireb riy ni gubin ngiyal’, ya faanra danga’ ma ra papey ni nge wod fare naun. Baadag Paul ni nge athamgil e pi Kristiano nu Efesus ni ngar ‘athamgiliyed nguur pired ni yad taab girdi’’ ma gelngin Got nib thothup e ir e be gagiyegnagrad.

¹⁹ Gad gubin nthingari bagadad me athamgil ni nge tay e ulung rodad nib taareban’ e girdi’ riy. Ere, mang e rayog ni ngad rin’ed? Som’on e thingar da guyed rogon ni nga i m’ug fapi fel’ngin ni weliy Paul murung’agen ko ngongol rodad ni aram e sobut’an’, nge sumunguy, nge gum’an’, nge t’ufeg. Ngemu’ ma gad athamgil u rogon nrayog rodad ni ngad mon’ognaged ‘fare gapas ni ir e ke m’agdad nga taabang.’ Thingar da athamgilgad ni ngad chuweged boch ban’en nrayog ni nge magawonnag rogon e taareban’ u thildad. Ya faan gad ra rin’ ni aray rogon, ma aram e gad be ayuweg e ulung rodad ni nge par ni bay e gapas nge taareban’ riy.

20. Uw rogon ni nge m’ug ko ngongol rodad nriyul’ ni ke tamilang u wan’dad ni Jehovah ni “Got rodad e kemus e taare Got” ni bay?

²⁰ Jehovah ni “Got rodad e kemus e taare Got” ni bay. Rib manging’ e re thin ney! Ireray e n’en ni i pi’ gelngin piyu Israel ni ngar gelgad ko pi magawon ni ur mada’naged u nap’an nra chamgad ngar gelgad ko fare Nam ni Kan Micheg. Faan gad ra fal’eg i lemnag e pi thin ney, ma rayog ni nge pi’ gelngidad u nap’an fare gafgow nib ga’ ni ke chugur ni nge yib me ayuwegdad u nap’an ni ka darod nga Paradis. Ere, ngad athamgilgad u rogon nrayog rodad ni ngad pigpiggad ngak Jehovah u fithik’ e yul’yul’ ni aram e ngaud t’ufeged ma gad be pigpig ngak u polo’ i gum’ircha’dad, ma gad athamgil u rogon nrayog rodad ni ngaud ted e ulung rodad ni bay e taareban’ riy. Faan gad ra rin’ ni aray rogon, ma ra dugliydad Jesus ni ngad manged e pi saf rok, maku gad ra guy ni ke lebug fapi thin ni yog ni faani gaar: “Mired ngan pi’ e gin nsuwon Got ngomed, ni kan ngongliy rogon kan tay ni fan ngomed ni ka nap’an e ngiyal’ nsunumiy e fayleng riy.”​—Matt. 25:34.