‘Rib Toar e Gonop Rok’ Got!

“Ri ba ga’ e flaab rok Got! Ma rib toar e gonop rok nge llowan’ rok! Mini’ e rayog ni nge weliy rogon ni ma turguy Got ban’en? Mini’ e manang rogon kanawoen ni ma maruwel?”​—ROM. 11:33.

1. Mang e bin th’abi fel’ e tow’ath nra yog ngak reb e Kristiano ni kan taufenag?

 MANG e bin th’abi fel’ e tow’ath ni kan pi’ ngom? Som’on e sana ga ra lemnag reb e maruwel nib fel’ ni kan pag fan ngom ara ban’en ni kan tay fam riy. Machane, piin Kristiano ni kan taufenagrad e bin th’abi fel’ e tow’ath ni kan pi’ ngorad e aram e tha’ u thilrad e bin riyul’ e Got ni aram Jehovah. Bochan e re n’ey ma ke ‘nangdad Got.’​—1 Kor. 8:3; Gal. 4:9.

2. Mang fan ni faan gad ra nang Jehovah miki nangdad, ma aram reb e tow’ath nrib fel’?

² Mang fan ni gad ra nang Jehovah miki nangdad, ma aram reb tow’ath nrib fel’? Bochan ni gathi kemus ni ir e Th’abi Tolang u ga’ngin e palpalth’ib, ya ku ir e en ni Ma Yoror rok e piin ni yad ba t’uf rok. Nni thagthagnag nga laniyan’ Nahum ni profet nge yoloy ni gaar: “I Somol e rib manigil; ma yoror ko girdi’ rok u ngal’an e gafgow; ma ayuweg e piin nra pig i chelgad ngar sapgad ngak.” (Nah. 1:7, BT; Ps. 1:6) Bin riyul’ riy e, athap rodad ko yafas ni manemus e be yan u rogon ni gad ra nang e bin riyul’ e Got nge Fak ni aram Jesus Kristus.​—John 17:3.

3. Mang e ba muun ngay ni ngan nang Got?

³ Ra ngad nanged Got ma gathi kemus ni ngad nanged fithingan. Ya ku thingari par ni bod e Fager rodad ni gad manang e n’en ni baadag nge n’en ndabun. Gad ra ngongol u rogon nib puluw ko re n’ey, ma aram reb e mich riy nriyul’ ni gad manang Got. (1 John 2:4)  Machane, faanra riyul’ ni gad baadag ni ngad nanged Jehovah, ma ka bay ban’en nib t’uf ni ngad rin’ed. Gathi kemus nib t’uf ni ngad nanged e pi n’en ni ke rin’, ya kub t’uf ni ngad nanged rogon ni ke rin’ nge fan ni ke rin’. Ra fel’ rogon nda nanged e pi n’en nib m’agan’ Jehovah ngay, ma gad ra ngat nga feni ‘toar e gonop rok.’​—Rom. 11:33.

Ba Got ni Bay Fan Urngin Ban’en ni Ma Rin’

4, 5. (a) Mang e be yip’ fan fare bugithin ni “tin ni lemnag” nrogon ni kan fanay u Bible? (b) Mu susunnag rogon nrayog ni ngan rin’ ban’en ni yibe lemnag u boor e kanawo’.

⁴ Jehovah e ir ba Got ni bay fan urngin ban’en ni ma rin’, ma be weliy e Bible murung’agen e “tin ni lemnag ko tabolngin ndawori sum e fayleng.” (Efe. 3:10, 11) Mang e be yip’ fan e pi thin ney? Fare bugithin ni “tin ni lemnag,” ni kan fanay u Bible e be yip’ fan ban’en ni ke nameg ni boor kanawoen me rin’.

⁵ Susun e ke lemnag be’ ni nge toy reb e naun. Sana boor e kanawo’ ni ke lemnag ni nge toy fare naun riy nge mam’en. Nap’an ni be toy fare naun me mada’nag boch e magawon ni bod e yafang nib kireb, miki m’ay mam’en fare naun. Yugu aram rogon ni bay boch ban’en nib t’uf ni nge thilyeg, machane ke rin’ e n’en ni i lemnag ni aram e nge toy fare naun.

6. Uw rogon ni ke thilyeg Jehovah boch ban’en ya nge lebug e tin nib m’agan’ ngay?

⁶ Ku arrogon Jehovah ni ke thilyeg boch ban’en ya nge yog ni lebguy e tin nib m’agan’ ngay. Ke lemnag e puf rogon ni pi’ ko girdi’ ma aram me thilyeg rogon nra lebguy e tin nib m’agan’ ngay. Am lemnag rogon ni rin’ Jehovah e tin nib m’agan’ ngay ni bay rogon ngak faen Owchen ni ke micheg. Aram ko tabolngin me gaar ngak e gal ni som’on e girdi’: “Mu diyengow nge yoor pi fakmew, nge wer e piin ni owchemew nga gubin yang u fayleng ngar pired riy mi yad suwey.” (Gen. 1:28) Ere thil e n’en nib m’agan’ Jehovah ngay u nap’an nni togopuluw ngak u lan fare milay’ nu Eden, fa? Danga’, ya nap’an ni buch e re n’em me gur Jehovah nge rin’ boch ban’en u yugu reb e kanawo’ ya nge dabi thil e tin ni i lemnag ni nge rin’ aram ko tabolngin. Ere yiiynag murung’agen be’ ni “fak” ara owchen nra yib ni nge yal’uweg e pi n’en ni ke kirebnag e piin nra togopuluwgad ngak.​—Gen. 3:15; Heb. 2:14-17; 1 John 3:8.

7. Mang e gad ra fil u rogon ni weliy Jehovah murung’agen ngak Moses u Exodus 3:14?

⁷ Fare n’en ni rayog rok Jehovah ni nge thilyeg boch ban’en ni fan e nge lebug e tin nib m’agan’ ngay e ba puluw nga rogon ni weliy murung’agen ngak Moses. Nap’an ni weliy Moses ngak Jehovah boch ban’en nrayog ni nge magawonnag e maruwel ni ke pi’ ngak ni nge rin’, me yog ngak ni gaar: “‘I gag e en ni gag.’ Me ulul ngay nge gaar, ‘Baara’ e n’en ni thingar mog ngak piyu Israel, nge lungum, I Gag (Got) e ir e ke l’ugeg ni nggub.’” (Ex. 3:14) Rogon ko thin ni Hebrew e fare bugithin ni kan piliyeg ni “I gag e en ni gag” e be yip’ fan ni Jehovah e rayog ni nge mang e n’en nib t’uf ni nge mang ni fan e nge lebguy e tin nib m’agan’ ngay. Rib fel’ rogon ni fanathinnag apostal Paul e re n’ey ko guruy ni 11 ko fare babyor ni pi’ nge yan ngak piyu Roma. U rom e weliy riy murung’agen ba ke gek’iy ni olive ni be yip’ fan ban’en. Gad ra fal’eg i yaliy e re fanathin ney ma ra ayuwegdad ngad nanged feni toar e gonop rok Jehovah ndemtrug ko gad be athapeg e yan nga tharmiy ara yafas ni manemus u fayleng.

N’en ni Lemnag Jehovah ni Fan Ngak Faen ni Owchen ni Kan Micheg

8, 9. (a) Mang aningeg ban’en nra ayuwegdad ngad nanged fan fare fanathin ni murung’agen fare ke gek’iy ni olive? (b) Fulweg ko mang deer e be dag rogon ni thilyeg Jehovah boch ban’en ya nge yog ni nge lebug e tin nib m’agan’ ngay?

⁸ Ra ngad nanged fan fare fanathin u murung’agen fare ke gek’iy ni olive, ma bay aningeg ban’en nib t’uf ni ngad nanged u murung’agen e n’en ni rin’ Jehovah ni bay rogon ngak faen ni owchen ni kan micheg. Som’on, e micheg Jehovah ngak Abraham ni yira “fal’eg waathan urngin e girdi’ nu fayleng” u daken e  piin ni bay ra bad ni owchen. (Acts 3:25) Bin migid e, fare nam nu Israel ni yib rok Abraham e rayog ni nge sum riy ‘ba nam ni yad be pigpig ni kar manged prist.’ (Ex. 19:5, 6) Bin dalip e, nap’an ni togopuluw yooren e girdi’ nu Israel ngak fare Messiah me sunmiy yugu reb e ‘nam ni yad be pigpig ni kar manged prist.’ (Matt. 21:43; Rom. 9:27-29) Bin tomur e, yugu aram rogon ni Jesus e ir e en th’abi ga’ fan u fithik’ e piin ni owchen Abraham, machane kun bing e kanawo’ ngak boch e girdi’ ni ngkur manged boch e piin ni owchen.​—Gal. 3:16, 29.

⁹ Kad filed u lan fare babyor ni Revelation ni 144,000 e girdi’ ni yad ra un ngak Jesus ko gagiyeg u tharmiy ni yad e pilung nge prist nrogon nib puluw ko fa aningeg i n’em ni kad weliyed. (Rev. 14:1-4) Pi cha’ney e ka nog e “girdi’ nu Israel” ngorad. (Rev. 7:4-8) Ere girdien fare 144,000 e yad gubin nra bad ko fare nam nu Israel, fa? Fulweg ko re deer ney e be dag rogon ni rayog ni nge thilyeg Jehovah boch ban’en ya nge lebguy e n’en nib m’agan’ ngay. Ngad guyed rogon nra ayuwegdad fa gi babyor ni pi’ apostal Paul ngak piyu Roma ngad nanged e fulweg ko re deer ney.

‘Ba Nam ni Yad Be Pigpig ni Kar Manged Prist’

10. Mang tow’ath e immoy ni goo fan ngak fare nam nu Israel?

¹⁰ Rogon ni kad weliyed e kemus ni goo fare nam nu Israel e ni pi’ fare tow’ath ngorad ni ngar manged ‘ba nam ni yad be pigpig ni kar manged prist.’ (Mu beeg e Roma 9:4, 5.) Machane, mang e ra buch u nap’an nra yib faen ni Owchen ni kan micheg? Ka yira mel’eg 144,000 e girdi’ u fithik’ piyu Israel ni ngar manged e tin ka bay ko piin ni owchen Abraham, fa?

11, 12. (a) Wuin e ni tabab i mel’eg e piin ni yad ra un ko gagiyeg u Gil’ilungun Got u tharmiy? (b) Mang e rin’ yooren e girdi’ nu Israel ni ur moyed e ngiyal’ nem? (c) Uw rogon ni gamaneg Jehovah e “matheeg” ko piin ni yad ra mang owchen Abraham?

¹¹ Mu beeg e Roma 11:7-10. Fare nam nu Israel ko bin som’on e chibog e ra chelgad ngar togopuluwgad ngak Jesus. Ere fare tow’ath ni immoy rorad ko som’on ni aram e ngar manged e piin ni owchen Abraham e mul u pa’rad. Machane, nap’an nni tabab i mel’eg e piin ni yad ra mang fare nam nra pigpig u tharmiy ni ‘kar manged prist’ ko Pentekost 33 C.E., ma immoy boch e girdi’ nu Israel nib yul’yul’ ni kun mel’egrad. Kemus ni in e biyu’ urngin e pi girdi’ ney, ere faan yira taarebrogonnagrad ko fare nam nu Israel ni ga’ngin ma yad “buchuuw.”​—Rom. 11:5.

¹² Ere uw rogon nra gamaneg Jehovah e “matheeg” rok e piin ni yad ra mang owchen Abraham? (Rom. 11:12, 25) Mu tay fanam i yan ko fulweg riy ni pi’ apostal Paul ni gaar: “Dagur yog ni tin ni ke yog Got ni bayi pi’ ngorad e daki pi’; ya gathi urngin e girdi’ nu Israel ni yad e piin ni ke mel’egrad Got ni ngar manged girdien. Maku er rogon ni gathi urngin e piin ni owchen Abraham ni yad pi fak Got; . . . Fan e re n’ey e bitir nni gargeleg nrogon ni yima  gargeleg e bitir ko biney e tamilang e gathi yad pi fak Got; machane pi bitir ni kan gargeleg nrogon ni yog Got e kan matheeg ngorad ni yad e piin nriyul’ ni yad owchen Abraham.” (Rom. 9:6-8) Ere gathi yira gargeleg be’ ko tabinaw rok Abraham ma aram e ir reb i girdien fare ulung ni ka nog ni yad owchen Abraham.

Fare Ke Gek’iy ni Olive ni Be Yip’ Fan Ban’en

13. Mang e be yip’ fan (a) fare ke gek’iy ni olive? (b) lik’ngin, (c) kenggin, nge (d) papa’ngin?

¹³ I taarebrogonnag apostal Paul e piin ni yad ra mang boch i owchen Abraham nga papa’ngin ba ke gek’iy ni olive ni be yip’ fan ban’en. a (Rom. 11:21) Re ke gek’iy ni olive ney e be yip’ fan e n’en nib m’agan’ Got ngay nra lebguy u daken fare m’ag ni ngongliy u thilrow Abraham. Lik’ngin e re ke gek’iy nem e ba thothup ma be yip’ fan Jehovah ni ir e en ni ke pi’ e yafas ngak e piin ni kar manged piyu Israel u fithik’ i lanin’rad. (Isa. 10:20; Rom. 11:16) Ma kenggin e be yip’ fan Jesus ni ir e en ni th’abi ga’ fan u fithik’ e piin owchen Abraham. Ma papa’ngin e aram e piin ni yad ra mang boch e piin ni owchen Abraham ni yad e yad ra gamaneg fare “matheeg.”

14, 15. (a) Mini’ e be yip’ fan papa’ngin fare ke gek’iy ni olive nni yung ni “kan t’ar kan n’ag”? (b) Mini’ e be yip’ fan papa’ngin ba ken e gek’iy ni olive ndan yung nni fek ngan puthuy ko fare ke gek’iy ni olive ni kan yung?

¹⁴ U lan fare fanathin ni murung’agen fare ke gek’iy ni olive, e piyu Israel nra togopuluwgad ngak Jesus e kan taareb rogonnagrad nga boch i pa’ngin e re ke gek’iy nem ni “kan t’ar kan n’ag.” (Rom. 11:17) Pi girdi’ nem e mul fare tow’ath u pa’rad ni ngar manged boch e piin ni owchen Abraham. Machane mini’ e ra yan nga lorad? Piin nni gargelegrad ko fare nam nu Israel ni yad ba uf ngay nra bad ko tabinaw rok Abraham e yad ra gin ko fulweg ko re deer ney. Machane ke mu’ John ni Tataufe i yog ngorad nrayog rok Jehovah ni nge fek e malang nge ngongliy ngar manged e piin ni owchen Abraham.​—Luke 3:8.

¹⁵ Ere mang e rin’ Jehovah ni nge lebguy e n’en nib m’agan’ ngay? I yog Paul ni kan fek boch i pa’ngin ba ken e gek’iy ni olive ni dan yung kan puthuy ko re gek’iy nem ni nge yan nga lon e tin ni baaram ni kan t’ar kan n’ag. (Mu beeg e Roma 11:17, 18.) Ere pi Kristiano nra bad u boch e nam ni kan dugliyrad nga gelngin Got nib thothup ni bod boch e Kristiano ni ur moyed ko ulung nu Roma e aram e piin ni be yip’ fan papa’ngin fare ke gek’iy ni olive ndan yung ni faan ni puthuy ko fare ke gek’iy ni olive nni yung. Aram rogon nra manged boch e piin ni owchen Abraham. Som’on e ur moyed ni yad bod papa’ngin e gek’iy ni olive ndan yung ni be yip’ fan ni dar moyed u lan fare m’ag ni ngongliy Jehovah u thilrow Abraham. Machane ke bing Jehovah e kanawo’ ngorad ni ngar manged piyu Israel u fithik’ i lanin’rad.​—Rom. 2:28, 29.

16. Uw rogon ni weliy apostal Peter rogon nni mel’eg e piin nra manged piyu Israel u fithik’ i lanin’rad?

¹⁶ I weliy apostal Peter murung’agen e re n’ey ni gaar: “Re malang ney e ba ga’ fan ngomed [piyu Israel u fithik’ i lanin’rad, nib muun e pi Kristiano ngay ni gathi yad e girdi’ nu Israel] e piin ni ke mich u wun’med; machane piin ndawori mich [Jesus Kristus] u wan’rad e ku er rogon ni be yog e babyor nib thothup ni be gaar: ‘Fare malang ni dabuy e piin ni yad ma toy e naun ya ra fineyed ndariy fan e yan i aw ni aram e re malang ni ir e ba th’abi ga’ fan.’ Ma ku bayang e babyor nib thothup e be gaar, ‘Ereray fare malang ni bayi tun ay e girdi’ ngay, ni fare war ni bayi dol’nagrad.’ . . . Machane gimed girdien fare nam ni ke mel’egmed Got, ni gimed e pi prist rok e en ni Pilung, ma gimed fare nam ni gimed girdien Got, ni mel’egmed Got ni ngam wereged murung’agen e n’en nrib fel’ ni ke  ngongliy Got, ni ir e piningmed u fithik’ e lumor ngam bad nga fithik’ e tamilang rok nrib fel’. Immoy ba ngiyal’ ni um pired ni gathi gimed girdien Got, machane chiney e kam manged girdien; ma ba’ ba ngiyal’ ni um pired nda mu nanged e runguy rok Got, machane chiney e ke runguymed Got.”​—1 Pet. 2:7-10.

17. Uw rogon ni n’en ni ke rin’ Jehovah e ban’en ni “gathi yima rin’”?

¹⁷ Ke rin’ Jehovah ban’en ni dan lemnag. I yog Paul ni n’en ni buch e “ban’en ni gathi yima rin’.” (Rom. 11:24) Mang fan ni aray rogon? Bochan ni danir ma fek papa’ngin ba ken e gek’iy ni dan yung ngan puthuy nga ba ken ni kan yung, machane aram e n’en ni i rin’ boch e tamilay’ ko bin som’on e chibog. Ere ku aram rogon e n’en ni rin’ Jehovah. Rogon nra sap piyu Israel ngay e dabiyog ko piin ni gathi yad piyu Israel ni nge yib wom’engirad nib fel’. Machane me pingegrad Jehovah ngar manged bang u ba “nam” nra yib wom’engirad nib fel’. (Matt. 21:43) Nap’an e duw ni 36 C.E. me mab e kanawo’ ngak e piin ni gathi yad piyu Israel ni dawor ni maad’adnagrad ni ngar pethgad ko fare ke gek’iy ni olive ni be yip’ fan ban’en, ni tabab rok Kornelius.​—Acts 10:44-48. b

18. Mang kanawo’ e mab ngak piyu Israel ni gathi yad e Kristiano u tomuren e duw ni 36 C.E.?

¹⁸ Gur, re n’ey e be yip’ fan nu tomuren e duw ni 36 C.E. ma dabkiyog ni nge mang be’ nu Israel bagayad e piin owchen Abraham? Danga’, ya yog Paul ni gaar: “Piyu Israel e faan yad ra pag e re n’en ni baaram nder mich Jesus u wun’rad, ma ra fulwegrad Got ko gin ni ur moyed riy, yi Got e rayog rok ni nge fulwegrad bayay. Ya gimed e piin ni gathi gimed piyu Israel, e gimed bod pa’ngin ba ke gek’iy ni olive nda ni yung, ni kan t’ar kan puthuy nga ba ken e gek’iy ni olive nni yung, ni ban’en ni gathi yima rin’. Piyu Israel e yad bod e re ke gek’iy ni olive ney nni yung, ni kab mom ku Got ni ngki fulweg e pi pa’ngin e re ke gek’iy ney ni ke t’ar ngki puthuy ko re ke gek’iy ney ni ur moyed riy.” c​—Rom. 11:23, 24.

Ra “Thap Yu Israel ni Polo’ Ngak Got”

19, 20. Mang e ke rin’ Jehovah nrogon ni kan susunnag ko fare ke gek’iy ni olive ni be yip’ fan ban’en?

¹⁹ Arrogon, tin nib m’agan’ Jehovah ngay ni fan ngak piyu ‘Israel u fithik’ i lanin’rad’ e be lebug u reb e kanawo’ nrib fel’. (Rom. 2:28, 29) Rogon ni yog Paul e ra “thap yu Israel ni polo’ ngak Got.” (Rom. 11:26) Ra taw nga nap’an ni ke dugliy Jehovah, ma gubin piyu “Israel” ni aram girdien fachi ulung e yad ra mang pilung nge prist u tharmiy. Dariy ban’en ni rayog ni nge taleg ni nge dabi lebug e n’en nib m’agan’ Jehovah ngay!

²⁰ Kan yiiynag ni piin owchen Abraham ni aram Jesus Kristus nge fare 144,000 e yad ra fal’eg waathan e “girdi’ nu fayleng.” (Acts 3:25; Rom. 11:12) Re yaram ney e ra yib angin ngak urngin e girdi’ rok Got. Ere rriyul’ ni faan gad ra fil rogon ni ma lebguy Jehovah e tin nib m’agan’ ngay ma gad ra gin nga feni “toar e gonop rok nge llowan’ rok.”​—Rom. 11:33.

[Footnotes]

Ka Ga Manang?

• Mang e kad filed rok Jehovah u rogon ni ma lebguy e tin nib m’agan’ ngay?

• U Roma guruy ni 11, mang e be yip’ fan . . .

fare ke gek’iy ni olive?

lik’ngin?

kenggin?

papa’ngin?

• Mang fan ni ngan fek papa’ngin ba ken e gek’iy ni dan yung ngan puthuy nga ba ken ni kan yung e “ban’en ni gathi yima rin’”?

[Study Questions]

[Picture on page 25]

Ga manang fan fare fanathin ni murung’agen fare ke gek’iy ni olive ni be yip’ fan ban’en, fa?