“Gu Ba’ Romed”

“Fare tamol’og rok Jehovah e ke yog ni gaar: . . .‘“Gu ba’ romed,” ireray e n’en ni yog Jehovah.’”​—HAGGAI 1:13, NW.

1. Mang e pi n’en ni buch kakrom ni yog Jesus ni ku bay rogon ko pi n’en nra buch ko ngiyal’ ney?

 GAD be par ko ngiyal’ ni th’abi ga’ fan ko chepin e girdi’. Bochan ni ke lebug e yiiy u Bible ni be dag ni ka nap’an e duw ni 1914 ma gad be par ko “chirofen ni rran rok Somol.” (Revelation 1:10) Sana ka rim fil murung’agen e re n’ey, ere ga manang ni ke taareb rogonnag Jesus e “pi rran rok e en ni Fak e Girdi’” ni aram e tayim ni kan pi’ mat’awun ko Gil’ilungun nga “nap’an Noah” nge “nap’an Lot.” (Luke 17:26, 28) Ere be dag e Bible ni pi n’en ni buch u nap’an Noah ngu nap’an Lot e yiiy ni bay rogon ko ngiyal’ rodad ney. Machane, ka bay ban’en nri bay fan ni ngarda lemnaged.

2. Mang maruwel e ke pi’ Jehovah ngak Haggai nge Zekariah?

² Ngada fal’eged i lemnag e pi n’en ni ke buch u nap’an fa gali profet ni Hebrew ni Haggai nge Zekariah. Mang e thin ni ke wereg e gali profet nem nib yul’yul’ ni rib m’ag ko girdi’ rok Got e ngiyal’ rodad ney? Haggai nge Zekariah e rui ‘tamol’og rok Jehovah’ ni fan ngak piyu Jew u tomren ni kan chuwegrad u Babylon. Kan pi’ e maruwel ngorow ni ngar ayuwegew piyu Israel ni ngari mich u wan’rad nra ayuwegrad Got u nap’an ni yad ra fal’eg fare tempel. (Haggai 1:13; Zekariah 4:8, 9) Yugu aram rogon ni ba ngoch e thin ni ke yoloy Haggai nge Zekariah, ma gali babyor nem e bang ko “thin ni bay u lan e babyor nib thothup e Got e yib i pi’ nga laniyan’ e girdi’ ngar yoliyed nga babyor, me ir e ba ga’ fan ya ma fil e tin nib riyul’ e thin ngodad, ma be yal’uweg e tin ni be oloboch e girdi’ riy, ma be fulweg e girdi’ ko ngongol nib fel’, ma be fonownag e girdi’ u rogon e ngongol ni ngar pired riy ni ir e mmat’aw u mit Got.”​—2 Timothy 3:16.

Thingar Da Tayedan’dad Ngay

3, 4. Mang fan ni susun ni thin rok Haggai nge Zekariah e baga’ fan ngodad?

³ Mmutrug, ni fapi thin ni ke wereg Haggai nge Zekariah e ra ayuweg piyu Jew ko ngiyal’ rorad nem, ma ke lebug e yiiy rorow e ngiyal’ nem. Ere, mang fan ni rayog ni ngari michan’dad ni gali babyor rorow ney e bay rogon ngodad e ngiyal’ ney? Reb e mich riy e rayog ni ngad pirieged ko Hebrews 12:26-29. Ke fanay Paul ni apostal u rom e tin ni bay ko Haggai 2:6, ni be yog ni bayi “rurug” Got fare tharmiy nge fare fayleng. Tomur riy ma fare bugithin ni ngan rurug e ra yip’ fan ni ngan “kirebnag e pi gil’ilungun min chuweg gelngin e pi gil’ilungun ko pi nam.”​—Haggai 2:22, NW.

⁴ Tomren ni ke fanay Paul e thin ko Haggai, me weliy ko mang e ra buch ko “pi gil’ilungun ko pi nam” me yog feni tolang ma dabi rur ni bay ni pi’ ngak e piin Kristiano ni kan dugliyrad. (Hebrews 12:28) Rayog ni ngam nang u roy ni pi yiiy rok Haggai nge Zekariah e be sor fan ko tayim boch nga m’on u nap’an ni kan yoloy fare babyor ni Hebrews ko bin som’on e chibog C.E., ara nap’an Kristus. Ka bay boch e Kristiano ni kan dugliyrad u fayleng, ni yad bang ko Gil’ilungun ni ngar uned ngak Jesus. Ere, fapi yiiy rok Haggai nge Zakariah e susun bay fan ngodad e ngiyal’ ney.

5, 6. Mang e n’en ni buch ma arfan ni kan l’og Haggai nge Zekariah?

 ⁵ Babyor rok Ezra e be dag boch ban’en ni buch u m’on ko yiiy rok Haggai nge Zekariah. Tomren ni ke sul piyu Jew u Babylon ko duw ni 537 B.C.E., ma Governor Zerubbabel nge Joshua (ara Jeshua) ni Prist nib Tolang e ura pow’iyew e girdi’ u nap’an ni yibe toy fare def ko fare tempel nib beech ko duw ni 536 B.C.E. (Ezra 3:8-13; 5:1) Yugu aram rogon ni re maruwel nem e ma k’aring e felfelan’ nib gel, ma de n’uw nap’an, me tabab ni nge rus piyu Jew. Yog e Ezra 4:4 (NW) ni pi toogor rorad, ni aram “girdien fare binaw e meewarnag e girdi’ nu Judah mar k’aringed yad ngar talgad i toy e naun.” Pi toogor nem, ni baga’ ni piyu Samaria, e kar rogned e thin nde riyul’ nib togopuluw ngak piyu Jew. Pi tatogopuluw nem e kar k’aringed fare pilung nu Persia ni nge taleg fare maruwel ko tempel.​—Ezra 4:10-21.

⁶ Som’on mab pasig e maruwel ko fare tempel me war i yan. Ma piyu Jew e ra chelgad nguur rin’ed e tirorad. Machane, u lan e duw ni 520 B.C.E., u tomren ni ke yan 16 e duw ni kan ta’ fare def ko tempel, me pi’ Jehovah e maruwel ngak Haggai nge Zekariah ni ngar piew e athamgil nga laniyan’ e girdi’ ngar ul’ulgad ko maruwel ngar fal’eged fare tempel. (Haggai 1:1; Zekariah 1:1) Bochan ni gali tamol’og rok Got nem e kar piew e athamgil nga laniyan’ piyu Jew ma kar guyed e mich riy ni be ayuwegrad Jehovah, ma ra ul’ulgad ko maruwel rorad min mu’nag fare tempel ko duw ni 515 B.C.E.​—Ezra 6:14, 15.

7. Uw rogon ma tin ni buch u nap’an fa gali profet ni Haggai nge Zekariah e ba taareb rogon ko ngiyal’ ney?

⁷ Ga manang ko mang fan urngin e pi n’ey ngodad? Bay e maruwel rodad ni ngan machibnag fare ‘thin nib fel’ ko gil’ilungun.’ (Matthew 24:14) Tomren e Bin 1 e Mahl ko Fayleng ma kan pi’ gelngin e re maruwel nem. Ni bod ni kan chuweg piyu Jew kakrom u Babylon, maku arrogon e girdi’ rok Jehovah e ngiyal’ ney ni kan chuwegrad ko Babylon nib Gilbuguwan, ni aram e pi yurba’ i teliw ni googsur u fayleng i yan. Pi tapigpig rok ni kan dugliyrad e kar uned ko machib, ma kar filed e thin riyul’ ngak e girdi’, ma kar pow’iyed e girdi’ ko liyor nib riyul’ u fithik’ e pasig. Re maruwel nem e ka be ul’ul nge mada’ ko chiney ma ke ga’, ma sana ga ma un ngay. Chiney e aram e tayim ni ngan mu’nag fare maruwel, ya kari chuchugur e tomur ko re fayleng ney nib kireb! Re maruwel ney ni ke pi’ Got ngodad e susun ni nge ul’ul nge mada’ ko ngiyal’ ni ngeb Got ni nge rin’ ban’en ngak e girdi’ u nap’an fare “gafgow ni baga’.” (Matthew 24:21) Ra chuweg e re n’em e tin kireb me pag ni nge wer e tin riyul’ e liyor u fayleng i yan.

8. Mang fan nrayog ni nge pagedan’dad nra ayuwegdad Got ko maruwel rodad?

⁸ Rogon ni dag ko pi yiiy rok Haggai nge Zekariah, e rayog ni nge mudugil lanin’dad nra ayuwegdad Jehovah ma ma flaabnagdad u nap’an ni gad ra un ko re maruwel ney u fithik’ e yul’yul’. Yugu demtrug rogon boch e girdi’ ni yad be athamgil ni ngar taleged e maruwel ni kan pi’ ngak e pi tapigpig rok Got, ma dariy e am ni rayog ni nge taleg e mon’og ko maruwel ni ngan wereg e machib. Mu lemnag ko uw rogon ni ke taw’athnag Jehovah e pi tapigpig rok me mon’og e maruwel ko Gil’ilungun u tomren ni ke yan boor e duw nga tomren e Bin 1 e Mahl ko Fayleng nge mada’ ko chiney. Machane, ka boor ban’en ni bay ni ngan rin’.

9. Mang e n’en ni buch kakrom ni susun ni ngada tedan’dad ngay, ma mang fan?

⁹ Uw rogon ma pi n’en ni kad filed rok Haggai nge Zekariah e ngari gelnagdad ngad folgad ko motochiyel rok Got ni ngan machib min fil e thin rok Got ngak e girdi’? Ngada guyed boch ban’en nrayog ni ngad filed ko gali babyor ney u Bible. Mu lemnag boch ban’en ni bay rogon ko fare maruwel ni ngan fal’eg fare tempel ni susun ni nge maruweliy piyu Jew e re n’em. Ka nog, ni piyu Jew ni kar sulod nga Jerusalem u Babylon e dar ul’ulgad ko maruwel rorad ni yad be fal’eg fare tempel. Tomren ni kar ted fare def, ma ke m’ay e pasig rorad ko maruwel. Mang n’en nde puluw ni ke yib ngan’rad? Ma mang e gad ra fil riy?

Lem nib Puluw

10. Mang e n’en nde puluw ni keb ngan’ piyu Jew, ma mang angin?

¹⁰ Piyu Jew ni kar sulod nga Jerusalem e kar rogned ni lungurad: “Dawori taw nga nap’an.” (Haggai 1:2, NW) Nap’an ni kar tababgad ko fare  maruwel rorad ko fare tempel, ni aram e yad be toy e def riy ko duw ni 536 B.C.E., ma dar rogned ni “dawori taw nga nap’an.” Machane de n’uw nap’an nga tomren mar paged e togopuluw ni i tay e pi nam u toobrad nge n’en ni ma rin’ fare am nge warnag e lem rorad. Me tabab piyu Jew ni ngar tedan’rad ko naun rorad nge rogon ni nge fel’ boch e par rorad. Be taareb rogonnag Jehovah e naun rorad ni kan ngongliy ko palang nib fel’ mab fel’ yaan ko fare tempel ndawori m’ay, me fithrad ni gaar: “Ireray ngal’an ni ngam pared u lan e naun romed nib fel’ yaan, ma re naun ney e ke kireb?”​—Haggai 1:4, NW.

11. Mang fan nib t’uf ni nge fonownag Jehovah piyu Jew u nap’an Haggai?

¹¹ Arrogon, tin baga’ fan u wan’ piyu Jew e ke thil. Girdi’ rok Got e kar tayedan’rad ko tirorad ko bin ni ngar lemnaged ni ka baga’ fan e tin nib m’agan’ Jehovah ngay ni ngan fal’eg fare tempel bayay. Kan digey fare maruwel ni ngan fal’eg fare naun ko liyor rok Jehovah. Thin rok Jehovah ni bay ko Haggai 1:5 e be pi’ e athamgil nga laniyan’ piyu Jew ni ngar ‘tayedan’rad nga kanawo’rad.’ I yog Jehovah ngorad ni ngar talgad ngar fal’eged i lemnag e n’en ni yad be rin’ ma ngar lemnaged ko mang e n’en ni ke buch rorad nbochan ni dar ted ni maruwel rorad e ngan fal’eg e tempel ni ir e nge m’on ko yafas rorad.

12, 13. Mang e be yog Haggai 1:6 u murung’agen rarogon piyu Jew, ma mang e be yip’ fan e re verse nem?

¹² Bay ban’en ni ke buch rok piyu Jew ya bochan de puluw e n’en ni baga’ fan u wan’rad. Mu lemnag e n’en i lemnag Got nrogon ni yog ko Haggai 1:6 (NW): “Boor ban’en ni kam yunged machane kemus ni buchuuw wom’engin ni kam t’ared. Yima abich machane danir fas. Yima unum e wain, machane danir ching. Yima yon’ e mad nga dakeney machane danir gawel; ma be’ ni ma maruwel ni ngan pi’ puluwon, e be tay nga ba tutuw nib kurkur.”

¹³ Ma par piyu Jew ko binaw ni ke pi’ Got ngorad, machane de yognag e ggan nrogon ni yad baadag. De flaabnagrad Jehovah, nib puluw ko thin ni ke yog ngorad u m’on riy. (Deuteronomy 28:38-48) Piyu Jew e kar yunged boor e awoch machane buchuuw wom’engin ni kar kunuyed ya de ayuwegrad Got, de gaman e ggan rorad. Bochan ni buchuuw e flaab ni keb ngorad, ma de yog ni ngar ron’ed e mad nga dakenrad nra pi’ e gawel ngorad. Salpiy ni keb ngorad e gowa kar ted ngab tutuw nib kurkur, ndabi yib fel’ngin ko ani yognag. Mang fan fare bugithin ni: “Yima unum e wain, machane danir ching”? Re n’ey e gathi be yip’ fan ni ma flaabnag Got be’ ni ma unum e wain nge ching; ri dabuy e piin ni ma balyang ko rrum. (1 Samuel 25:36; Proverbs 23:29-35) Re bugithin ney e be yip’ fan ni der flaabnag Got piyu Jew. Buchuuw e wain nrayog ni ngar ngongliyed, ndabiyog ni ngan chingnag riy. Thin ko Haggai 1:6 ko Revised Standard Version e be gaar: “Ga ma unum e wain, machane der ma fel’ rogom.”

14, 15. Mang e gad ra fil ko thin ni bay ko Haggai 1:6?

¹⁴ N’en ni susun e gad ra fil ko urngin e pi n’em e dariy rogon ko ngan fal’eg yaan e naun. U m’on nni fek piyu Israel nga Babylon, ma rib gel ni fonownag Amos ni profet e piin nib fel’ rogorad ni bochan e “naun rorad ni kan nunuwnag nga nguwalen e elefant” nge bochan e “chiya nib n’uw” rorad. (Amos 3:15; 6:4) Fapi naun nge boch e chugum ni kan nunuwnag e de par nib n’uw nap’an. Pi n’em e ke iring e toogor rorad. Machane, tomren ni ke yan boch e duw, ni kan fekrad nga Babylon u lan 70 e duw, ma boor ko girdi’ rok Got e dar filed ban’en ko n’en ni buch rorad. Gad ra fil ban’en fa? Ba puluw nra bagadad ma nge fith ni gaar: ‘Uw rogon ni kug nunuwnag e naun rog? Ma uw rogon ni nggu gonopiy murung’agen e skul ni fan ni nge yog e maruwel nib fel’ ngog, nyugu aram rogon ni ra yan boor e duw riy mfin nggu mu’nag, ma ra magawonnag e tin baga’ fan ko liyor rog ngak Got?’​—Luke 12:20, 21; 1 Timothy 6:17-19.

¹⁵ N’en ni kad beeged ko Haggai 1:6 e susun ni nge ayuwegdad ni ngad nanged nib t’uf ko yafas rodad e flaab rok Got. Piyu Jew kakrom e dariy e flaab rok Got rorad, arfan ni kar gafgowgad. Yugu demtrug ko boor e chugum rodad fa danga’, ma faanra de flaabnagdad Jehovah, ma mmutrug ni ra kireb e tha’ u thildad Jehovah. (Matthew 25:34-40; 2 Korinth 9:8-12) Machane, uw rogon ni nge yog ngodad e pi flaab nem?

 Ma Ayuw Jehovah u Daken e Kan ni Thothup Rok

16-18. Kakrom ma mang fan fare thin ni bay ko Zekariah 4:6?

¹⁶ Zekariah ni reb e profet ni bod Haggai, e kan thagthagnag ngak ni nge tamilangnag e kanawo’ ni ma k’aring Jehovah me flaabnag e piin nib yul’yul’ kakrom. Re n’ey e ra dag ko uw rogon ni nge flaabnagem ni bod yad. Gad ra beeg ni gaar: “‘Gathi bochan e gelngin e pi salthaw, ma gathi bochan gelngin ban’en, ya bochan e kan ni thothup rog,’ ireray e n’en ni yog Jehovah.” (Zekariah 4:6, NW) Sana ga ma rung’ag ni yima beeg e re verse ney, machane mang fan e pi thin ney ngak piyu Jew u nap’an Haggai nge Zekariah, ma mang fan e pi thin ney ngom?

¹⁷ Mu lemnag ni thin rok Haggai nge Zekariah e ri yib angin e ngiyal’ nem. Thin ni ke yog e gali Profet nem e ke pi’ e athamgil nga laniyan’ piyu Jew nib yul’yul’. I tabab Haggai ni nge yiiynag ban’en ko bin nel’ e pul ko duw ni 520 B.C.E. Me tabab Zekariah ni nge yiiynag ban’en ko bin meruk e pul ko re duw nem. (Zekariah 1:1) Thin ni bay ko Haggai 2:18 e be dag ni, kan ul’ul ko fare maruwel ni ngan toy fare def u fithik’ e pasig ko bin mereb e pul. Ere kan k’aring piyu Jew ni ngar maruwelgad, ma ura folgad rok Jehovah mar pagedan’rad ko ayuw rok. Thin ni bay ko Zekariah 4:6 e bay rogon ko ayuw rok Got ngorad.

¹⁸ U nap’an ni ke sul piyu Jew ko binaw rorad ko duw ni 537 B.C.E., ma dariy e salthaw rorad. Yugu aram rogon, ma ke ayuwegrad Jehovah me pow’iyrad ko milekag rorad u Babylon. Maku, ke pow’iyrad fare kan ni thothup rok Got u nap’an ni kar tababgad ko maruwel rorad ni ngan fal’eg fare tempel nde n’uw nap’an nga tomren ni kar sulod. Ma nap’an ni kar tababgad ko maruwel u fithik’ e yul’yul’ bayay, me ayuwegrad Got u daken e kan ni thothup rok.

19. Mang e gelngin nib gel ni ke gel fare kan ni thothup rok Got ngay?

¹⁹ U daken fa meruk yay ni pig e changar rok Zekariah, me mich u wan’ nra ayuweg Jehovah e girdi’ rok, nra un ko maruwel ni ngan fal’eg fare tempel mar pared ni yad ba yul’yul’ nge mada’ ko ngiyal’ ni ke m’ay. Bin aningeg ni guy, ni bay ko guruy ni 3, e be dag ni ba pasig Satan ni be togopuluw ko maruwel ni be tay piyu Jew ni ngar mu’naged fare maruwel rorad. (Zekariah 3:1) Ba mudugil nde felfelan’ Satan ni nge guy Joshua ni Prist nib Tolang ni nge maruwel ni fan ko girdi’ u lan fare tempel nib beech. Yugu aram rogon ni ba pasig fare Moonyan’ ni be taleg piyu Jew ko maruwel rorad ni yad be fal’eg fare tempel, ma kan ni thothup rok Jehovah e be maruweliy ni nge chuweg e pi n’em ni be magawonnagrad ma be gelnag piyu Jew ngar ul’ulgad nge mada’ ko ngiyal’ ni kar mu’naged e maruwel rorad ko fare tempel.

20. Uw rogon ni ke ayuweg fare kan ni thothup piyu Jew ni nge lebug e tin nib m’agan’ Got ngay?

 ²⁰ Ke m’ug ni immoy e togopuluw ndabiyog ni ngan pithig, ni yib rok girdien e am ni kar feked e babyor ni be togopuluw ko maruwel rorad. Machane, ke micheg Jehovah ni re magawon nem ni bod e “burey” e ngan chuweg nge bod e “binaw ni tagpas.” (Zekariah 4:7) Ma ke buch e n’en ni ke micheg! Darius ni bin 1 ni Pilung e fal’eg i yaliy me pirieg fare babyor ni ke fal’eg Cyrus ni be pi’ mat’awun piyu Jew ni ngar fal’eged fare tempel bayay. Ere ke chuweg Darius fare togopuluw me yog ni salpiy ko am e yira pi’ ngak piyu Jew ni ayuw ni ngan pi’ puluwon e tin nib t’uf ko fare maruwel. Kari thil urngin ban’en! Gur, ke ayuweg fare kan ni thothup ni nge buch e re n’ey? Rib mudugil ni aram rogon. Kan mu’nag fare tempel ko duw ni 515 B.C.E., ni aram e bin nel’ e duw ko gagiyeg rok Darius ni bin 1.​—Ezra 6:1, 15.

21. (a) Uw rogon ni ke rurug Got “urngin e pi nam” kakrom, ma uw rogon ni keb e “tin nrib fel’” riy? (b) Uw rogon ni ke lebug ko ngiyal’ ney?

²¹ Rogon ni yog ko Haggai 2:5, e fare profet e ke puguran ngak piyu Jew murung’agen fare m’ag ni ke fal’eg Got ni fan ngorad ko Burey ni Sinai u nap’an ni “be rur fare burey ni polo’.” (Exodus 19:18, NW) U nap’an Haggai nge Zekariah, ma ke gagiyegnag Jehovah ni nge mithmith ban’en bayay ni be yip’ fan ban’en, nrogon ni weliy ko verse 6 nge 7. Urngin ban’en ko Am nu Persia e ra war, machane fare maruwel ni ngan fal’eg fare tempel e ra ul’ul ngan mu’nag. Piin ni gathi yad piyu Jew, ni ka nog ni “pi n’en nrib fel’ ko urngin e pi nam,” e ngar pininged e sorok ngak Got ngar uned ngak piyu Jew nga ranod ko fare tafen e liyor. Fare yiiy ni ke rurug Got e “pi nam” e kari lebug e ngiyal’ ney u daken e maruwel rodad ni ngan machib, ma “tin nrib fel’ ko urngin e nam” e kar bad ni ngar pigpiggad ku Got ni yad ba chag ngak e piin Kristiano ni kan dugliyrad ni ka yad ba’. Riyul’ ni, piin ni kan dugliyrad nge fare yugu boch e saf e kar suguyed e naun rok Jehovah ko flaab rok. Yad be sonnag u fithik’ e pagan’ ba ngiyal’ ni Jehovah e ra ‘rurug fare tharmiy nge fare fayleng’ u yugu reb e kanawo’. Ni aram rogon ni ngan kirebnag ma ngan thang gelngin gil’ilungun e pi nam ni polo’.​—Haggai 2:22.

22. Uw rogon ni yibe ‘rurug’ e pi nam, ma mang angin, ma mang e n’en ni bayi buch?

²² Kan puguran ngodad ko wagey nib gel ni ke buch nib thilthil rogon ke m’ug yaan ko ‘pi tharmiy nge fayleng, nge day, nge but’.’ Maku reb, e Satan nge pi moonyan’ rok e kan nin’rad ko gin nib chuchugur ko fayleng. (Revelation 12:7-12) Maku, fare maruwel ni ngan wereg e machib ni piin ni Got e ke dugliyrad e kar tababnaged mab mudugil ni re n’ey e ke rurug e pi n’en ni bay ko re fayleng ney. (Revelation 11:18) Maku, fare “ulung ni baga’” ni pi n’en nrib fel’ ko urngin e pi nam e kar uned ko Israel rok Got ni yad be pigpig ku Jehovah. (Revelation 7:9, 10) Fare ulung ni baga’ nge piin ni kan dugliyrad e yad be machibnag fare thin nib fel’ u taabang ni dab ki n’uw nap’an ma ra rurug Got e pi nam u nap’an Armageddon. Re n’em e ra bing e kanawo’ ko tin riyul’ e liyor ni ngari yoor ma ngari gel u fayleng ni ga’ngin.

Ka Ga Manang?

• Wuin ma mang e be buch u nap’an ni be pigpig Haggai nge Zekariah?

• Uw rogon ni ngam fol ko fapi thin ni ke pi’ Haggai nge Zekariah?

• Mang fan nrayog ni Zekariah 4:6 e riyul’ ni be pi’ e athamgil nga lanin’uy?

[Study Questions]

[Pictures on page 22]

Thin ni ke yoloy Haggai nge Zekariah e be micheg ngodad ni be ayuwegdad Got

[Picture on page 25]

“Ireray ngal’an ni ngam pired ko naun romed nib fel’ yaan, ma re naun ney e ke kireb?”

[Picture on page 26]

Girdi’ rok Jehovah e yad ma ayuw ni ngan mada’nag e ‘pi n’en nrib fel’ ko pi nam’