1, 2. (a) Mang fan ni piin ni yad be machib u boch e binaw ni boor e girdi’ riy ni gathi ri yad baadag e machib e yad ma pi’ e athamgil nga lanin’dad? (Mu guy e sasing ni bay u tabolngin e re article ney.) (b) Mang e yog Jesus u murung’agen e machib ni i tay u ‘lan e binaw rok’? (Mu guy e footnote.)

 SERGIO NGE OLINDA e ba wu’ i mabgol ni yow ma pioneer ni ke pag 80 e duw rorow ni yow ma par u Meriken. Chiney e ba ga’ nib mo’maw’ ngorow ni nga u ranow ni bochan e yug ma amith ayrow. Yugu aram rogon, ma ke yoor e duw ni yow ma yan ko medlip e kolok ni kakadbul nga bangi ban’en ni boor e girdi’ ni ma yib ngay ni bay u lan e mach, ma ranow ra parew nga bang u rom nib chugur ko gin ni ma yib i tal e bus ngay ngaur piew e babyor ko girdi’ ni be yib i yan u toobrow. Yooren e girdi’ e der ma tal ngorow. Machane, yugu aram rogon mar parew u rom ndab ra chuwgow, ma nap’an nra puluw e changar rorad be’, mar siminmingow. Ma nap’an nra mithigyal’, ma aram mar sulow u but’ nga taferow. Ku ra bin migid e rran bayay ko medlip e kolok ni kakadbul, mu kur sulow ko fa gin’em. Bin riyul’ riy e, re wu’ i mabgol ney e yow ba yul’yul’, ma ra reb e duw ma nel’ e kadbul u reb e  wik ni yow ma yan e ngaram ni yow be machibnag fare thin nib fel’.

² Boor e walag u ga’ngin yang e fayleng ni yad ba yul’yul’ ni bod Sergio nge Olinda ni ke yoor e duw ni yad ma machib u boch e binaw ko gin ni yad ma par riy ni gathi ri boor e girdi’ riy ni baadag e machib. Faanra aram rogon e magawon ni ga be mada’nag, ma gamad be pining e magar ngom ko athamgil ni ga be tay. a Bochan ni ga be par ni gab mudugil ko pigpig ni ga be tay ngak Jehovah, ma aram e n’en ni be pi’ e athamgil nga laniyan’ boor e walag ni kub muun ngay e pi walag ni boor ban’en ni yad manang u murung’agen e machib. Mu tay fanam i yan ko pi thin ni baaray ni ke yog boch e walag ni yad ma lekag e ulung. Ra bagayad ma baaray e n’en ni ke yog: “Nap’an ni gamad ra machib e pi walag ney ni yad ba yul’yul’ u taabang, ma ma yib gelngig ni bochan rogon e kanawo’ ni yad be dag nrayog ni ngan folwok riy.” “Yul’yul’ ni yad be tay e be pi’ e athamgil nga lanin’ug ni ngkug athamgil ma dab gu rus u rogon e machib ni gu be tay.” “Pi n’en ni yad ma rin’ e ma pi’ e athamgil nga lanin’ug.”

3. Mang dalip e deer ni gad ra weliy e fulweg riy, ma mang fan?

³ Chiney e ngad weliyed e fulweg u dalip e deer nra ayuwegdad ni ngad dugliyed u wan’dad ni ngad mu’naged fare maruwel ni machib ni ke pi’ Jesus ngodad, ni aram e: Mang fan ni bay yu ngiyal’ nrayog ni nge mulan’dad? Uw rogon ni nge yib wom’engidad? Ma mang e ra ayuwegdad ni nge yib wom’engidad u fithik’ e athamgil ni gad be tay?

4. (a) Bochan ni yooren e Jew e da ur motoyilgad ngak Paul u nap’an ni i machibnagrad, ma mang e rin’ e re n’ey ngak? (b) Mang fan ni i lem Paul ni aram rogon?

⁴ Faanra bay ba ngiyal’ ni ke mulan’um ni bochan e ga be machib u boch e binaw ni gathi ri boor e girdi’ riy ni baadag e machib, ma aram e taareb rogon e lem romew apostal Paul. Nap’an e machib ni i tay u lan sogonap’an 30 e duw, ma boor e girdi’ ni ayuwegrad ni ngar manged boch i gachalpen Kristus. (Acts 14:21; 2 Kor. 3:2, 3) Yugu aram rogon ma boor e Jew nde yag ni nge ayuwegrad ni ngar uned ko tin riyul’. Bin riyul’ riy e, boor i yad e de m’agan’rad ngay ni ngar motoyilgad ngak Paul, maku immoy boch i yad ni i gafgownag. (Acts 14:19; 17:1, 4, 5, 13) Ere mang e rin’ e re n’ey ngak Paul? I yog ni gaar: “I gag girdien Kristus ma dagur ban. . . . Ri ba ga’ e kireban’ ni gu be tay, ma ri ba ga’ e amith ni bay u lan gum’irchaeg nder chuw.” (Rom. 9:1-3) Mang fan ni i lem Paul ni aray rogon? Bochan e rib ga’ fan fare maruwel ni machib u wan’. I machibnag e pi Jew ni bochan e rib ga’ farad u wan’. Ere, aram fan nrib gel e amith ni tay laniyan’ u nap’an ni guy ni kar siyeged e runguy rok Got.

5. (a) Mang e ma k’aringdad ni ngad machibnaged e girdi’? (b) Mang fan ni bay yu ngiyal’ ni ma mulan’dad?

⁵ Taareb rogodad ngak Paul ni gad ma machibnag e girdi’ ni bochan e ba ga’ farad u wan’dad. (Matt. 22:39; 1 Kor. 11:1) Mang fan? Ya boor e tow’ath nra yag ngak e piin ni yad ra dugliy ni ngar pigpiggad ngak Jehovah. Ma gad manang e re n’ey ni bochan e ireray e n’en ni ke buch rodad. Nap’an ni gad ra lemnag e girdi’ ko pi binaw ni gad ma machib riy, ma ma lungudad u wan’dad, ‘Manga yigi yag nda ayuweged yad ngar nanged ko mang e n’en ndariy rorad!’ Aram fan ni gad ma ulul ni ngaud pied e athamgil nga lanin’rad ni ngar filed e tin riyul’ u murung’agen Jehovah nge n’en nib m’agan’ ngay ni fan ko girdi’. Re n’ey e bod ni gad be gaar ngak e piin ni gad ma machibnagrad: ‘Kug feked ba tow’ath nrib manigil i yib ngomed. Wenig ngomed, mu feked.’ Ma faanra dabi m’agan’ e girdi’ ko fare tow’ath, ma aram fan nrayog ni nge ‘amith gum’ircha’dad’ ni bochan. Re lem ney ni gad ma tay e gathi be dag ndariy e michan’ rodad, ya be dag nib ga’ fan e machib u wan’dad. Ere yugu aram rogon ni bay yu ngiyal’ ni ma mulan’dad, machane ka gad be athamgil. Elena nreb e walag ni ke pag 25 e duw ni ke pioneer e yog ban’en ni boor i gadad e ma lemnag. I gaar: “Gu ma guy nib mo’maw’ fare maruwel ni machib. Machane, dakuriy reb e maruwel nga bang ni gu baadag ni nggu rin’ nge migid e biney e maruwel.”

6. Mang deer e gad ra weliy e fulweg riy? Uw rogon ni gad ra weliy e fulweg ko re deer ney?

⁶ Mang fan nrayog ni nge pagan’dad ngay ndemtrug e gin ni gad be machib riy, ma ra yib angin e machib ni gad be tay? Ra ngad nanged e fulweg ko re deer ney nib ga’ fan, ma som’on e ngad weliyed l’agruw e fanathin rok Jesus ni be weliy fan nib t’uf ni nge yib ‘wom’engidad.’ (Matt. 13:23) Bin som’on e murung’agen ba kenggin e grapes.

7. (a) Mini’ e be yip’ fan e en ni “be ayuweg e woldug ni grapes,” ma mini’ e be yip’ fan “kenggin,” ma chon mini’ e be yip’ fan “papa’ngin”? (b) Mang deer e ba t’uf ni ngad nanged e fulweg riy?

⁷ Mu beeg e John 15:1-5, 8. Mu tay fanam i yan riy ni yog Jesus ngak e pi apostal rok ni gaar: “Ara’ rogon min ta’ fan e en ni Chitamangiy ni faanra yib wom’engimed ni pire’; ara’ kanawoen mi gimed mang pi gachalpeg.” I yog Jesus ni Jehovah e ir e en ni “be ayuweg e woldug ni grapes,” ma Jesus e ir e “bin riyul’ i kenggin e grapes,” ma pi gachalpen e yad “papa’ngin.” b Ere mang e re wom’engin ni baaram nib t’uf ni nge yib rok pi gachalpen Kristus? De tamilangnag Jesus e re n’ey u lan e re fanathin ney. Machane, bay ban’en nib ga’ fan ni yog nra ayuwegdad ni ngad nanged e fulweg ko re deer ney.

8. (a) Mang fan ndabiyog ni nga nog ni fare wom’engin ni kan weliy murung’agen ko re fanathin ney e be yip’ fan boch e girdi’ nib beech ni gad be ayuweg ni ngar manged pi gachalpen Jesus? (b) Mang reb e ban’en ni ma m’ug u rogon e pi n’en ni ma yog Jehovah ni ngad rin’ed?

⁸ Nap’an ni be weliy Jesus murung’agen e Chitamangin, me yog ni gaar: “Urngin i pa’ngig nder k’uf e ma th’ab.” Re n’ey e be yip’ fan nra taydad Jehovah ni gad boch e tapigpig rok ni faanra be yib wom’engidad. (Matt. 13:23; 21:43) Machane, fare wom’engin ni kan weliy ko re fanathin ney nthingari yib rok e piin Kristiano e dabiyog ni nge yip’ fan boch e girdi’ nib beech ni kad ayuweged ni ngar manged pi gachalpen Jesus. (Matt. 28:19) Faanra aram rogon, me ere Pi Mich ndariy be’ ni ke yag ni ngar ayuweged ni nge mang reb i gachalpen Jesus ni bochan e yad be machib u boch e binaw ni gathi ri yi baadag e machib riy e taareb rogorad ko fapi pa’ngin e grapes nder k’uf ni weliy Jesus ko fanathin rok. Machane, gad manang nde puluw e re n’ey, ya dabiyog ni ngad towasariyed e girdi’ ni ngar manged pi gachalpen Jesus. Maku reb e, faanra nge taleg Jehovah e pi tapigpig rok ndab kur pigpiggad ngak ni bochan ban’en ndabiyog rorad, me ere be togopuluw nga rogon ni ir reb e Got ni ma dag e t’ufeg. Gubin ban’en ni ma yog Jehovah ni ngad rin’ed e gad manang nrayog rodad.​—Deut. 30:11-14.

9. (a) Mang maruwel e gad ma rin’ ni ma yib wom’engidad riy? (b) Mang fanathin e ngad weliyed murung’agen, ma mang fan?

⁹ Ere, mang fare wom’engin nthingari yib rodad? Ba tamilang nre wom’engin ney e be yip’ fan ban’en nrayog ni ngad rin’ed. Ere, mang maruwel e ke pi’ Jehovah ngak urngin e pi tapigpig rok ni ngar rin’ed? Aram fare maruwel ni ngan machibnag fare thin nib fel’ ni murung’agen Gil’ilungun Got. c (Matt. 24:14) Fare fanathin ni weliy Jesus ni murung’agen e en ni ma wereg e awoch u milay’ e be micheg e re n’ey. Chiney e ngad weliyed e re fanathin ney.

10. (a) Mang e be yip’ fan e awoch nge but’ ni kan weliy ko re fanathin ney? (b) Uw rogon ni ma yib wom’engin e wheat?

¹⁰ Mu beeg e Luke 8:5-8, 11-15. Fare awoch u lan fare fanathin ni murung’agen e en ni ma wereg e awoch u milay’ e be yip’ fan e “thin rok Got,” ara fare thin nib fel’ ni murung’agen Gil’ilungun Got. Fare but’ e be yip’ fan gum’irchaen e girdi’. Ngad susunnaged ni fare awoch e awochngin e wheat. Tin ni wer nga daken e but’ nib yong’ol e tugul nge ga’, ma aram me “k’uf nra ba ken ma raay wom’engin.” Machane, uw rogon ni ma yib wom’engin e wheat? Gur, ku ma yib ni yu ken e wheat? Danga’, ya ma yib ni awoch nrayog ni nge mul nga but’ ngki tugul yu  ken e wheat riy. Ere, rogon ni kan tamilangnag ko re fanathin ney e taareb e awoch e tugul me k’uf ni raay wom’engin. Mang rogon e re n’ey ko machib ni gad ma tay?

11. (a) Mang rogon fare fanathin u murung’agen e en ni ma wereg e awoch ko machib ni gad ma tay? (b) Uw rogon ni ma yib boch i awochngin e tin riyul’ rodad ni kab beech?

¹¹ Ere, ngad susunnaged ni boch e duw kafram, ma aram me weliy boch e Pi Mich ara gallabthir rodad ni Kristiano e tin riyul’ ngodad. Ba gel e felfelan’ nra ted u nap’an nra weliyed e pi thin nem ngodad, mar guyed ni gad baadag. Ere, m’agan’dad ko fare thin nni weliy ngodad me par u lanin’dad ni bod rogon fare awoch nni wereg nga daken e but’ nib yong’ol ni weliy Jesus ko fare fanathin rok. Angin ni yib riy e aram e tugul fare awoch nge ga’, me yib ba ken e wheat riy. Munmun ma aram me taw nga nap’an ni nge k’uf. Machane, kad weliyed faram ni wheat e gathi ma yib wom’engin ni ku yu ken e wheat, ya ma yib ni awoch. Ere, ku arrogodad ni wom’engidad ni be yib e gathi be yip’ fan e piin nib beech ni kad ayuweged yad ni ngar manged pi gachalpen Jesus, ya be yip’ fan boch i awochngin e tin riyul’ ni kab beech ni gad be wereg. d Uw rogon ni ma yib boch i awochngin e tin riyul’ rodad ni kab beech? Gubin yay ni gad ra machibnag fare thin nib fel’ ni murung’agen Gil’ilungun Got, ma aram e gad be wereg fare awoch ni kan yung nga gum’ircha’dad. (Luke 6:45; 8:1) Ere, be fil e re fanathin ney ngodad ni faan gad ra ulul i machibnag fare thin nib fel’ ni murung’agen Gil’ilungun Got, ma aram e be ‘yib wom’engidad’ u fithik’ e athamgil ni gad be tay.

12. (a) Mang e rayog ni ngad filed ko fa gal fanathin ni weliy Jesus ni murung’agen kenggin e woldug ni grapes nge en ni ma yung e awoch u milay’? (b) Mang rogon e re n’ey ngom?

¹² Mang e rayog ni ngad filed ko fa gal fanathin ni weliy Jesus ni murung’agen kenggin e woldug ni grapes nge en ni ma yung e awoch u milay’? Re n’ey e be ayuwegdad ni ngad nanged ni rogon ni ma yib wom’engidad e der yan u rogon ni be motoyil e girdi’ ngodad u nap’an e machib, ya be yan u rogon e yul’yul’ rodad. Ki weliy Paul e re n’ey u nap’an ni gaar: “Bayi bagayow me pi’ puluwon u rogon e maruwel ni tay.” (1 Kor. 3:8) Ere puluwon nra yag ngodad e be yan u rogon gelngin e maruwel ni kad ted, ma gathi rogon angin e maruwel rodad. Matilda nreb e walag ni ke gaman 20 e duw ni ke pioneer e yog ni gaar: “Gu ma felfelan’ ni bochan e gu manang ni ma tow’athnagdad Jehovah ko athamgil ni gad ma tay.”

13, 14. Mang boch i fan nde mulan’ Paul u puluwon e piin nda ur motoyilgad ko fare thin ni yibe machibnag ni murung’agen Gil’ilungun Got nrogon ni bay ko Roma 10:1, 2?

¹³ Mang e ra ayuwegdad ni nge yib wom’engidad u fithik’ e athamgil ni gad be tay? Kad filed faram  ni mulan’ Paul ni bochan e der motoyil e pi Jew ko fare thin nib fel’ ni murung’agen Gil’ilungun Got. Yugu aram rogon, ma de mulan’ u puluwrad. Mu tay fanam i yan u rogon ni weliy rogon e lem rok ngak e pi Jew u nap’an ni yoloy bangi babyor nge pi’ ngak e pi Kristiano nu Roma ni gaar: “Kari gum’ ni bochan ni manga yigi thap e girdi’ ko nam rog ngak Got! Ri gu be meybil ngak Got ni fan ngorad! Rayog ni gu mang mich rorad nri yad be tiyan’rad ngak Got, machane tiyan’ ni yad be tay e ke thum’ nga wuru’ e wo’, ya dar nanged e tin riyul’.” (Rom. 10:1, 2) Ere, mang boch i fan ni yog Paul ni ka be ulul ko machib?

¹⁴ Som’on e yog fan ni ka be ulul i machibnag e pi Jew. I yog ni bochan e ‘kari yim’ ni bochan’ ni nge yag e yafos ngak e pi Jew. (Rom. 11:13, 14) Bin migid e, weliy Paul murung’agen e ‘meybil ni be tay ngak Got ni fan ngorad.’ I wenig ngak Got u daken e meybil ni nge ayuweg e pi Jew ni nge m’agan’rad ko fare thin ni yibe machibnag ni murung’agen Gil’ilungun Got. Bin dalip e ki ulul Paul ngay ni gaar: ‘Ri yad be tiyan’rad ngak Got.’ Ere i sap nga fel’ngin e girdi’. Manang ni faanra yag e bin nib puluw e tamilangan’ ngorad, ma aram e rayog ni ngar manged boch i gachalpen Kristus mar pigpiggad u fithik’ e pasig.

15. Uw rogon ni ngad folwokgad rok Paul? Mu weliy e n’en ni ke rin’ boch e girdi’.

¹⁵ Uw rogon ni ngad folwokgad rok Paul? Som’on e ngad guyed rogon ni ngad gayed e piin ni “ke mel’egrad Got [“piin ni yad baadag,” NW] ni nge yog e yafos ndariy n’umngin nap’an ngorad.” Bin migid e ngad yibilayed ngak Jehovah ni nge bing gum’irchaen e piin nriyul’ ni yad baadag e tin riyul’. (Acts 13:48; 16:14) Baaray e n’en ni yog Silvana nreb e walag ni ke chugur i gaman 30 e duw ni ke un ko pioneer. I yog ni gaar: “U m’on ni gu ra yan nga reb e tabinaw ko gin ni gu be machib riy,  ma gu ma meybil ngak Jehovah ni nge ayuwegeg ni nge puluw rogon e lem rog.” Ku gad ma yibilay ngak Got ni nge ayuwegdad e pi engel ni ngad mada’naged e piin nriyul’ ni yad baadag e tin riyul’. (Matt. 10:11-13; Rev. 14:6) Robert nreb e walag ni ke pag 30 e duw ni ke pioneer e yog ni gaar: “Rib gel e felfelan’ ni gad ra tay u nap’an ni gad ra maruwel e pi engel u taabang ni bochan e yad manang e n’en ni be buch rok e piin ni gad be machibnagrad.” Bin dalip e ba t’uf ni ngad sapgad nga fel’ngin e girdi’. Carl nreb e piilal ni ke pag 50 e duw ni ke un ko taufe e yog ni gaar: “Gu ma fal’eg i yaliy nochi ban’en u rarogon e girdi’ ni be dag ni yad baadag ni ngar motoyilgad. Sana rayog ni yad be siminmin, ara yad ba gol, ara kar fithed reb e deer ni keb u gum’ircha’rad.” Arrogon, rayog ni ngad athamgilgad ni nge yib wom’engidad ni bod rogon Paul.

16, 17. (a) Mang e rayog ni ngad filed ko fare fonow ni bay ko Eklesiastes 11:6? (b) Mu weliy rogon nrayog ni nge yib angin e tin riyul’ ngak e piin ni yad ma guydad u nap’an e machib.

¹⁶ Yugu aram rogon ni gowa der taw fare thin nib fel’ ni gad be machibnag ni murung’agen Gil’ilungun Got nga gum’irchaen e girdi’, machane susun e dab da lemnaged ndabi yib angin e tin riyul’ ni gad be machibnag. (Mu beeg e Eklesiastes 11:6, NW. e) Riyul’ ni boor e girdi’ ndarur motoyilgad ngodad, machane bin riyul’ riy e, yad ma fal’eg i yaliydad. Yad ma guy nib fel’ e munmad rodad, nge rogon e ngongol ni gad ma dag u fithik’ e sumunguy, nge rogon ni gad ma siminmin ngak e girdi’. Ra munmun ma ngongol rodad e rayog ni nge ayuwegrad ni nge tamilang u wan’rad nde puluw e n’en ni yad be lemnag u murung’agdad. Aram e n’en ni nang Sergio nge Olinda ni faan kad weliyed murung’agrow aram ko som’on.

¹⁷ I yog Sergio ni gaar: “Immoy ba ngiyal’ nug m’argow, ma aram e daki yag nug warow ko fa gin’em ni boor e girdi’ ni ma yib ngay. Ere nap’an ni yag ni ngkug warow bayay boch nga tomuren, ma aram me fithmow boch e girdi’ ni yad ma yib e ngaram ni lungurad, ‘Mang e ke buch romew? Kug tawrengnaged gimew.’” Ki ulul Olinda ngay u fithik’ e felfelan’ ni gaar: “Piin ni yad ma kol e yap’ ko bus e ur chichingeged pa’rad ngomow, ma be lungurad, ‘Rib manigil e n’en ni gimew be rin’!’ Ngemu’, mu kur ninged yu ken e babyor ngomow.” Ki gin Sergio nge Olinda u nap’an ni yib be’ nib pumoon ko gin ni bay e cart rorow riy ni bay boch e babyor riy ni yow be pi’, ma aram me pi’ e floras ngorow miki pining e magar ngorow.

18. Mang fan ni kam dugliy u wan’um ni nge ‘yib wom’engim u fithik’ e athamgil ni ga be tay’?

¹⁸ Arrogon, faanra ‘dab da talgad’ i yung awochngin e tin riyul’, ma aram e rayog ni ngad uned i machibnag e girdi’ “u gubin yang u fayleng.” (Matt. 24:14) Bin th’abi ga’ fan riy e rib gel e felfelan’ ni gad ma tay ni bochan e gad manang ni gad ba fel’ u wan’ Jehovah, ya ba t’uf rok e piin ni ma “yib wom’engirad u fithik’ e athamgil ni kar ted.”