1, 2. (a) Mang e yog Jesus ko bin tomur e meybil nra ted e pi apostal rok u taabang? (b) Mang fan nrayog ni magafan’ Jesus nga rogon e taareban’ ni immoy u thilin e pi apostal rok?

 NAP’AN e bin tomur e abich ni tay Jesus nge pi apostal rok u taabang, mi ri magafan’ nga rogon e taareban’ ni bay u thilrad. Nap’an ni yad be meybil, ma aram me yog ko Chitamangin ni baadag ni nge par pi gachalpen ni yad ba taareb ni bod rogorow ni yow ba taareb. (Mu beeg e John 17:20, 21. a) Taareban’ ni bay u thilrad e ra ayuweg e girdi’ ni ngar nanged ni Jehovah e ir e ke l’og Jesus nga fayleng ni nge rin’ e n’en nib m’agan’ ngay. T’ufeg e ra par ni aram e pow ko tin riyul’ i gachalpen Jesus maku ra mon’ognag e taareban’ ni bay u thilrad.​—John 13:34, 35.

² Rayog ni ngan nang fan ni i weliy Jesus murung’agen e taareban’. I guy nder taareban’ e pi apostal rok ni bod rogon e n’en ni buch u nap’an e bin tomur e abich nra ted u taabang. I tabab e pi apostal rok ni ngar luaged e thin “ko mini’ e arorad ni ir e ngar tiyed nib tolang u  fithik’rad.” Re n’ey ni buch e kaa buch bayay u m’on riy. (Luke 22:24-27; Mark 9:33, 34) Ku bay bayay ni yog James nge John ngak Jesus ni nge pi’ reb e tagil’ ngorow u Gil’ilungun u tharmiy nra bagayow ma nge par nga barba’ i charen Jesus.​—Mark 10:35-40.

3. Mang boch ban’en nsana ir e k’aring pi gachalpen Kristus ni nge dabki taareban’rad? Mang boch e deer ni gad ra weliy ko re article ney?

³ Machane, re n’em nra bagayad ma baadag ni nge mang ir e ga’ lungun e gathi kemus e n’en ni i magawonnag rogon e taareban’ u thilin pi gachalpen Kristus. Ke yu raba’ e girdi’ e ngiyal’ nem ni bochan e fanenikan nge laniyan’. Ere, ba t’uf ni nge guy pi gachalpen Jesus rogon ni ngar siyeged e pi lem ney. Re article ney e gad ra weliy riy e fulweg ko pi deer ni baaray ni be gaar: Mang e rin’ Jesus ko laniyan’ ni un tay ngak? Uw rogon ni ayuweg pi gachalpen ni ngar nanged rogon ni nge dab kur laniyan’gad ko girdi’ mar pared nib taareban’rad? Ma uw rogon nra ayuwegdad e n’en ni fil Jesus ni ngad pared nib taareban’dad?

4. Mu weliy boch e kanawo’ ni un laniyan’ riy ngak Jesus.

⁴ Mus ngak Jesus ni un laniyan’ ngak. Nap’an ni yog Filip ngak Nathanael ni ke pirieg fare Messiah, me fulweg Nathanael ni gaar: “Rayog ni nge yib ban’en nib fel’ u Nazareth?” (John 1:46) Dariy e maruwar riy ni manang Nathanael murung’agen fare yiiy ni bay ko Mikah 5:2 me lemnag ni fare binaw nu Nazareth e gathi bbinaw nrib ga’ fan. Ere dabiyog ni nge par ni aram e gin ni tafen fare Messiah. Mus ko pi tolang u Judea ni ur sapgad nga but’ ngak Jesus ni bochan e ir be’ nu Galile. (John 7:52) Boor e girdi’ nu Judea ni yad ma tay ni girdi’ nu Galile e aram boch e girdi’ nib sobut’. Ku immoy boch e Jew nrogned ni Jesus e ir be’ nu Samaria ni bochan e ngar darifannaged. (John 8:48) Girdi’ nu Samaria e ba thil e binaw nge teliw rorad ngak e pi Jew. Ma girdi’ nu Judea ngu Galile e yad ma darifannag e girdi’ nu Samaria maku darur chaggad ngorad.​—John 4:9.

5. Mang boch ban’en ni un laniyan’ riy ngak pi gachalpen Jesus?

⁵ Ku arrogon e pi tayugang’ ko teliw rok e pi Jew ni ur darifannaged pi gachalpen Jesus. Pi Farise e yad ma tay ni pi gachalpen Jesus e yad e piin ni “ke bucheg Got waathrad.” (John 7:47-49) Arrogon, yad ma tay ni piin ndar uned ko skul ni ma un e pi tayugang’ ko teliw rok e pi Jew ngay ara darur folgad ko pi yalen rorad e dariy farad ma taareb rogorad ko yug girdi’. (Acts 4:13, NW, ftn.) Fan ni un laniyan’ ngak Jesus nge pi gachalpen e bochan ni girdi’ e ngiyal’ nem e yad ba uf ko teliw rorad, nge liw ni yad bay riy, nge binaw rorad. Mus ngak pi gachalpen Jesus ni ur uned ko laniyan’. Ere faanra nge taareban’rad, ma aram e thingar ra thilyeged rogon e lem rorad.

6. Mu weliy boch ban’en ni ke buch ni be dag rogon nrayog ni nge magawonnagdad e laniyan’.

⁶ Ngiyal’ ney e yooren e girdi’ u toobdad e yad ba laniyan’. Ere rayog ni ngaun laniyan’ ngodad, fa reb e ud laniyan’gad ngak boch e girdi’. Reb e walag nib pin nib pioneer ni ma par u Australia e yog ni gaar: “Nap’an ni ug par ni gu be lemnag rogon e pi n’en nde mat’aw ni un rin’ ko piin nri yad e girdi’ nu Australia kafram nge chiney, ma aram ma rug fanenikan e girdi’ ni wechwech. Ki gel boch e fanenikan rog ngorad ni bochan e gafgow  ni un tay ngog.” Ma reb e walag ni pumoon ni be’ nu Canada e ki yog ni gaar: “Gu ma lemnag ni girdi’ ni yad ma non ko thin ni French e yad ba tolang ko tin ni ka bay e girdi’. Bochan e re n’ey ma aram mu ug fanenikan e girdi’ ni ma non ko thin ni Meriken.”

7. Mang e rin’ Jesus ko laniyan’ ni i tay e girdi’?

⁷ Girdi’ e ngiyal’ ney e ba ga’ nrib gel e laniyan’ ni yad ma tay, ma kub mo’maw’ ni ngar digeyed e re lem ney ni bod rogon u nap’an Jesus. Ere, mang e rin’ Jesus ko re n’ey? Som’on e, dariy ba ngiyal’ ni i laniyan’. I machibnag e girdi’ nib pire’ ban’en rorad, nge girdi’ ni yad ba gafgow, nge pi Farise, nge piyu Samaria, nge pi tamukun tax, nge pi tadenen. Bin migid e, dag Jesus ngak pi gachalpen u daken e thin nge ngongol rok ni thingar dab ur dugliyed rarogon be’ u wan’rad ara ur laniyan’gad ko girdi’.

8. Mang kenggin e motochiyel nib ga’ fan ni ir e gad be fol riy ma aram fan ni gad be par nib taareban’dad? Mu tamilangnag.

⁸ Bay ba kenggin e motochiyel nib ga’ fan ni pi’ Jesus ngak pi gachalpen ni ngar folgad riy. Bochan e re kenggin e motochiyel ney ma aram fan ni gad be par nib taareban’dad. I gaar ngorad: “Gimed gubin nra bigimed ma walagen bigimed.” (Mu beeg e Matthew 23:8, 9.) Riyul’ nreb i fan ni ku rayog ni nga nog ni gad bogi ‘walag’ e bochan ni gad gubin ni kad bad rok Adam. (Acts 17:26) Machane, ku bay boch i fan. I yog Jesus ni pi gachalpen e yad bogi walag ni bochan e kar ted ni Jehovah e ir e Chitamangirad ni bay u tharmiy. (Matt. 12:50) Maku reb e, kar manged bang ko tabinaw rok Got ni kar taarebgad u daken e t’ufeg nge michan’ rorad. Aram fan ni yog e pi apostal u lan e pi babyor ni ur yoloyed ngar pied ngak boch e Kristiano kakrom ni pi gachalpen Jesus ni taareb e michan’ rorad e ku yad boch i ‘walagrad.’​—Rom. 1:13; 1 Pet. 2:17; 1 John 3:13.

9, 10. (a) Mang fan ndariy tapgin ni nge lemnag e pi Jew ni ka yad ba fel’ ngak e girdi’ nib thil e gin ni kar bad riy? (b) Uw rogon ni fil Jesus nib kireb ni nga i tolangan’ be’ ni bochan e gin ni ke yib riy? (Mu guy e sasing ni bay u tabolngin e re article ney.)

⁹ Tomuren ni tamilangnag Jesus nthingar ud ted ni gad bogi walag, ma aram me tamilangnag nib t’uf ni ngad sobut’naged lanin’dad. (Mu beeg e Matthew 23:11, 12.) Kad weliyed faram ni tolangan’ e ku aram reb e ban’en ni k’aring e pi apostal rok Jesus ni ngar yu raba’gad. Maku reb e, girdi’ u nap’an Jesus e ri yad ba uf ni bochan e gin ni kar bad riy. Boor e Jew ni ur lemnaged ni ka yad ba fel’ ko tin ni ka bay e girdi’ ni bochan e yad boch i fak Abraham. Machane, i yog John ni Tataufe ngorad ni gaar: “Got e rayog rok ni nge fek e pi malang ney nge ngongliy ngar manged e piin ni owchen Abraham!”​—Luke 3:8.

¹⁰ Maku reb e, ki fil Jesus nib kireb ni nga i tolangan’ be’ ni bochan e gin ni ke yib riy. I tamilangnag e re n’ey u nap’an ni fith reb e tamachib ko motochiyel ngak ni gaar: “Mini’ e en ni ir e mmigid ngog?” I fulweg Jesus e re deer rok ney ni aram e weliy ba fanathin ngak ni murung’agen be’ nu Samaria ni ayuweg reb e Jew ni be yan u kanawo’ meb i og bogi moro’ro’ ngak ngar pirdiiyed. Pi Jew nra bad nga u ranod u tooben fare moon e dar talgad ngak ngar ayuweged. Machane be’ nib moon nu Samaria e aram e en ni runguy fare moon me ayuweg. I museg Jesus e re fanathin rok nem ni aram e yog ngak fare tamachib ko motochiyel ni nge bod e re moon nu Samaria nem. (Luke 10:25-37) Ere dag Jesus nrayog rok be’ nu Samaria ni nge fil ngak e pi Jew e bin riyul’ i fan ni nge t’ufeg be’ e en nib migid ngak.

11. Mang fan nib t’uf ni nge dabi laniyan’ pi gachalpen Kristus ngak e girdi’ u yugu boch e nam? Uw rogon ni ayuwegrad Jesus ni ngar nanged fan e re n’ey?

¹¹ Ba t’uf ni nge guy pi gachalpen Jesus rogon ni ngar gelgad ko tolangan’ nge laniyan’ ni immoy rorad ni bochan e nge yag nrin’ed e  maruwel ni kan pi’ ngorad. U m’on ni yan Jesus nga tharmiy, ma aram me yog ngorad ni ngar machibgad u “lan yu Judea ni polo’, ngu lan yu Samaria, nge yan i mada’ ko yungi n’en ni yan i mus e fayleng ngay.” (Acts 1:8) U m’on riy ma aram me fal’eg Jesus rogorad ni fan ko re maruwel nem ni ngar rin’ed u lan boor e binaw, ni aram e weliy ngorad murung’agen boch e fel’ngin nib manigil ni bay rok e girdi’ u yugu boch e nam. I yog nib manigil e n’en ni ke rin’ reb e tolang ko salthaw u yugu reb e nam ni bochan e ke dag nib gel e michan’ rok. (Matt. 8:5-10) Maku reb e, nap’an ni immoy ko binaw rok u Nazareth, ma aram me weliy rogon ni ke ayuweg Jehovah e girdi’ u yugu boch e nam ni bod rogon fare pin ni ke yim’ figirngin nu Zarefath nreb e binaw ni bay u lan yu Fonicia, nge Naaman ni be’ nu Syria. (Luke 4:25-27) Ki machibnag Jesus be’ nib pin nu Samaria ngemu’ miki par u lan reb e binaw u rom ni l’agruw e rran ni bochan e baadag e girdi’ ko re binaw nem ni ngar motoyilgad ko n’en ni be machibnag.​—John 4:21-24, 40.

12, 13. (a) Mang e rin’ e pi apostal u nap’an ni be machibnag Jesus be’ nib pin u Samaria? (Mu guy e sasing ni bay u tabolngin e re article ney.) (b) Mang reb e ban’en ni buch ni be dag ni gathi kari tamilang u wan’ James nge John e n’en ni be guy Jesus rogon ni nge fil ngak e pi apostal rok?

¹² Machane, de mom ko pi apostal ni nge dab kur laniyan’gad. Kar gingad u nap’an nra guyed Jesus ni ke m’agan’ ngay ni nge machibnag be’ nib pin nu Samaria. (John 4:9, 27) Pi tayugang’ ko teliw rok e pi Jew e darur nonad ko piin nib pin u fithik’ e girdi’ ni yoor. Ere, be’ nib pin nu Samaria nib kireb thin e rib mudugil ndab ra nonad ngak. I yog e pi apostal ngak Jesus ni nge abich. Machane, ri baadag Jesus ni be non ko re ppin nem, ere dakir lemnag e abich. Ba m’agan’ e Chitamangin ngay ni nge machibnag e girdi’ ni kub muun e re ppin nu Samaria nem ngay, ma machib ni i tay e bod e ggan ngak.​—John 4:31-34.

¹³ Ireray reb e ban’en nde tamilang u wan’ James nge John. Nap’an ni yad be milekag Jesus u lan yu Samaria, ma aram mar gayed bang u rom ni ngar pared riy e re nep’ i n’em. Machane de m’agan’ e girdi’ nu Samaria ngay ni ngar ayuweged yad. Ere ri damumuw James nge John ma aram ma rognew ngak Jesus ni nge pining e nifiy nge yib u tharmiy nga but’ nge li’ e pi girdi’ nem ni urngin, ma aram me puwan’ Jesus ngorow. (Luke 9:51-56) Sana faan gomanga buch e re n’em u lan yu Galile ni aram e binaw rok James nge John, ma dabisiy ndab ra damumuwgow ni aram feni elmerin. Ere sana kar damumuwgow ni bochan e laniyan’ ni yow be tay. Maku reb e, sana rayog ni tamra’ apostal John ko re n’em ni rin’ u nap’an ni machibnag piyu Samaria boch nga tomuren ma boor i yad ni motoyil.​—Acts 8:14, 25.

14. Uw rogon nni pithig reb e magawon ni sum u thilin l’agruw ulung i girdi’ nib thil e thin rorad?

¹⁴ De n’uw nap’an nga tomuren e Pentekost ko duw ni 33 C.E., ma aram me sum reb e magawon ni bochan e laniyan’. Nap’an ni yibe f’oth e ggan ni nge kay boch e ppin ni ke yim’ figirngirad, ma aram mu un pag e tin baaram e ppin ni yad ma non ni Greek. (Acts 6:1) Sana rayog ni un laniyan’ ko pi ppin nem ni bochan e ba thil e thin rorad. Ere gur e pi apostal ngar pithiged e re magawon nem ni aram e ra dugliyed boch e walag ni pumoon nrayog ni ngar rin’ed e re maruwel nem ni nge mang yad e ra f’othed e pi ggan nem u daken e pi ppin nem. Gubin e pi walag nem ni ku bay fithingrad ni Greek. Re n’ey e dabisiy ni fal’eg laniyan’ e pi ppin nem ni ke yim’ figirngirad.

15. Uw rogon ni fil Peter rogon ni nge taareb e girdi’ u wan’? (Mu guy e sasing ni bay u tabolngin e re article ney.)

¹⁵ Nap’an e duw ni 36 C.E., ma aram me tabab pi gachalpen Jesus ni ngar machibnaged e girdi’ u gubin e nam. U m’on ko re ngiyal’ i n’em, ma apostal Peter e kemus ni yigoo pi Jew e ma chag  ngorad. Machane tomuren ni tamilangnag Got nsusun e dabi laniyan’ e piin Kristiano, ma aram me machibnag Peter Kornelius nreb e salthaw nu Roma. (Mu beeg e Acts 10:28, 34, 35.) Tomuren ma aram mi i chag Peter ngak e piin ni gathi yad e Jew ni kar manged boch e Kristiano, maku ma un ngorad ko abich. Machane boch e duw nga tomuren, ma aram me tal ndaki un ko abich ngak e piin ni gathi yad e Jew ni kar manged boch e Kristiano ni yad ma par u lan fare mach nu Antiok. (Gal. 2:11-14) I fonownag Paul Peter ko re n’ey ni rin’, mab mudugil ni fol ko re fonow nem. Nap’an ni yoloy e gin som’on e babyor rok nge yan ngak e pi Jew nge piin gathi yad e Jew ni kar manged Kristiano u Asia Minor, ma aram me weliy ngorad feni ga’ fan ni ngad t’ufeged urngin pi walagdad.​—1 Pet. 1:1; 2:17.

16. Mang e n’en ni wer u murung’agen e tin som’on e Kristiano?

¹⁶ Ba tamilang ni bochan e kanawo’ nib manigil ni dag Jesus ngak e pi apostal rok, ma aram mar filed rogon ni ngar t’ufeged “urngin e girdi’.” (John 12:32; 1 Tim. 4:10) Yugu aram rogon nib n’uw nap’an mfini yag ni ngar thilyeged rogon e lem rorad, machane i yag ni ngar rin’ed e re n’ey. Bin riyul’ riy, e wer murung’agen e pi Kristiano ko bin som’on e chibog ni yad boch e girdi’ ni yad ma t’ufeged yad. Immoy reb e tayol ko bin l’agruw e chibog ni ka nog Tertullian ngak ni sul u daken e n’en ni i yog boch e girdi’ ni gathi yad boch e Kristiano u murung’agen e piin Kristiano ni gaar: “Yad ma t’ufeged yad,” ma “Ba m’agan’rad ngay ni ngar m’ad ni fan ngorad.” Bochan ni athamgil e tin som’on e Kristiano ni nga ron’ed nga dakenrad e ‘bin nib beech i yad,’ ma aram e n’en ni ayuwegrad ni nge taareb rogon urngin e girdi’ u wan’rad ni bod Got.​—Kol. 3:10, 11.

17. Uw rogon ni ngad chuweged e laniyan’ ni bay u gum’ircha’dad? Mu weliy e n’en ni ke rin’ l’agruw ni’.

¹⁷ Ngiyal’ ney e ba t’uf ni ngad guyed rogon ni ngad chuweged e laniyan’ ni bay u gum’ircha’dad. Reb e walag nib pin ni ma par u France e weliy rogon nib mo’maw’ e re n’ey ngak ni gaar: “Ke fil Jehovah ngog ko mang e bin riyul’ e t’ufeg, nge bin riyul’ i rogon ni ngaun gol ko girdi’, nge rogon ni ngan t’ufeg urngin mit e girdi’.  Machane ke mada’ ko ngiyal’ ney ma kug be fil rogon ni nge dab ku ug laniyan’, ma re n’ey e ban’en nde mom. Aram fan ni kug ma uneg e re n’ey u lan e meybil rog.” Ku ireray reb e magawon ni ma mada’nag reb e walag nib pin ni ma par u Spain. I yog ni gaar: “Bay yu ngiyal’ nthingar gguy rogon ni nggu gel ko fanenikan ni gu ma tay ko girdi’ nib thil e nam romad ara ramaen dowmad, ma bay yu ngiyal’ ni ma yag ni nggu rin’ e re n’ey. Machane, gu manang nthingar gu ulul i guy rogon ni nggu gel ko re lem ney. Ke magar Jehovah ni ke ayuwegeg kug mang bang u reb e tabinaw nib taareb e girdi’ riy.” Ere, rayog ni nge bagadad me fal’eg i yaliy ir. Gur, ba t’uf ni ngad chuweged boch e lem rodad ni be m’ug riy ni gad be laniyan’ ni bod rogon fa gal walag nib pin ni faan kan weliy murung’agrow, fa?

18, 19. (a) Mang boch i fan nthingar da golgad ngak urngin e girdi’? (b) Uw rogon nrayog ni ngad rin’ed e re n’ey?

¹⁸ Ba t’uf ndab da paged talin ni immoy ba ngiyal’ ni ud moyed ni gad bod e “girdi’ nu bayang” nde chugur e tha’ u thildad Got. (Efe. 2:12) Machane, ke pow’iydad Jehovah ngak u fithik’ e “t’ufeg” rok. (Hos. 11:4; John 6:44) Ma ke gol Kristus ngodad, ya ke bing e kanawo’ ngodad nrayog ni ngad manged bang ko tabinaw rok Got. (Mu beeg e Roma 15:7. b) Bochan ni ke gol Jesus ngodad, ma aram fan ndariy ba ngiyal’ ni ngad laniyan’gad ngak be’!

¹⁹ Nap’an ni gad be chugur i yan nga tungun e re m’ag nib kireb ney ma dariy e maruwar riy nra gel e yu raba’ nra i tay e girdi’, nge laniyan’, nge fanenikan. (Gal. 5:19-21; 2 Tim. 3:13) Machane, gadad e pi tapigpig rok Jehovah e gad ma guy rogon ni nge yag ngodad fare gonop ni yib u tharmiy ni ir e ma ayuweg e girdi’ ni nge dab kur laniyan’gad me mon’ognag e gapas u thiliy. (Jas. 3:17, 18) Gad ma felfelan’ ni gad ma m’ag fager ngak e girdi’ u yugu boch e nam, me m’agan’dad nga rogon ni yad ma rin’ boch ban’en, ara da filed e thin rorad. Faan gad ra rin’ e re n’ey, ma aram e rayog ni nge yib e gapas ngodad ni “bod rogon e lul’,” ma tin nib mat’aw ni gad ma rin’ e ra “bod e n’ew u maday.”​—Isa. 48:17, 18, NW.

20. Mang e ra buch rodad u nap’an nra thilyeg e t’ufeg rogon e lem rodad nge pi n’en ni bay u gum’ircha’dad?

²⁰ Fare walag nib pin ni ma par u Australia ni faan kan weliy murung’agen e yog ni gaar: “Ke yag e bin riyul’ e tamilangan’ ngog.” I weliy rogon ni ke yag ni nge ayuweg e fol Bible ni ke un ngay ni gaar: “Ke yag reb e gum’ircha’ nge reb e tafinay ngog nib beech. Bochan e re n’ey ma aram me yag ni nge chuw e laniyan’ nge fanenikan ni immoy rog.” Ma fare walag ni pumoon ni ma par u Canada e yog ni chiney e ka fini nang ni “girdi’ e ba ga’ ni yad ma fanenikay yugu boch e girdi’ ni bochan e dar nanged yad. Gin ni kan gargeleg be’ riy e dariy ban’en ni ma rin’ nga rogon e pi fel’ngin ni ma m’ug rok be’.” Re walag ney e ke leay reb e walag nib pin ni ma non ko thin ni Meriken! Rogon ni ke thil e lem ko gal walag ney e be micheg ni t’ufeg ni bay rok e piin Kristiano e aram e n’en nra chuweg e laniyan’. Ku aram e n’en ni ma chugumiy urngin ban’en nga taabang nge par ndab ki kireb.​—Kol. 3:14.