Thin Rok Jehovah e Ba Fas

Tin Baga’ Fan ko Guruy ni Taareb ko Psalms

MANG e ba puluw ni nge mang fithingan ba ke babyor ko Bible ni n’en ni bay riy e baga’ ni be yog e sorok ko ani Sunmiydad, ni Jehovah Got? Dariy reb e fithingan ni kab puluw nge migid e Psalms, ara Ngan Pining e Sorok ku Got. Re ke babyor ney ni th’abi n’uw ko Bible e bay e tang riy ni kan tunguy nrib manigil ni be weliy murung’agen pi felngin Got ni yira ngat ngay nge pi n’en ni ma rin’ nib gel gelngin ma be weliy murung’agen boch e yiiy. Boor ko pi tang nem e be weliy e kireban’ ni i tay e piin nra yoloyed ko ngiyal’ ni yad be gafgow ko magawon. Pi n’en ni ur weliyed e nap’an ba ngiyal’ ni gonap’an reb e biyu’ e duw​—u nap’an e pi rran rok Moses nge yan i mada’ ko pi duw u thilin e 538 B.C. nge A.D. 1. Piin nra yoloyed e Moses nge David ni Pilung, nge ku boch e girdi’. Fare prist ni Ezra e ir e mil fan ngak ni nge yarmiy fare ke babyor ko tomur me par riy ni aram rogon.

Kab kakrom, ma fare babyor ko Psalms e kan kieg ni lal ulung i tang, ara guruy: (1) Psalms 1-41; (2) Psalms 42-72; (3) Psalms 73-89; (4) Psalms 90-106; nge (5) Psalms 107-150. Biney e article e be weliy e guruy ni som’on. Urngin e tang ko re guruy ney, ma kemus ni dalip e yoloy David ni Pilung nu Israel kakrom. Ani tunguy e Psalms 1, 10, nge 33 e dan nang.

“GOT ROG E IR E WAR ROG”

(Psalm 1:1–24:10)

Tomuren e bin som’on e psalm e be weliy nib felan’ e cha’ nra beeg e motochiyel rok Jehovah ma ma yib e felfelan’ riy ngak, ma bin l’agruw e be weliy murung’agen Gil’ilungun. a Baga’ ni yibe wenig ku Got ko re ulung i tang ney. Ni bod rogon ni bay ko Psalms 3-5, 7, 12, 13, nge 17, ma pi thin ni bay riy e be wenignagey ni ngan chuw ko pi toogor. Psalm 8 e dag feni ga’ Jehovah ni ngan taareb rogonnag nga feni achig e girdi’.

Be weliy murung’agen Jehovah ni en Taayuweg e girdi’ rok, ma i tangnag David ni gaar: “Got rog e ir war rog. Gu ra naf ngak.” (Psalm 18:2, NW) Jehovah e ni pining e sorok ngak ni ir e Tasunmiy ma ta pi’ e Motochiyel ko Psalm 19, bod ni ir e Taayuw ko Psalm 20, ma ir e Taayuw ko Pilung rok ni kan dugliy ko Psalm 21. Psalm 23 e be weliy ni ir e ani Baga’ ko Tachugol saf, ma Psalm 24 e be weliy ni ir fare pilung nib gilbuguwan.

Fulweg u Boch e Deer ko Bible:

2:1, 2​—Mang e “n’en nib m’ay fan” ni yugu be yog e pi nam? Fare “n’en nib m’ay fan” e aram e n’en ni yugu be lemnag e pi am ko girdi’ ni nge par mat’awrad. Re n’ey e ba m’ay fan ya n’en nib m’agan’rad ngay e mudugil ni dabi fel’. Rayog ko pi nam ni ngara athapeged ni ngar gelgad u nap’an ni yad ra “togopuluw ku Jehovah nge piin ni kan dugliyrad”?

2:7​—Mang e “motochiyel rok Jehovah”? Re motochiyel ney e fare m’ag ni fan nga ba Gil’ilungun, ni ke fal’eg Jehovah u thilrow Fak, ni Jesus Kristus.​—Luke 22:28, 29.

2:12​—Mang kanawo’ e rayog ni pi pilung ko pi nam e ngar “frayed owchen fak”? Nap’an e Bible, ma fray owchey e ban’en ni ma dag e tha’ u thiliy nib fel’ nge yul’yul’. Ireray reb e kanawo’ ni ma pining  e magar ko girdi’ ni ke yib. Pi pilung nu fayleng e yibe tay chilen ngorad ni ngar frayed owchen Fak​—ni aram e, ngan pining e magar ngak ni ir fare Messiah ni Pilung.

3:superscription​—Mang fan fare thin ni kan tay u daken boch e psalms? Fare thin ni kan tay u daken boch e psalms e yu ngiyal’ ma ma yog ko mini’ e yoloy fa mini’ e pi’ murung’agen rarogon e ngiyal’ nni tunguy, fare psalm ni bod rogon ko Psalm 3. Fare superscription ara fapi thin ni kan tay u daken boch e psalms e ku ra weliy fan ara rogon i fanay fare tang (Psalms 4 nge 5) nge ku rogon ni yibe fil e musik riy (Psalm 6).

3:2​—Mang e “Selah”? Re bugithin ney e baga’ ni be yip’ fan ni ngan tal buchuuw min fal’eg i lemnag, demtrug ko tang ni goo tang fa tang nge musik. Re n’en nem e kan fanay ni fan ni ngari tamilang fan e n’en ni ka fini yigi i m’ay i yon’. De t’uf ni ngan beeg nib ga’ lamay e re bugithin ney u nap’an ni yibe beeg e Psalms ko girdi’ ni yoor.

11:3​—Mang e pi def ni kan buthug? Pi def ney e def ni be gif e girdi’ nga daken​—ni aram e motochiyel, nge yaram, nge mat’aw. Nap’an nra wagey e pi n’en ney, ma aram e dabki yaram e par ko girdi’ ma dakuriy e tin nib yal’uw. Tan e tinem e par e, “en mmat’aw” e thingari pagan’ ni polo’ ngak Got.​—Psalm 11:4-7.

21:3​—Mang e baga’ fan u murung’agen “ba teeliyaw ni gol ni kan beechnag”? Dan weliy ko fare teeliyaw e ba riyul’ fa ba fanathin ni be dag feni sorok David ni i gel ko mahl ni boor yay. Machane, re verse ney e yiiy riy e be sor fan ko teeliyaw ko pilung ni yog ngak Jesus u pa’ Jehovah ko duw ni 1914. Fare n’en ni fare teeliyaw e ni fal’eg ko gol e be yip’ fan ni gagiyeg rok e i re bin th’abi fel’.

22:1, 2​—Gur mang fan ni lemnag David ni ke digey Jehovah? I par David u tan e mochuch nrib gel ni k’aring e pi toogor rok me par ‘gum’irchaen ni ke bod e kindel ni be ranran nga fithik’ i dow.’ (Psalm 22:14) Ere rayog ni nge lemnag ni gowa ke digey Jehovah. Nap’an ni kan tining Jesus nga baley i gek’iy miki lemnag ni aram rogon. (Matthew 27:46) Thin rok David e be dag rogon e n’en ra rin’ e girdi’ ko gin ke taw ngay ko kireban’. Machane, meybil rok ni kan yoloy ko Psalm 22:16-21, e ba gagiyel riy ni dawori digey e michan’ rok ngak Got.

Tin Gad Ra Fil Riy:

1:1. Chag ngak e piin nde t’uf Jehovah rorad e thingar ni pilo’ riy.​—1 Korinth 15:33.

1:2. Thingar dab da paged reb e rran nga yan ni dab da lemnaged e tirok Got ban’en.​—Matthew 4:4.

4:4. Nap’an ni gad ra damumuw, mab gonop ni ngad kol ayuwgad nga blowthdad ni nge dab dogned ban’en nra tomur riy ma gad kalngan’dad.​—Efesus 4:26.

4:5. Pi maligach rodad ngak Got e “pi maligach ko tin nib mat’aw” ni kemus ni faanra mat’aw e lem rodad ma ngongol rodad e ke taw nga rogon e motochiyel rok Jehovah.

6:5. Ku mang reb i fan ni kab fel’ boch ni ngan adag ni nga un par ni yib fas?​—Psalm 115:17.

9:12.Jehovah e ma sapnag e racha’ ni kan puog nbochan ni ngan gechignag e piin kireb ya kar puoged e racha’, machane ma lemnag e “piin ni ma tolul ni kar gafgowgad.”

 15:2, 3; 24:3-5. Tin riyul’ e Kristiano e thingar rogned e thin nib riyul’ ma dabra micheged ban’en nde riyul’ ma dabra t’ared e thin nga daken be’.

15:4.Faanra dawor da nanged ni kada micheged ban’en nib togopuluw ko thin nu Bible, ma thingar da rin’ed nrogon rayog rodad ngada lebguyed e n’en ni kada micheged, ni yugu ra ba mo’maw’ ni ngan rin’.

15:5.Gadad e pi taliyor ngak Jehovah e ba t’uf ni ngad kol ayuwgad ni dab u da kirebniged rogon i fanay e salpiy.

17:14, 15. “Girdi’ ko biney e m’ag” e kar pied i yad ni polo’ ni nga ra fal’eged rogon e par rorad nib fel’, mar tababnaged e tabinaw rorad, ma ngar ted ban’en ni fan ngak pifakrad biid. N’en nib m’on u wan’ David e nge fal’eg e tha’ u thilrow Got ni ‘fan ni nge guy owchen’ ara nge fel’ u wan’ Jehovah. Nap’an ni “nang” e pi n’en ni ke micheg Jehovah, ma David e ‘ra fel’ u wan’ ni nge guy yaan,’ ara nge felfelan’ ni bay Jehovah rok. Ere, gathi ngad boded David ngad tedan’dad ko tirok Got e taw’ath?

19:1-6. Faanra pi n’en ni kan sunumiy, ni dabiyog ni non ara weliy fan ban’en, e be pining e sorok ngak Jehovah, ere gadad nrayog ni ngada lemgad, ma rayog ni ngada nonad ma ngad liyorgad e u feni gel nrayog ni ngad rin’ed ni aram rogon?​—Revelation 4:11.

19:7-11. Pi n’en ni be yog Jehovah nib t’uf​—e rib fel’ ngodad!

19:12, 13. Oloboch nge fonowan’ e denen nthingarda kol ayuwgad riy.

19:14. Gathi kemus ni thingar u da lemniged rogon e n’en ni gad ma rin’ ya nga ku u da lemniged e n’en gad ma yog nge n’en gad ma lemnag.

“BOCHAN E YUL’YUL’ ROG MA KAM AYUWEGEG”

(Psalm 25:1–41:13)

I yog David u lan fa gal ni som’on e psalm ko re ulung i tang ney ni ri baadag ni nge par nib yul’yul’ ku Got! I tang ni gaar, “Me gag, e fithik’ e yul’yul’ rog e bay u gu wan riy.” (Psalm 26:11) U lan e meybil rok ni fan ko ngan n’ag fan e denen, me yog ni riyul’ ni gaar: “Ngiyal’ ni baaram ndawor gu weliy e denen rog ngak Somol e m’ay gelngig ni bochan e meyor ni gu tay ni kadbul nge mada’ ko nep’.” (Psalm 32:3) I pi’ David e pagan’ ngak e piin ni yad ba yul’yul’ ngak Jehovah ni gaar: “I Somol e ma matanagiy e piin ni yad mmat’aw, ma ma motoyil ngorad ko tin ni yad ma wenignag ngak.”​—Psalm 34:15.

Rib ga’ fan e fonow ni kan pi’ u lan e Psalm 37 ngak piyu Israel kakrom nge ngodad, ni gad be par ko tin “tomuren e rran” ko re m’ag ney! (2 Timothy 3:1-5) Yiiy ni be weliy rogon Jesus Kristus, e yog e Psalm 40:7, 8 ni gaar: “Gub aray; fonow rom ngog e bay u lan e babyor ko Motochiyel rom. Got rog, ri gub adag ni nggu rin’ e tin nib m’agan’um ngay! Thin rom e be par u fithik’ i lanin’ug.” Bin ni tomur e psalm ko fa tin kan kunuy e murung’agen ni ning David e ayuw rok Jehovah u nap’an fapi duw nib gel e magawon riy u tomuren e denen nir tayew Bath-sheba. Me tang ni gaar: “Me gag e bochan e yul’yul’ rog ma kam ayuwegeg.”​—Psalm 41:12, NW.

Fulweg u Boch e Deer ko Bible:

26:6​—Uw rogon ni gad, bod David, ko fanathin ni gad be yan gad be liyeg e altar rok Jehovah? Fare altar e be yip’ fan nib m’agan’ Jehovah ni nge adag fare biyul ni maligach rok Jesus Kristus ni fan ni ngan biyuliy e girdi’. (Hebrews 8:5; 10:5-10) Gad be liyeg e altar rok Jehovah ni fan e gad be maruweliy e michan’ rodad ko re biyul nem.

29:3-9​—Mang e be dag yaan ni yibe taarebnag laman Jehovah ko dirra’ nib gel ni be k’aring ngan ngat ngay u nap’an ni be yan? Kemus ni: gelngin Jehovah ni yira ngat ngay!

31:23​—Uw rogon ni be’ nib tolangan’ e yira pi’ puluwon nib pag rogon? Fare puluwon u roy e be yip’ fan e gechig. Be’ nib mat’aw e ma yog ngak puluwon e oloboch ni ma ta’ nde lemnag ni fonow ni yib rok Jehovah. Bochan be’ nib tolangan’ e der ma chel nge pi’ keru’ ko tin nib  kireb ni be rin’ ma aram e yira pi’ puluwon nib pag rogon ni gechig nib gel.​—Proverbs 11:31; 1 Peter 4:18.

33:6; foonote. Mang e “gelngin e yafas” ara “athon l’ugun” Jehovah? Re gelngin ney e aram gelngin Got ni ma maruwel, ara kan ni thothup, ni i fanay nge sunumiy fare tharmiy. (Genesis 1:1, 2) Yima yog ni athon l’ugun, ya bochan ni bod ba gelngin nib gel, nrayog ni ngan pi’ nge yan nge ngongliy boch ban’en nga orel.

35:19​—Mang e be yip’ fan e wenig rok David ni dab ni pag e piin ni yad be fanenikay ni ngar t’ared owcherad? Fare ngan t’ar owchey e be yip’ fan ni pi toogor rok David e yad be felfelan’ ni be fel’ rogon e pi n’en ni yad be lemnag nib tagan nib togopuluw ngak. I wenignag David ni dabi buch e re n’ey.

Tin Gad Ra Fil Riy:

26:4. Gad ba gonop ni ngad pilo’gad ko chag ngak e piin ni yad be mithag rarogorad u lan e Internet chat room, nge piin nu skul fa piin nu tabon e tamaruwel ni yad ma dake yad e fager rodad ni ban’en nde riyul’, piin ni kar digeyed e tin riyul’ yad be dake yul’yul’, nge piin l’agruw mit e par ni yad ma par riy.

26:7, 12; 35:18; 40:9. Thingar u da pininged e sorok ngak Jehovah u fithik’ e yoor ko pi muulung ko Kristiano.

26:8; 27:4. Ba t’uf rodad ni ngauda uned ko pi muulung ko Kristiano, fa?

26:11. Nap’an ni be yog e mudugilan’ rok ni nge par nib yul’yul’ ma ki wenignag David, ni nge fel’ biyay u wan’ Got. Arrogon, rayog ni ngad pired ni gadad ba yul’yul’ ni yugu aram rogon ni daworda flontgad.

29:10; footnote. Jehovah ni be par u daken e “ran ni baga’ yang,” ara “day u tharmiy,” e be yip’ fan ni mmil suwon gelngin ngak.

30:5. Reb i felngin Jehovah nib gagiyel e t’ufeg​—gathi damumuw.

32:9. Jehovah e dabun ni ngad boded e os ara garbaw ni ma fol ko gaf ni kan m’ag nga l’ugun ara dimow. Ya, baadag ni gadad e ngada mel’eged ni ngada folgad rok nbochan e kada nanged fan e n’en nib m’agan’ ngay.

33:17-19. Dariy reb e m’ag ni ke fal’eg e girdi’ ndemtrug feni gel, nrayog ni ngebnag e yafas. Thingar da pagan’dad ngak Jehovah nge yaram ko Gagiyeg rok.

34:10. Rib fel’ e re n’ey ngak e piin ni yad be tay nib m’on e Gil’ilungun ko yafas rorad!

39:1, 2. Nap’an ni ra gay e piin nib kireb ni nge yib tapgin ni ngar kirebnaged e piin taareb e michan’ rodad, ma gad ba gonop ni ngada ‘kol ayuwgad nga l’ugundad’ ma gad th’ab gulungdad.

40:1, 2. Lagan’ ngak Jehovah e rayog ni nge ayuwegdad ko kireban’ ni gowa kada bad nga wuru’ fare “low ni goo bar.”

40:5, 12. Dariy reb e gafgow ara oloboch ku be’, ndemtrug feni yoor, nra gel ngodad ni faanra dab da paged fare n’en nib riyul’ ni tow’ath rodad nib ‘yoor ndabiyog i theeg.’

“Pining e Sorok Ngak Jehovah”

Ri ma fal’eg lanin’uy ma ma pi’ gelngiy fa 41 i psalm ko tin som’on ni kan kunuy! Demtrug ko gad be gafgow ko pi skeng ara gafgow u ba nangan’ rodad nib kireb, ma rayog ni nge yib gelngidad nge athamgil nga lanin’dad ko giney ko Thin rok Got nib gel gelngin. (Hebrews 4:12) Pi psalm ney e bay riy e thin ni be pi’ e fonow nib manigil ko par. Yima micheg ngodad nyugu demtrug rogon e magawon ni gad ra pirieg ma dabi pag dad Jehovah.

Tin som’on ni kan kunuy ko psalm e yani mus ko thin ni gaar: “Ngan pining e sorok ngak Jehovah ni fare Got nu Israel ndariy n’umngin nap’an. Amen nge Amen.” (Psalm 41:13, NW) Tomren ni yira lemnag e pi n’em, ma gathi be k’aringdad ni ngad pininged e sorok ngak Jehovah?

[Footnote]

[Blurb on page 30]

Faanra pi n’en ni kan sunumiy ndariy e yafas rorad e yad be pining e sorok ngak Jehovah, ma gadad e rayog ni ngad rin’ed ni ka boor ko tin ni rayog rorad!

[Picture on page 28]

I David e tunguy e tin yoor ko fa 41 i psalms ni som’on

[Picture on page 29]

Ga manang ko bin ngan e psalm e be dag yaan Jehovah ni ir e bin Th’abi Ga’ e Tachugol saf?

[Picture on page 31]

Dab mu pag reb e rran nge yan ni dab mu lemnag e tirok Got ban’en

[Picture Credit Line on page 28]

Stars: Courtesy United States Naval Observatory

[Picture Credit Line on page 30]

Stars, pages 29 and 30: Courtesy United States Naval Observatory

[Picture Credit Line on page 31]

Stars: Courtesy United States Naval Observatory