1. Mang e ba mich u wan’dad?

 BOCHAN ni gadad e girdi’ rok Jehovah, ma gad manang ni gad ba t’uf rok ma baadag ni nge yag e bin th’abi fel’ e yafos ngodad. (Rom. 8:35-39) Kub mich u wan’dad ni faan gad ra fol ko pi kenggin e motochiyel u Bible, ma gubin ngiyal’ nra yib angin ngodad. (Isa. 48:17, 18) Machane uw rogon ni faanra kad mada’naged boch e magawon ndad lemnaged nra buch?

2. Mang boch e magawon nrayog ni ngad mada’naged, ma mang e rayog ni nge k’aringdad e pi magawon ney ni ngad lemnaged?

² Gubin e pi tapigpig rok Jehovah ni yad ma mada’nag e magawon. Bod nrayog ni nge rin’ reb i girdien e tabinaw rodad ban’en nra kirebnag lanin’dad. Rayog ni nge yib boch e m’ar ngodad me lichnag e tin nrayog ni ngad rin’ed ni fan ko pigpig rodad ngak Jehovah. Ku rayog ni ngad gafgowgad ni bochan boch ban’en ni ma yib ni yima gafgow riy. Fa reb e rayog ni yibe gafgownagdad ni bochan e michan’ rodad. Nap’an ni gad ra mada’nag e magawon ni aray rogon, ma rayog ni nge lungudad u wan’dad: ‘Mang fan ni be buch e re n’ey rog? Gur, kug rin’ ban’en nib kireb? Re n’ey e be yip’ fan nder tow’athnageg Jehovah?’ Bay ba ngiyal’ ni kam lem ni aray rogon, fa? Faanra bay, ma dabi mulan’um. Boor e tapigpig rok Jehovah ni yad ba yul’yul’ ni ka ur lemgad ba ngiyal’ ni aray rogon.​—Ps. 22:1, 2; Hab. 1:2, 3.

3. Mang e rayog ni ngad filed ko Psalm 34:19?

³ Mu beeg e Psalm 34:19. Mu tay fanam i yan u l’agruw ban’en nib ga’ fan ni be tamilangnag e re thin ney: (1) Piin nib mat’aw e yad ma mada’nag e magawon. (2) Ma ayuwegdad Jehovah ko pi magawon ni gad ma mada’nag. Uw rogon ni ma rin’ Jehovah e re n’ey? Reb e kanawo’ ni ma rin’ e re n’ey riy e aram e ma ayuwegdad  ni nge puluw rogon ni ngad lemnaged e par rodad u lan e re m’ag ney. Yugu aram rogon ni ke micheg Jehovah ni gad ra felfelan’ ko pigpig ni gad ra tay ngak, machane dawori micheg ngodad ndab da mada’naged e magawon e ngiyal’ ney. (Isa. 66:14) Be pi’ e athamgil nga lanin’dad ni ngad lemnaged rogon e par rodad boch nga m’on ko ngiyal’ nra yag ngodad e bin baaram e yafos ni baadag ni nge yag ngodad ndariy n’umngin nap’an. (2 Kor. 4:16-18) Machane chiney ni gad be sonnag e ngiyal’ nem e ma ayuwegdad ni ngad ululgad ni ngad pigpiggad ngak ni gubin e rran.​—Lam. 3:22-24.

4. Mang e gad ra weliy ko re article ney?

⁴ Ere ngad weliyed e n’en nrayog ni ngad filed ko pi tapigpig rok Jehovah kakrom nge ngiyal’ ney ni yad ba yul’yul’. Gad ra guy riy nrayog ni ngaud mada’naged boch e magawon ndad lemnaged nra buch. Machane nap’an ni gad ra taga’ ngak Jehovah, ma gubin ngiyal’ nra ayuwegdad. (Ps. 55:22) Nap’an ni gad be weliy e n’en ni buch ko pi cha’ney, mag fithem ni nge lungum: ‘Faanra ke buch ban’en rog ni aray rogon, ma mang e gu ra rin’? Uw rogon ni be gelnag e n’en ni buch rok e pi cha’ney e pagan’ rog ngak Jehovah? Ma mang boch ban’en nrayog ni nggu fil ko n’en ni buch rorad nrayog ni nggu fol riy?’

5. Mang boch e magawon ni i mada’nag Jakob ni bochan Laban? (Mu guy e sasing ni bay u wuru’ e re ke babyor ney.)

⁵ Pi tapigpig rok Jehovah kakrom e ur mada’naged boch e magawon ndar lemnaged nra buch rorad. Am lemnag e n’en ni buch rok Jakob. I yog e chitamangin ngak ni nge yan i fek reb e ppin ni fak Laban ni girdi’ rorad ni ma liyor ngak Got ni nge leay. I micheg ngak ni faanra rin’ e re n’ey, ma boor e tow’ath nra pi’ Jehovah ngak. (Gen. 28:1-4) Ere rin’ Jakob e n’en nnog ngak. I milekag u Kanaan nge mada’ nga tafen Laban ni bay l’agruw i ppin ni fak ni ka nog Leah nge Rachel ngorow. Baadag Jakob Rachel ni bin nib bitir e ppin ni fak Laban, me m’agan’ ngay ni nge maruwel rok e chitamangin u lan medlip e duw u m’on ni nge leay. (Gen. 29:18) Machane gathi aram e n’en ni buch. Ya bannag Laban Jakob me pi’ Leah ni bin nib ilal e ppin ni fak ni nge leay. Machane reb e wik nga tomuren, me yog Laban nrayog ni nge leay Jakob Rachel ni faan ku ra maruwel rok u lan medlip e duw. (Gen. 29:25-27) Ku de yul’yul’ Laban ngak Jakob u rogon puluwon nsusun e nge pi’ ko maruwel ni i rin’ ni fan ngak. Bin riyul’ riy e de mat’aw e ngongol ni i rin’ Laban ngak Jakob u lan 20 e duw!​—Gen. 31:41, 42.

6. Ku mang boch e magawon ni i athamgil Jakob u fithik’?

⁶ Ku bay boch e magawon ni i athamgil Jakob u fithik’. Bochan ni boor girdien e tabinaw rok, ma aram fan ni gathi gubin ngiyal’ nib fel’ e tha’ u thilin pi fak ni pumoon. Mus ngak Josef ni walagrad nra pied nchuway’ nge mang sib. Ku bay l’agruw e pagel ni fak ni ka nog Simeon nge Levi ngorow nrin’ew ban’en ni kirebnag thin e tabinaw rorad me darifannag fithingan Jehovah. Maku reb e tomuren ni gargeleg Rachel e bin l’agruw e bitir ni fakrow Jakob, ma aram me yim’. Maku bochan e uyungol nib gel ni yib, ma aram me t’uf ni nge chuw Jakob nge yan i par nga Egypt ni yugu aram rogon ni ke pilibthir.​—Gen. 34:30; 35:16-19; 37:28; 45:9-11, 28.

7. Uw rogon ni dag Jehovah ngak Jakob nib fel’ u wan’?

⁷ Yugu aram rogon urngin e magawon ni mada’nag Jakob, machane dariy ba ngiyal’ ndaki mich Jehovah u wan’ nge tin ke micheg. Aram fan ni dag Jehovah ngak nib fel’ u wan’. Bod ni yugu aram rogon nde mat’aw e ngongol ni i rin’ Laban ngak, machane boor ban’en ni tow’athnag Jehovah riy. Kub mudugil nri pining e magar ngak Jehovah u nap’an nra mada’gow Josef bayay ni fare pagel ni fak ni ke n’uw nap’an ni i lemnag ni ke yim’! Bochan nib chugur e tha’ u thilrow Jehovah, ma aram e n’en ni ayuweg ni nge athamgil u fithik’ e pi magawon rok. (Gen.  30:43; 32:9, 10; 46:28-30) Ere ku arrogodad ni faanra i par e tha’ u thildad Jehovah nib chugur, ma aram e rayog ni ngad athamgilgad u fithik’ e pi magawon ni gad be mada’naged ndad lemnaged nra buch.

8. Mang e baadag David ni Pilung ni nge rin’?

⁸ Dabiyog ni nge rin’ David ni Pilung gubin ban’en ni lemnag ni nge rin’ ni fan ko pigpig rok ngak Jehovah. Bod nri baadag ni nge toy reb e tempel ni fan ngak e Got rok. Ere yog e re n’ey ngak Nathan ni profet. Ma aram me gaar Nathan ngak: “Mu rin’ lanin’um, ya bay Got rom.” (1 Kron. 17:1, 2, BT) Dabisiy nri pi’ e pi thin ney e athamgil nga laniyan’ David, ma sana ka chingiyal’ nem me tabab i tanomnag rogon ni ngan rin’ e re maruwel ney nib ga’.

9. Mang e rin’ David u nap’an nnog boch e thin ngak nrayog ni nge kirebnag laniyan’?

⁹ Machane de n’uw nap’an nga tomuren me sul fare profet rok Jehovah nge yog boch e thin ngak nrayog ni nge kirebnag laniyan’. “Re nep’ nem” e yog Jehovah ngak Nathan ni gathi David e nge toy fare tempel, ya reb i fak ni pumoon e ra rin’ e re n’ey. (1 Kron. 17:3, 4, 11, 12, BT) Ere mang e rin’ David u nap’an nnog e re n’ey ngak? I thilyeg e n’en be nameg, ma aram me tabab ni nge kunuy e salpiy nge boch ban’en nra t’uf rok Solomon ni fak u nap’an nra toy fare tempel.​—1 Kron. 29:1-5.

10. Uw rogon ni tow’athnag Jehovah David?

¹⁰ Tomuren ni yog Jehovah ngak David ni gathi ir e nge toy fare tempel, ma aram me ngongliy ba m’ag u thilrow. I micheg ngak David nreb i owchen e ra gagiyeg ndariy n’umngin nap’an. (2 Sam. 7:16) Nap’an fare Biyu’ i Duw Nra Gagiyeg Jesus riy u lan e bin nib beech e fayleng, ma rra felfelan’ David u nap’an nra nang ni Jesus nreb i owchen e ir e Pilung! Re n’ey ni be weliy e Bible murung’agen e be ayuwegdad ni ngad nanged ni mus ni faanra dabiyog ni ngad rin’ed urngin ban’en ni kad lemnaged ni ngad rin’ed ni fan ngak Jehovah, ma dabisiy ni ku boor e tow’ath nra pi’ e Got rodad ngodad boch nga m’on ndad lemnaged.

11. Uw rogon nni tow’athnag e pi Kristiano ko bin som’on e chibog ni yugu aram rogon nde yib Gil’ilungun Got ko ngiyal’ nra lemnaged nra yib riy? (Acts 6:7)

¹¹ Pi Kristiano ko bin som’on e chibog e ra mada’naged boch e magawon ndar lemnaged nra buch. Bod nri yad baadag ni nge yib Gil’ilungun Got, machane dar nanged e ngiyal’ nra yib riy. (Acts 1:6, 7) Ere mang e rrin’ed? Ur tedan’rad ko fare maruwel ni machib. Ma nap’an ni yoor e nam ni garer fare thin nib fel’ riy, ma aram mar guyed e mich riy ni be tow’athnagrad Jehovah ko athamgil ni yad be tay.​—Mu beeg e Acts 6:7.

12. Mang e rin’ e pi Kristiano ko bin som’on e chibog u nap’an ni yib e uyungol?

¹² Immoy ba ngiyal’ ni yib ba uyungol nib gel “nga gubin yang u fayleng.” (Acts 11:28) Mus ko pi Kristiano ko bin som’on e chibog nra magawongad ni bochan e re n’ey. Am lemnag gelngin e gafgow ni ur ted ni bochan e re uyungol nem. Dariy e maruwar riy ni i magafan’ e piin lolugen e tabinaw nga rogon ni ngar pied e tin nib t’uf ko tabinaw rorad. Ma uw rogon e piin fel’ yangaren ni ur lemnaged ni ngar yoornaged e tin yad be rin’ ni fan ko machib? Gur, ra lemnaged ni ngar songad nge m’ay fare uyungol mfin rrin’ed e re n’ey, fa? Demtrug rogon, me guy e pi Kristiano nem rogon ni nge m’ag e par rorad ko n’en be buch rorad. Ere ra ululgad ko machib u rogon nrayog rorad, maku yad be felfelan’ ngay ni ngar pied e tin bay rorad ko pi walagrad u Judea.​—Acts 11:29, 30.

13. Mang boch e tow’ath ni yag ko fapi Kristiano u nap’an fare uyungol?

¹³ Mang boch e tow’ath ni yag ko pi Kristiano ney u nap’an fare uyungol? Piin nni pi’ e tin nib t’uf rorad e ra guyed ni be ayuwegrad Jehovah. (Matt. 6:31-33) Ba mudugil ni chugur e tha’ u thilrad e pi walagrad nra pied e ayuw ngorad. Ma piin nra pied e salpiy nge chugum ni ayuw ara piin nranod nra pied e ayuw ko gin nib t’uf e ayuw riy e ra felfelan’gad. (Acts 20:35) I tow’athnagrad  Jehovah ni yad gubin ni bochan e ra guyed rogon ni nge m’ag e par rorad ko n’en be buch rorad.

14. Mang e buch rok Barnabas nge apostal Paul, ma mang angin ni yib riy? (Acts 14:21, 22)

¹⁴ Ba ga’ ni un gafgownag e pi Kristiano ko bin som’on e chibog. Yu ngiyal’ e sana i buch u ba ngiyal’ ndar lemnaged nra buch riy. Am lemnag e n’en ni buch rok Barnabas nge apostal Paul u nap’an ni yow be machib u lan yu Lystra. Som’on e baadag e girdi’ ni nge motoyil ngorow. Machane boch nga tomuren, me yib boch e girdi’ ni yad be togopuluw ngar “pingeged laniyan’ fapi girdi’ ni aram urngin ngar folgad ngorad.” Ku bay boch i yad riy nra malangnaged Paul ngar girngiyed nga wuru’ fare binaw ngar digeyed u rom ni nge yim’. (Acts 14:19) Machane miki yan Barnabas nge Paul nga yugu bang ni ngar machibgow. Ere mang angin ni yib riy? “Boor e girdi’” nra ayuwegew ni nge michan’rad mar manged pi gachalpen Jesus, mu kur piew e athamgil nga laniyan’ pi walagrow u daken e thin nge ngongol rorow. (Mu beeg e Acts 14:21, 22.) Bochan nde tal Barnabas nge Paul ko machib ni yugu aram rogon ni un gafgownagrow, ma boor e girdi’ ni yib angin e re n’ey ngorad. Ere faanra dabi mulan’dad ko fare maruwel ni ke yog Jehovah ni ngad rin’ed, ma aram e yira tow’athnagdad.

15. Mang e kam fil ko n’en ni rin’ Brother A. H. Macmillan?

¹⁵ U m’on ko duw ni 1914, ma bay boch ban’en ni i lemnag e girdi’ rok Jehovah nra buch. Am lemnag e n’en ni buch rok Brother A. H. Macmillan. I lemnag e re walag ney ndab ki n’uw nap’an ma bayi yan nga tharmiy ni bod e n’en ni ki lemnag boor e walag e ngiyal’ nem. I yog u ba welthin ni pi’ ko September ko duw ni 1914 ni gaar: “Sana ireray e bin tomur e welthin ni fan ko yoor nug ra pi’.” Machane gathi aram e bin tomur e welthin ni pi’. Boch nga tomuren me yoloy Brother Macmillan ni gaar: “Sana bay boch i gamad ni gur nge lemnag ni gamad ra yan nga tharmiy ni ka chingiyal’ nem.” Ki gaar: “N’en nib t’uf ni nggu rin’ed e nggu tedan’mad ko maruwel rok Somol.” Ma aram e n’en ni rin’ Brother Macmillan. I machib u fithik’ e pasig, maku boor e walag ni pumoon nni kalbusnagrad ni bochan e ra siyeged ni ngar uned ko salthaw ni i yan i pi’ e athamgil nga lanin’rad. Ku dariy ba ngiyal’ ni pag e muulung ngki mada’ ko ngiyal’ ni ke pilibthir. Ere mang angin ni yib ngak Brother Macmillan ni bochan e i tiyan’ ko pigpig ni be tay ngak Jehovah ma be sonnag e ngiyal’ ni ngan tow’athnag? De n’uw nap’an u m’on ni nge yim’ ko duw ni 1966, me yoloy ni gaar: “Dariy ba ngiyal’ ni war e michan’ rog.” Rib manigil e n’en ke rin’ e re walag ney nrayog ni ngad folwokgad riy nib ga’ ni faanra ke n’uw nap’an ni gad be mada’nag reb e magawon ndad lemnaged ni gad ra par u fithik’ ni aram n’umngin nap’an!​—Heb. 13:7.

16. Mang magawon e mada’nag Herbert Jennings nge leengin ndar lemnagew nra buch? (James 4:14)

¹⁶ Boor e girdi’ rok Jehovah ni yad be gafgow ni bochan e ke yib ba mit e m’ar ngorad ndar lemnaged nra yib. Bod nnap’an ni be weliy Brother Herbert Jennings b e n’en ni buch rok me weliy murung’agen gelngin e felfelan’ ni ur tew leengin u nap’an ni ur pigpiggow u Ghana ni yow l’agruw e missionary. Machane munmun me yib ba mit e m’ar ngak nib ubchiya’. I sul Brother Jennings u daken fapi thin ni bay ko James 4:14 me weliy ni n’en ni buch rorow e “bod ban’en nra buch ‘gabul’ ndar lemnagew.” (Mu beeg.) I yoloy ni gaar: “Ba t’uf ni nge puluw rogon ni nggu lemnagew e par romow. Ere gu chuwgow u Ghana mu kug digeyew e pi fager romow nib chugur thilmad nggu sulow nga Canada [ya nge yag ni nggu un ko tafalay].” I ayuweg Jehovah Brother Jennings nge leengin ni ngar ululgow ko pigpig ni yow be tay ngak u fithik’ e  yul’yul’ ni yugu aram rogon ni yow be mada’nag e magawon.

17. Uw rogon ni yib angin e n’en ni buch rok Brother Jennings ngak yugu boch e walag?

¹⁷ N’en ni weliy Brother Jennings u murung’agen e rib ga’ angin ni yib ngak boch e walag. I yoloy reb e walag nib pin ni gaar: “Dariy ba ngiyal’ ni kug beeg reb e article ni kari taw e thin riy nga gum’irchaeg ni bod e biney. . . . Nap’an nug beeg murung’agen rogon ni digey Brother Jennings e maruwel rok ni bochan e nge ayuweg ir ko m’ar ni ke yib ngak, ma aram me ayuwegeg ni nge puluw rogon ni nggu lemnag e n’en be buch rog.” Ku bay reb e walag ni pumoon ni yoloy ni gaar: “Tomuren ni kug pigpig ni gag reb e piilal u lan ragag e duw, ma aram me t’uf ni nggu tal ni bochan e ke yib ba mit e m’ar ko man’ey ngog. Bochan e re n’ey mug ma lemnag ndakuriy ban’en ni gub fel’ ngay. Ere ba ga’ ni ma kireban’ug nib pag rogon ndabkiyog ni ngaug beeg e pi article ni bay murung’agen e pi walag riy. . . . Machane rogon e athamgil ni i tay Brother Jennings e ri pi’ e athamgil nga lanin’ug.” Re n’ey e be puguran ngodad ni faan gad ra athamgil u fithik’ e magawon ni kad mada’naged ndad lemnaged nra buch, ma aram e ku rayog ni ngad pied e athamgil nga laniyan’ yugu boch e girdi’. Mus ni faanra de buch ban’en ni bod rogon ni kad lemnaged, machane ku rayog ni ngad daged e kanawo’ nrayog ni ngan folwok riy u rogon e michan’ rodad nge athamgil ni gad be tay.​—1 Pet. 5:9.

18. Mang e ga be fil ko n’en ni rin’ be’ nib pin u Nigeria ni ke yim’ figirngin ni kan susunnag yaan ko sasing?

¹⁸ Boor ban’en ni ma yib ni bod fare m’ar ni COVID-19 ni ke gafgow boor e girdi’ rok Jehovah riy. Bay be’ nib pin ni ke yim’ figirngin u Nigeria ni buchuuw e ggan nge salpiy rok. Ere yan i reb e kadbul me fith bbuliyel ni fak ngak ko mang e ngar kew u tomuren ni yow ra lith e bin tomur e kap e komey ni bay rorow. I yog fare walag nib pin ngak ndakuriy e ggan nge salpiy rorow, machane susun e ngar folwokgow ko n’en ni rin’ fare pin nu Zarefath ni ke yim’ figirngin ni aram e ngar lumgow ko yay ni tomur mar taga’gow ngak Jehovah ni nge ayuwegrow. (1 Ki. 17:8-16) Machane u m’on ni ngar lemnagew e n’en ni ngar  kew ko misiw’ e rofen nem, me yib boch e walag ra pied e ggan ngorow. Pi ggan nem e yow ra gaman riy nge pag l’agruw e wik. I yog e re walag nib pin ney nde lemnag ni be motoyil Jehovah ko n’en ni yog ngak fak. Arrogon, nap’an ni gad ra taga’ ngak Jehovah, ma pi magawon ni gad ma mada’nag ndad lemnaged nra buch e rayog ni nge chugurnagdad ngak.​—1 Pet. 5:6, 7.

19. Mang gafgow e un tay ngak Aleksey Yershov ni i athamgil u fithik’?

¹⁹ U lan e pi duw ni ke yan, ma boor e pi walagdad ni kar athamgilgad u fithik’ e gafgow ni yibe tay ngorad ndar lemnaged nra buch. Am lemnag e n’en ni buch rok Brother Aleksey Yershov ni ma par u Russia. Nap’an nni taufenag ko duw ni 1994, ma bay boch ban’en nib puf mat’awun e girdi’ rok Jehovah nrayog ni ngaur rin’ed. Machane boch e duw nga tomuren me thil rogon e par u Russia. Nap’an e duw ni 2020, me yib e polis nga tafen Brother Yershov nga ranod u fithik’ e chugum rok ngemu’ mar feked boch riy. Boch e pul nga tomuren me togopuluwnag e am boch e oloboch ngak. Ba gel e kireb riy ya nni togopuluwnag e yu pa’ i oloboch nem ngak ni bochan ba video ni fek be’ ni ke pag reb e duw ni i dag nib dake baadag ni nge fil e Bible. Rib kireb e re n’ey ni rin’!

20. Uw rogon ni chugurnag Brother Yershov e tha’ u thilrow Jehovah?

²⁰ Bay ban’en nib fel’ ni ke yib ko gafgow ni un tay ngak Brother Yershov, fa? Arrogon. Ri gel e chugur ko tha’ u thilrow Jehovah. I gaar: “Boor yay ni gamow ma meybil leengig u taabang. Gu nang ni faanra der ayuwegeg Jehovah, ma dabiyog ni nggu athamgil u fithik’ e gafgow ni un tay ngog.” Ki yog ni gaar: “Fol Bible nug ma tay ni yigoo gag e ma ayuwegeg ni nge dabi mulan’ug. Ug fal’eg i lemnag e n’en ni rin’ boch e tapigpig ni yad ba yul’yul’ kakrom. Boor ban’en ni bay murung’agen u Bible ni be tamilangnag feni ga’ fan ni ngad pared nib gapas lanin’dad ma gad dag ni be pagan’dad ngak Jehovah.”

21. Mang e kad filed ko re article ney?

²¹ Mang e kad filed ko re article ney? Yu ngiyal’ e rayog ni ngad mada’naged boch e magawon u lan e re m’ag ney ndad lemnaged nra buch. Yugu aram rogon, ma gubin ngiyal’ ni ma ayuweg Jehovah e pi tapigpig rok ni faan yad ra taga’ ngak. Be yog fare thin nu Bible ni kenggin e re article ney ni “en nib mat’aw e boor e gafgow ni ma yib ngak, machane i Somol e ma chuweg u fithik’ ni gubin.” (Ps. 34:19) Ere manga yugu da ululgad ngad tedan’dad nga rogon ni be ayuwegdad Jehovah ko bin ni ngaud pared ni gad be lemnag e magawon rodad. Faan gad ra rin’ e re n’ey, ma aram e rayog ni nga dogned fapi thin ni yog apostal Paul ni faani gaar: “Demtrug e mit i n’en ni gu ra mada’nag ma ba’ gelngig ni ke pi’ nrayog ni nggu par riy.”​—Fil. 4:13, NW.