Jehovah E Ir E En Ni Tagafaliydad

“Jehovah e be gafaliyeg ni bod be’ ni be gafaliy ba ran’ i saf. Dakuriy ban’en nga bayang ni nge yog ngog.”​—PSALM 23:1.

1-3. Mang fan ni dab ni gin ngay ni ke taarebnag David rogon Jehovah ku be’ ni tamagafaliy e saf?

 FAANRA ka nog ngom ni ngam dag e kanawo’ ni ma ayuweg Jehovah e girdi’ rok riy, ma mang e ga ra yog? Mang e rayog ni ngam taarebnag rogon ni nge yog ni dag rogon e ayuw ni ma pi’ ko pi tapigpig rok nib yul’yul’? Ke pag 3,000 e duw ni ke yan, me David ni pilung e ke yoloy u reb e Psalm rarogon Jehovah, ni ke taarebnag rogon ko maruwel ni i ngongliy David ni kab pagal.

² Nap’an ni kab pagal David, ma ba tagafaliy e saf, ere manang rogon i ayuweg e saf. Ere ri manang ni faanra ni pag e saf ni dabin gafaliy ma rib mom ni nge malog me li’rad e moro’ro’ nge gamanman ni maloboch. (1 Samuel 17:34-36) Faanra dariy be’ ni nge gafaliyrad ma dabiyog ni ngar pateged bang ni ngar ked e pan riy nge ggan ni ngar ked. Boch e duw nga tomuren e yafas rok, ma dariy e maruwar riy ni ki yib ngan’ David e pi awa ni baaram ni i fanay ni nge gafaliy, ma be ayuweg, ma be duruwiy e saf.

³ Dabin gin ngay ni yib ngan’ David e maruwel ko e ni tamagafaliy e saf u nap’an ni kan thagthagnag ngak ni nge dag rogon e ayuw ni ma dag Jehovah ko girdi’ rok. Psalm guruy ni 23 ni yoloy David e tabab ko pi thin ni: “Jehovah e be gafaliyeg ni bod be’ ni be gafaliy ba ran’ i saf. Dakuriy ban’en nga bayang ni nge yog ngog.” Chiney e ngad fal’eged i lemnag ko mang fan ni rib puluw e re thin ney. Ngemu’, mu daken e ayuw ko Psalm 23, e gad ra guy riy ko mang kanawo’ e ma ayuweg Jehovah e pi tapigpig rok riy ni bod rogon be’ ni be gafaliy ba ran’ i saf.​—1 Peter 2:25.

Kan Taarebnag Rogon nib Puluw

4, 5. Uw rogon ni ma dag e Bible rarogon e pi saf?

⁴ U lan e Bible e ke dag ni boor e liw rok Jehovah, machane liw rok ni “En Tamagafaliy” e reb e tin ni bay u fithik’ nib th’abi sumunguy. (Psalm 80:1) Ra ngan nang nib fel’ rogon fan nib puluw ni ngan pining e En Tamagafaliy ngak Jehovah, ma ra ayuwegdad ni ngad nanged l’agruw ban’en: bin nsom’on, ra rogon e pi saf ma bin migid e maruwel nge fel’ngin be’ ni ma gafaliy e saf nib fel’ rogon.

⁵ Bible e baga’ ni ma fanathinnag rarogon e saf, baga’ ni ma weliy rogon nib mom ni yad ma thamiy e t’ufeg ko en ma gafaliyrad (2 Samuel 12:3), darur damumuwgad nib papey (Isaiah 53:7), ma dabiyog ni ngar ayuweged yad. (Mikah 5:8) Reb e tayol ni i chuguliy e saf u lan bokum e duw e yoloy ni: “Pi saf e gathi giyad ma ayuwerad ni bod rogon ni ma lemnag boch e  girdi’. Kab ba t’uf rorad e ayuw ngak yugu boch e gamanman ni gubin ngiyal’.” Ra ngar pired ni yad ba fos, ma pi gamanman ney e ba t’uf be’ ni nge gafaliyrad nib fel’ rogon.​—Ezekiel 34:5.

6. Uw rogon ni weliy reb e Bible Dictionary e pi rran ko yafas rok e en ni tagafaliy e saf kakrom?

⁶ Uw rogon e yu rran ko en ni ma gafaliy e saf kakrom? Reb e Bible dictionary e ke weliy ni gaar: “Kab kakadbul me gafaliy fare ran’ i saf ni yad be yan ni yad ba ulung i yan ko gi n’en ni ngar pired riy ngar ked e pan. Moroy e ra matanagiyrad riy nib polo’ reb e rran, ni be guy ni nge dariy reb e pi saf nem ni nge malog, ma faanra ke malog reb ma ra yan i gay nib fel’ rogon nge pateg me sulweg biyay. . . . Ma nap’an ni ra nep’ me sulwegrad nga tabinaw ko gin ni yad ma par riy, me theegrad ko sog u nap’an ni yad be yan u langan e mab ni ngari mudugil u wan’ ni dariy reb ni ke yan nga bang. . . . Ma boor yay ni thingari ayuwegrad ni dabi yib e gamanman ni maloboch i cham ngorad ni ke nep’ ara yib e moro’ro’ ngorad.” a

7. Mang fan ma yu ngiyal’ ma ba t’uf ni nge dag fa en ni tagafaliy e saf e gum’an’ nge sumunguy nib gel?

⁷ Ma yungiyal’ ma fapi saf ni baga’ ni tin bara’ nib diyen nge tin ni ka baachig, e ba t’uf ni ngan gum’an’ rorad min munguy ngorad. (Genesis 33:13) Reb e Bible reference e gaar: “Pi saf e baga’ ni yad ma gargel u bang nib palog nga barba’ e burey. Fa en ni ta gafaliy e saf e ra matangiy fare saf nib ppin ni ke gargel me ayuweg nge fek fare fak e saf ko gin ni bay fapi saf riy ni boor. U tomuren ni kan gargelnag nge yan i mada’ ko ngiyal’ ni ke yog ni nge yan ma ma dibey fare saf ara yin’ nga lan e kenngin rok.” (Isaiah 40:10, 11) Rib tamilang, ni be’ nib tagafaliy saf e thingari yog ngak e fel’ngin ni gel nge sumunguy.

8. Mang boch i fan ni ke yog David ni ke pagan’ ngak Jehovah?

⁸ “Jehovah ir e en ni Tamagafaliyeg”​—gathi rib puluw e re n’em ko Chitamangiydad ni bay u tharmiy? Nap’an ni ngad fal’eged i gay murung’agen e Psalm 23, ma gad ra guy rogon ni ma ayuwegdad Got ni bod rogon gelngin nge feni sumunguy e en ni tamagafaliy e saf. U verse 1, e ke dag David ni ke mudugil u wan’ ni ra pi’ Got urngin e tin nib t’uf rok e pi saf Rok ya nge “dakuriy ban’en nga bayang ni nge yog” ngorad. U lan e pi verse ni migid ngay, me dag David dalip i fan nib pagan’ ko re ney: Ma gafaliy, ma ma ayuweg, ma ma duruwiy Jehovah e pi saf Rok. Chiney e ngad weliyed e pi n’ey ni reb nge reb.

“Ma Pow’iyeg”

9. Mang bang nib gapas ni ke weliy David yaan, ma uw rogon ni rayog ni nge par e saf u bang ni aram rogon?

⁹ Som’on, ma Jehovah e ma pow’iy e girdi’ rok. I yoloy David ni gaar: “Ma pi’ e toffan ngog u daken e ted nib galunglung e pan riy, ma ma pow’iyeg nga yungi ran nib machalbog ma mmocha’ e ran u lan. Ma fulweg gelngig ngog. Ma pow’iyeg ko bin nib mat’aw e kanawo’, ni bod rogon ni yog ni bay i rin’.” (Psalm 23:2, 3) Ba ran’ i saf ni yad be par u fithik’ e gapas ni bay urngin ban’en nib t’uf rorad​—u daken e pi thin ney me weliy David rogon yaan bangi ban’en ni bay e gapas riy, ggan, nge pagan’. Fare thin nu Hebrew ni “ted” e rayog ni nge yip’ fan e “bang nib fel’.” Baga’ ni faanra yigoo yad, ma fapi saf e dabiyog ni ngar pateged bang nib fel’ ni ngar toffan gad riy u fithik’ e gapas. An ni be gafaliyrad e thingari pow’iyrad nga “bang nib fel’.”

10. Uw rogon ni be dag Jehovah e pagan’ rok ngodad?

¹⁰ Uw rogon ni ma pow’iydad Jehovah e ngiyal’ ney? Reb e kanawo’ ni ma rin’ e u daken e tin ni ma rin’. Thin rok e be yog ngodad ni “nguud pired ni gadad be folwok rok Got.” (Efesus 5:1) Pi thin nem e be weliy murung’agen e runguy, n’ag fan e kireb, nge t’ufeg. (Efesus 4:32; 5:2) Riyul’, ri ma dag Jehovah e ngongol ni ngan folwok riy u daken e pi fel’ngin nib fel’. Ere be bannagdad Jehovah u nap’an ni ke yog ngodad ni ngad folwokgad rok? Danga’. Re fonow rok nem ni kan thagthagnag e riyul’ ni be dag ni ri be pagan’ ngodad. Uw rogon? Kan ngongliydad ni bod yaan Got, ni aram e be yip’ fan ni kan pi’ ngodad boch felngidad nge gelngidad ni fan ko tirok Got ban’en. (Genesis 1:26) Ere,  manang Jehovah ni yugu aram rogon ni daworda flontgad, ma bay gelngidad ni rayog ni ngad maruweliyed nge yog boch e pi fel’ngin ni be dag nem ngodad. Ay gum lemnag​—fare Got rodad nib ta t’ufeg e ba mudugil u wan’ ni rayog ni ngad boded ir. Faan gad ra folwok rok, ma ra pow’iydad, nga ‘bang nib fel’.’ U lan e re fayleng ney nib sug ko cham, ma gad ra “par u fithik’ e pagan’”, ni bay rodad fare gapas ni be yib ngodad ni bochan e gad manang ni gad ba fel’ u wan’ Got.​—Psalm 4:8; 29:11.

11. U nap’an ni be pow’iy e pi saf rok, ma mang e be lemnag Jehovah, ma uw rogon ni be m’ug e re ney ko n’en ni be ning ngodad?

¹¹ U nap’an ni ra pow’iydad, ma Jehovah e ba munguy ma ma k’adan’. Be’ ni ma gafaliy e saf e ma lemnag e tin ni dabiyog ni nge rin’ fapi saf, ere ma pow’iyrad “ni be fol u rogon payngin e garbaw nge bitir.” (Genesis 33:14) Ere ku arrogon Jehovah ni ma pow’iyey “ni be fol u rogon payngin” e pi saf rok. Ma lemnag rarogodad nge magawon rodad. Ma fal’eg rogon payngin, ma der ma ning nge yoor ko tin ni rayog ni ngad pied. N’en ni be ning e ngad pigpiggad u polo’ e yafas rodad. (Kolose 3:23) Machane uw rogon nfaanra kam pilibthir ma dabkiyog ni ngam rin’ e tin ni um rin’ kafram? Ara ke yib mit e m’ar ngom ni be talegnem? Ngiyal’ nem ma pigpig ni polo’ e yafas rodad e ra fal’eg lanin’uy. Dariy l’agruw ni’ ni taareb rogorow. Ngam pigpig u polo’ e yafas rom e be yip’ fan ni ngam fanay gelngim nge mus mus rogon nrayog rom ko pigpig rom ku Got. Yugu aram rogon ni bagel e meewar rodad, nra magawonnagdad, ma rib ga’ fan u wan’ Jehovah e pigpig ni gad be tay u polo’ i gum’irchadad.​—Mark 12:29, 30.

12. Mang e kad guyed ko fapi motochiyel ni kan pi’ ngak Moses ni be dag ni ma pow’iyey Jehovah ni be yan “u rogon payngin” e pi saf rok?

¹² Rogon ni ngan dag ni ma pow’iyey Jehovah “u rogon payngin” e pi saf rok, e ngad lemnaged e n’en ni be yog u murung’agen boch e maligach ni bay u lan fare motochiyel ni kan pi’ ngak Moses. Baadag Jehovah e maligach ni kan pi’ nbochan e baadag gum’irchaey ni nge pining e magar. Maku, kan keeg fapi maligach ni be yan u rogon e n’en ni rayog rok faanem ni nge pi’ fare maligach. Fare motochiyel e be gaar: “Faanra dabiyog ni nge pi’ e saf, ma rayog ni nge pi’ l’agruw e bulugol.” Ma ku faanra dabiyog ni nge pi’ l’agruw e bulugol? Ma rayog ni nge pi’ boch e “flowa”. (Levitikus 5:7, 11, NW) Re n’ey e be dag ni gathi be ning Got e tin ni dabiyog ni nge pi’ fa en ni be pi’ e maligach. Yugu aram rogon ni der ma thil Got, ma ra gapas lanin’dad ni ngad nanged ni der ma ning e tin ni dabiyog ni ngad pied; machane, ba fel’ u wan’ e tin ni rayog rodad ni ngad pied ngak. (Malaki 3:6) Rib gel’ e felfelan’ riy ni faanra nge pow’iyey e en ma Gafaliyey nib tarunguyey.

“Dab Gu Tamdag, Ya Ga Ba’ Rog”

13. U Psalm 23:4, uw rogon ni ke non David nib puluw, ma mang fan ni dabin gin ko re n’ey?

¹³ Ke pi’ David e bin migid i fan nib mudugilan’: Ma ayuweg Jehovah e pi saf rok. Gad ra beeg ni: “I mus ni faanra yan e re pa’ i wo’ nem u fithik’ e rumug ni yam’, ma dab gu tamdag, ya ga ba’ rog! Gul rom nge sog rom ni ga ma gafaliy e saf ngay e ir e ga be yororiyeg ngay.” (Psalm 23:4) Ke non David ku Jehovah e chiney nib puluw ngak ni be fanay’ fare thin ni “gur”. Re n’ey e dabin gin ngay, ya be weliy David rogon  ni ayuweg Got ni nge athamgil ko ngiyal’ ni keb e magawon ngak. Ke yan David u fithik’ boor e magawon​—yu ngiyal’ ni ke par e yafas rok u thatharen e riya’. Machane de pag e marus ni nge gagiyegnag, ya ke thamiy ni Got​—ni bay fare “gul” nge “sog” rok ni ke fal’eg rogon—​e bay rok. Bochan ni manang ni bay e re ayuw ney rok ma ke gapas laniyan’ ma dariy e maruwar riy ni ke chuchugur ku Jehovah. b

14. Mang e be micheg e Bible ngodad u murng’agen e ayuw rok Jehovah, machane mang e der yip’ fan e re ney?

¹⁴ Uw rogon ni ma ayuweg Jehovah e pi saf rok e ngiyal’ ney? Be micheg e Bible ngodad ni dariy reb e tatogopuluw​—pi kan nib kireb ara girdi’—​ni rayog ni ngar chuweged e pi saf rok u fayleng. Ri dabi pag Jehovah e re n’em nge buch. (Isaiah 54:17; 2 Peter 2:9) Machane, re ney e gathi be yip’ fan ni faan ni ma gafaliydad e ra yororiydad ko gubin mit e gafgow. Gadad ma mada’nag e magawon ni baga’ ni ma buch ko girdi’, ma gadad ma mada’nag e togopuluw ni ma yib ko tin riyul’ e Kristiano. (2 Timothy 3:12; James 1:2) Bay yu ngiyal’ ni gadad “ma yan u yu pa’ i wo’ u fithik’ e rumug ni yam’”. Ni bod ni, rayog ni nge chugur ni ngad m’ad ni bochan e gafgow ni kan tay ngodad ara bochan e m’ar ni ke yib ngodad. Ara rayog ni be’ ni rib t’uf rodad e ke chugur ni nge yim’ ara kari yim’. U nap’an e ngiyal’ ni kad pared u fithik’ e lumor, ma fa En ni Ma Gafaliydad e bay rodad, ma ra matanagiydad. Uw rogon?

15, 16. (a) U daken mang kanawo’ e ma ayuwegdad Jehovah riy ni ngad gelgad ko pi magawon ni gad ma mada’nag? (b) Mog e n’en ni ke buch rok reb e walag ni be dag rogon ni ma ayuwegdad Jehovah u nap’an ni ma yib e skeng ngodad.

¹⁵ Der micheg Jehovah ni nge ayuwegey u fithik’ e maang’ang. c Machane rayog ni nge mudugil u wan’dad ni: Ra ayuwegdad Jehovah u fithik’ urngin e magawon ni gad ma mada’nag. Rayog ni nge pi’ ngodad fare gonop ni ngad athamgilgad “u urngin mit e skeng.” (James 1:2-5) Be’ ni ma gafaliy e saf e ma fanay e gul rok nge sog rok ni gathi kemus ni nge tuluf e gamanman ni ma lunguy e gamanman ngay ya ku ma yal’uweg e saf ko kanawo’ nib fel’. Jehovah e rayog ni nge “yal’uwegdad”, sana u daken reb e walag ko ulung, ni ngan fol ko fonow u lan e Bible ni rayog ni nge thiliyeg rarogodad nib gel. Tin ni kub muun ngay e, Jehovah e rayog ni nge pi’ gelngidad ni ngad athamgilgad. (Filippi 4:13) U daken fare kan thothup, ma rayog ni nge pi’ ngodad e re “gelngin nem ni ir e ba th’abi gel.” (2 Korinth 4:7) Gelngin Got e rayog ni nge ayuwegdad ni ngad gelgad ko pi skeng ni k’aring Satan ni nge yib ngodad. (1 Korinth 10:13) Gathi ri be k’aring e gapas nga lanin’dad ni ngad nanged ni ke fal’eg Jehovah rogon ni nge ayuwegdad?

¹⁶ Arrogon, yugu demtrug oren e magawon ni gad ra pateg, ma dab darod riy ni goo gadad. Fa en Tagafaliydad e bay rodad, ni be ayuwegdad u boch e kanawo’ ni sana da uda nanged nib fel’ rogon ko som’on. Amu lemnag e n’en ni buch rok reb e piilal ni Kristiano ni kan pirieg ni ke yib e canser ko man’ey rok me yog ni gaar: “Nggog ni som’on e gu pirieg ni gu be lemnag ko ke damumuw Jehovah ngog fa kugub t’uf rok. Machane kug dugliy ni dab gu palog ku Jehovah. Tin riyul’ riy, ku gog e magafan’ rog ngak. Ma ke ayuwegeg Jehovah, ma ke gapaseg lanin’ug u daken e pi walag ni Kristiano. Boor i yad e kar weliyed murung’agen boch e magawon ni ke yib ngorad ko m’ar ma ke ayuwegeg. N’en ni kar rogned e ke yibnag ngan’ug ni dariy ban’en nib thil riy ko n’en ni ke buch rog. Ayuw ni kar pied ngog, nib mu un ngay e gol ni kar daged, e ke ayuwegeg kug nang ni dawori chalban Jehovah ngog. Arrogon, thingar gu ul’ul ni nggu chamgow e m’ar rog, ma da gu nang ko mang e ra buch. Machane rib mudugil u wan’ug ni bay Jehovah rog ma ra ul’ul ni nge ayuwegeg u fithik’ e pi skeng ni bayi yib ngog.”

“Ga Ma Ngongliy e Mur ni Fan Ngog”

17. Uw rogon ni ke weliy David murung’agen Jehovah u Psalm 23:5, ma mang fan ni de thil e re n’ey ko fare fanathin u murung’agen be’ ni ma gafaliy e saf?

¹⁷ Ke pi’ David e chiney e bin dalip i fan nib pagan’ ko ani be gafaliy: Jehovah e ma duruwiy  e pi saf rok, ma ma rin’ u boor e kanawo’. I yoloy David ni gaar: “Ga ma ngongliy e mur ni fan ngog ko gin ni ra guyeg urngin e pi toogor rog riy; ga ma liyef e gapgep nga lolugeg ya ga ma felan’ ngog ni ku gub, ga ma suguy e kap rog nge mada’ nga marichlen.” (Psalm 23:5) U lan e re verse ney, ma ke dag David ni fa en ni ma Gafaliy e ma pi’ e tin nib t’uf ma ma pi’ e ggan nge garbod ni boor. Fagali fanathin​—ko fa en tagafaliyey nge fa en ni ma pi’ e tin nib t’uf—​e de thil. Be’ ni ma gafaliy e saf e thingari nang e gin ni rayog ni nge pirieg boor e pan riy nge rran ni rayog ni nge unum e saf rok ya nge “dakuriy ban’en nga bayang ni nge yog ngorad.”​—Psalm 23:1, 2.

18. Mang e be dag ni Jehovah e ma pi’ e tin nib t’uf rodad?

¹⁸ Ma pi’ fa en ni ma Gafaliydad e tin nib t’uf rodad? Ri dariy e maruwar ko re n’em. Ay gum lemnag fel’ngin, nge oren, nge urngin e thin rok Got ni bay rodad e chiney. U daken fare tapigpig nib yul’yul’ mab gonop, e ma pi’ Jehovah ngodad boor e babyor nib manigil nge boor ban’en nib fel’ u nap’an e pi muulung, assembly, nge convention​—gubin ni be pi’ riy e tin nib t’uf ngodad ko tirok Got ban’en. (Matthew 24:45-47) Ri dariy bang ni rayog ni ngan chaariy e pi thin rok Got ney ngay. “Fare tapigpig nib yul’yul’ mab gonop” e kar yognaged bokum milyon ken e Bible nge babyor ni rayog ni ngan fanay ko fol Bible, ma pi babyor nem e bay ni kan fal’eg e chiney u 413 mit e thin. Jehovah e ke pi’ e pi thin rok Got ney ni boor kanawoen​—ni tabab ko “milik” ni aram e thin nu Bible nib mom, nge yan i mada’ ko “ggan nib el” ni aram e thin rok Got nib toar fan. (Hebrew 5:11-14) Angin ni ke yib, e nap’an ni ra yib e magawon ngodad ara ngad mel’eged ban’en, ma rayog ni ngad pirieged e n’en nib t’uf rodad. Uw e gad ra moy riy nfaanra dariy e pi thin rok Got ney rodad? Fa en ni ma Gafaliydad e riyul’ ni ir be’ ni ri ma pi’ e tin nib t’uf rodad!​—Isaiah 25:6; 65:13.

“Ma Naun Rom E bayi Mang Tabinaw Ngog”

19, 20. (a) U Psalm 23:6, mang pagan’ e ke dag David, ma uw rogon ni rayog ni ngada daged e re pagan’ nem? (b) Mang e gad ra weliy ko bin migid e article?

¹⁹ U tomuren ni ke lemnag e pi kanawo’ ko fa en ni ma Gafaliy nge Fa En ni ma pi’ e tin nib t’uf rok, me yog David ni gaar: “Fel’ngim ngog nge fanag t’uf rom e rib mudugil ni bay i un ngog i yan u n’umngin nap’an e yafas rog; ma naun rom e bayi mang tabinaw ngog ndariy n’umngin nap’an.” (Psalm 23:6) Ke non David u ba gum’ircha’ ni ke sug ko michan’ nge pining e magar​—be pining e magar u nap’an ni ra lemnag e n’en ni ke buch kafram ma be sap nga m’on u fithik’ e pagan’. David ni fa en ni i gafaliy e saf e ba pagan’, ya manang ni n’umngin nap’an ni be par nib chuchugur ko fa en ni ma Gafaliy e saf ni bay u tharmiy, ni bod rogon ni be par u naun Rok, ma yugu ri i par ni be ayuweg Jehovah.

²⁰ Ri gad be pining e magar ko pi thin ney nib fel’ ni bay u Psalm guruy ni 23. Ri ku dakuriy reb e kanawo’ nga bayang ni ke pirieg David ni nge weliy rogon ni ma pow’iy, ma be ayuweg, ma be duruwiy Jehovah e pi saf rok. Pi thin ney ni ke weliy David e kan chaariy nib fel’ rogon u lan e Bible ni nge pi’ e pagan’ ngodad ni ku rayog ni ngad sapgad ngak Jehovah ni ir e en ni ma Gafaliydad. Arrogon, u n’umngin nap’an ni gad ra par nib chuchugur ku Jehovah, ma ra ayuwedad ni bod rogon e en ni ma gafaliyey ni ma t’ufegey, “ndariy n’umngin nap’an.” Machane, gadad ni pi saf rok e maruwel rodad ni nga u darod u taabang ko fa en ni be Gafaliydad, ni Jehovah. N’en nib mu un ko re n’ey e gad ra weliy ko bin migid e article.

[Footnotes]

Ka Ga Manang?

• Mang fan nib puluw ni ke taareb rogon nag David Jehovah ku be’ ni ma gafaliy e saf?

• Uw rogon ni ma pow’iydad Jehovah u fithik’ e runguy?

• U daken mang kanawo’ e ma ayuwegdad Jehovah riy ni ngad k’adan’gad ko pi skeng ni ma yib ngodad?

• Mang e be dag ni Jehovah e ma pi’ e tin nib t’uf rodad?

[Study Questions]

[Picture on page 24]

Ma gafaliy Jehovah e pi saf Rok ni bod rogon be’ ni ma gafaliy e saf u Israel