Thin nib Fel’ e Ma Fal’eg Thiliy

“Gubin ngiyal’ nthingar umogned e thin ngorad nib fel’.”​—KOL. 4:6.

1, 2. Mang angin e thin nib fel’ ni yog reb e walag ni pumoon?

 I YOG reb e walag ni gaar: “Immoy bayay ni yibe yan ko machib, mu gu non ngak reb e pumoon mi ri damumuw nga i non ngog ni be da’da’. Ma nap’an ni gu be n’en ni nggu beeg reb e thin nu Bible ngak, mi ki gel boch e damumuw rok. Miki un e ppin rok nge bitir rok ngak ngar puwan’gad ngog nib gel, ma aram mu gu nang nthingar gu wan nggu chuw. Ku gog ngorad ni ku gub ni gub gapas, ere gu baadag ni nggu sul u fithik’ e gapas. Mu gu dag ngorad fare thin ni bay ko Galatia 5:22 nge 23 ni faan be weliy murung’agen e t’ufeg, nge gol, nge t’ar laniyan’, nge gapas. Ma aram mu gu chuw.

² “Faani taaboch ni gu be yan i yan nga boch e tabinaw nga barba’ e kanawo’, mu gguy chon fare tabinaw ni kar pared nga but’. Ma aram mar pininged gag, mu gu lemnag ko mang e nga rogned ngog. Fare pumoon e bay ba tafen e ran u pa’ ni bay e ran ni garbeb riy, me yog ngog ni nggu unum boch e ran. Ma aram me wenig ngog ko n’en ni ke rin’, me yog ngog nrib gel e michan’ rog. Mu gu dargow u fithik’ e gapas.”

3. Mang fan ndab da paged boch e girdi’ ni ngar k’aringed e damumuw ngodad?

³ Ngiyal’ ney e ba ga’ ni gad ma mada’nag e girdi’ nib damumuw ni mus ko ngiyal’ ni gad be yan ko machib. Ere nap’an ni gad ra mada’nag e girdi’ ni aray rogon, mab fel’ ni ngad daged e “sumunguy nge ta’ fan” ngorad. (1 Pet. 3:15) Faan gomanga damumuw fare walag ngak fare pumoon ma sana dabi thil e ngongol rok fare pumoon, maku dabisiy nra gel boch e damumuw rok. Machane, fare walag e ke non u fithik’ e sumunguy, ma ke yib angin.

Mang e Ma Munguynag e Thin?

4. Mang nib ga’ fan ni nga u dogned e thin nib fel’?

⁴ Demtrug ko gad be non ngak e girdi’ u lan e ulung, fa u wuru’ e ulung, ara u lan e tabinaw rodad, mab ga’ fan ni ngad folgad ko fonow rok Paul ni gaar: “Gubin ngiyal’ nthingar umogned e thin ngorad nib fel’.” (Kol. 4:6) Thin ni aray rogon e rayog ni nge fal’eg thiliy nge aw e gapas riy.

5. Mang e der yip’ fan e numon nib fel’ rogon? Mu susunnag.

⁵ Numon nib fel’ rogon e gathi be yip’ fan ni ngar mu weliy urngin ban’en ni bay u lanin’um, nib ga’ nnap’an ni kam damumuw. Be yog e Bible ni faanra dabiyog ni nge gagiyegnag be’ e damumuw rok ma aram reb e pow ko meewar. (Mu beeg e Proverbs 25:28; 29:11.) Moses, ni immoy “ni ir e th’abi sobut’an’” e de yog ni nge k’adan’ u nap’an ni i togopuluw fare nam nu Israel ngak, ma aram me damumuw ma daki yog ni nge ngongol u rogon ni yira yog e sorok ngak Got riy. I weliy gubin ban’en ni be lemnag, machane de m’agan’ Jehovah ngay. Yugu aram rogon ni i pow’iy piyu Israel ni 40 e duw, ma de pag Jehovah ni nge un nga lan fare Nam ni Kan Micheg.​—Num. 12:3; 20:10, 12; Ps. 106:32.

6. Mang e be yip’ fan ni ngad gonopiyed rogon ni gad ma non?

⁶ Be yog e Bible nib fel’ ni ngad kol ayuwgad ma gad gonopiy rogon ni gad ma non. “Feni yoor e welthin ni ga be tay, ma aram fini mom ni ngam denen. Ma faanra ga ba gonop, ma ga ra th’ab gulungam.” (Prov. 10:19, BT; 17:27) Faanra ngad gonopiyed rogon ni gad ma non ma gathi be yip’ fan ni dab ud weliyed lanin’dad. Ya be yip’ fan ni nga u dogned e ‘thin nib fel’’ nra ayuweg be’, ma gathi nge kirebnag laniyan’.​—Mu beeg e Proverbs 12:18; 18:21.

 “Ngal’an ni Ngan Th’ab Gulungey nge Ngal’an ni Ngan Welthin”

7. Ba miti mang thin e dab u dogned, ma mang fan?

⁷ Ba t’uf ni ngad kol ayuwgad u rogon ni gad ma non ko girdi’ ni gad nga maruwel, nge girdi’ ni gad ma mada’nag u nap’an e machib. Machane, ri kub ga’ fan ni ngad kol ayuwgad u rogon ni gad ma non ko girdi’ u lan e ulung ngu lan e tabinaw rodad. Faan gad ra non ara da rin’ed ban’en u fithik’ e damumuw ndab da lemnaged e n’en nra buch nga tomuren, ma rayog ni nge magawonnagdad ko tirok Got ban’en nge ku boch e girdi’. Maku rayog ni nge yib wenegan nib kireb ngodad nge boch e girdi’. (Prov. 18:6, 7) Thingar da gagiyegniged e lem nib kireb ni bay rodad ni ir e ma dag rarogodad ndawor da flontgad. Thin ni kireb, moning, thin nib kireb nnog u fithik’ e damumuw nge fanenikan e goo ba kireb. (Kol. 3:8; Jas. 1:20) Ya rayog ni nge kirebnag thildad boch e girdi’ nge Jehovah. I yog Jesus ni gaar: “Gu be yog ngomed e chiney, ni en nra damumuw ngak be’ ni walagen e yira fek i yan nga p’eowchen e en ni ma puf oloboch; ma en nra gaar ngak walagen, Gur e dariy ban’en ni gab fel’ ngay! e yira fek nga lan e sobol ko muulung; ma en nra gaar ngak walagen, Dariy fam i gur e re balyang nir! e rayog ni nge yan nga fithik’ e nifiy ndabi math biid.”​—Matt. 5:22.

8. (a) Mingiyal’ e thingar da weliyed lanin’dad? (b) Uw rogon ni ngad rin’ed e re n’ey?

⁸ Machane, bay boch ban’en nib t’uf ni ngad weliyed yu ngiyal’. Bod ni faanra ke yog reb e walag ban’en ni ke kireban’um ngay ndabiyog ni ngam pagtalin, ma dab um par ni ga be fanenikay. (Prov. 19:11) Faanra ke k’aring be’ e damumuw ngom, ma gguy rogon ni nge chuw e damumuw rom, mag non ngak ya nge yog ni puf e magawon u thilmew. I yoloy Paul ni gaar: “Dab mpired ni gimed ba damumuw nge polo’ reb e rran.” Mu gay ba ngiyal’ nib fel’ ni ngam pithig fare magawon u fithik’ e sumunguy ni faanra ka be magawonnag lanin’um. (Mu beeg e Efesus 4:26, 27, 31, 32.) Mu weliyew walagem e magawon romew, machane ngam rin’ew u fithik’ e sumunguy ni gimew be guy rogon ni ngki fel’ thilmew bayay.​—Lev. 19:17; Matt. 18:15.

9. Mang fan ni ngad guyed rogon ni nge m’ay e damumuw rodad mfin da pithiged e magawon u thildad be’?

⁹ Arrogon, ba fel’ ni ngan dugliy ba ngiyal’ ni ngan pithig e magawon. Bay “ngal’an ni ngan th’ab gulungey nge ngal’an ni ngan welthin.” (Ekl. 3:1, 7) Maku, “piin nib manigil e yad ma lem u m’on mfini ra pied e fulweg u ban’en.” (Prov. 15:28, BT) Re n’ey e ba muun ngay ni ngan sonnag e ngiyal’ nib fel’ ni ngan weliy e magawon. Ya faan yira rin’ u fithik’ e damumuw, ma ra mun daken e magawon; machane ku de fel’ ni ngan son nge pag nap’an.

Ngongol nib Sumunguy e Ma Fal’eg Thiliy

10. Uw rogon nrayog ni nge fel’ e tha’ u thildad boch e girdi’ ni faan gad ra rin’ boch ban’en nib fel’ ngorad?

¹⁰ Thin nib sumunguy nge numon nib fel’ rogon e rayog ni nge fal’eg e tha’ u thilin e girdi’ nga i par nib fel’ ma ba gapas. Maku reb e faan gad ra athamgil ni ngad fal’eged e tha’ u thildad boch e girdi’ ma aram e rayog ni nga i par nib fel’ e thin rodad. Faan gad ra gay rogon ni ngad rin’ed boch ban’en nib fel’ ni fan ngak boch e girdi’, ma aram e rayog ni nge puf puf e thin u thildad. Ngongol u fithik’ e gol e rayog ni nge “ulunguy e kol ni be yik’” nga daken lolugen be’ maku rayog ni nge gagiyelnag fel’ngin be’, miki mom ni ngan pithig e magawon.​—Rom. 12:20, 21.

11. Uw rogon ni m’on Jakob nge rin’ ban’en ni nge fal’eg thilrow Esau, ma mang angin?

¹¹ Manang Jakob e re n’ey. Kari damumuw Esau ni athlog rok ngak, ma aram me mil ya ke rus ni rin’ li’ nge yim’. Tomuren ni ke yan boor e duw me sul Jakob, me yan Esau ni ngar mada’gow ni bay 400 e pumoon ni yad be un ngak. Ke meybil Jakob ngak Jehovah ni nge ayuweg. Ma aram me pi’ bogi gamanman ni tow’ath nge yan ngak Esau u m’on ni ngar mada’gow. Kari yib angin e pi tow’ath nem, ya nap’an nra mada’gow ma ke thil laniyan’ Esau.  Ma aram me mil i yan nge yan i gumuchmuch ngak Jakob.​—Gen. 27:41-44; 32:6, 11, 13-15; 33:4, 10.

Mu Pi’ e Athamgil nga Laniyan’ Boch e Girdi’ u Fithik’ e Thin nib Sumunguy

12. Mang fan ni ngad nonad ngak pi walagdad u fithik’ e sumunguy?

¹² Piin Kristiano e yad ma pigpig ngak Got, ma gathi girdi’. Machane, ka ban’en ni aram rogon ni gad baadag ni ngad fel’gad u wan’ e girdi’. Thin ni gad ma yog u fithik’ e sumunguy e rayog ni baudnag laniyan’ pi walagdad ko magawon rorad. Machane, gathibthib e rayog ni nge tomalnag laniyan’ be’ maku rayog ni nge k’aring nge lemnag nda ki fel’ u wan’ Jehovah. Ere, nga u dogned e thin nra pi’ e athamgil nga laniyan’ be, ‘ni fa mit nem e thin ni ma fonownag e girdi’ me yib fan ngorad, fan e tin ni nga dogned e nge rin’ e tin nib fel’ ban’en ngak e piin ni kar motoyilgad ngodad.’​—Efe. 4:29.

13. Mang e thingar dabi pag e piin piilal talin (a) u nap’an ni yad be fonownag be’? (b) u nap’an ni yad be yoloy e babyor ni ngar pied nga bang?

¹³ Rib ga’ fan ni nge “munguy” e piin piilal mar ngongolgad ngak e girdi’ u lan e ulung u fithik’ e sumunguy. (1 Thess. 2:7, 8) Nap’an nra t’uf ni nge fonownag e piilal be’, ma thingar rin’ed u fithik’ e “sumunguy,” ni mus ni faanra en ni yad be non ngak e be “togopluw.” (2 Tim. 2:24, 25) Ku thingari sumunguy e piin piilal u nap’an ni yad be yoloy e babyor ngak yugu boch e piilal u reb e ulung ara branch ofis. Thingar ra ngongolgad u fithik’ e gol nge gonop, nrogon nib puluw ko Matthew 7:12.

Ngan Non u Fithik’ e Sumunguy u Lan e Tabinaw

14. Mang fonow e ke pi’ Paul ngak e piin figirngiy, ma mang fan?

¹⁴ Ba mom ni ngad paged talin e n’en nra rin’ e thin ni gad ma yog, nge rogon ni gad ma sap ngak be’, nge rogon e ngongol rodad ngak yugu boch e girdi’. Bod ni boch e pumoon e darur lemnaged rogon gelngin e amith ni yad ma tay nga laniyan’ e ppin ni bochan e thin ni yad ma yog. I yog reb e walag nib pin ni gaar, “Faanra tolul e pumoon rog ngog ni ke damumuw, mu gu rus.” Thin nib gel e ba gel e kireb ni ma tay nga laniyan’ e ppin ko kireb ni ma tay nga laniyan’ e pumoon, ma ba mo’maw’ ni ngar paged talin. (Luke 2:19) Ba ga’ ni aray rogon ni faanra en ni ke non e be’ nib t’uf ko fare pin ma ma tayfan. I fonownag Paul e piin figirngiy ni gaar: “Piin ni pumoon, nge t’uf romed pi leengimed, ma dab um gelniged e thin ngorad.”​—Kol. 3:19.

15. Mu susunnag fan nthingari sumunguy e en figirngiy ngak leengin.

¹⁵ Reb e walag ni ke n’uw nap’an ni ke un ko mabgol e yog ni thingari fel’ e ngongol rok e piin figirngiy ngak pi leengirad ni bochan e yad ba “meewar.” I gaar: “Nap’an ni ga ra fek  bochi rume’ nib mom ni nge pil ma dab mu chichiiy paam riy nib gel, ya ra yan e thaal riy. Ku yira fal’eg bayay ma dabi chuw aban e thaal riy. Ere faanra i yog e en figirngiy e thin nib gel ngak leengin ma ra kireban’. Re n’ey e rayog ni nge kirebnag e tha’ u thilrow ni bod fare rume’ ni ke yan e thaal riy.”​—Mu beeg e 1 Peter 3:7.

16. Uw rogon ni nge ayuweg e en leengiy e tabinaw rok?

¹⁶ Ku er rogon e piin pumoon ni ku rayog ni nge athamgil fa mulan’rad ni bochan e thin ni yima yog ngorad nib muun leengirad ngay. Be’ ni leengiy nib “gatram” ma rayog ni nge pagan’ figirngin ngak e ma lemnag laniyan’ figirngin ni bod ir. (Prov. 19:14; 31:11) Ngongol ko en leengiy e rayog ni nge ayuweg fa kirebnag e tabinaw. “Gonop ko ppin e ma ayliy e tabinaw, machane balyang rok e ma gothey.”​—Prov. 14:1, BT.

17. (a) Susun uw rogon ni nge non e bitir ngak e gallabthir rorad? (b) Susun uw rogon ni nge non be’ nib ilal ngak e piin bitir, ma mang fan?

¹⁷ Gallabthir nge bitir e thingar ur nonad ngorad u fithik’ e sumunguy. (Matt. 15:4) Nap’an ni be non be’ nib ilal ngak e piin bitir, ma nge guy rogon ni ‘dabi pag rogon e puwan’ ni nga i tay’ ngorad ara ‘k’aring e damumuw ngorad.’ (Kol. 3:21; Efe. 6:4) Yugu aram rogon ni bay yu ngiyal’ nib t’uf ni ngan yal’uwegrad, ma thingar ni rin’ u fithik’ e tayfan. Ya faan yira rin’ ni aray rogon ma ra mom ngorad ni ngar folgad mar pared nib fel’ e tha’ u thilrad Got. Kab fel’ ni aray rogon ko bin ni ngan dag ngorad ni dakuriy rogon mi yad llowan’. Ya ra mulan’rad mar lemnaged ni dabki yog ni ngan ayuwegrad. Sana dabi lemnag e piin bitir gubin e fonow ni kan pi’ ngorad, machane dab ra paged talin rogon ni yima non ngorad.

Nga Dogned e Tin nib Fel’ ni Yib u Gum’ircha’dad

18. Uw rogon ni ngad chuweged e lem nib kireb u lanin’dad?

¹⁸ Ra ngam gagiyegnag e damumuw rom ma gathi aram e ngam n’ag u dakenam. Faanra kam damumuw ma ga be mithag ndabi m’ug u owchem, ma ra k’aring e mochuch ngom. Ya bod ni ga be yan u karrow ma ga be dili’iy e brake nge gas taab yay. Re n’ey e rayog ni nge kirebnag fare karrow. Ere dab um kunuy e damumuw rom u lanin’um nga fin mu dag nga wuru’ ni taab yay. Ya ngam meybil, ngam ning e ayuw ngak Jehovah ni nge chuweg e lem nib kireb u lanin’um. Ma ga pag gelngin Jehovah nib thothup ni nge thilyeg e lem rom nge gum’irchaem nge puluw ko n’en nib m’agan’ ngay.​—Mu beeg e Roma 12:2; Efesus 4:23, 24.

19. Mang boch ban’en nrayog ni ngad rin’ed ni nge ayuwegdad ndab ud nonad u fithik’ e damumuw?

¹⁹ Mu rin’ ban’en ni nge ayuwegem ni ngan gagiyegnag e damumuw rom. Faanra ke k’aring be’ e damumuw ngom, ma ba fel’ ni ngam man ngam chuw, ya nge yog ni m’ay e damumuw rom. (Prov. 17:14) Faanra en ni ga be non ngak e ke damumuw, ma ga athamgil ni ngam non ngak u fithik’ e sumunguy. Dab mu pagtalin ni: “Lungun be’ nni fulweg nib sumunguy e ma chuweg e damumuw, ma lunguy nni fulweg u fithik’ e thin nib gel e ma k’aring e damumuw.” (Prov. 15:1) Thin nib kireb e ma gelnag e magawon ni yugu aram rogon ni ka nog nib sumunguy. (Prov. 26:21) Ere nap’an nra buch ban’en nib mo’maw’ ni ngam k’adan’um riy, ma ‘dab mu gur ngam welthin, ma dab mu gur ngam damumuw.’ Mu yibilay gelngin Got nib thothup nge ayuwegem nga mog e thin nib fel’, ma gathi thin nib kireb.​—Jas. 1:19.

 Ngan N’ag Fan e Kireb u Lanin’uy

20, 21. Mang e ra ayuwegdad ni ngaud n’aged fan e kireb rok e girdi’ u wan’dad, ma mang fan nthingar da rin’ed ni aray rogon?

²⁰ Gathi gubin ngiyal’ nrayog ni ngad gagiyegniged bolowthdad. (Jas. 3:2) Bay yu ngiyal’ ni ma yog be’ u lan e tabinaw ara u lan e ulung ban’en ni ma kirebnag lanin’dad. Machane dab da gurgad ngad damumuwgad, ya ngad gum’an’naged gadad ngad lemnaged fan ni kar nonad ni aram rogon. (Mu beeg e Eklesiastes 7:8, 9.) Dabisiy ma yad be mochuch, fa bay e magawon rorad.

²¹ Re n’ey e gathi be yip’ fan nrayog ni ngar nonad ni demtrug rogon. Machane, faan gad ra nang e pi n’ey ma rayog ni nge ayuwegdad ni ngad nanged fan ni ma yog ma ma rin’ e girdi’ boch ban’en ni susun e dab ra rin’ed. Faan gad ra rin’ ni aray rogon ma aram e rayog ni ngad n’aged fan u wan’dad. Gad gubin ni gad ma yog ma gad ma rin’ boch ban’en ni ma kirebnag laniyan’ be’, maku gad baadag ni ngar n’aged fan rodad. (Ekl. 7:21, 22) I yog Jesus ni faanra nge n’ag Got fan e kireb rodad, maku thingar da n’aged fan e kireb rok e girdi’. (Matt. 6:14, 15; 18:21, 22, 35) Ere faanra kad rin’ed e kireb ngak be’ ma ngad gurgad ngad weniggad, ma faanra ke rin’ be’ e kireb ngodad ma ngad gurgad ngad n’aged fan, ma aram e rayog ni nge par fare t’ufeg ni ma “chugumiy urngin ban’en” u lan e tabinaw ngu lan e ulung rodad.​—Kol. 3:14.

22. Mang fan ni nga u dogned e thin nib fel’ ni gubin ngiyal’?

²² Chiney ni gad be chugur i yan nga tungun e re m’ag ney e kari mo’maw’ ni ngad pared ni gad ba felfelan’ ma ba taareban’dad. Machane, faan gad ra fol ko pi kenggin e motochiyel ni bay ko Thin rok Got ma ra ayuwegdad ni ngad gagiyegniged bolowthdad nib fel’ rogon. Faan gad ra rin’ ni aray rogon ma aram e rayog ni nge gapas e ulung nge tabinaw rodad, ma ngongol rodad nib fel’ e rayog ni nge nang e girdi’ riy rarogon fare Got nib felfelan’ ni gad be’ pigpig ngak.​—1 Tim. 1:11.

Rayog ni Ngam Weliy?

• Mang nib ga’ fan ni ngan dugliy ba ngiyal’ nib fel’ ni ngan weliy e magawon?

• Mang fan nthingar i yog chon e tabinaw e ‘thin nib fel’’ ngorad?

• Uw rogon ni ngad siyeged e thin nra kirebnag laniyan’ be’?

• Mang e ra ayuwegdad ni ngaud n’aged fan e kireb u wan’dad?

[Study Questions]

[Picture on page 24]

Thingar i non e en figirngiy ngak leengin u fithik’ e sumunguy