Mu Dugliy Boch Ban’en ni Yira Pining e Sorok Riy Ngak Got

“Girdi’ nib tamilangan’ e ri ma fal’eg i yaliy ban’en.”—PROV. 14:15, BT.

1, 2. (a) Mang e n’en nth’abi ga’ fan ni ngad lemnaged u m’on ni ngad dugliyed ban’en? (b) Mang boch e deer ni gad ra weliy?

 BAY boch ban’en ni gad ma rin’ ni gubin e rran. Boor riy e der ma par angin nib n’uw nap’an. Machane, boch riy e ma thilyeg e yafas rodad. Mang e pi n’em? Aram e pi n’en ni gad ma dugliy ni ngad rin’ed. Gubin ban’en ni gad ma dugliy ndemtrug ko ba achig fa ba ga’, ma n’en nib ga’ fan u wan’dad e rogon ni ngan pining e sorok ngak Got.—Mu beeg e 1 Korinth 10:31.

² Ba mom ngom ni ngam dugliy ban’en, fa ba mo’maw’? Faanra ngad manged e Kristiano ni ke ilal ko tirok Got ban’en, ma thingar da filed rogon ni ngad nanged e tin nib fel’ ko tin nib kireb ma gad dugliy ban’en nrogon nib puluw ko tin ni ke mich u wan’dad, ma gathi ngad folgad ko n’en ni ke yog be’ ni ngad rin’ed. (Rom. 12:1, 2; Heb. 5:14) Mang boch i fan nib t’uf ni ngad filed rogon ni ngad dugliyed ban’en nib fel’ rogon? Mang fan ni yu ngiyal’ e ba mo’maw’ ni ngad dugliyed ban’en? Ma mang boch ban’en nrayog ni ngad rin’ed ya nge yog nni pining e sorok ngak Got ko pi n’en ni gad ma dugliy?

Mang Fan ni Gad Ma Dugliy Ban’en?

3. Mang e susun ndab da paged nge magawonnag rogon ni gad ma dugliy ban’en?

³ Faanra ba mo’maw’ ni ngad dugliyed ban’en ni bay rogon ko pi motochiyel rok Got u Bible, ma rayog ni nge lemnag e piin gad nga skul ara nga maruwel ni gathi kari mich u wan’dad e pi n’en ni  kad filed u Bible ma ba mom ni ngad uned ko ngongol nib kireb. Sana yad ma ban, ma yad ma sasalap, ara yad ma iring ban’en ngemu’ mar guyed rogon ni ngad uned i rin’ e tin ni ‘ma rin’ e tin yoor e girdi’’ ni aram e ngad uned ngorad i rin’ e kireb ara da mithaged e kireb rorad. (Ex. 23:2) Machane, be’ ni manang rogon ni nge dugliy ban’en ni yira pining e sorok ngak Got riy e dabi ngongol u reb e kanawo’ nra magawonnag e nangan’ rok ni kan skulnag ko thin nu Bible ni bochan e marus ara bochan ni baadag ni ngan adag daken.—Rom. 13:5.

4. Mang fan ni baadag boch e girdi’ ni ngar dugliyed e n’en ni ngad rin’ed?

⁴ Piin ni yad baadag ni ngar dugliyed e n’en ni ngad rin’ed e gathi yad gubin ni yad baadag ni ngar gafgownaged gadad. Mus ngak e pi fager rodad ni yad baadag ni ngar ayuweged gadad e sana yad ra towasariydad ni ngad folgad rorad. Mus ni faanra dakrud pared u tabinaw rodad ma girdi’ rodad e ri ku yad ma lemnagdad, ere rayog ni ngar lemnaged nib t’uf ni ngar uned i dugliy boch ban’en nib ga’ fan ni fan ngodad. Mu lemnag boch ban’en ni bay rogon ko tafalay. Rib tamilang ni be yog e Bible ndab da fanayed e racha’. (Acts 15:28, 29) Machane bay boch ban’en ko tafalay ni gathi rib tamilang ko rayog ni ngad uned ngay fa danga’, ere ba t’uf ni ngad dugliyed e tin ni ngad uned ngay nge tin ni ngad siyeged. a Sana baadag e girdi’ rodad ni ngad folgad ko n’en ni yad be lemnag nib puluw ni ngad rin’ed. Machane, nap’an ni gad be dugliy boch ban’en ni bay rogon ko pi n’ey, ma ra reb e Kristiano ma bay “gilban ni be fek.” (Gal. 6:4, 5) N’en nrib ga’ fan e ngad ayuweged e nangan’ rodad nga i par nib beech u mit Got, ma gathi girdi’.—1 Tim. 1:5.

5. Uw rogon ni nge dabi war e michan’ rodad?

⁵ Ba gel e riya’ riy ni faanra ba mo’maw’ ni ngad dugliyed ban’en. I yog James nreb i gachalpen Jesus ni girdi’ nib mo’maw’ ni nge dugliy ban’en e “dawori mudugil laniyan’ ko tin ni be rin’.” (Jas. 1:8) Be’ ni aram rogon e ba mom ni nge pag be’ nga i yog e n’en ni nge rin’ ni bod be’ u lan ba bowoch ni be un ko nifeng u maday ya dariy e yap’ riy. Ere rib mom ni nge kireb e michan’ rok be’ ni aray rogon me yin’ e kireb riy nga daken boch e girdi’! (1 Tim. 1:19) Uw rogon ni ngad siyeged e re n’ey? Thingari “gel i yan” e michan’ rodad. (Mu beeg e Kolose 2:6, 7.) Faanra nge gel i yan e michan’ rodad mab t’uf ni ngad nanged rogon ni ngaud dugliyed ban’en nrogon nib puluw ko Thin rok Got. (2 Tim. 3:14-17) Machane, mang e rayog ni nge magawonnag rogon ni gad ma dugliy ban’en?

Fan nib Mo’maw’ ni Ngan Dugliy Ban’en

6. Uw rogon nrayog ni nge magawonnagdad e marus?

⁶ Marus nri de yog ni ngad dugliyed ban’en nib fel’ rogon, ara ri lemnag e girdi’ nib kireb e n’en ni kad dugliyed e rayog ni nge magawonnag rogon ni gad ma dugliy ban’en. Pi n’ey e ka ban’en ni ma buch. Dariy be’ ni baadag ni nge dugliy ban’en nra magawonnagey fa k’aring e tamra’. Yugu aram rogon ma t’ufeg rodad ko Thin rok Got e ra ayuwegdad ni nge dab kud rusgad. Ni uw rogon? T’ufeg rodad ngak Got e ra k’aringdad ni ngad fal’eged i yaliy e n’en ni be yog e Thin rok nge boch e babyor nib puluw e thin riy ko Bible u m’on ni ngad dugliyed ban’en nib ga’ fan. Faan gad ra rin’ ni aram rogon ma aram e rayog ni ngad siyeged e oloboch. Mang fan? Bochan ni Bible e rayog ni nge “ayuweg e piin ndawor ni skulnagrad nge tamilangan’rad, me fil ngak e piin ni pagel rogon ni nguur gonopiyed ban’en.”—Prov. 1:4.

7. Mang e gad ra fil ko n’en ni rin’ David ni Pilung?

⁷ Gubin ban’en ni gad ma dugliy mab fel’, fa? Danga’, ya gad gubin ni gad ma oloboch. (Rom. 3:23) Bod rogon David ni Pilung ni ir be’ nib gonop mab yul’yul’. Machane immoy yu ngiyal’ nde dugliy boch ban’en nib fel’ rogon me yib wenegan ngak nge boch e girdi’. (2 Sam. 12:9-12) Yugu aram rogon ma de pag David e oloboch rok ni nge taleg ndab ki dugliy boch ban’en ni nge rin’ nib m’agan’ Got ngay. (1 Ki. 15:4, 5) Faanra dab da paged talin nra n’ag Jehovah fan e kireb rodad, ma aram e rayog ni ngad dugliyed e n’en ni ngad rin’ed ni yugu aram rogon ni bay ba ngiyal’ ni kad olobochgad ni bod rogon David. Ra ulul Got ni nge ayuweg e piin ni yad ma t’ufeg ma yad ma fol rok.—Ps. 51:1-4, 7-10.

8. Mang e gad ra fil ko n’en ni yog Paul u murung’agen e mabgol?

 ⁸ Rayog ni nge lich e magafan’ rodad ko pi n’en ni gad ma dugliy. Ni uw rogon? Susun ni ngad lemnaged ni boor e kanawo’ nrayog ni ngan rin’ ban’en riy. Am lemnag e n’en ni yog Paul u murung’agen e mabgol. Nni thagthagnag nga laniyan’ nge yoloy ni gaar: “Ra ba’ l’agruw ni’ ni kan dugliy ni ngar mabgolgow mi yow dugliy ndab kur mabgolgow, ma aram e baaray rogon: faanra be finey fare moon nde fel’ ngak fare pin ni aram rogon, ara ri ba adag fare moon fare pin ma be finey ni susun e ngar mabgolgow, me ere ngar mabgolgow nge yan i aw nga rogon ni ba adag, ya dariy ban’en nib denen riy. Machane faan danir gelnigey ngak be’ nib moon ni nge par ndabi un ko mabgol, ma ke dugliy u wan’ ndabi un ko mabgol ma be thamiy rok nrayog rok ma ke mu’ i dugliy u wan’ e n’en ni nge rin’ me ere ba fel’ ndab ra mabgolgow fare pin. Ya re moon nra leay e re pin ni ka nog ni ngar mabgolgow e ba fel’ e n’en ni ke rin’, machane cha’ nde leay e re pin ni ka nog ni ngar mabgolgow e kab fel’ e n’en ni ke rin’.” (1 Kor. 7:36-38) I yog Paul ni kab fel’ ni ngan par ni yib muchugbil, machane gathi kemus e n’en nib puluw ni nge rin’ be’.

9. Ba ga’ fan ni ngaud lemnaged rogon u wan’ e girdi’ e pi n’en ni gad ma dugliy, fa? Mu weliy rogon.

⁹ Ba ga’ fan ni ngaud lemnaged rogon ni ma lemnag e girdi’ e pi n’en ni gad ma dugliy, fa? Arrogon u reb e kanawo’. Mu tay fanam i yan ko n’en ni yog Paul u murung’agen e ggan ni ngan kay ni yibe lemnag ni kan pi’ ngak e liyos. I yog Paul nra dugliy be’ ni nge kay fapi ggan ma sana de kireb, machane rayog ni nge magawonnag e nangan’ rok be’ nib meewar. Ere mang e ke dugliy Paul? I yoloy ni gaar: “Faanra ggan e ra pingeg walageg nge denen, ma gathi ku ra gu longuy e ufin bayay, ni fan e nge dab gu pingeg walageg nge mul nga fithik’ e denen.” (1 Kor. 8:4-13) Ku arrogodad nu m’on ni ngad dugliyed ban’en mab t’uf ni ngad lemnaged ko ra magawonnag e nangan’ rok be’ fa danga’. Riyul’ ni n’en nth’abi ga’ fan ni ngad lemnaged e aram e tha’ u thildad Jehovah. (Mu beeg e Roma 14:1-4.) Mang boch kenggin e motochiyel u Bible nrayog ni nge ayuwegdad ni ngad dugliyed ban’en ni yira pining e sorok riy ngak Got?

Nel’ Ban’en nra Ayuwegdad ni Ngad Dugliyed Ban’en nib Fel’ Rogon

10, 11. (a) Uw rogon ni ngad siyeged ndab da rin’ed boch ban’en ni gathi gadad e ba milfan ngodad u lan e tabinaw? (b) Mang e susun ndabi pag e piin piilal talin u m’on ni ngar dugliyed boch ban’en ni bay rogon ko ulung?

¹⁰ Dab mu rin’ ban’en ni gathi gur e ba milfan ngom. U m’on ni ngad dugliyed ban’en, mab t’uf ni ngad fithed gadad ni nge lungudad, ‘Bay mat’awug ni nggu dugliy e re n’ey, fa? I yoloy Solomon ni Pilung ni gaar: “Ga ra rin’ ban’en ni gathi gur e ba milfan ngom, ma yira darifannagem. Machane, ka ba gonop e en ni manang e gin ni nge mus riy.”—Prov. 11:2, NW.

¹¹ Piin gallabthir e rayog ni ngar pied mat’awun pi fakrad ni ngar dugliyed boch ban’en, machane dabi lemnag e piin bitir ni bay mat’awrad ni ngar dugliyed gubin ban’en. (Kol. 3:20) Piin leengiy e bay boch ban’en nrayog ni ngar uned i tay murung’agen u lan e tabinaw, machane dab ra paged talin ni en figirngiy e ir lolugen e tabinaw. (Prov. 1:8; 31:10-18; Efe. 5:23) Ku arrogon e piin figirngiy nib t’uf ni ngar nanged ni bay e gin ni nge mus mat’awrad riy ma Kristus lolugrad. (1 Kor.  11:3) Piin piilal e yad ma dugliy boch ban’en u lan e ulung. Machane, yad ma guy rogon ni ngar “folgad ko pi motochiyel” ni bay ko Thin rok Got. (1 Kor. 4:6) Ku yad ma fol ko n’en ni ma yog fare tapigpig nib yul’yul’. (Matt. 24:45-47) Faan gad ra dugliy ban’en ko ngiyal’ ni kan pi’ mat’awdad ni ngad rin’ed, ma aram e rayog ni nge dabi magafan’dad nib gel fa kireban’dad u tomuren.

12. (a) Mang fan ni ngaud fal’eged i gay murung’agen ban’en? (b) Mu weliy rogon nrayog ni nge fal’eg be’ i gay murung’agen ban’en.

¹² Mu fal’eg i gay murung’agen. I yoloy Solomon ni gaar: “Mu tanom nib fel’ rogon ma ra yoor ni nge yog ngom; ma faan ga ra ab ab ma dariy e ngiyal’ ni ga ra gaman.” (Prov. 21:5, BT) Ga be lemnag ni ngam tababnag reb e siyobay? Dab mu pag lanin’um nge mang ir e gagiyegnigem. Mu gay boch ban’en u murung’agen, ma ga ning e ayuw ngak e piin ni yad manang fan e re n’ey, ma ga lemnag boch kenggin e motochiyel nu Bible ni bay rogon ngay. (Prov. 20:18) U m’on ni ngam yarmiy e pi n’en ni ngam fal’eg i gay murung’agen, ma ngam yoloy nga but’ angin nra yib ngom nge magawon nra k’aring. U m’on ni ngam dugliy ban’en ma ngam “tafinaynag rogon puluwon.” (Luke 14:28) Mu lemnag e n’en nra rin’ ko salpiy rom nge tha’ u thilmew Jehovah. Re n’ey e gathi ban’en nib mom. Machane faan ga ra rin’ ma rayog ni nge ayuwegem ni nge dab mu dugliy ban’en ni ga ra kalngan’um riy ko tomur fe k’aring e magafan’ ngom.

13. (a) Mang e kan micheg ngodad ko James 1:5? (b) Faan gad ra yibilay e gonop, ma uw rogon nra ayuwegdad?

¹³ Mu yibilay e gonop. Faan gad ra ning e ayuw ngak Got ma aram e rayog ni ngad dugliyed ban’en ni yira pining e sorok riy ngak. I yoloy James nreb i gachalpen Jesus ni gaar: “Faanra dariy e gonop rok bigimed, ma nge wenignag ngak Got, ye ir e ra pi’ ngak; yi Got e ba gol ngak urngin e girdi’.” (Jas. 1:5) Gad gubin nib t’uf e gonop rok Got rodad u nap’an ni ngad dugliyed ban’en. (Prov. 3:5, 6) Bin riyul’ riy e faan gad ra tor ko tin ni gad be finey ni gad manang ma rayog ni nge soregdad nga bang. Machane, faan gad ra yibilay e gonop ma gad fal’eg i gay e pi kenggin e motochiyel rok Got u Bible, ma aram e gad be pag gelngin Got nib thothup ni nge ayuwegdad ngad nanged e bin riyul’ i fan ni gad baadag ni ngad rin’ed ban’en ni aram rogon.—Heb. 4:12; mu beeg e James 1:22-25.

14. Mang fan ndab da paged ndab da dugliyed e n’en ni ngad rin’ed?

¹⁴ Mu dugliy e n’en ni ngam rin’. Dab mu gur ngam rin’ e re n’ey ni dawor mu fal’eg i gay murung’agen ma dawor mu yibilay e gonop. Be’ nib gonop e “ri ma fal’eg i yaliy ban’en.” (Prov. 14:15, BT) Machane dab mu pag ndab mu dugliy e n’en ni ngam rin’. Ya be’ ni aram rogon e ra tawey nga boch ban’en nde ga’ fan. (Prov. 22:13) Ma bin riyul’ riy e ra yan i aw ni ke dugliy ban’en, ni aram e ke pag boch e girdi’ nge mang yad e ra gagiyegniged e n’en ni nge rin’.

15, 16. Mang e ba muun ko ngan rin’ e n’en ni kan dugliy?

¹⁵ Mu rin’ e n’en ni kam dugliy. Faan gad ra athamgil ngad dugliyed ban’en nib fel’ rogon ma dab da rin’ed, ma ra yan i aw nib m’ay fan e  athamgil ni kad ted. I yoloy Solomon ni gaar: “Demtrug ko mang e ga be rin’ ma ngam rin’ ni kari mus rogom riy.” (Ekl. 9:10, BT) Faanra nge yib angin e n’en ni gad be rin’ ma thingar da maruwelgad ko pi n’en ni bay rodad ya nge yog nda rin’ed e tin ni kad dugliyed. Bod ni, susun e bay reb e walag u lan e ulung ni baadag ni nge pioneer. Ere gur, rayog ni nge rin’ e n’en ni be lemnag? Rayog, ni faanra dabi pag e maruwel ni yima fek e salpiy riy nge pi n’en ni yima felfelan’ ngay ni nge meewarnag me lichnag e tayim rok ko machib.

¹⁶ De mom ni ngan dugliy ban’en nib fel’ rogon. Mang fan? Bochan ni “tin ni ka ba’ e girdi’ nu fayleng e ke suweyrad Faanem nib Kireb.” (1 John 5:19) Thingar da chamgad nga “gelngin e kan nib kireb, ni pi kan ni yad e yad be gagiyeg, nge gelngin e kan u lan e lang ko ngiyal’ ney nib talumor.” (Efe. 6:12) I yog apostal Paul nge Jude ni reb i gachalpen Jesus ni piin ni yad ra dugliy ban’en ni yira pining e sorok riy ngak Got e bay ban’en ni thingar ra chamgad nga gelngin.—1 Tim. 6:12; Jude 3.

17. Mang e baadag Jehovah ni ngad rin’ed?

¹⁷ Ngam sul ngam lemnag e n’en ni kam dugliy mag thilyeg e n’en nib t’uf ni ngam thilyeg riy. Gathi gubin ban’en ni yima dugliy ni ma yan i aw nga rogon nni lemnag ko som’on, ya “ngal’an nge pi n’en ni ma buch ko girdi’ e dan nang.” (Ekl. 9:11, NW) Machane baadag Jehovah ni ngad dugliyed e n’en ni ngad rin’ed ni demtrug e skeng ni gad ra mada’nag. Ra ognag be’ e yafas rok ngak Jehovah ara micheg ban’en u nap’an e mabgol ma dabkiyog ni nge thilyeg. Baadag Got ni ngad rin’ed e n’en ni kad dugliyed. (Mu beeg e Psalm 15:1, 2, 4.) Yooren e pi n’en ni gad ma dugliy e gathi rib ga’ fan. Machane, be’ nib gonop e ma sul nge yaliy e n’en ni ke dugliy. Ma der ma pag e lem nib tolang ni nge taleg ndabi thilyeg e lem rok. (Prov. 16:18) N’en nib ga’ fan u wan’ e rogon ni nge pining e sorok ngak Got.

Mu Fil Ngak Boch e Girdi’ Rogon ni Ngar Dugliyed e Pi N’en ni Yira Pining e Sorok Riy Ngak Got

18. Uw rogon ni nge ayuweg e piin gallabthir pi fakrad nge yog nra nanged rogon ni ngar dugliyed ban’en nib fel’ rogon?

¹⁸ Piin gallabthir e rayog ni ngar ayuweged pi fakrad ngar nanged rogon ni ngar dugliyed boch ban’en ni yira pining e sorok riy ngak Got. Yira dag e ngongol nib fel’ ma aram e bin th’abi fel’ e kanawo’ ni yad ra fil ban’en riy. (Luke 6:40) Rayog ni nge weliy e gallabthir ko bitir rogon ni yog rorad ni ngar dugliyed boch ban’en. Maku ba fel’ ni ngar paged pi fakrad ngar dugliyed boch ban’en ni goo yad, ma faanra ke yan i aw nib fel’ mi yad yog ngorad nib fel’ e n’en ni kar rin’ed. Machane uw rogon ni faanra de fel’ e n’en ni ke dugliy fare tir? Sana boch e gallabthir e yad ra guy rogon ni ngan ayuweg fare tir, machane gathi aram rogon nib fel’ ni ngan ayuweg. Bod ni ke pag l’agruw ni’ e bitir rorow ni nge fek e license ko yan u karrow. Me yan fare tir u karrow nde fol ko motochiyel ko yan u karrow ma aram min bakkingnag. Rayog ni nge pi’ fa gal labthir e bakking ko fare tir. Machane faan yow ra yog ngak fare tir ni nge maruwel nge thang fare bakking, ma aram e rayog ni nge fil ban’en ko oloboch ni ke rin’.—Rom. 13:4.

19. Mang e susun ni ngad filed ngak e piin ni gad be fil e Bible ngorad, ma uw rogon ni ngad rin’ed?

¹⁹ I yog Jesus ngak pi gachalpen ni ngar filed ban’en ko girdi’. (Matt. 28:20) Reb e kanawo’ nrib fel’ nrayog ni ngad filed ban’en ko piin ni gad be fil e Bible ngorad e aram e ngad filed ngorad rogon ni ngaur dugliyed ban’en nib fel’ rogon. Ra ngad rin’ed e re n’ey nib fel’ rogon ma thingar da guyed rogon ni dab u dogned ngorad e n’en ni ngar rin’ed. Ya bin nib fel’ e ngad filed ngorad ni ngaur fal’eged i yaliy e pi kenggin e motochiyel u Bible ya nge yog ni ngar nanged e n’en ni ngar rin’ed. Bin riyul’ riy e “gadad gubin ni aram e ra bagadad ma nge weliy ngak Got e n’en ni i rin’.” (Rom. 14:12) Ere ri bay fan ni ngad dugliyed boch ban’en ni yira pining e sorok riy ngak Got.

[Footnote]

Uw Rogon ni Ga Ra fulweg?

• Mang fan nib t’uf ni ngad nanged rogon ni ngad dugliyed boch ban’en?

• Uw rogon nrayog ni nge magawonnagdad e marus, ma uw rogon ni ngad gelgad ngay?

• Mang nel’ ban’en nra ayuwegdad ni ngad dugliyed boch ban’en ni yira pining e sorok riy ngak Got?

[Study Questions]

[Box/Picture on page 18]

Boch Ban’en nra Ayuwegdad ni Ngad Dugliyed Ban’en nib Fel’ Rogon

1 Dab Mu Rin’ Ban’en ni Gathi Gur e Ba Milfan Ngom

2 Mu Fal’eg i Gay Murung’agen

3 Mu Yibilay e Gonop

4 Mu Dugliy e N’en ni Ngam Rin’

5 Mu Rin’ e N’en ni Kam Dugliy

6 Ngam Sul Ngam Lemnag e N’en ni Kam Dugliy Mag Thilyeg e N’en nib T’uf ni Ngam Thilyeg Riy

[Picture on page 17]

Be’ nib mo’maw’ ni nge dugliy ban’en e bod be’ ni be yan u ba bowoch ndariy e yap’ riy ko ngiyal’ nib gel e day