Boch E Fafel Nib Fel’ Ni Ma Felfelan’nagey

“Demtrug e n’en ni gimed ra rin’, ndemtrug ko ngam abichgad ara ngam garbodgad, ma urngin ni ngam rin’ed ni fan e nga nog e sorok riy ngak Got.”​—1 KORINTH 10:31.

1, 2. Mang fan ni boch ban’en ni yima rin’ ni ma k’aring e felfelan’ e rayog ni ngan lemnag ni ir reb e “tow’ath rok Got,” machane mang ginang e be pi’ e Bible riy?

 BAGA’ ni gad baadag ni ngad rin’ed ban’en ni ra yibnag e felfelan’ ngodad. Jehovah, ni Got rodad, ni ba felfelan’ e baadag ni ngad felfelan’gad ko yafas rodad, ma ke pi’ boor ban’en ni nge yib e felfelan’ ngodad riy. (1 Timothy 1:11; 6:17) Solomon ni Pilung mab gonop e ke yoloy ni gaar: “Ere kug nang ni n’en ni nge rin’ be’ . . . e nge par nib felan’ . . . gadad gubin ndabi siy ni ngad abichgad ma gadad garbod nge felan’dad ko tin ni kad maruweliyed; ya pi n’ey ni gubin e tow’ath rok Got ngodad.”​—Eklesiastes 3:12, 13.

² Ngan tal ngan yaliy e maruwel ni kan ngongliy nib fel’ e ma yibnag e felfelan’, ni baga’ ni nap’an ni gad be chag ngak e girdi’ u lan e tabinaw rodad nge pi tafager rodad. Re felfelan’ ney e ba puluw ni ngan lemnag ni ir reb e “tow’ath rok Got.” Arrogon, bochan ni en Ta Sunmiy e ma pi’ boor ban’en ngodad ma re n’ey e der pi’ mat’awdad ni ngad uned ko felfelan’ nib pag rogon. Bible e be yog nib kireb e chingaw, nge abich ni ke pag rogon, nge ngongol ni darngal, ma be ginangdad ni girdi’ ni ma rin’ e pi n’em e “dabiyog ngorad e gin suwon Got.”​—1 Korinth 6:9, 10; Proverbs 23:20, 21; 1 Peter 4:1-4.

3. Mang e ra ayuwegdad ngada pared nib od ko tirok Got ni be l’agan’dad ko fare rran rok Jehovah?

³ Ngiyal’ ney ko tin tomuren e rran ni ke mo’maw’ e par, ndawori buch ba ngiyal’ ni aray rogon, ma pi Kristiano e mo’maw’ rorad ni ngar pired ni yad ba gonop ni dab ra uned ko n’en ni yibe rin’ ko re fayleng ney nib kireb. (John 17:15, 16) Kan weliy u m’on, ni girdi’ ko re mfen ney e “bayi t’uf e fafel rorad me tomur Got u wan’rad” da ur ‘lemnaged’ e mich riy ni ke chugur fare “gafgow nib ga’.” (2 Timothy 3:4, 5; Matthew 24:21, 37-39) I ginang Jesus pi gachalpen ni gaar: “Mu ayuwgad, ma dab mpaged gimed nguum pired ni baga’ ni mur ni ke pag rogon nge muun rrum e gimed be maruweliy, nge pi n’en ni ma magafan’uy ngay ko biney e tamilang, ya richey mi gimed da’da’ ko re Rran nem ni ke taw ngomed. Ya ra taw ngak urngin e  girdi’ nu fayleng ni bod rogon ba wup ni pangthal.” (Luke 21:34, 35) Bochan ni gadad e pi tapigpig rok Got, ma ke mudugilan’dad ni ngad folgad u rogon ni be ginangdad Jesus. Dab da boded e girdi’ nu fayleng ni bay u toobdad ni yad ba kireb, gadad be athamgil ni ngada pared nib od ko tirok Got ban’en nguuda lemnaged fare rran rok Jehovah.​—Zefaniah 3:8, NW; Luke 21:36.

4. (a) Mang fan nib mo’maw’ ni ngan pirieg e tin nib fel’ e fafel? (b) Mang e fonow ni yira pirieg u Efesus 5:15, 16 ni gad baadag ni ngad folgad riy?

⁴ Ngan par nib palog ko ngongol ko fayleng e de mom, ya fare Moonyan’ e ke guy rogon ni ngari adag e girdi’ nge mom ni ngan un ngay. Rib mo’maw’ ni faanra ngada gayed e fafel ni ngan felfelan’ ngay. Fayleng e chiney e baga’ ni ma ognag e “tin be yim’ e dowef nbochan.” (1 Peter 2:11) Fafel nib kireb e rayog ni ngan guy u fithik’ e yoor, ni mus nga lan e tabinaw ma ba’ ko babyor, nge TV, nge Internet, nge kachido. Ere, Thin rok Got e be fonownag e piin Kristiano u fithik’ e gonop ni gaar: “Ere um ayuwgad u rogon e ngongol romed. Dab um ngongolgad ni bod e girdi’ ndawori tamilangan’rad, machane nguum ngongolgad ni bod rogon e girdi’ nib gonop. Urngin yay nra mab e kanawo’ ngomed ma ngam maruwelgad ngay ni fan ko tin nib fel’, ya tiney e rran e mmo’maw’.” (Efesus 5:15, 16) Kari mus ni faan gad ra fol ko pi fonow ney ma riyul’ ni dab da l’aggad ko felfelan’ nra kirebnagey, ara adbey e tayim rodad, maku ra kirebnag e tha’ u thildad Jehovah, ma gad yim’ ko tomur!​—James 1:14, 15.

5. U uw e gadad ra fek e toffan rodad riy ni baga’?

⁵ Bochan ni pi Kristiano e yad ma par ni boor pa’ u puluwrad, ma yad manang ni ba t’uf e fafel rorad yu ngiyal’ ni fan ko felfelan’. Tin riyul’ riy, e fare thin u Eklesiastes 3:4 e be yog ni, bay “ngal’an ni nge felan’uy” nge “ngal’an ni ngan churu’.” Ere Bible e dar yog ni fafel e ma adbey e tayim. Machane fafel e susun ni nge felfelan’nagdad, ma gathi nge kirebnag e tha’ u thildad Got ara magawonnag e maruwel rodad ni fan ko tirok Got ban’en. Pi Kristiano ni kar ilalgad ko tirok Got e yad manang ni ba gel e felfelan’ ni ma yib ko pi’ ban’en. Kar m’oneged e tin m’agan’ Jehovah ngay u lan e yafas rorad ma ‘kar pirieged e toffan’ nbochan e ke fel’ u wan’rad fare mat’ rok Jesus nib mom.​—Matthew 11:29, 30; Acts 20:35.

Ngan Mel’eg e Tin nib Fel’ e Fafel ni Ngan Felfelan’ Ngay

6, 7. Mang e ra ayuwegem ngam turguy e tin nib fel’ ara tin de fel’ e fafel?

⁶ Uw rogon ni gad ra nang ko faanra ffel’ mit e fafel ni fan ko reb e Kristiano fa danga’? Pi gallabthir e yad ma pow’iy pi fakrad, ma ma pi’ e piin ni piilal e ayuw nfaanra ba t’uf. Riyul’, nde t’uf ni nge yog be’ ngodad ni mmit e babyor, ara kachido, ara gosgos, ara churu’, ara tang e ba kireb. I yog Paul ni “piilal . . . e kar filed rogon ni ngar nanged e tin nib fel’ ko tin nib kireb.” (Hebrews 5:14; 1 Korinth 14:20) Bible e be pi’ kenggin e motochiyel ni be pow’iyey. Nangan’ rom ni kan skulnag ko Thin rok Got e ra ayuwegem ni faan ga ra motoyil ngay.​—1 Timothy 1:19.

⁷ Ke yog Jesus ni ra “ba ken e gek’iy ma yima poy u wom’engin ni ma yib riy.” (Matthew  12:33) Faanra ba mit e fafel e ma k’aringey ni ngan adag e cham, nge ngongol ni darngal, ara pig, ma ba t’uf ni ngan siyeg. Maku dabi fel’ ni faanra kirebnag e yafas ku be’ ara fithik’ i dow, ara k’aring e magawon ko salpiy ara warnag laniyan’, fa k’aring boch e girdi’ nge war e michan’ rorad. Ke ginangdad apostal Paul ni faanra kad maad’adnaged e nangan’ rok pi walagdad, ma aram e kad denengad. I yoloy Paul ni gaar: “Ereray rogon ma aram e ga be denen nib togopuluw ngak Kristus ni fan e ga be denen nib togopuluw ngak pi girdien Kristus ni aram pi walagem, ma ga be maad’adnag lanin’rad ni kab meewar. Faanra ggan e ra pingeg walageg nge denen, ma gathi ku ra gu longuy e ufin bayay, ni fan e nge dab gu pingeg walageg nge mul nga fithik’ e denen.”​—1 Korinth 8:12, 13.

8. Mang boch e riya’ ni bay nfaanra ni fafel ko electronic games nge ngan yaliy e kachido?

⁸ Kantin e boor mit e electronic games riy nge kachido. Boch e yima fafel ngay ni dariy e kireb riy, machane electronic games e boor ban’en ni yima rin’ riy nib togopuluw ko Bible. Riyul’ ni gathi ireray e fafel ndariy e kireb riy ni faanra be dag e girdi’ ni be cham nge li’ be’ nge yim’ ara par ni ke mugutgut ara nge un ko ngongol ni de yalen! Jehovah e ma fanenikay e piin “baadag e cham.” (Psalm 11:5, NW; Proverbs 3:31; Kolose 3:5, 6) Faanra mit e fafel e ma k’aring e chogow ara damumuw, ara magawonnag lanin’um, ara adbey e tin baga’ fan ko tayim rom, ma ba t’uf ni ngam lemnag rogon nra kirebnag e michan’ rom ma gguy rogon ngam thilyeg boch ban’en nib papey.​—Matthew 18:8, 9.

Rogon ni Rayog ni Nge Fel’ u Wan’dad e Fafel nib T’uf ma Ffel’

9, 10. Mang e rayog ni nge rin’ e piin ni ma turguy ban’en u fithik’ e gonop nge yog nra yognaged e tin nib t’uf rorad ko fafel?

⁹ Yu ngiyal’, e ma fith boch e Kristiano ko: “Mang e tin ba fel’ e fafel? Yooren e tin ni ma ognag e fayleng e de puluw ko motochiyel u lan e Bible.” Riyul’ ni fafel nib fel’ e rayog ni ngan pirieg, machane ba t’uf ni ngan athamgiliy. Ba t’uf ni ngan fal’eg i lemnag u m’on, ni baga’ ni gin nib mil fan ko gallabthir. Boor fel’ngin e fafel ni yima pirieg u lan e tabinaw ngu lan e ulung. Abich ni de gurgur ma yibe sabethin ni yibe weliy e tin ni kan rin’ u reb e rran ara boch e thin nu Bible e ma k’aring e felfelan’ ma ma gelnigey. Maluk u maday, nge gosgos nib fel’ e rayog ni ngan yarmiy. Fafel ni aram rogon e bay fel’ngin ma ma k’aring e felfelan’.

¹⁰ Reb e piilal nge leengin ni bay dalip e bitir rorow e ke lungurow: “Nap’an ni kab bitir pi fakmow ma gamad ma mel’eg u taabang e gin ni nggu warod ngay ko milekag. Yu ngiyal’, ma gamow ma pag e bitir romow ngar pininged e fager rorad nib fel’ ni nge un ngomad ko milekag ma gamad ma felfelan’. Kan nang e tin ni baga’ fan u wan’ pi fakmow. Ba’ yu ngiyal’, ni gamad ma pining boch e fager u lan e ulung nga tabinaw romad. Gamad ma abich ma gamad ma ta’ boch e gosgos u wen. Yu ngiyal’ e gamad ma yan u karrow ma gamad ma yan u but’ nga burey, ma aram e ngiyal’ ni gamad ma fil murung’agen e tin ni ke sunmiy Jehovah.”

11, 12. (a) Mang e rayog ni ngam rin’ nge yog ni mu uneg boch e girdi’ ngay u nap’an ni ga be yarmiy mit i fafel ni yima felfelan’ ngay? (b) Miti mang mur ni boor e girdi’ ni darur paged talin?

 ¹¹ Ngiyal’ ni ga be yarmiy rogon e fafel ma rayog ni ngam uneg boch e girdi’ fa boch e tabinaw ngay? Ni bod, e piin ni ke yim’ figirngin, nge piin muchugbil, ara tabinaw ni taareb e gallabthir riy, ni ba t’uf ni ngan pi’ e athamgil nga laniyan’rad. (Luke 14:12-14) Maku rayog ni ngam uneg buchuuw e girdi’ ni kab beech ko ulung, machane ngam kol ayuw ni nge dab mu pining be’ nib kireb pangin. (2 Timothy 2:20, 21) Faanra piin nib m’ar e ba mo’maw’ rorad ni nga ranod nga bang, ma sana rayog ni ngan yarmiy ba ngiyal’ ngan fek boch e ggan nga tabinaw rorad ngan abich u taabang.​—Hebrews 13:1, 2.

¹² U nap’an e abich nib achichig, e yima rung’ag ni ma weliy boch e girdi’ rogon ni kar manged e Kristiano, min nang e n’en ni ke ayuwegrad ke yog ni ngar pired ni yad ba yul’yul’ ku Got e dabiyog ni ngan pag talin. Kenggin e thin ko Bible e rayog ni nge weliy, e girdi’ ni kan piningrad nib muun e bitir ngay. Sabethin ni aram rogon e rayog ni nge pi’ e athamgil nga laniyan’ yugu boch e girdi’ ndariy be’ nra kirkireb riy.

13. Uw rogon ni i dag Jesus nge Paul rogon ni ngan gol ngak e girdi’?

¹³ I dag Jesus rogon ni ngan dag e gol ngak e girdi’. Gubin ngiyal’ ni ma weliy murung’agen e tirok Got ban’en. (Luke 5:27-39; 10:42; 19:1-10; 24:28-32) Tin som’on i gachalpen e ur folwokgad rok. (Acts 2:46, 47) I yoloy apostal Paul ni gaar: “Ri gub adag ni nggub gguymed nggu pi’ e thin rok Got ngomed nge gelnagmed. N’en ni gu be lemnag e ra fel’ rogomed riy, ma er rogon gag nra fel’ rogog riy ni baaray rogon: ra fel’ rogomed ko michan’ rog ma ra fel’ rogog ko michan’ romed.” (Roma 1:11, 12) Taareb rogon, ma ngiyal’ ni gadad ra chag nga taabang ni ngan fafel e susun ni ngan sabethin ni ngan pi’ e athamgil nga laniyan’ yugu boch e girdi’.​—Roma 12:13; 15:1, 2.

Boch Ban’en nib T’uf ni Ngan Lemnag Min Kol Ayuwngin

14. Mang fan ni de fel’ e mur nib ga’?

¹⁴ Mur ni baga’ ni yima tay e gathi rib fel’ ya mo’maw’ rogon ni ngan gagiyegnag. Ba ngiyal’ ni dabi magawonnag e maruwel ko tirok Got, ma boch e tabinaw e rayog nra dugliyed ni nga ranod ko fafel u taabang ara ur gosgosgad ndariy e tagenging riy. Faanra bay e piin ni piilal, nge ministerial servant, nge boch e girdi’ ni ke ilal ko tirok Got u nap’an fare mur, ma yad ra dag e kanawo’ nib fel’ ma fare mur e ra aw nib manigil.

15. Mang fan ni faanra nge ta’ be’ reb e mur ma kub t’uf ni nge yal’uweg gubin ban’en riy?

¹⁵ U nap’an fare mur, ma piin ni ma yarmiy e dabi fek yathin e tin nib t’uf ni ngan rin’. Yugu aram rogon ni ga be felfelan’ ya ke yib e girdi’ nga tabinaw rom, gathi ra kireban’um ni faan ga ra nang nbochan ni da mu tiyan’um ma ke magawon e tafinay rok be’ nbochan e tin ke buch u lan e tabinaw rom fa? Mu lemnag fare kenggin e motochiyel ni kan weliy u Deuteronomy 22:8, (NW). Piyu Israel e faan yad ra toy reb e naun ma ba t’uf ni ngan fal’eg e yoror u taban e chigiy u lang, ma aram e gin yima rin’ ban’en riy u nap’an nra yib e girdi’ nga tabinaw. Mang fan? “Ya nge dab mu tay e kireb nga daken e naun rom ni bochan e racha’ ya rayog ni nge mul be’ riy nga but’.” Ere taareb rogon, n’en ni ga ra rin’​—ndariy e motochiyel riy nib gel e susun nra yororiy girdien fare mur ni nge dabi kireb e michan’ nge dowef rorad.

16. Mang e yira kol ayuwngin nfaanra ngan pi’ e alkul ko ngiyal’ ni bay e mur?

 ¹⁶ Faanra bay ban’en ni yira unum ni bay e alkul riy ni yira pi’ ko fare mur ma thingar ni kol ayuw. Boor e Kristiano ni ma dugliy ni yira pi’ e alkul ni kemus ni faanra rayog ni ngara guyed e n’en yibe pi’ ngak gubin e girdi’. Susun dariy ban’en ni ngan pag ni ra magawonnag laniyan’ boch e girdi’ ara wawliy be’ nge unum nge pag rogon. (Efesus 5:18, 19) Bochan boch ban’en, ma boor e girdi’ ni ma un ko boch e mur e yad ma turguy ni ngar paloggad ko alkul. Bay boch e nam ni bay e motochiyel riy nib mudugil yangaren e piin ni ma unum e alkul, ma pi Kristiano e yad ma fol ko motochiyel ko am ni yugu demtrug feni kaygi gel.​—Roma 13:5.

17. (a) Faanra bay e musik u nap’an e mur, ma mang fan ni ani ke tay e mur e thingari fal’eg i mel’eg? (b) Faanra bay e churu’ riy, ma uw rogon ni nge par nib fel’ ma de pag rogon?

¹⁷ En ni ke ta’ fare mur e ra turguy ko miti mang musik, nge churu’, ara fafel nib m’ag nga kenggin e motochiyel ko Kristiano. Ra be’ ma miti musik ni baadag, ma boor mit e musik ni bay. Ya, ngiyal’ ney boor mit e musik ni ma mon’eg e lem ni ngan togopuluw, nge ngongol ni darngal, nge cham. Ere rib t’uf ni ngan mel’eg nib fel’ rogon. Musik nib m’ag ni ngan fanay e de t’uf ni kaygi sumunguy ara kaygi sagaal, maku de fel’ e tin ma k’aring e ar’ar, ma kaygi ga’ lingan. Ngan kol ayuw ndab ni pi’ mat’awun be’ ni nge mel’eg e musik ndawori nang fan feni t’uf ni ngan tay e musik u reb e lingan nde pag rogon. Churu’ ni kireb e ma pug e ar’ar, ma de m’ag ko Kristiano.​—1 Timothy 2:8-10.

18. Uw rogon nra ayuweg e pi gallabthir pi fakrad nfaanra ngar gagiyegniged e n’en ni yad ra rin’ u nap’an reb e mur?

¹⁸ Pi gallabthir ni Kristiano e ba t’uf ni ngar nanged ko mang e yira rin’ ko mur ni kan pining e bitir rorad ngay, ma baga’ nra fel’ ni ngar uned ngorad. Bay e kireban’ riy, ya boch e gallabthir e kar paged pi fakrad kar uned nga boch e mur ni dariy be’ ni be gagiyegnag ma boor i yad e ke un ko ngongol ndarngal ara ngongol nde m’ag ko Kristiano. (Efesus 6:1-4) Mus ko piin fel’ yangaren ni ke ilal e lem rorad, maku ba t’uf ni ngan ayuwegrad ngar “pared u urel ko tin ni ma ar’arnag e piin ni pagel.”​—2 Timothy 2:22.

19. Mang e n’en nra ayuwegdad ni ngada tayan’dad ko tin susun ni “ngan mon’eg”?

¹⁹ Boch ban’en ni nfin munmun min rin’ ni bay e felfelan’ riy nge fafel ni ma yibnag e felfelan’ e rayog ni nge gelnag e felfelan’ ko yafas. De siyeg Jehovah e felfelan’ rodad, machane bin riyul’ riy e gadad manang ni tinem e fafel e dabi ayuwegdad ko tirok Got ban’en. (Matthew 6:19-21) Ke ayuweg Jesus pi gachalpen ni ngar nanged fan ni ‘ngan m’oneg u wan’uy e gagiyeg rok [Got] nge tin nib m’agan’ ngay’ e ir e baga’ fan ko yafas, ma gathi n’en ni ngan kay ara ngan garbod ngay ara mad ni nga nin’, “ereray e pi n’en ni gubin ngiyal’ ma be nameg e piin ni yugu boch e kan e yad be meybil ngorad.”​—Matthew 6:31-34.

20. Pi tapigpig rok Jehovah ni yad ba yul’yul’ e rayog ni ngar athapeged e mang ko an Th’abi Ga’ ni ma pi’ e tin nib fel’?

²⁰ Arrogon, demtrug e n’en ni gadad ra rin’ ni bod e “abich, ara garbod, ara yugu boch ban’en,” ma rayog ni ngad rin’ed “ni fan e nga nog e sorok riy ngak Got,” ngan pining e magar ko en Th’abi Ga’ ni ma pi’ e tin nib fel’ ni yima felfelan’ ngay nde pag rogon. (1 Korinth 10:31) U lan e Paradis rok ni bay nga m’on, ma bay boor e tayim ni ngan felfelan’ ko gol ni ra dag Jehovah, nib muun ngay ni ngad chaggad ngak urngin e girdi’ ni yad ra fol ko motochiyel rok nib mat’aw.​—Psalm 145:16; Isaiah 25:6; 2 Korinth 7:1.

Ka Ga Manang?

• Mang fan nib mo’maw’ ko pi Kristiano ko ngiyal’ ney ni ngar pirieged e tin nib fel’ e fafel?

• Mang boch e fafel ni be dag nib fel’ ko tabinaw ko Kristiano?

• Nap’an ni yibe un ko boch e fafel nib fel’, ma mang puguran e susun ni nge be’ me i lemnag?

[Study Questions]

[Picture on page 14]

Ngan mel’eg e fafel ni ma yib wom’engin nib fel’

[Pictures on page 15]

Miti mang fafel e nge siyeg e pi Kristiano?