1, 2. (a) Mang boch e magawon ni ma mada’nag boch e walag e ngiyal’ ney, ma mang e ma buch ni bochan? (b) Mang ayuw e rayog ni nge pi’ e Isaiah 41:10, 13 ngodad?

 REB e walag nib pin nib pioneer ni yow ba mabgol reb e piilal e yog ni gaar: “Yugu aram rogon ni gu ma rin’ e pi n’en nib t’uf ni nggu rin’ ni fan ko tirok Got ban’en, machane ke yoor e duw ni yug gu ma par nib magafan’ug. Re n’ey e ma kirebnag rogon e mol rog, maku ma magawonnag fithik’ i dowag, nge rogon e ngongol rog ngak yugu boch e girdi’, maku bay yu ngiyal’ ni gu ma lemnag ni kab fel’ ni nggu pageg ndab kug athamgil mug wan gu par nga bang ndab kun guyeg.”

² Ga manang rogon e lem ni be tay e re walag ney, fa? Rib gel e kireban’ riy ni bochan e boor ban’en ko re fayleng rok Satan ney ni ma magawonnag lanin’dad. Ma pi n’ey e rayog ni nge k’aring e magafan’ ngak be’ me muleg laniyan’. Re n’ey e rayog ni ngan taarebrogonnag ko yiluy ni kan tay ngab bowoch ndabkiyog ni nge mithmith. (Prov. 12:25) Ere, mang e rayog ni nge k’aringem ni ngaum lem ni aray rogon? Sana rayog ni ke yim’ be’ nib t’uf rom, ara ke yib ba mit e m’ar nib ubchiya’ ngom, ara be mo’maw’ rogon ni ngam pi’ e tin nib t’uf ko tabinaw rom e ngiyal’ ney ni ke gel e magawon ko salpiy, ara ga be mada’nag e togopuluw. Ere, faanra i magafan’um nib gel ma ra munmun ma rayog ni nge mulan’um. Ku rayog ni nge k’aring e re n’ey e kireban’ ngom. Machane, rayog ni nge pagan’um ni bay Got nrayog ni nge ayuwegem.​—Mu beeg e Isaiah 41:10, 13.

3, 4. (a) Uw rogon ni ma fanay e Bible fare bugithin ni ‘paay’? (b) Mang e rayog ni nge k’aringdad ni nge ul pa’dad nga but’?

 ³ Ba ga’ ni ma weliy e Bible murung’agen yu yang u dowey ni nge tamilangnag boch ban’en u rarogodad ara boch ban’en ni gad ma rin’. Bod ni, bokum miriay yay ni ma weliy e Bible murung’agen paay. Ere, fare thin ni ngan chibiy pa’ be’ nga lang e rayog ni nge yip’ fan ni ngan pi’ e athamgil nge gel nga laniyan’, min k’aring ni nge rin’ boch ban’en. (1 Sam. 23:16; Ezra 1:6.) Ku rayog ni nge yip’ fan ni ngan athapeg boch ban’en nib fel’ ni ka bay nga m’on.

⁴ Fare thin ni nge pag be’ pa’ nge ul nga but’ e ba ga’ ni yima fanay yu ngiyal’ u nap’an ni yibe weliy murung’agen be’ ni ke meewar laniyan’, ara ke kireban’, ara dakuriy ban’en ni be l’agan’ ngay. (2 Kron. 15:7; Heb. 12:12) Faanra buch ban’en ni aray rogon rok be’ ma rib mom ni nge mulan’. Ere, uw e rayog ni ngan pi’ e athamgil riy nga lanin’um ni faanra ga be mada’nag boch e magawon ni be k’aring e mochuch ngom nib gel ara be k’aring e m’ar ngom, ara be muleg lanin’um, ara be magawonnagem ko tirok Got ban’en? Mang e ra pi’ e athamgil nge gel nga lanin’um ya nge yag nim k’adan’um mag par ni gab felfelan’?

5. (a) Mang boch ban’en nrayog ni ngad rin’ed u nap’an ni ke sum e magawon? (b) Mang e gad ra weliy?

⁵ Mu beeg e Zefaniah 3:16, 17. Be yog Jehovah ni Chitamangidad ni ngad ‘paged fan urngin e magafan’ rodad ngak’ ko bin ni ngad paged gadad ngad rusgad ara mulan’dad, ya ra bod ni kad paged paadad ke ul nga but’. (1 Pet. 5:7) Rayog ni nge ayuwegdad e n’en ni yog Got ngak piyu Israel. I yog ngorad ni gathi ‘kaygi meewar ni nge ayuweg’ e pi tapigpig rok ni yad ba yul’yul’ ngak. (Isa. 59:1) Ere, chiney e gad ra weliy murung’agen dalip e girdi’ ni bay murung’agrad u Bible ni be dag ni baadag Jehovah maku rayog rok ni nge pi’ gelngin e girdi’ rok ni ngar rin’ed e tin nib m’agan’ ngay ni yugu aram rogon ni yad ma mada’nag boch e magawon nrib mo’maw’. Ere, mu guy rogon nrayog ni nge pi’ e pi n’ey e athamgil nga lanin’um.

6, 7. Mang e rayog ni ngad filed ko cham ni tay piyu Israel ngak e pi Amalekite ngar gelgad?

⁶ De n’uw nap’an nga tomuren ni ngongliy Got e maang’ang nge chuweg piyu Israel u Egypt, ma aram me cham e pi Amalekite ngorad. I fol Joshua rok Moses ma aram me fek piyu Israel nga ranod ko mahl. Ma aram me fek Moses Aron nge Hur nga ranod nga p’ebugul bburey ko gin nrayog ni ngar guyed e gin ni yibe mahl riy. Gur, be mil e re dalip i moon nem ndab ra uned ko mahl ya kar rusgad? Danga’!

⁷ I rin’ Moses ban’en ni ir e ayuweg piyu Israel ni ngar gelgad ko re mahl nem. I kol fare sog ko bin riyul’ e Got nga ruw raba’ i pa’ nge tining nga lang. Ma n’umngin nap’an ni be par Moses ni ke k’iyag pa’ nga lang e be par piyu Israel ni yad be gel ngak e pi Amalekite. Ma nap’an ni magaf pa’ Moses ni tay nga but’, ma aram me gel e pi Amalekite i yan. Ere, fek Aron nge Hur “ba malang ngar tiyew nga but’ nge par Moses nga daken, mi yow sak’iy nga tooben nge bagayow me kol baraba’ i pa’ nge pug nga lang. Mi yow tay pa’ ni aram rogon nge aw e yal’.” Arrogon, gelngin Got nib gel e aram e n’en ni ayuweg piyu Israel ngar gelgad ko re mahl nem.​—Ex. 17:8-13.

8. (a) Mang e rin’ Asa u nap’an ni yib piyu Ethiopia ni ngar chamgad nga Judah? (b) Uw rogon nrayog ni ngad folwokgad rok Asa u rogon ni taga’ ngak Got?

⁸ Ki micheg Jehovah nib gel gelngin nrayog ni nge ayuweg e girdi’ rok u nap’an Asa ni Pilung. Boor raba’ e salthaw ni bay murung’agen u lan e Bible. Machane, re raba’ i salthaw nth’abi ga’ ni be weliy e Bible murung’agen e aram fare raba’ i salthaw rok Zerah ni be’ nu Ethiopia. Immoy 1,000,000 e salthaw rok ni yad ba falu’. Yira theeg urngirad ma l’agruw yay nib mun ngay ni yad boor ko tirok Asa e salthaw. Ere, ga ra fal’eg i lemnag ma rib mom ni nge magafan’ Asa, me rus, miki mulan’ ni bochan e re n’ey. Machane, n’en ni rin’ Asa e sap ngak Jehovah ni nge ayuweg. Faanra nge cham e gal raba’ i salthaw nem ndariy e ayuw rok Got riy, mab mudugil ndabiyog ni nge gel e ba’ rok  Asa ko ba’ rok piyu Ethiopia e salthaw. Machane, “Got e urngin ban’en ma rayog rok.” (Matt. 19:26) I dag Got feni gel gelngin ma aram me ‘gel ngak fare raba’ i salthaw nu Ethiopia u nap’an ni yan Asa nge fare raba’ i salthaw ngar chamgad ngorad’ ni bochan e ‘i par nib yul’yul’ ngak Somol u n’umngin nap’an e yafos rok.’​—2 Kron. 14:8-13; 1 Ki. 15:14.

9. (a) Mang e ayuweg Nehemiah ni nge ulul i rin’ fare maruwel ni ngan toy fare yoror nu Jerusalem? (b) Uw rogon ni fulweg Got taban e meybil rok Nehemiah?

⁹ Am lemnag rogon laniyan’ Nehemiah u nap’an ni yan nga Jerusalem. I guy ni ke par ndariy ban’en ni be ayuweg e re mach nem, ma ke mulan’ e pi Jew. Bochan ni i togopuluw e pi toogor rorad ngorad ma aram e da kur ululgad i toy fare yoror nu Jerusalem. Ere gur, i pag Nehemiah e re n’ey ni nge k’aring ni nge mulan’? Danga’! Nehemiah e ku taareb rogon ngak Moses, nge Asa, nge yugu boch e tapigpig rok Jehovah ni yad ba yul’yul’ ni bochan e gubin ngiyal’ ni i taga’ ngak Jehovah u daken e meybil ni kub muun e re ngiyal’ i n’em ngay. I fulweg Jehovah taban e meybil ni tay Nehemiah ngak ni be man ayuw, ma aram me ayuweg e pi Jew ni ngar gelgad nga reb e magawon nra lemnaged ndabiyog ni ngar gelgad ngay. I fanay Got ‘gelngin nib gel’ ni nge pi’ gelngin e pi Jew. (Mu beeg e Nehemiah 1:10; 2:17-20; 6:9.) Ere uw rogon e ngiyal’ ney, ga be lemnag ni ka ma fanay Jehovah ‘gelngin nib gel’ ni nge pi’ gelngin e pi tapigpig rok, fa?

10, 11. (a) Uw rogon ni ma guy Satan rogon ni nge k’aringdad ni nge ul pa’dad nga but’ ara mulan’dad? (b) Mang e ma fanay Jehovah ni nge pi’ gelngidad? (c) Uw rogon ni ke yib angin ngom rogon e skul ni ma tay Jehovah ngodad?

¹⁰ Gad manang ni Moonyan’ e dariy e ngiyal’ nra pag pa’ nge ul nga but’ ara mulan’, ya ra ulul i guy rogon ni nge taleg e maruwel ni gad be rin’ ni fan ngak Got. Ma fanay boch e ban, nge pi am, nge pi tayugang’ ko teliw, nge piin ni kar digeyed e tin riyul’ kar chelgad yad be togopuluw ngay ni nge k’aring e marus ngodad. Ere, mang e be nameg ni nge rin’? Be nameg ni nge talegdad ndab kud machibnaged fare thin nib fel’ ni murung’agen Gil’ilungun Got. Machane, gad manang nrayog rok Jehovah ma kub m’agan’ ngay ni nge pi’ gelngidad u daken gelngin nib thothup. (1 Kron. 29:12) Ere, aram fan nib ga’ fan ni ngad ninged e re gelngin nem ni nge ayuwegdad ya nge yag nda chamgad ngak Satan nge re fayleng rok ney nib kireb. (Ps. 18:39; 1 Kor. 10:13) Maku reb e, ku gad ba felfelan’ ni bochan e bay e Thin rok Got ni ke pi’ ngodad u daken gelngin nib thothup. Mu kum lemnag e pi babyor rodad ni yibe ngongliy u gubin e pul ni bay e thin riy nib puluw ko Bible. Fapi thin ni bay ko Zechariah 8:9, 13 (mu beeg) e nog u nap’an ni yibe toy bayay fare tempel u Jerusalem, ma pi thin nem e rib m’ag ngodad e ngiyal’ ney.

¹¹ Maku reb e, pi muulung, nge assembly, nge convention, nge boch e skul ni gad ma un ngay e aram boch ban’en ni ku ma pi’ gelngidad. Pi n’ey e rayog ni nge ayuwegdad ni ngad pigpiggad ngak Got ni bochan e ba t’uf rodad, ma gad nameg boch ban’en ni fan ko tirok ban’en, ma gad rin’ e n’en nib milfan ngodad ni gadad e piin Kristiano. (Ps. 119:32) Ere, ga baadag ni nge pi’ Jehovah gelngim ko skul ni ma tay ngom, fa?

12. Mang e thingar da rin’ed ya nge yag nda pared ni gad ba gel ko tirok Got ban’en?

¹² I ayuweg Jehovah piyu Israel ni ngar gelgad ko pi Amalekite nge piyu Ethiopia, me pi’ gelngin Nehemiah nge pi Jew ni ngar mu’naged i toy fare yoror nu Jerusalem. Ere, ku arrogodad nra pi’ Got gelngidad ni ngad ululgad i rin’ fare maruwel ni machib ni yugu aram rogon ni ma magafan’dad nga boch ban’en, ara bay boch e girdi’ ni yad ma togopuluw ngodad, ara dubrad ni ngar motoyilgad ngodad. (1 Pet. 5:10) Darud lemnaged ni nge ngongliy Jehovah e maang’ang ni nge ayuwegdad. Ya ba t’uf ni ngad rin’ed e n’en nib milfan ngodad. Re n’ey e ba muun ngay ni ngaud beeged e Thin rok Got ni gubin e rran, mu ud fal’eged rogodad ni fan ko pi muulung ni gad ma tay u gubin e wik, ma dab da paged e muulung, mu ud ted e fol Bible ni yigoo gadad, nge fol Bible ni tabinaw, ma gubin ngiyal’ ni ngaud taga’gad ngak Jehovah u daken e meybil. Ngad guyed rogon ndab da paged boch ban’en ni  nge magawonnag e pi n’en ni ma fanay Jehovah ni nge pi’ gelngidad me pi’ e athamgil nga lanin’dad. Ma faanra kam guy ni bay boch e pi n’ey ni kam tal ndakumur rin’, ma gog ngak Got ni nge ayuwegem. Ya faan ga ra rin’ ni aray rogon, ma ga ra guy rogon nra fanay gelngin ni nge ‘maruwel u fithik’ i lanin’um ni nge pingeg lanin’um ni nge m’agan’um ngay ni ngam fol ko tin ni be finey.’ (Fil. 2:13) Machane, mang e rayog ni ngam rin’ ya nge yag nim pi’ e athamgil nga laniyan’ be’ ara ngam chibiy pa’ nga lang?

13, 14. (a) Mang e pi’ e athamgil nga laniyan’ reb e walag ni pumoon u tomuren ni yim’ e ppin rok? (b) Mang boch e kanawo’ nrayog ni ngad pied e athamgil riy nga laniyan’ yugu boch e girdi’?

¹³ Ke pi’ Jehovah boch e walag ngodad ni yad bay u ga’ngin yang e fayleng nrayog ni ngaur pied e athamgil nga lanin’dad. Am lemnag fapi thin ni yoloy apostal Paul ni faani gaar: “Mpuged pa’med nga lang ni pa’med ni be par ndariy gelngin, mi gimed gelnag bugun aymed nib meewar! Ngam pired ni gimed be yan u daken e kanawo’ nib k’iy.” (Heb. 12:12, 13) Boor e Kristiano ko bin som’on e chibog ni pi’ e pi walagrad u lan e ulung e ayuw ngorad ni aray rogon. Maku arrogodad e ngiyal’ ney. Am lemnag e n’en ni buch rok reb e walag ni pumoon. Tomuren ni yim’ e ppin rok, miki mada’nag boch e magawon ma aram me yog ni gaar: “Kug fil ndabiyog ni ngad mel’eged e re miti skeng nra yib ngodad, maku dabiyog ni ngad dugliyed e ngiyal’ ni ngad mada’naged e pi skeng ney riy nge urngin yay nra yib ngodad. Machane, meybil nge fol Bible ni gu ma tay ni yigoo gag e aram e n’en ni ke ayuwegeg. Gali n’ey e ma ayuwegeg ni bod rogon e jacket ara ban’en ni yima chuw ngay u maday ni nge ayuwegey ndab ni ligil nga ar. Kub ga’ e ayuw ni ke pi’ e pi walag u lan e ulung ngog. Ere, chiney e ke tamilang u wan’ug feni ga’ fan ni nga i par nib gel e tha’ u thilmow Jehovah u m’on ni nggu mada’nag boch e magawon nib mo’maw’.”

¹⁴ Riyul’ ni chibiy Aron nge Hur pa’ Moses nga lang u nap’an fare mahl ni tay piyu Israel ngak e pi Amalekite. Ma gadad e ngiyal’ ney e rayog ni ngad lemnaged boch e kanawo’ nrayog ni ngad ayuweged yugu boch e girdi’ riy. Machane, mini’ e pi girdi’ nem? Aram e piin ni kar pilibthirgad, nge piin ni kar m’argad, nge piin ni yad be mada’nag e togopuluw u tabinaw, nge piin ni ke kireban’rad ni bochan e yigoo yad, nge piin ni ke yim’ be’ nib t’uf rorad. Ku rayog ni ngad pied e athamgil nga laniyan’ e piin fel’ yangaren ni yibe towasariyrad ni ngar uned nga boch e ngongol nib kireb ara ngar nameged e “fel’ rogon” ko re fayleng ney u daken e skul, ara maruwel nib tolang, ara boch ban’en nra yag boor e salpiy riy ngorad. (1 Thess. 3:1-3; 5:11, 14) Nap’an ni ga bay u Tagil’ e Liyor rodad, ara u nap’an e machib, ara nap’an ni gimed be abich boch e walag u taabang, ara nap’an ni gimed be non u telefon, ma ga lemnag boch e kanawo’ nrayog ni ngam dag riy nriyul’ ni ga be lemnag e pi girdi’ ney.

15. Uw rogon nrayog ni nge yib angin e thin nib fel’ ni gad ma yog ngak e pi walag u lan e ulung?

¹⁵ Tomuren ni gel Asa ngak piyu Ethiopia, ma aram me pi’ Azariah ni profet e athamgil nga laniyan’ Asa nge girdi’ rok ni gaar: “Machane thingar mu gelniged lanin’med ma dabi mulan’med [“dab mu paged pa’med nge ul nga but’,” NW]. Re maruwel ni bay um rin’ed e bay puluwon.” (2 Kron. 15:7, BT.) Re n’ey e k’aring Asa ni nge thilyeg boch ban’en ko re nam nem ya nge yag ni sul e bin riyul’ e liyor nga rogon. Ere ku arrogon e thin nib fel’ ni ga ma yog ni ku rayog ni nge pi’ e athamgil nga laniyan’ boch e girdi’, me ayuwegrad ni ngar pigpiggad ngak Jehovah nib fel’ rogon. (Prov. 15:23) Maku reb e, dab mu pagtalin ni pi fulweg ni ga ma pi’ u nap’an e muulung e rayog ni nge pi’ e athamgil nge gel nga laniyan’ e pi walag.

16. Uw rogon nrayog ni nge chibiy e piin piilal pa’ e pi walag u lan e ulung? Mu weliy boch e kanawo’ ni ke ayuwegem boch e walag riy.

¹⁶ Bochan ni ayuweg Jehovah Nehemiah nge pi Jew ma aram me yag ni ngar chibiyed pa’rad nga lang ngar rin’ed e maruwel ni kan pi’ ngorad ni ngar rin’ed. Angin ni yib riy e yag ni ngar ngongliyed fare yoror nu Jerusalem nge m’ay u lan 52 e rran!  (Neh. 2:18; 6:15, 16) Machane, gathi kemus ni i yaliy Nehemiah rogon e maruwel ni un tay, ya ki un i toy e re yoror nem. (Neh. 5:16) Ere ku arrogon e ngiyal’ ney ni boor e piilal u lan e ulung ni yad ma folwok rok Nehemiah ni aram e yad ma un i toy boch e naun ni fan ko liyor rodad ara ra uned i klinnag ara ra ngongliyed e yungi n’en ni ke kireb ko pi Tagil’ e Liyor rodad. Ku yad ma un ko pi walag ko machib u taabang, ma yad ma yan ra guyed boch e walag ni ngar pied e athamgil nga lanin’rad, maku yad ma pi’ e athamgil nga laniyan’ e piin ni kar meewargad.​—Mu beeg e Isaiah 35:3, 4. 

17, 18. Mang e rayog ni nge pagan’dad ngay u nap’an ni kad mada’naged e magawon ara ke magafan’dad?

¹⁷ Maruwel ni gad ma tay pi walagdad u taabang e ma ayuwegdad ni ngad pared nib taareban’dad. Ku ma ayuwegdad ni nge par nib fel’ thildad me pagan’dad ko pi tow’ath ni gad be athapeg ni nge yag ngodad u tan Gil’ilungun Got. Nap’an ni gad ra pi’ e athamgil nga laniyan’ pi walagdad ma aram e gad be ayuweged yad ni ngar athamgilgad u fithik’ boch e magawon nib mo’maw’ ni yad ma mada’nag mu ur pared ni be l’agan’rad ko pi n’en ni ka bay nga m’on. Maku reb e, faan gad ra rin’ ni aray rogon ma ra ayuwegdad ni ngaud pared ni gad be tedan’dad ko tirok Got ban’en mi i par nib pagan’dad ko pi n’en ni ke micheg Got ni fan ngodad. Arrogon, pi n’ey e ku ra pi’ e athamgil nga lanin’dad.

¹⁸ Nap’an ni gad ra lemnag rogon ni i ayuweg Jehovah e pi tapigpig rok ni yad ba yul’yul’ kakrom ma be yoror rorad, maku rayog ni nge gel e michan’ nge pagan’ rodad ngak. Ere, nap’an ni ga ra mada’nag e magawon ara be magafan’um nga boch ban’en, ma “dab mu pag paam nge ul nga but’”! Ya ngam ning e ayuw ngak Jehovah u daken e meybil, mag pag ni nge pi’ gelngim me pow’iyem i yan ko pi tow’ath nra yag ngodad u tan Gil’ilungun boch nga m’on.​—Ps. 73:23, 24.