Mu Gonop—mu Madugdag Ku Got!

“Nge yib madgun Jehovah e ir tabolngin e gonop.”​—PROVERBS 9:10, NW.

1. Mang fan ni boor e girdi’ ni mo’maw’ ni ngar nanged fan madgun Got?

 BA’ BA ngiyal’ ni nap’an ni yira weliy murung’agen be’ ni bay madgun Got u wan’ ma kemus ni yibe moning. Ngiyal’ ney, ma boor e girdi’ e kar pirieged ni fare lem ni ngan madugdag ku Got e bod ban’en ko kakrom ma mo’maw’ ni ngan nang fan. Sana yad ra fith ni lungurad, ‘Faanra Got e ma t’ufegey ma mang fan ni nggu rus ngak?’ Yad be lemnag ni madgun Got e de fel’, ma ireray e lem ni ra kirebnagey. Machane, gad ra guy ni madgun Got nib riyul’ e ba toar fan, ma gathi kemus ni lem.

2, 3. Madgun Got nib riyul’ e ba muun ngay e mang?

² Rogon ni be fanay e Bible e madgun Got e ba n’en nib fel’. (Isaiah 11:3) Ireray e tay fan nib gel ngak Got, ni ri dabuy ni ngan kireban’nag Got. (Psalms 115:11) Mab muun ngay ni ngan fol u fithik’ e yul’yul’ ko motochiyel rok Got min adag ni ngan fol ko n’en ni be yog Got nib mat’aw ara ba kireb. Reb e babyor e be yog ni madgun Got ni aram rogon e be dag e “lem u murung’agen Got nib ga’ fan ni ra dag e kanawo’ ko ngongol nib gonop min siyeg urngin ban’en nib kireb.” Mab puluw ni Thin Rok Got e be yog ngodad ni gaar: “Nge yib madgun Jehovah e ir tabolngin e gonop.”​—Proverbs 9:10, NW.

³ Riyul’, madgun Got e ba l’ag rogon nga boor ban’en ni ma rin’ e girdi’. Re n’ey e gathi kemus nib muun ngay e gonop ya ku arrogon e felfelan’, gapas, fel’ rogon, yafas nib n’uw nap’an, athap, nge pagan’. (Psalms 2:11; Proverbs 1:7; 10:27; 14:26; 22:4; 23:17, 18; Acts 9:31) Re n’ey e kub chugur ko michan’ nge t’ufeg. Rogon riy, e ba muun ngay e tha’ u thildad pi walagdad nge Jehovah. (Deuteronomy 10:12; Job 6:14; Hebrews 11:7) Nge yib madgun Got e ba muun ngay fare michan’ ni gad ba t’uf rok e Chitamangidad ni bay u tharmiy ma ke fal’eg rogon ni nge n’ag fan e oloboch rodad. (Psalm 130:4) Kemus ni piin ni yad ba kireb ni darur kalgadngan’rad ko kireb rorad e bay fan ni ngar rusgad ngak Got. a​—Hebrews 10:26-31.

Nga Nang Rogon ni Ngeb Madgun Jehovah Ngodad

4. Mang e ra ayuwegdad ni ngad “nanged rogon ni ngan madugdag ku Jehovah”?

⁴ Bochan nib ga’ fan madgun Got ni ngan mel’eg ban’en u fithik’ e gonop me yog e tow’ath rok Got ngodad, ma uw rogon ni ngad “nanged madgun Jehovah” nib fel’ rogon? (Deuteronomy 17:19, NW) Boor e piin ni pumoon nge ppin ni bay madgun Got u wan’rad ni kan tay murung’agrad nga lan e Bible “ni nge fonownagdad.” (Roma 15:4) Ngad guyed rarogon e yafas rok David ni Pilung ni ir bagayad e pi cha’nem, nge ayuwegdad ngad nanged fan fare n’en ni nge yib madgun Got ngodad.

5. Uw rogon ma maruwel ni ngan ayuweg e saf e ke ayuweg David ni nge fil murung’agen madgun Jehovah?

⁵ I chuweg Jehovah fa bin nsom’on e Pilung nu Israel, ni Saul, ni bochan e marus ngak e girdi’ ma dariy madgun Got u wan’. (1 Samuel 15:24-26) Machane, kanawoen e yafas rok David nge tha’ u thilrow Jehovah e be dag nriyul’ ni ir be’ ni bay madgun Got u wan’. Nap’an ni kab pagel, ma ma gafaliy David e saf rok e chitamangin. (1 Samuel 16:11) Sana bochan ni boor e nep’ ni i gafaliy e saf ma ke ayuweg ni nge nang rogon madgun Jehovah. Yugu aram rogon ni kemus ni bochi yang ko palpalthib e manang David, ma ke yog ni​—baga’ fan u wan’ Got e tay fan rodad  ngak. Yoloy ni gaar: “Faan gu ra yaliy lan e lang ni gur e kam sunumiy, nge pul nge pi t’uf nu lan e lang, ni gur e mu ta’rad nga tagil’rad, me lungug u wun’ug, Girdi’ e mang ni ngam lemnag; mang ni ngam lemnag ni yugu aram rogon ni ir e ke mus ni girdi’?”​—Psalm 8:3, 4.

6. Uw rogon ni thamiy David u nap’an ni nang feni fel’ Got?

⁶ Ba puluw, ni fel’ u wan’ David nfaani taareb rogonnag feni achig ko tharmiy nib ga’ mab sug ko t’uf ni boor ni boor. Re n’ey e de yibnag e marus ngak, ya k’aring ni nge pining e sorok ku Jehovah me gaar: “Lan e lang e rib gagiyel ni be gilnag buguwan Got! Rib gagiyel ni be dag e n’en ni ke sunumeg!” (Psalm 19:1) Re tay fan ney ku Got e chugurnag David ku Jehovah me k’aring David ni nge adag ni nge fil me fol ko pi kanawo’ Rok nib flont. Am lemnag ko uw rogon ni i thamiy David u nap’an ni be yin’ e tang ku Jehovah ni be gaar: “Ba gel gelngim ma ga be ngongliy e tin ni yira ngat ngay; ya gur e Got ni goo gur. O Jehovah, ngam fil ngog murung’agen e birom e kanawo’. Gu ra yan ko kanawo’ rom ni aram e tin nriyul’. Mu ayuweg gum’irchaeg ni nge yib madgun fithingam ngog.”​—Psalm 86:10, 11, NW.

7. Uw rogon ma madgun Got e ayuweg David nge cham ngak Goliath?

⁷ Nap’an ni cham piyu Filistine ko fare nam nu Israel, ma fa en nth’abi gel rorad, ni mereb e feet n’umngin, ni Goliath fithingan, e moningnag piyu Israel, ni gaar: ‘Mel’eged be’ ni nggu chamgow! Faanra gel, ma gamad ra pigpig ngomed.’ (1 Samuel 17:4-10) Me rus Saul nge fa ulung i salthaw rok​—machane gathi aram rogon David. Manang ni Jehovah e ir e ngan rus ngak, ma gathi girdi’, nyugu demtrug feni gel. I gaar David ku Goliath: “Ku gub ngom u fithingan Somol ni Gubin ma Rayog Rok,” me ul’ul ngay ni gaar, “ma urngin e girdi’ ni bay u roy ni bay ra guyed ndariy fan e sayden nge sarey ni nge maruwel Somol ngay nge ayuweg e girdi’ rok. Ya ma gel ko mahl.” U daken e ayuw rok Jehovah​—me thingeg David fare giant nga but’—​ko fa chi malang ni pag ko gawul rok.​—1 Samuel 17:45-47.

8. Mang e be fil ngodad e pi n’en ni i rin’ e piin ni bay madgun Got u wan’rad u Bible?

⁸ Rayog ni gad be mada’nag e magawon nge toogor ni taareb rogon ko tin ni mada’nag David. Mang e rayog ni ngad rin’ed? Rayog ni ngad rin’ed ban’en ngorad ni taareb rogon ku David nge ku boch e piin ni yad ba yul’yul’ kakrom​—ni bay madgun Got u wan’rad. Nehemiah ni profet rok Got nib yul’yul’ e fonownag piyu Israel ni  be towasariyrad e piin ni yad be togopuluw ngorad ni gaar: ‘Dab mu rusgad ngak e pi toogor rodad. Mu lemniged Somol ni ir e ba th’abi sorok me ir e ngan rus ngak.’ (Nehemiah 4:14) U daken e ayuw rok Jehovah, me David, Nehemiah, nge ku boch e pi tapigpig rok Got ni yad ba yul’yul’ e kar mon’oggad ko maruwel ni ke pi’ Got ngorad ni ngar rin’ed. Ma ku rayog rodad u daken madgun Got.

Ngan Mada’nag e Magawon ni Bay Madgun Got

9. U fithik’ mang magawon e dag David ni bay madgun Got rok?

⁹ Tomuren ni ke li’ David Goliath, ma boor yay ni k’aring Jehovah ni nga i gel. Machane, faanem i Saul ni ke awan’ e guy rogon ni nge li’ David ngem’​—som’on me rin’ nde lem, ngemu’ me t’ar liben ni ngem’, tomur riy me maruwel ko salthaw. Yugu aram rogon ni ke micheg Jehovah ngak David ni ir e ra mang pilung, ma bokum e duw ni par ni be mil, ma be sonnag e tayim ni ra pilungnag Jehovah. U fithik’, e pi n’ey, ma i dag David ni ba’ madgun Got rok.​—1 Samuel 18:9, 11, 17; 24:2.

10. Uw rogon ni ke dag David ni bay madgun Got u wan’ u nap’an ni ke mada’nag e riya’?

¹⁰ Ba bayay ni yan David ngak Achish ni ir e pilung ko binaw nu Gath, ni aram tafen Goliath ni nge ning e ayuw ngak. (1 Samuel 21:10-15) Pi tapigpig ko fare pilung e rogned ni David e ir reb e toogor ko nam rorad. Mang e n’en ni rin’ David ko ngiyal’ nem ni ke par u fithik’ e riya’? I meybil me yog ngak Jehovah e n’en ni bay u gum’irchaen. (Psalm 56:1-4, 11-13) Yugu aram rogon ni thingari dake aliliynag ir nge yog ni mil rorad, ma manang David ni Jehovah e ke ayuweg u daken e tow’ath ni ke pi’ ngak ni bochan e athamgil ni ke tay. Taga’ ni ke tay David ku Jehovah nge pagan’ ni dag ngak e ke dag nriyul’ ni bay madgun Got rok.​—Psalm 34:4-6, 9-11.

11. Uw rogon nrayog ni ngad daged ni bay madgun Got rodad u nap’an ni ke yib e magawon ngodad, ni bod rogon David?

¹¹ Bod David, rayog ni ngad daged ni bay madgun Got rodad ni faanra pagan’dad ko n’en ni ke  micheg nra ayuwegdad ni ngad gelgad ko magawon rodad. I gaar David: “Mu piem ngak Somol; mu pagan’um ngak, me ayuwegem.” (Psalm 37:5) Gathi be yip’ fan e re n’ey ni ngad digeyed urngin e magawon rodad ngak Jehovah ndab da rin’ed e tin nrayog rodad riy ma gad digey Jehovah ni ir e nge pithig. De meybil David ku Got ni nge ayuweg me digey gubin ban’en ngak Jehovah. I fanay gelngin nge lem rok ni ke pi’ Jehovah ngak me gay rogon ni nge pithig fare magawon. Machane, manang David ni athamgil ni ma tay e girdi’ ni dariy e ayuw ku Got riy e dabiyog ni nge gel. Ere susun e ku arrogodad. Nap’an ni kad rin’ed e tin nrayog rodad, ma thingar da paged e tin ni ka ba’ ngak Jehovah. Tin riyul’ riy, e ba dake gubin ngiyal’ ma dariy ban’en nrayog ni ngad rin’ed ya kemus ni ngad taga’gad ngak Jehovah. Ma ireray e ngiyal’ ni thingar da daged ni bay madgun Got rodad. Rayog ni nge gapaseg lanin’dad fapi thin ni yog David ni gaar: “Somol e tafager rok e piin ni yad be fol rok.”​—Psalm 25:14.

12. Mang fan nib ga’ fan ni nguud tayedan’dad ko meybil rodad, ma mang e pangin nsusun e dab ud daged?

¹² Ere, thingar da tayan’dad ko meybil ni gad ma tay nge tha’ ni bay u thildad Got. Nap’an ni gad ra meybil ku Jehovah, ma thingari “mich u wan’dad ni ba’ Got ma ra tow’athnag e piin ni yad be gayiy Got.” (Hebrews 11:6; James 1:5-8) Ma nap’an ni ra ayuwegdad, ma thingar da ‘pininged e magar ngak’ ni bod rogon ni yog apostal Paul ni nguud rin’ed. (Kolose 3:15, 17) Thingar dab da boded e piin ni yog reb e Kristiano ni kan dugliy ni: “Yad ma ta’ ni Got e bod reb e tapigpig. Yugu ra t’uf ban’en rorad mar chubeged pa’ rad ni nge yib i pi’ ngorad. Ma nap’an ni kan pi’ e tin nib t’uf rorad ngorad, ma aram ma rogned ngak ni nge yan nge chuw.” Ngongol ni aray rogon e ma dag ni dariy madgun Got.

Nap’an ni Ra War Madgun Got

13. Mingiyal’ e de yog ni dag David e tay fan ko Motochiyel rok Got?

¹³ Nap’an ni pi’ Jehovah e ayuw ngak David ko ngiyal’ ni ke yib e gafgow ngak e gelnag madgun Got ni bay rok me gelnag e pagan’ rok ngak Got. (Psalm 31:22-24) Machane, dalip yay, ni war madgun Got rok David, me k’aring nge yib wenegan ngak. Som’on me yarmiy ni ngan fek fare kahol ko m’ag rok Jehovah u daken e karrow ni ma girngiy e os nde tay e pi Levites nga daken porad ngar feked nrogon ni yog e Motochiyel ku Got. Nap’an ni Uzzah, ni be gafnag fare karrow e yan ni nge kol fare kahol ko m’ag ni nge fal’eg rogon, me yim’ ko chi ngin’em ni bochan e ‘dariy e tayfan u wan’.’ Arrogon, ke denen Uzzah nib ubchiya, machane, kireb ku David ya de tay fan e Motochiyel ku Got arfan ni yib wenegan nib kireb. Nge yib madgun Got ngodad e be yip’ fan ni ngan rin’ ban’en nrogon ni ke yarmiy.​—2 Samuel 6:2-9; Numbers 4:15; 7:9.

14. Mang wenegan ni yib ni bochan e theeg David piyu Israel?

¹⁴ Boch nga tomur riy, me k’aring Satan David ni nge theeg e piin ni yad ma un ko cham u Israel. (1 Kronicles 21:1) Nap’an ni rin’ e re n’ey, me dag David ni dariy madgun Got u wan’, ma wenegan ni yib riy e yim’ 70,000 piyu Israel. Yugu aram rogon ni ke kalngan’ David u p’eowchen Jehovah, machane ke gafgow nib gel nge piin ni yad bay u tooben.​—2 Samuel 24:1-16.

15. Mang e k’aring David ni nge aw ko ngongol ndarngal?

¹⁵ Bochan ni ku ba’ bayay ni ki dag David ni dariy madgun Got u wan’ ma aram me k’aring ngar rin’ew Bathsheba ni ppin ku Uriah boch e ngongol nde yalen. Manang David ni ngongol ndarngal ara ngan adag leengin be’ e ba kireb. (Exodus 20:14, 17) I tabab e re magawon ney u nap’an ni i par David nga i yaliy Bathsheba ni be maluk. Madgun Got e susun nrayog ni nge ayuweg David nge sap nga bayang miki lemnag yugu boch ban’en. Machane, i par David ‘nga i sap’ ngak nge taw nga nap’an ni ke gel e ar’ar rok nga madgun Got ni bay rok. (Matthew 5:28; 2 Samuel 11:1-4) I pag talin David ni bay Jehovah u lan e yafas rok.​—Psalm 139:1-7.

16. Mang wenegan ni yib ngak David ni bochan e n’en nib kireb ni ke rin’?

¹⁶ nagew bochi pagal. De n’uw nap’an nga tomuren, me pi’ Jehovah e profet rok ni Nathan ni nge pug e denen ku David nga lang.  Tomuren ni ke sulan’ David ngak, ma aram me sul madgun Got ngak me kalngan’. Me wenignag ngak Jehovah ni nge dabi chuweg fare Kan ni Thothup rok. (Psalm 51:7, 11) I n’ag Jehovah fan e kireb rok David me buchuuw nag e gechig rok, machane de yororiy David ko gubin i wenegan e kireb rok. I yim’ fak David, ma aram me yib taban e kireban’ nge gafgow ko tabinaw rok. Rib tolang puluwon e re n’ey ni nge pi’ David ni bochan e de dag madgun Got!​—2 Samuel 12:10-14; 13:10-14; 15:14.

17. Mu weliy rogon e kireban’ ni ma k’aring e ngongol nib kireb.

¹⁷ Ngiyal’ ney, e ra dariy madgun Got u rogon e ngongol rodad ma rayog ni nge yib wenegan ngodad. A mu tafinaynag rogon e amith ni i tay laniyan’ reb e ppin u nap’an ni yan i nang ni pumoon rok ni ir reb e Kristiano e de yul’yul’ ngak u nap’an ni yan nga reb e nam ko maruwel. I upunguy pa’ nga owchen ngi i yor ni bochan ni ke gin ko n’en ni ke buch maku ke kireban’ ngay. Uw n’umngin nap’an mfini ki yog ni nge pagan’ me ta’ fare pin fan e pumoon rok? Pi wenegan ni aray rogon e rayog ni ngan pilo’ riy ni faanra riyul’ ni bay madgun Got u wan’uy.​—1 Korinth 6:18.

Madgun Got e Ma Talegdad ko Denen

18. Mang e n’en ni be nameg Satan ma uw rogon ni ma maruwel?

¹⁸ Rib papey ni be kirebnag Satan e tin nib fel’ ko fayleng, ma ri baadag ni nge kirebnag e tin nriyul’ e Kristiano. Ri ma tay e tin nde puluw e kanawo’ nga lan gum’irchadad nge lanin’dad​—ngu daken e thamtham rodad, ni baga’ nu daken owchedad nge teldad. (Efesus 4:17-19) Mang e ga ra rin’ u nap’an ni ga ra mada’nag boch e yaan nib kireb, ara thin nib kireb, ara girdi’ nib kireb ni dam nang?

19. Uw rogon ni ayuweg madgun Got reb e Kristiano ni nge gel ko skeng?

¹⁹ Am lemnag e n’en ni ke buch ku André, b ni ir reb e piilal, ma ir reb e matam, ma ma maruwel nib togta u Europe. Nap’an ni ma maruwel André u aspital ni nep’, ma boch e ppin ni yad ma maruwel e yad ma yoloy yu chiyang i babyor ngar gabdiyed ko gayul rok, ni yad be pining ni nge un ngorad ko ngongol ndarngal. I siyeg André ni nge un ko n’en ni yad be rin’. I gay e maruwel nga yugu bang ni nge chuweg ir ko ngongol nde yalen. Madgun Got e yibnag e gonop ngak me k’aring boor e tow’ath, ma chiney e ma fanay André boch yang ko tayim rok ni nge maruwel ko branch office ko Pi Mich Rok Jehovah u lan e nam rok.

20, 21. (a) Uw rogon nrayog ni nge ayuwegdad madgun Got ni dab da denengad? (b) Mang e yira weliy ko bin migid e thin?

²⁰ Ngan par ko lem nib kireb e rayog ni nge k’aring be’ ni nge lem nge taw nga bang ni rayog ni nge digey e tha’ nib fel’ ni bay u thilrow Jehovah ni bochan ban’en ni dariy mat’awun ngay. (James 1:14, 15) Machane, faan gad ra madugdag ngak Jehovah, ma gad ra par u orel​—maku gad ra yan ngad chuwgad—​ko girdi’, nge pi n’en ni yima rin’ ni rayog ni nge kirebnagdad. (Proverbs 22:3) Demtrug rogon e tamra’ fa gafgow nib muun ngay, ma bochi n’en ni ba achig ni faanra ngan taarebnag ko tha’ u thildad Got. (Matthew 5:29, 30) Madgun Got e ba muun ngay ni dab da uned nga boch e ngongol nde yalen, nib muun ngay e pornography e demtrug ko uw rogon, machane ngad feked owchedad ko ‘tin ndariy fan.’ Faan gad ra rin’ ni ara rogon, ma rayog ni nge pagan’dad ngak Jehovah ni ra ‘ayuwegdad ngad pared ni gad ba fos’ me pi’ urngin ban’en nib t’uf rodad.​—Ps. 84:11; 119:37.

²¹ Arrogon, ngongol ni bay madgun Got riy e ireram kanawoen e gonop. Ku ireram kanawoen e bin nriyul’ e felfelan’. (Psalm 34:9) Re n’en ney e yira tamilangnag u lan e bin migid e thin.

[Footnotes]

Rayog ni Ngam Weliy?

• Mang boch fel’ngin e Kristiano nib muun nga madgun Got?

• Uw rogon nib togopuluw madgun Got ko marus ko girdi’?

• Uw rogon nrayog ni ngad daged nib fel’ rogon ni gad ma lemnag e meybil?

• Uw rogon nrayog ni nge ayuwegdad madgun Got ndab da denengad?

[Study Questions]

[Picture on page 9]

I fil David ni nge yib madgun Got ngak u nap’an ni i yaliy e pi n’en ni ke ngongliy Jehovah nga pa’

[Picture on page 10]

Mang e ga ra rin’ u nap’an ni ra mu mada’nag ban’en nra waliyem?